Xem mẫu
- TIỂU LUẬN
Đề tài " Năng lực tư duy sáng tạo "
- M CL C
N i dung Trang
A. Đ t v n đ ......................................................................................................3
B. N i dung nghiên c u.......................................................................................5
I. CÁC NĂNG L C TƯ DUY SÁNG T O........................................................5
1. Khái ni m........................................................................................................5
2. Các trư ng phái tư duy sáng t o trên th gi i...................................................5
3. Nh ng rào c n c a s sáng t o.........................................................................5
II. M T S V N Đ V TRÍ TU VÀ NĂNG L C TƯ DUY ........................6
1 Lý thuy t đa trí tu ...........................................................................................6
2 T ng quan v 8 năng l c tư duy........................................................................8
III. CÁC PHƯƠNG PHÁP PHÁT TRI N CÁC NĂNG L C TƯ DUY SÁNG
T O N I TR I ................................................................................................11
1 Năng l c tư duy sáng t o qua Logic Toán h c ................................................11
2 Năng l c tư duy qua ngôn ng ........................................................................13
3 Năng l c tư duy qua Giao ti p .......................................................................14
4 Năng l c tư duy qua n i tâm ..........................................................................16
5 Năng l c tư duy qua nh c đi u .......................................................................19
6 Năng l c tư duy qua t nhiên. ........................................................................21
7 Năng l c tư duy qua không gian. ...................................................................23
8 Năng l c tư duy qua v n đ ng .......................................................................24
IV. CÁC PHƯƠNG PHÁP SÁNG T O CƠ B N ............................................25
1 Phương pháp tư duy d ch chuy n ...................................................................25
2 Phương pháp l a ch n đ i tư ng tiêu đi m ....................................................31
3. Các phương pháp thông d ng ........................................................................33
4. Các công c tư duy .......................................................................................36
D. K T LU N ..................................................................................................40
Tài li u tham kh o.............................................................................................42
Trang 1
- A. Đ T V N Đ
“Tôi tư duy nghĩa là tôi đang t n t i”, t m t thu t ng tri t h c c a
Decarter đã tr thành thu t ng kinh đi n, ph bi n trong nhi u lĩnh v c. Thu t
ng đó cũng nói lên t m quan tr ng b c nh t c a tư duy v i s t n t i và phát
tri n c a con ngư i trong m y tri u năm qua. Con ngư i chúng ta t m t sinh v t
y u đu i v m t sinh h c đã tr thành k th ng tr th gi i cũng chính nh kh
năng tư duy c a mình. Th gi i ngày nay đang tr lên “Ph ng” hơn bao gi h t,
s khác bi t v thông tin đã tr nên mong manh. Vũ khí c nh tranh nh kh năng
n m b t thông tin đã như ng ch cho kh năng x lý thông tin và h c nhanh hơn
đ i th c a m i cá nhân và t ch c.
Đ chi n th ng trong cu c c nh tranh sinh t n ngày nay, m i cá nhân cũng
như m i t ch c không còn cách nào khác là ph i nâng cao t c đ tư duy cá
nhân, khai thác t i đa ngu n v n trí tu c a mình. M i th đ u xu t phát t tư
duy sáng t o c a m i cá nhân. Mu n nâng cao hi u qu công vi c, c i thi n ch t
lư ng cu c s ng, khai phá t i đa kh năng ti m n trong m i con ngư i, đòi h i
m i cá nhân và t ch c c n nh n th c đúng v t m quan tr ng c a tư duy, s
sáng t o và trang b cho mình nh ng công c tư duy h u hi u nh t.
Nâng cao hi u qu tư duy và tính sáng t o cá nhân, thay đ i nh n th c c a
m i con ngư i v công vi c và s m nh trư c th i đ i c a dân t c, k t n i và
phát huy s c m nh trí tu t p th là con đư ng t t y u đ m b o s thành công c a
các cá nhân, t ch c và dân t c Vi t Nam trong th k XXI.
Tư duy sáng t o là ch đ c a m t lĩnh v c nghiên c u còn m i. Nó nh m
tìm ra các phương án, bi n pháp thích h p đ kích ho t kh năng sáng t o và đ
tăng cư ng kh năng tư duy c a m t cá nhân hay m t t p th c ng đ ng làm vi c
chung v m t v n đ hay lĩnh v c. ng d ng chính c a b môn này là giúp cá
nhân hay t p th th c hành nó tìm ra các phương án, các l i gi i t m t ph n đ n
toàn b cho các v n đ nan gi i. Các v n đ này không ch gi i h n trong các
ngành nghiên c u v khoa h c k thu t mà nó có th thu c lĩnh v c khác như
chính tr , kinh t , xã h i, ngh thu t... ho c trong các phát minh, sáng ch . M t
Trang 2
- danh t khác đư c giáo sư Edward De Bono (1933 -) s d ng đ ch ngành
nghiên c u này và đư c dùng r t ph bi n là Tư duy đ nh hư ng.
các trư ng trung h c c a các nư c phát tri n, m t s phương pháp quan
tr ng như t p kích não, gi n đ ý cũng đã đư c áp d ng cho h c sinh bi t cách áp
d ng dư i d ng thô sơ; đ ng th i cũng đã có nhi u cơ s giáo d c tư th c gi ng
d y các chuyên đ v phương pháp tư duy sáng t o cho h c viên m i l a tu i.
Vi c nghiên c u có h th ng và trình bày l i m t cách đ y đ cho t ng
phương pháp thì mãi đ n đ u th k th 20 m i xu t hi n. Đ c bi t là sau vi c
chính th c phát minh ra phương pháp T p kích não vào năm 1941 c a Alex
Osborn thì các phương pháp tư duy sáng t o m i th c s đư c các nhà nghiên
c u nh t là các nhà tâm lý h c chú ý t i. K t đó, r t nhi u phương pháp tư duy
sáng t o đã ra đ i.
