Xem mẫu
- TRƯỜNG ĐẠI HỌC SÀI GÒN SAIGON UNIVERSITY TẠP CHÍ KHOA HỌC SCIENTIFIC JOURNAL ĐẠI HỌC SÀI GÒN OF SAIGON UNIVERSITY Số 79 (01/2022) No. 79 (01/2022) Email: tcdhsg@sgu.edu.vn ; Website: http://sj.sgu.edu.vn/ THỰC TRẠNG NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA ĐỘI NGŨ NHÂN LỰC KHOA HỌC CÔNG NGHỆ TRONG CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC VIỆT NAM THÔNG QUA CÁC CÔNG BỐ QUỐC TẾ Current situation of scientific research of science and technology human resources in Vietnamese universities through international publications TS. Tống Thị Hạnh Trường Đại học Sài Gòn TÓM TẮT Bài viết bàn về thực trạng nghiên cứu khoa học trong các trường đại học Việt Nam thông qua các công bố quốc tế do giảng viên và cán bộ quản lí trong các cơ sở giáo dục đại học thực hiện những năm gần đây. Qua đó, nêu lên một số thành tựu và hạn chế của công tác phát triển nhân lực khoa học công nghệ các trường đại học trong bối cảnh đổi mới giáo dục đào tạo và hội nhập quốc tế. Trên cơ sở kết quả nghiên cứu, tác giả đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao năng lực nghiên cứu khoa học và đẩy mạnh công bố các kết quả nghiên cứu trên các tạp chí quốc tế của đội ngũ nhân lực khoa học công nghệ trong các trường đại học Việt Nam hiện nay. Từ khóa: các trường đại học Việt Nam, công bố quốc tế, chất lượng nghiên cứu khoa học, nhân lực khoa học công nghệ ABSTRACT The paper discusses the current situation of scientific research in Vietnamese universities through international publications by lecturers and managers in higher education institutions in recent years; thereby, highlighting some achievements and limitations of the work of developing science and technology human resources in universities in the context of education and training innovation and international integration. On the basis of the study results, the author proposes a number of basic solutions to improve scientific research capacity and promote the publication of research results in international journals of science and technology human resources in Vietnamese universities today. Keywords: Vietnamese universities, international publication, scientific research quality, science and technology human resources 1. Đặt vấn đề còn phản ánh trình độ và chất lượng thực tế Cùng với xu thế hội nhập quốc tế, số nền giáo dục của mỗi quốc gia. Tại Việt lượng và chất lượng các công trình công bố Nam, những năm gần đây, hoạt động nghiên trên các ấn phẩm khoa học quốc tế trở thành cứu và quản lí khoa học có xu hướng hội thước đo quan trọng, là chỉ số khách quan nhập quốc tế mạnh mẽ (Thủ tướng Chính không chỉ phản ánh sự phát triển khoa học - phủ, 2012). Do vậy kết quả công bố khoa công nghệ cũng như hiệu suất khoa học mà học quốc tế bước đầu được chú trọng. Mặc Email: tthanh@sgu.edu.vn 13
- SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY No. 79 (01/2022) dù đã có sự quan tâm của nhiều cơ sở giáo chung, đặc biệt là giảng viên trẻ quá thấp dục trong việc tạo cơ chế khuyến khích các nên giảng viên phải giảng dạy nhiều hoặc nhà khoa học tập trung nghiên cứu và công làm những công việc trái với ngành nghề để bố các kết quả nghiên cứu trong nước và tăng thu nhập, cải thiện đời sống. Thực tế quốc tế, nhưng kết quả vẫn còn hạn chế, này làm hạn chế khả năng và điều kiện để thậm chí có xu hướng ngày càng tụt hậu xa nghiên cứu khoa học. hơn so với nhiều quốc gia trong khu vực và Kết quả khảo sát về thực trạng nghiên trên thế giới. Hạn chế lớn nhất của nhân