Hi n nay, m t s khuynh hư ng chung là tìm ra các phương pháp đ s
d ng k t h p kh năng tư duy c a các cá nhân vào trong m t đ tài l n cùng v i
s h tr c a ngành tin h c.
Trong tương lai, khi mà thành t u c a vi c liên l c tr c ti p các tín hi u
c a các con chip đi n t v i não ngư i đư c hoàn thi n hơn thì ch c ch n nó s
t o ra m t cu c cách m ng m i v các phương pháp tư duy sáng t o. Lúc đó,
vi c khó khăn là làm sao cho b não c a t ng cá nhân đi u khi n và t n d ng
đư c m i kh năng c a các h th ng máy tính, cũng như làm sao qu n lý vi c n i
các ho t đ ng tư duy cá nhân thành m t m ng tư duy kh ng l v i th i gian truy
c p thông tin là th i gian th c.
V i nh ng n i dung đã nêu trên cũng chính là lí do đ tôi ch n v n đ “”
làm v n đ nghiên c u.
B. N I DUNG
I. CÁC NĂNG L C TƯ DUY SÁNG T O
1 Khái ni m
Tư duy sáng t o là m t b môn khoa h c nghiên c u các phương pháp t o
nên nh ng s đ t phá trong tư duy và ý tư ng c a con ngư i. Tư duy sáng t o là
Trang 3
- kh năng t o ra nh ng ý tư ng, nh ng s n ph m có tính ch t đ c đáo, khác bi t
và mang tính ng d ng vào th c t cao trong m t không gian và th i gian nh t
đ nh. Tư duy sáng t o ph i có ít nh t 2 đ c tính: tính đ c đáo, m i l và tính ng
d ng th c ti n mang l i giá tr cho c ng đ ng.
2 Các trư ng phái tư duy sáng t o trên th gi i.
Cùng v i các b môn khoa h c khác, khoa h c v tư duy sáng t o có t r t
s m nhưng đ t ng h p thành lý lu n khoa h c thì b môn này m i ch th c s
hình thành cách đây vài trăm năm và hoàn thi n nh t trong nh ng th p niên cu i
c a th k XX. Nhưng t đó đ n nay, ngư i ta đã đư c ch ng ki n r t nhi u các
phương pháp sáng t o xu t hi n và đi vào đ i s ng s n xu t, kinh doanh. Các
phương pháp đó c th như: Phương pháp t p kích não c a Alex OsBorn ra đ i
năm 1938, Phương pháp 9 câu h i và 6 mũ tư duy c a Edward De Bono nh ng
th p niên 80, Phương pháp sáng t o Kaizen c a Nh t B n, đ c bi t là trư ng
pháp Phương pháp lu n sáng t o TRIZ c a Alsuler v i 40 thu n sáng t o…
3 Nh ng rào c n c a sáng t o
Các k t qu nghiên c u c a các nhà khoa h c ch ng minh r ng, ti m năng
sáng t o c a con ngư i là vô h n. Tuy nhiên s sáng t o l i không bình đ ng v i
t t c m i ngư i. Th c t trong cu c s ng và công vi c có r t ít ngư i s d ng
đư c kh năng sáng t o c a mình. V y đâu là nguyên nhân t o nên nh ng rào
c n sáng t o đó.
C n tr quá trình sáng t o c a con ngư i có c nguyên nhân ch quan và
khách quan nhưng đa ph n chúng ta là k thù cho chính s sáng t o c a mình.
Willis Harman, trong m t cu n sách c a mình đã t ng vi t “Ti n năng sáng t o
c a con ngư i là vô h n, ch có chúng ta b ng nh ng suy nghĩ c a mình làm cho
chúng b thui ch t mà thôi”. Lâu nay chúng ta thư ng t bó h p mình trong tư
duy 9 đi m. Chúng ta thư ng nghĩ r ng mình không có kh năng sáng t o hay
sáng t o là m t vi c r t vĩ đ i và vi c đó không ph i c a mình.
S c ỳ tâm lý chính là k thù s m t c a tư duy sáng t o. Tâm lý s sai c a
ngư i Vi t và đôi khi chính nh ng kinh nghi m sách v mà chúng ta đư c h c
Trang 4
- trong nhà trư ng l i tr thành k thù c a tư duy sáng t o, tư duy đ i m i. Có m t
ngh ch lý mà chúng ta th y r t rõ là, trong khi các nhà khoa h c, các vi n nghiên
c u hàng năm đư c nhà nư c đ u tư hàng ngàn t đ ng nhưng l i r t ít nh ng
công trình khoa h c mang l i giá tr cho xã h i. Trong khi đó nh ng bác nông
dân như Hai Lúa, Lũy Th n đèn m c dù không đư c h c hành nhi u nhưng v n
t o ra nh ng s n ph m, phát minh th c s h u d ng ph c v cho cu c s ng và
s n xu t. V y đâu là s khác bi t? Sáng t o ph i xu t phát t nhu c u th c s c a
th c t . M i sáng t o ch d a trên nh ng kinh nghi m sách v l i tr thành rào
c n và s vô d ng.
II. M T S V N Đ V TRÍ TU VÀ NĂNG L C TƯ DUY
1 Lý thuy t đa trí tu
N u câu h i chúng ta thông minh c nào đư c đ t ra thì nhi u kh năng
câu tr l i c a nhi u ngư i trong tình hu ng này ch căn c vào các bài ki m tra
và đi m s trong các trư ng h c. Nhưng t t c đi u đó ch ch ng minh ph n nào
kh năng h c t p c a chúng ta t i trư ng còn trong cu c s ng chúng ta có th
thành công hay không v n là m t d u h i. Nh ng khái ni m v trí thông minh, v
ch s thông minh IQ đã nh hư ng không nh đ n tư duy và nh n th c c a
nhi u h h ngư i Vi t. Nh n th c đó đã ph n nào làm thui ch t nhi u tài năng
trong các lĩnh v c khác. Và th c t th gi i đã ch ng minh hàng năm v n có 30%
s ngư i có ch s thông minh IQ dư i trung bình v n g t hái đư c nh ng thành
công vư t tr i. Đ tr l i cho nh ng băn khoăn đó, sau nhi u năm nghiên c u
năm 1988, GS. Howard Gardner và nhóm c ng s đã đ t ra lý thuy t v “ đa
thông minh” (The theory of mutil – ple intelligences), ban đ u trí thông minh
đư c chia làm 7 lo i. Đ n năm 1999, Gardner chia trí thông minh thành 9 lo i,
theo đó m i ngư i bình thư ng đ u thông minh t i m t m c đ nào đó t i m t
hay nhi u mi n sau đây: năng l c tư duy qua logic - lý lu n toán h c, Năng l c tư
duy qua ngôn ng , Năng l c tư duy qua nh c đi u, Năng l c tư duy qua không
gian, Năng l c tư duy qua v n đ ng cơ th , Năng l c tư duy qua giao ti p cá
nhân, Năng l c tư duy qua n i tâm, Năng l c tư duy qua t nhiên, Năng l c tư
duy qua hi n sinh.
Trang 5
- Ba nhân t cơ b n c a quá trình h c là: n n t ng, thu nh n ki n th c và
nghĩa th c s , nghĩa sâu xa. Vi c ti p theo là ph i đ cho ngư i khác bi t là mình
bi t. H c t p là m t quá trình đa nhi m. Khi chúng ta nh n đư c m t h th ng
ki n th c m i, chúng ta ph i s p x p và tìm ra m i liên h gi a chúng. Đ th c
hi n đư c đi u này ngư i ta c n s d ng các năng l c tư duy c a mình. M i
ngư i thư ng cho r ng ch có ngư i thông minh thì m i có nh ng năng l c tư
duy nhưng th c ra thì tât c chúng ta đ u có năng l c tư duy vì n u xét v đ nh
nghĩa, 1 ngư i thông minh là ngư i có kh năng hi u rõ đư c thông tin, bi t đánh
giá xem xét các s ki n và tìm s n i k t các ki n th c. Howard Gardner, m t
chuyên gia r t n i ti ng trong lĩnh v c năng l c tư duy cho r ng có 9 năng l c tư
duy s n có trong m i chúng ta. Đó là:
NLTD qua toán h c, qua lôgíc
NLTD qua ngôn ng
NLTD qua giao ti p
NLTD trong n i tâm
NLTD qua nh c đi u
NLTD qua t nhiên
NLTD qua không gian, th giác
NLTD qua ngôn ng cơ th
NLTD qua hi n sinh – Tâm linh
Ai cũng có đ y đ các năng l c tư duy. Song đi u quan tr ng là m i ngư i
ph i xác đ nh đư c nhóm năng l c c a mình sau đó khai qu t ti m năng và đánh
th c ngư i kh ng l trong chính chúng ta. Nh ng NLTD này s thay đ i khi môi
trư ng h c thay đ i. Chúng có th m t đi hay đư c nâng c p.
2 T ng quan v 8 năng l c tư duy
NLTD qua lôgic: hay còn g i là NLTD qua toán h c, nó s d ng nh ng
phân tích trình t đ rút ra 1 k t lu n nào đó. Nhà khoa h c, k toán, hay nhà
kinh t t p trung vào NL này.
NLTD qua ngôn ng : là trí thông minh mang tính ch t ph quát nh t trong
8 năng l c tư duy đư c đ c p. Trí thông minh ngôn ng là kĩ năng s d ng t
Trang 6
- ng . Nhà văn hay nh ng nhà gi i thi u chương trình chuyên nghi p nh n m nh
vào nh ng NL này. Đi m m u ch t làm căn c cao nh t đ đánh giá v lo i trí
thông minh này là các bài ki m tra v ch s IQ c a chúng ta. Nh ng bài ki m tra
này đ u đư c xây d ng d a trên nh ng thành ph n có tính ch t thiên v ngôn
ng và t v ng. Trí thông minh v ngôn ng bao g m nhi u thành ph n như âm
ti t, cú pháp, ng nghĩa và tính ng d ng c a nó. Nh ng cá nhân có kh năng tư
duy qua ngôn ng t t thư ng có khá năng nh y c m s c bén v i âm thanh ho c
âm ti t c a t ng , thư ng v n d ng s chơi ch , s d ng giai đi u, cách u n
lư i, dùng đi p âm, c u t o t tư ng thanh và nh ng âm thanh đan xen khác
nhau đ trêu đùa, ngh ch ng m. M t ví d đi n hình là James Joyce, ông đã sáng
t o ra hàng ngàn trò chơi ch v i nh ng th ti ng khác nhau.
Nh ng ngư i gi i v tư duy qua ngôn ng cũng thư ng tinh thông và
thành th o các k năng v n d ng c u trúc ho c cú pháp c a các câu và c m t .