lực cứu khoa học của Nguyễn Minh Quân và trong các trường đại học ở Việt Nam hiện cộng sự cho thấy, chỉ có vài lĩnh vực nghiên nay là về khả năng nghiên cứu và công bố cứu có công bố quốc tế và tập trung chủ yếu các kết quả nghiên cứu khoa học (Huỳnh ở một số cơ sở giáo dục đào tạo. Kết quả Thế Nguyễn, Trương Thị Tuyết An, 2015). thống kê 31.966 công bố khoa học quốc tế Hầu hết nền giáo dục tiên tiến của các quốc có tác giả người Việt Nam cho thấy, các gia trong khu vực và trên thế giới hiện nay công bố chủ yếu thuộc lĩnh vực Khoa học tự đều có khả năng tạo ra một đội ngũ các nhà nhiên (49%), Khoa học y dược (20,8%), khoa học đông đảo, có trình độ nghiên cứu Khoa học kỹ thuật và công nghệ (19,5%); 5 và công bố các kết quả nghiên cứu trong đơn vị có số lượng công bố quốc tế nhiều nước và quốc tế với số lượng lớn. Mặc dù nhất: Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ đã đạt được những kết quả đáng khích lệ, số Việt Nam (VAST), Đại học Quốc gia TP Hồ lượng các nghiên cứu quốc tế của Việt Nam Chí Minh (VNU HCM), Trường Đại học vẫn còn khiêm tốn so với nhiều nước trong Tôn Đức Thắng (TDTU), Đại học Quốc gia khu vực. Mặt khác, các trường đại học thiếu Hà Nội (VNU HN), Trường Đại học Bách sự hỗ trợ về cơ sở vật chất phục vụ nghiên khoa Hà Nội (BK HN) đóng góp trên 50% cứu như phòng thí nghiệm, giáo trình, tài tổng số công bố quốc tế của Việt Nam; trên liệu, thư viện điện tử, các kho dữ liệu, 50% số công bố khoa học quốc tế của Việt phương tiện kết nối Internet. Nam có đóng góp bởi các hoạt động hợp tác 2. Kết quả nghiên cứu quốc tế; hơn 60% tổng số bài báo khoa học Ở Việt Nam hiện nay, cách thức tổ quốc tế của Việt Nam có sử dụng ngân sách chức nghiên cứu khoa học trong các trường nhà nước là sản phẩm của nhiệm vụ nhận tài đại học còn nhiều bất cập. Trường đại học trợ từ Quỹ Phát triển KH&CN Quốc gia không phải là trung tâm nghiên cứu khoa (Nafosted) (Nguyễn Minh Quân và các tác học, càng không phải là địa chỉ để các doanh giả, 2019, tr.9). nghiệp, các cơ quan, đơn vị tìm đến đặt hàng Mặt khác, theo thống kê của Nhóm các đề tài nghiên cứu. Như vậy, có sự thiếu Trắc lượng khoa học Việt Nam liên kết giữa các trường đại học và xã hội (Scientometrics for Vietnam - S4VN), tỉ lệ trong nghiên cứu khoa học và công bố các tăng trưởng công bố ISI của Việt Nam theo kết quả nghiên cứu khoa học. Kinh phí cho từng năm đạt từ 10 đến trên 20%. Nếu so các đề tài còn khá khiêm tốn; cơ chế xét sánh với các nước trong khu vực ASEAN, duyệt và nghiệm thu, thanh quyết toán đề tài với số lượng công bố quốc tế ISI là 11.791 còn chậm nên chưa tạo động lực mạnh mẽ bài trong 5 năm qua, Việt Nam xếp ở vị trí thúc đẩy giảng viên nghiên cứu khoa học. thứ 4 trong khu vực, sau Singapore, Mặt khác, thu nhập của một giảng viên nói Malaysia và Thái Lan. Tuy nhiên, số liệu 14
- TỐNG THỊ HẠNH TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC SÀI GÒN thống kê của S4VN cũng cho thấy, mặc dù mục tạp chí khoa học châu Á. Các trường ở vị trí tốp đầu, Việt Nam vẫn còn một đại học hiện cung cấp hơn 90% nhân lực khoảng cách khá xa so với các nước đứng khoa học - công nghệ trong cả nước, 10% đầu. Chẳng hạn, trong 5 năm qua, Singapore còn lại được đào tạo ở nước ngoài. Đội ngũ đã có 68.516 công bố quốc tế, cao gấp gần giảng viên trong các trường đại học được 6 lần Việt Nam. Thái Lan, nước xếp ở vị trí xếp là 1 trong 5 lực lượng làm công tác thứ 3 trong khu vực cũng có 38.953 công bố khoa học trong các lĩnh vực từ khoa học tự quốc tế ISI từ 2011-2015, cao