Nh ng thiên tài v ngôn ng có th cho chúng ta th y s nh y c m ngôn ng cưa
h thông qua đ chính xác r t cao v n i dung và ng nghĩa c a t . Nhưng có l
thành ph n quan tr ng nh t c a năng l c tư duy qua ngôn ng là năng l c s
d ng t ng đ đ t đư c các m c tiêu trong cu c s ng và công vi c. Ví d như
Herbert W Amstrong trong vi c truy n giáo, Winson Churchill trong v n đ ng
khích l và truy n c m h ng…
NLTD qua giao ti p: kh năng giao ti p hi u qu và quan sát nh ng kí
hi u không l i là n n t ng c a NL này. M c dù NL này ít khi đư c s d ng,
nhưng giáo viên và nhà c v n là nh ng ngư i r t hay s d ng NL này.
NLTD trong n i tâm: s t ph n ánh t o nên tính cách cho ngư i s d ng
NL này nhi u nh t. Chìa khoá đây là kh năng xác đ nh và t đi u ch nh nh ng
m c tiêu d a trên nh ng kinh nghi m trong quá kh . Nhà ho ch đ nh chi n lư c
hay nh ng nhà nghiên c u có khuynh hư ng s d ng NL này.
NLTD qua nh c đi u: sáng t o và phân lo i nh ng âm thanh ph c t p là đ c tính
c a nh ng ngư i có NL này. 1 nh c sĩ hay 1 nhà thi t k âm thanh có th là
nh ng ví d tiêu bi u.
Trang 7
- NLTD qua t nhiên: là kh năng quan sát, hi u rõ và có th s p x p nh ng
mô hình hay nhân t trong môi trư ng t nhiên. NL này thu c v nh ng nhà sinh
h c nghiên c u v phân t hay nh ng nhà khoa h c nghiên c u giám đ nh pháp
y.
NLTD qua không gian: kh năng quan sát là m t nhân t quan tr ng trong NL
này. Ví d như 1 nhà điêu kh c có th th y 1 t ng đá như 1 tác ph m tuy t di u.
Ki n trúc sư hay kĩ sư cũng r t coi tr ng NL này.
NLTD qua ngôn ng cơ th : NL v th ch t đư c th hi n rõ nh ng
ngư i khéo tay hay nh ng ngư i có tài năng b m sinh v v n đ ng. Nh ng ngư i
làm ph u thu t, cơ khí hay nh ng vũ công chuyên nghi p có xu hư ng s d ng
t i ưu NL này.
III. CÁC PHƯƠNG PHÁP PHÁT TRI N CÁC NĂNG L C TƯ
DUY SÁNG T O N I TR I
1 Năng l c tư duy sáng t o qua Logic Toán h c
Như chúng ta đã nói, h c t p là m t quá trình đa nhi m. Không nh ng th ,
nó còn r t đa d ng, th hi n nh ng phương pháp h c khác nhau. Ngư i h c c n
và thư ng thích nh ng cách khác nhau đ khám phá 1 v n đ nào đó. Khi ch có
1 phương pháp h c h c sinh s b gò bó trong m t gi i h n nào đó và s r t khó
khăn đ ti p thu ki n th c. Bi t cách ti p nh n thông tin, s p x p và liên k t
chúng r i s d ng nh ng NLTD s giúp ngư i h c t o ra 1 m ng lư i ki n th c
ch t ch . Thông tin s đư c lưu tr 1 cách hi u qu hơn nh ng ph n khác nhau
c a b não và k t qu là ta s g i l i thông tin d dàng hơn và áp d ng chúng 1
cách có trình t .
Đi u quan tr ng bây gi là làm sao đ s d ng đư c NLTD này. Trư c
h t ta c n đánh s và s p x p nh ng ki n th c đã h c. Vi c này đòi h i chúng ta
ph i xem xét r t c n th n nh ng gì đang h c. S r t khó đ s p x p chúng mà
không so sánh nh ng đi m gi ng và khác. Và cũng s r t khó đ so sánh mà
không xem xét ý nghĩa th c s c a nh ng thông tin mà mình v a thu nh n.
Trang 8
- Ti p theo là ph i phân tích c th nh ng gì đang h c. Không bao gi ch p
nh n nh ng thông tin giá tr b ngoài. Khi chúng ta s d ng 1 h th ng phân
tích h p lí chúng ta s nâng cao đư c NLTD qua lôgíc c a mình.
Sau đây là h th ng A.E.I.O.U._nh ng câu h i mà chúng ta c n luôn đ t
ra cho mình khi ti p c n 1 v n đ .
A(Assumption): Vi c ng m đ nh này đư c t o nên như th nào?
Đây có ph i là ý ki n duy nh t không? Còn có cái gì chưa đư c đ c p
đ n không? Nh ng trư ng h p cá bi t đã đư c nói đ n đ có cái nhìn t ng th
chưa?
E(Evidence): B ng ch ng cho v n đ này là gì?
Thông tin mình nh n đư c có phù h p v i l p lu n và các nh n đ nh trư c
đó không? N u nó là nh n đ nh thì ngư i đưa ra nh n đ nh đó có đáng tin c y
không? Còn n u là l p lu n thì đâu là cơ s cho nó? Có còn cách nào khác đ gi i
thích cho nó n a không?
I(Ilustration): Có th tìm cách nào đ minh ho cho v n đ này không?
Nh ng ki n th c c a mình có th liên k t v i thông tin này không? D a
vào thông tin c a b n thân mình thì có th tìm đư c đi u gì liên quan không? Nó
có phù h p không, có ý nghĩa không?
O(Opinion): T v n đ này ta có th rút ra k t lu n hay ý ki n nào không?
Có ai có cùng quan đi m như ta không? Nh ng quan đi m đó có lí không,
có căn c nào không?
U(Unique): V n đ này có gì đ c đáo không?
Có gì khác bi t và n i tr i v v n đ này không?
Các phương pháp khác đ phát tri n năng l c tư duy sáng t o qua
logic.
Chơi các trò chơi liên quan đ n logic và toán h c.
H c cách s d ng bàn tính, máy tính.
Trang 9
- Gi i các câu đ lo gic và các v n đ liên quan đ n trí não.
Luôn có m t chi c máy tính đi n t bên mình đ tính toán các v n đ liên
quan đ n toán h c.
H c vác ngôn ng máy tính như JAVA, TUBO, LOGO, PASCAL,
BASIC…
Mua các d ng c khoa h c đ th c hi n các cu c thí nghi m c a b n thân.
Th o lu n cùng nh ng ngư i xung quanh v các ch đ liên quan đ n toán
h c, logic h c.
Th c hành các tính toán đơn gi n b ng cách tính nh m.
Tìm hi u các khái ni m v kinh doanh v tài chính trên các sách báo.
Thăm các b o tàng v khoa h c và tìm hi u các phát minh khoa h c loài
ngư i mà chúng ta có th .
Xem các phim tài li u, các sách báo khoa h c.
Đánh d u các khái ni m khoa h c mà chúng ta không quen thu c ho c
không hi u nó rõ ràng.
T chúng ta ghi l i nh ng l i nói k l i chuy n làm cách nào đ chúng ta
gi i đư c m t bài toán khó.
Thư ng xuyên làm các bài tr c nghi m m i v IQ.
Hãy s d ng cái đ u và b óc c a chúng ta trong vi c h c v các khái
ni m toán h c m i.
Hãy d y toán h c ho c các khái ni m khoa h c khác cho chúng ta bè ho c
ngư i khác đ chúng ta hi u sâu s c hơn v nh ng khái ni m này.
2 Năng l c tư duy qua ngôn ng
Cách s d ng NL này r t đơn gi n, chúng ta hãy vi t l i nh ng thông tin
mà chúng ta có đư c theo ý mình. Có 1 đi u mà chúng ta d dàng nh n ra là r t
khó đ đ c nh ng th mà ngư i khác vi t. Khi nh ng ki n th c chúng ta c n ti p
thu đư c vi t b i ch c a ngư i khác chúng ta s g p khó khăn trong vi c hi u
Trang 10
- đư c chúng. Khi chúng ta chuy n nh ng ki n th c chúng ta nghe hay đ c thành
ngôn ng c a riêng chúng ta, chúng ta bu c ph i hi u nó. (EXPLAIN)
Nh ng cách đ chúng ta phát tri n trí thông minh qua ngôn ng
Hãy đ ng não t nh ng th mà chúng ta đã h c, nh ng cái mà chúng ta
nh đư c, vi t l i chúng và n u có th , hãy ghi âm.
Đ c lư t qua nh ng trang sách mà chúng ta đã h c và thêm vào nh ng ý
nghĩ ch t đ n. Nh là hãy vi t theo cách c a riêng chúng ta.
Trong lúc đ c, d ng l i khi đ c xong 1 ph n chính, suy nghĩ và ghi vào
đ u nh ng ý chính b ng ngôn ng c a chính chúng ta.
Hãy ghi chép b ng cách riêng c a chúng ta, kèm theo nh ng câu h i phát
sinh t nh ng v n đ đó.
Hãy tham gia nh ng h i th o v sách hay mà chúng ta có cơ h i.
T ch c các bu i liên hoan và sinh ho t ngh nghi p v i các ch đ chúng
ta ch n.
T ghi âm l i nói c a chúng ta và b t l i nghe.
Tham gia vào m t câu l c b vi t sách.
H c cách s d ng b vi x lý t ng .
Nghe băng đĩa c a các di n gi n i ti ng, các nhà thơ và nh ng ngư i có
năng khi u k chuy n khác.
Hãy đ c m t tu n m t quy n sách và t xây d ng l y m t thư vi n cá
nhân c a mình.
Chơi các trò chơi ngôn t .
M i ngày hãy s d ng thêm m t t m i.
Hàng ngày luôn gi m t cu n nh t ký bên mình và vi t kho ng 250 t v
m t ngày v b t c th gì chúng ta mu n.
Dành th i gian k chuy n thư ng xuyên v i gia đình và chúng ta bè.
Ghi nh và h c thu c t t c nh ng bài thơ ho c đo n văn xuôi n i ti ng.
Trang 11
- Đánh d u, khoăng tròn nh ng t ng l trong quá trình chúng ta đ c sách
và c g ng hi u v ý nghĩa c a nó.
Hãy quan tâm và chú ý đ n ki u nói c a ngư i khác v âm lư ng, âm
đi u, cách th c s d ng t ng …
3 Năng l c tư duy qua Giao ti p
Giao ti p là vi c chúng ta làm hàng ngày, song không ph i ai cũng phát
tri n NLTD này. V y làm sao đ ta có th s d ng t i ưu NL này?
D y nh ng cái chúng ta đã h c là 1 cách hi u qu đ phát tri n NLTD qua
ngôn ng . Đây cũng là cách h c có tác d ng r t l n vì khi d y cho ngư i khác,
chúng ta tìm ra đư c là mình bi t gì và còn gì mình chưa bi t. Vi c này cũng làm
cho ki n th c c a chúng ta tăng m t cách đáng k vì h c sinh c a chúng ta s yêu
c u chúng ta áp d ng nh ng cái mà chúng ta v a d y.
Vi c d y h c đòi h i chúng ta ph i thu th p thông tin, s p x p ý nghĩ theo
1 trình t có tính lôgíc và s d ng ngôn ng c a chính mình đ di n đ t ý nghĩ
đó.
M t l i ích n a c a vi c d y l i này là s giao thoa. Khi chúng ta chia s
thông tin v i 1 ngư i khác, h có th có nh ng thông tin chúng ta c n đ l p ch
h ng. Ph n này có th có trong bài c a chúng ta ho c có th không. Đó chính là
ph n thư ng dành cho chúng ta.