gấp 3 lần so nhiên đến khoa học xã hội, khoa học kinh với Việt Nam. tế, giáo dục, kĩ thuật - công nghệ, nông lâm Xem xét phân bố số lượng công bố ngư nghiệp, y dược, tài nguyên và môi quốc tế của Việt Nam (gồm cả công bố có trường. Khối các trường kĩ thuật công nghệ, địa chỉ Việt Nam và có địa chỉ tác giả liên bên cạnh các sản phẩm thương mại và các hệ Việt Nam) trong giai đoạn 2000-2018 bằng chứng nhận sở hữu trí tuệ, khối trường cho thấy, tốc độ tăng trưởng về số lượng khá này luôn có tỉ lệ công bố quốc tế cao nhất. tốt, đặc biệt giai đoạn 2010-2018 tăng trung Trong giai đoạn 2011-2016, khối trường bình trên 20% mỗi năm. Nội lực nghiên cứu này (16 trường) công bố quốc tế của các nhà khoa học Việt Nam cũng có sự 1.733/5.738 bài báo quốc tế của cả nước, phát triển tốt, thể hiện qua số liệu về tác giả chiếm 30% toàn ngành. Tuy nhiên, so với liên hệ là người Việt Nam trên số công bố các đại học khác trong khu vực thì năng suất có địa chỉ Việt Nam tăng từ 35% năm 2000 nghiên cứu khoa học khá thấp. Trong năm lên 50% năm 2017 và 53% năm 2018 (Nguyễn 2015, lần đầu tiên số lượng công bố khoa Minh Quân và các tác giả, 2019, tr.9). học trên các tạp chí ISI của Việt Nam đã Thống kê của nhóm cũng cho thấy, giai vượt ngưỡng 3.000 bài/năm. Cụ thể, số đoạn 2011-2015, vị trí xếp hạng về kết quả lượng công bố quốc tế trong hệ thống ISI công bố ISI của Việt Nam từ năm 2010 đến của Việt Nam trong năm 2015 cập nhật tới năm 2015 liên tục tăng dần qua các năm, từ 2/6/2016 là 3.060 bài báo (dữ liệu được cập hạng 62 (năm 2010), lên hạng 55 (năm nhật chỉ bao gồm 3 danh mục là SCIE, SSCI 2015). Con số này thể hiện sự nỗ lực không và A&HCI), tăng 1,11% so với năm 2014 ngừng của nhà khoa học và các cơ sở giáo là 2.744 bài báo và tăng gấp 2 lần so với dục đào tạo khi thực hiện các chính sách năm 2011 (1508 bài). khuyến khích hoạt động nghiên cứu khoa Nếu so sánh với khu vực, số lượng học và công bố kết quả nghiên cứu quốc tế. nghiên cứu công bố trên tạp chí ISI/Scopus Tổng số công bố quốc tế của Việt Nam trên của Việt Nam cũng tụt hậu so với Thái Lan các tạp chí ISI đạt mức 11.791 bài, trong đó, và Singapore. Ước tính, đến năm 2030, số các trường đại học có 5.738 bài, chiếm hơn bài báo khoa học của Việt Nam chỉ bằng 50% số công bố quốc tế trong cả nước. Singapore hiện tại. Đến năm 2025, Việt Trong khối các trường đại học, công bố của Nam bằng Thái Lan năm 2016. Cũng theo 16 trường đại học khối kỹ thuật công nghệ thống kê này, không chỉ số lượng ít, chất có số lượng nhiều nhất 1.733 bài. Ngoài ra, lượng các công bố thông qua chỉ số trích dẫn năm 2015, Tạp chí khoa học của Trường của Việt Nam cũng kém so với các nước Đại học Kinh tế quốc dân và Trường Đại ASEAN, nhất là Philippines và Singapore. học Kinh tế TP Hồ Chí Minh được vào danh Tuy nhiên, có tới 80% các công trình khoa 15
- SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY No. 79 (01/2022) học đứng tên chung hoặc hợp tác với người 1,2 lần, Mỹ 4,1 lần. Nhìn chung trong khoa nước ngoài. học xã hội nhân văn, lượng công bố quốc tế Đối với các trường đại học thuộc khối của Việt Nam còn nhiều khiêm tốn, khoảng nông - lâm - ngư - y giai đoạn 2011-2016, 1/10 tổng lượng bài và lĩnh vực đã tham gia đã có tổng cộng 570 sản phẩm ứng dụng (Huỳnh Thế Nguyễn, Trương Thị Tuyết được tạo ra, có 17 sản phẩm được đăng ký An, 2015). Sự thiếu hụt này có thể xuất phát sở hữu trí tuệ. Đối với các trường đại học từ phương pháp luận trong nghiên cứu khoa khối khoa học xã hội và nhân văn có nhiều học xã