M t cách khác n a đ s d ng NL này là vi c so sánh nh ng ghi chép.
Hành đ ng đơn gi n c a vi c so sánh nh ng ghi chép v i 1 ngư i chúng ta sau
gi h c hay v i sách là 1 cách đ vi c cùng d y nhau di n ra. Chúng ta c a
chúng ta có th nh nh ng cái mà chúng ta không nh và ngư c l i. Lí do c a
vi c này r t đơn gi n, vì cách ti p nh n thông tin, t ch c và t o m ng lư i ki n
th c c a h khác v i c a chúng ta.
ng d ng c a vi c s d ng NLTD này là t ch c h c theo vòng tròn. Hãy
ch n 1 nhóm h c sinh v i nh ng môn chuyên khác nhau, có th là toán, khoa
h c, l ch s , sư ph m, qu n lí,... t m 5 đ n 7 ngư i là đ .
Trang 12
- Ch n th i gian c th trong tu n đ t ch c h p nhóm. M i tu n s có 1
ch đ khác nhau đ th o lu n. Ta s có nh ng ý ki n t nh ng quan đi m khác
nhau nhưng hãy đ chúng t phát tri n. Khi có ai đó thách th c ni m tin c a
chúng ta, đ ng quá b o th nhưng cũng đ ng th ơ hay v i vã ch p nh n ý ki n
c a h . áp d ng cách h c này, chúng ta không ch h c đư c cách m i đ ti p c n
thông tin mà còn c cách l ng nghe và tìm hi u v n đ . 1 khi chúng ta đã rút ra
đư c k t lu n sau m i nghiên c u thì các thông tin s đư c ti p nh n vào b nh
1 cách có hi u qu hơn.
Các phương pháp phát tri n trí thông minh giao ti p.
Mua m t cu n s nhò và ghi l i vào đó nh ng cá nhân và đ i tư ng mà
chúng ta thư ng xuyên giao ti p v i h .
M i ngày chúng ta th c hi n ti p xúc m t ngư i m i.
Tham gia các ho t đ ng xã h i ho c h c các l p v k năng giao ti p đ
có cơ h i và đi u ki n ti p xúc v i nh ng ngư i khác.
Dành 15 phút hàng ngày th c hành k năng l ng nghe ch đ ng, l ng
nghe đ ng c m v i nh ng ngư i chúng ta ho c ngư i thân c a mình.
T ch c các b a ti c và m i nh ng ngư i chúng ta c a mình tham d .
Thư ng xuyên tham gia vào các bu i tr li u tâm lý theo nhóm ho c gia
đình.
Gi vai trog lãnh đ o trong m t nhóm ho c m t t p th mà chúng ta quan
tâm.
Th c hi n các ho t đ ng đòi h i s h p tác a nhi u ngư i.
Có nh ng bu i g p g v i gia đình và chúng ta bè thư ng xuyên.
T ch c các bu i đóng góp ý ki n và chia s kinh nghi m t i nơi làm vi c
v a chúng ta.
Làm quen, ti p xúc v i nh ng ngư i thu c các n n văn hóa, các vùng
mi n khác mà chúng ta có th .
Làm gia sư ho c hư ng d n viên du l ch.
Trang 13
- Dùng 15 phút hàng ngày quan sát cách m i ngư i xung quanh chúng ta
giao ti p và tương tác v i nhau như th nào.
H c t p nh ng kinh nghi m c a nh ng ngư i có kh năng giao ti p t t.
4 Năng l c tư duy qua n i tâm
Trư c khi s d ng NLTD này, chúng ta ph i bi t đư c nh ng đi m m nh,
ni m đam mê c a mình. Khi ta thích thú, say sưa v i 1 đ tài nào đó thì ta s có
đ ng cơ đ h c. Các nhà nghiên c u đã làm 1 thí nghi m ki m tra trí nh c a h c
sinh b ng 1 b c tranh. 1 s ngư i ch nhìn tranh, s còn l i đư c đưa nh ng
thông tin v b c tranh và ngư i ho sĩ. K t qu là nhóm th 2 nh g p 2 l n so
v i nhóm th nh t.
M t khi ta tìm ra s h ng thú c a mình thì ni m đam mê th c s s đ n.
Lúc đó ta s tìm thêm đư c nh ng s khác bi t, nh ng m i liên k t b t ng , t o
nên s h p d n cho v n đ đó.
Ngoài ra chúng ta cũng ph i tìm hi u nh ng thông tin cơ b n v v n đ
mình đang nghiên c u. N u đ tài đó là h i ho thì ngư i ngh sĩ đã đ nh hình gì
trong đ u khi sáng tác nên tác ph m? Anh ta đã có nh ng gì đ i m i so v i
nh ng ngư i ti n nhi m? Có kĩ năng m i nào đư c s d ng không?
M t đi u quan tr ng n a mà chúng ta cũng ph i chú ý, đó là ph i dành
th i gian đ xem xét l i v n đ . Hãy t t nhìn l i v n đ đó. Thông tin này có
phù h p v i nh ng th chúng ta đã bi t hay không? L i ích c a chúng trong
tương lai là gì? Thông tin mà chúng ta có đư c càng xác th c bao nhiêu thì cơ
h i đ chúng ta ti p nh n lư ng thông tin đó 1 cách có hi u qu càng l n b y
nhiêu.
Các phương pháp phát tri n năng l c tư duy qua n i tâm
Nh các chuyên gia tư v n giúp tư vân the cá nhân ho c v t lý tr li u.
Tìm hi u k v y u t b n ngã trong Tri t h c phương Đông và phương
Tây.
H c cách thi n đ nh.
Trang 14
- Nghe đài và băng đĩa có các n i dung liên quan.
Vi t t truy n ho c nh t ký cá nhân hàng ngày c u mình.
Thư ng xuyên ghi l i và làm sáng t gi c mơ c a mình.
Đ c nh ng sách báo v ch đ t l c cá nhân.
T o m t không gian yên tĩnh trong nhà dành cho vi c ki m nghi m n i
tâm.
B t đ u công vi c kinh doanh c a mình.
Phát tri n các m i quan tâm và s thích khác v i nh ng ngư i xung
quanh.
Đăng ký các l p h c v tính quy t đoán và khai thác kh năng ti m n c a
con ngư i.
Làm nh ng bài tr c nghi m nh m xác đ nh ró nh ng đi m m nh và b t l i
c a b n thân trên các lĩnh v c.
Đ t ra các m c tiêu trư c m t và lâu dài cho b n thân và quy t tâm th c
hi n nh ng m c tiêu đó đ n cùng.
Tham gia các bu i h i th o v i các chuyên đ v khai phá ti m năng con
ngư i ho c phát tri n n i tâm.
Nghiên c u và đ c ti u s c a nh ng nhân v t n i tiêng có tính cách m nh
m mà chúng ta thích.
H ng ngày th c hi n nh ng ho t đ ng nh m nâng cao tính t tôn cá nhân
như tư duy tích c c, khich l b n thân…
Tham gia các ho t đ ng tôn giáo m t cách hư ng xuyên.
Tư ng tư ng chúng ta là gì, chúng ta mong mu n mình s như th nào
trong tương lai và th s ng v i nh ng s tư ng tư ng đó.
M i t i dành t i thi u 10 phút đ nghi n ng m, xem xét l i n ng ý nghĩ và
m t ngày làm vi c và h c t p c a mình.
Trang 15
- Dành th i gian đ nói chuy n v i nh ng ngư i có ý ni m b n thân m nh
m và lành m nh.
5 Năng l c tư duy qua nh c đi u
Âm nh c là 1 ph n t t y u c a cu c s ng. G n như t t c chúng ta đ u r t
nh y c m v i nh c đi u và nh r t lâu nh ng đo n nh c. Nh ng nhà qu ng cáo
r t bi t t n d ng nh ng NLTD này c a con ngư i đ kh c sâu thông tin vào
ngư i nghe. Nh ng thông đi p qu ng cáo đáng nh nh t h u h t đ u s d ng âm
nh c. Th m chí có nh ng đo n nh c mà ngư i ta nh r t lâu, có th vài ch c năm
sau đó.
Nh c đi u làm cho ta d nh t ng hơn vì khi đó chúng ta đang kh i đ ng c 2
bán c u não, n i thông tin thành 1 dòng li n m ch. Khi dòng ch y đã đư c khơi
thông thì ph n còn l i c theo đó mà ch y.
Âm nh c kích thích trung khu tình c m c a b não vì th mà nghe nh c
trong lúc đang h c đư c coi là m t công c đ c l c. Khi t h c ta có th nghe
nh c theo 2 cách: 1 cách th đ ng-ti p nh n và 1 cách ch đ ng-sáng t o. Ta ch
nên nghe nh c không l i vì l i bài hát s c n tr vi c h c c a chúng ta. D a vào
vi c ta đ nh làm gì v i v n đ đó mà thay đ i nh c đi u. Nh ng lo i nh c n ào,
m ĩ không phù h p v i vi c h c vì các nghiên c u đã ch ra r ng sau khi nghe
nh ng lo i nh c naỳ thì k t qu h c t p c a h c sinh b gi m sút.
Nh c ch đ ng-sáng t o đư c s d ng khi ta làm nh ng công vi c mang
tính sáng t o. Nên s d ng nh ng lo i nh c có ti t t u nhanh, thúc gi cv i nhi u
nh c c chơi cùng lúc, nó s kích thích c b não.
Nh c th đ ng-ti p nh n nên đư c nghe khi chúng ta mu n thư giãn trư c
khi h c hay khi đang ôn bài. S d ng nh ng lo i nh c kho ng 60 nh p 1 phút c a
1 dòng nh c c (ví d như đàn dây). Lo i nh c này đư c s d ng khi thu th p
thông tin.
N u th y âm nh c làm phi n chúng ta khi h c, t t nó đi ho c v n nh xu ng.
Nh c đư c t o ra đ kích thích, n u nó làm phi n chúng ta thì hãy đi u ch nh
ho c t t đi. TV và đài r t nh hư ng đ n quá trình thu nh n thông tin.
Trang 16
- Lo i nh c r t quan tr ng. Nh ng nghiên c u đã ch ra r ng có m i liên h
tr c ti p gi a âm nh c và sinh lí c a cơ th . Âm nh c có th thay đ i tâm tr ng
c a chúng ta và nó s giúp cho quá trình h c c a chúng ta b ng cách g i nên
nh ng tình c m tích c c.
Các phương pháp phát tri n tư duy qua âm nh c
Hát ca khi chúng ta đang làm vi c ho c đi trên đư ng.
Đ n tham d các bu i hòa nh c hay các bu i bi u di n âm nh c.
Tích c c sưu t m nh ng b n nh c chúng ta thích và c g ng nghe chúng
hàng ngày.
Tham gia vào các đ i văn ngh c a l p, cơ quan.
Tham d các l p h c v âm nh c cơ b n.
Làm vi c v i các bác sĩ chuyên ch a b nh b ng âm nh c.
T p chơi m t nh c c chúng ta thích ho c m t nh c c đơn gi n.
Đ c các bài phê bình v âm nh c trên các báo, các t p trí chuyên ngành v
âm nh c chúng ta thích.
T o ra m t không gian âm nh c nơi chúng ta h c t p và làm vi c.
Đ c v cu c s ng và ti u s c a các nhà so n nh c, các ca sĩ n i ti ng.
L ng nghe các giai đi u tr tình, nh ng âm thanh c a t nhiên như ti ng
nư c ch y, ti ng mưa rơi, ti ng chim hót.
Có nh ng cu c trao đ i v i chúng ta bè v âm nh c.
T o ra nh ng giai đi u c a riêng chúng ta.
Tham gia nhưng bu i hát t p th , hát Karaoke cùng ban bè và gia đình
Ghi nh ng ca khúc chúng ta yêu thích và hát nh m theo nó m i khi chúng
ta có th i gian.
6 Năng l c tư duy qua t nhiên.
Trang 17
- Năm 1996, Howard Gardner, ngư i tìm ra 7 NLTD đã thêm vào 1 NL
n a, NLTD qua t nhiên.
NL này là kh năng quan sát, th u hi u và t ch c các mô hình và nhân t
trong môi trư ng t nhiên. 1 nhà t nhiên h c là ngư i có chuyên môn trong vi c
nh n d ng và phân lo i th c v t, đ ng v t và côn trùng. NL này có th đư c tìm
th y trong 1 nhà sinh h c nghiên c u phân t hay m t nhà dư c h c.
George Washington, Carver, Darwin và Galileo là nh ng ngư i s d ng
r t t t NL này. Ngoài ra còn có nh ng ví d khác như 1 đ a tr có th phân lo i
và sưu t m nh ng th bóng chày, 1 đ u b p trư ng có th phân bi t và tìm cách
thay th các lo i nguyên li u, ho c 1 ngư i làm ngh giám đ nh pháp y.
Đ phát tri n NLTD này, chúng ta có th áp d ng nhi u phương pháp như:
thu th p thông tin v nh ng hi n tư ng t nhiên, tham gia các chương trình du
l ch sinh thái, chăm sóc v t nuôi, thăm s thú hay vư n th c v t, thăm b o tàng
tìm hi u ngu n g c t nhiên, t p phân lo i thông tin. Nh ng ngư i có NLTD này
phù h p v i các ngành đ a lý, đ a ch t, chiêm tinh, đ i dương h c, khí tư ng h c
và nh ng hi n tư ng t nhiên khác.
Các phương pháp khác phát tri n thông minh t nhiên.
Tìm hi u th gi i t nhiên trong chính m nh vư n nhà chúng ta.
Đ nghĩ nh ng ngư i xung quanh chia s v nh ng đi u h bi t v th
gi i tư nhiên xung quanh.
Đi u tra, tìm hi u nh ng trang Web trên m ng v i ch đ v thiên nhiên.
Xem các chương trình ti vi, các b phim v khám phá th gi i t nhiên.
Than gia các ho t đ ng chính tr xã h i liên quan đ n ho t đ ng b o v
môi trư ng t nhiên, b o v trái đ t.
Đi tham các khu sinh thái, các b o tàng v t nhiên h c.
T p s thích làm vư n ho c làm đ p phong c nh.
Đ t mua dài h n các t p chí liên quan đ n t nhiên.
Đ c ti u s ho c t truy n c a các nhà t nhiên h c.
Trang 18
- Đi cám tr i, du l ch và dành th i gian quan sát thiên nhiên m i ngày.
Li t kê các loài đ ng v t và th c v t mà chúng ta bi t.
Vi t cu n nh t ký v ch đ t nhiên h c c a chúng ta trong đó bao g m
nh ng đi u chúng ta quan sát đư c, các k t qu mà chúng ta rút ra đư c t nh ng
s quan sát đó c a chúng ta.
7 Năng l c tư duy qua không gian.
Con ngư i chúng ta ti p nh n thông tin ph n l n là qua m t(75%), do đó
NL này rât d phát tri n. Song không vì th mà chúng ta lơ là vi c s d ng
NLTD qua th giác. Đ s d ng nó 1 cách hi u qu , trư c tiên ta c n t o ra m t
b n đ h c. Ngay t đ u chương trình này, vi c s d ng b n đ đã đư c gi i
thi u và khuy n khích. Ngoài ra nên t o ra nh ng b c v phác và đ th khi gi i
quy t v n đ . R t nhi u nh ng khái ni m toán h c ph c t p đã tr nên d dàng
khi chúng ta sơ đ hoá nó. Hãy s d ng h th ng các kí hi u thay cho t ng .
Dùng nh ng phương pháp mã hoá màu.
Ti p theo, chúng ta có th t o ra hình nh trong não mình. Nh ng hình
nh đó c n ph i có m c đ thu hút th giác m nh v nh ng gì chúng ta c n h c.
Hãy tư ng tư ng như mình đang xem 1 b phim tài li u v v n đ mà chúng ta
đang nghiên c u. Đ th c s hi u 1 quá trình, chúng ta ph i coi mình như m t
ph n c a quá trình đó.
Phương pháp phát tri n trí thông minh không gian.
Hãy s d ng nh ng cu n t đi n b ng hính nh, chơi các trò chơi không
gian 3 chi u ho c các trò chơi có s d ng tư duy không gian.
Hãy chơi trò chơi x p hình, trò mê cung ho c các trò khác v không gian.
Mua nh ng chương trình ph n m m đ h a và t p sáng t o ra nh ng ki u
thi t k c a riêng mình trên máy tính. T p v và tô m u, tư ng tư ng ra nh ng
hình nh đó b ng cách s d ng ph n m m máy tính.
H c cách ch p nh và s d ng máy quay phim đ ghi l i nh ng hình nh
đáng nh , nh ng k ni m.
Trang 19
nguon tai.lieu . vn