hội ở Việt Nam có tính đặc thù so đóng góp làm cơ sở soạn thảo các nghị với thế giới. quyết hoạch định chủ trương chính sách của Trong 10 năm qua, số lượng các công Đảng, Nhà nước. Từ năm 2011 đến 2015 bố quốc tế thuộc Scopus của Việt Nam đã thu về gần 30 tỷ đồng từ 67 đề tài. Trong tăng gần 5 lần, từ 1.764 bài công bố vào năm lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn của 2009, lên đến 8.234 bài năm 2018. Trong Việt Nam giai đoạn 2008 – 2012, từ 78 bài khối ASEAN, Malaysia là nước có dân số lên 188 bài, đạt tỉ lệ tăng trưởng bình quân đứng thứ 5 trong khu vực với gần 31 triệu 21,69%/năm. Tuy nhiên so sánh với các dân (vào đầu năm 2019), nhưng đạt số công nước Đông Nam Á, Việt Nam chỉ xếp thứ bố khoa học thuộc Scopus nhiều nhất, với số ba về tỷ lệ tăng trưởng, đứng thứ năm về số lượng bài xuất bản trong danh mục của lượng bài sau Singapore (5.791), Malaysia Scopus bình quân hàng năm cao nhất (2.436), Thái Lan (2.018) và Philippines ASEAN - xấp xỉ 24.700 bài/năm. Các con (680). Nếu so sánh với các nước phát triển, số này của Singapore, Thái Lan, Indonesia, tổng lượng bài của Việt Nam chỉ bằng 1/58 Việt Nam và Phillipines lần lượt là khoảng Úc, 1/22 New Zealand, 1/28 Nhật và 1/473 19.000, 12.850, 9.450, 4.220 và 2.300 Mỹ, đồng thời tỷ lệ tăng trưởng kém hơn bài/năm; các nước còn lại của ASEAN chỉ Australia và New Zealand 4,2 lần, Nhật là đạt bình quân 200-300 bài/năm. Bảng 2. Công bố quốc tế thuộc Scopus của các nước ASEAN 2009 – 2018 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Malaysia 11.945 15.778 20.760 22.873 25.440 28.777 27.436 30.228 32.774 30.892 Singapore 14.052 15.704 16.640 18.358 19.284 19.923 20.519 21.501 22.172 21.872 Thái Lan 8.531 10.107 10.735 12.040 12.393 13.615 13.149 14.818 16.430 16.713 Indonesia 2.108 2.833 3.434 4.079 5.305 6.699 8.278 12.341 20.405 29.031 Việt Nam 1.764 2.190 2.414 3.154 3.758 4.061 4.159 5.863 6.578 8.234 Philippines 1.248 1.347 1.621 1.567 1.973 2.240 2.688 3.076 3.364 3.456 Myanmar 139 117 167 121 112 153 223 308 436 514 Campuchia 189 196 223 265 271 329 358 400 430 476 Lào 103 138 157 212 205 224 246 270 238 300 Brunei 119 124 173 247 292 390 440 526 514 460 Nguồn: Cơ sở dữ liệu Scopus, truy cập ngày 7/1/2019, dẫn theo Nguyễn Thu Thủy, Trần Tú Uyên, 2019 16
- TỐNG THỊ HẠNH TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC SÀI GÒN Việt Nam trong giai đoạn vừa qua ngày đăng tạp chí thuộc Scopus đạt từ 1.000 bài càng quan tâm nhiều hơn tới hoạt động trở lên bao gồm: khoa học nông nghiệp, toán nghiên cứu khoa học và công bố quốc tế. Số học, khoa học vật liệu, vật lí và thiên văn lượng và chất lượng các nghiên cứu và công học, khoa học máy tính và kĩ thuật. Các lĩnh bố không ngừng gia tăng. Thống kê trên Cơ vực khác như nha khoa, y tế, khoa học thần sở dữ liệu của Scopus chỉ ra số lượng các kinh, điều dưỡng, thú y, tâm lí học, nghệ công trình công bố quốc tế của Việt Nam có thuật và nhân văn có số lượng các bài nghiên tốc độ tăng khá ổn định, trong đó cao nhất cứu thuộc Scopus còn hạn chế, đều dưới 100 vào năm 2016 (40,97%). Trong số các công bài. Mặt khác, hàng năm, số lượng bằng độc bố của các trường đại học, khối các trường quyền sáng chế của các trường đại học thấp nông - lâm - ngư - y đã có 3.349 bài đăng hơn nhiều so với khối doanh nghiệp và viện trên các kỷ yếu hội thảo quốc gia và quốc tế. nghiên cứu. Điều này nói lên năng suất năng Nếu so sánh với nguồn nhân lực hiện có thì suất lao động về lĩnh vực nghiên cứu khoa số lượng đề tài nghiên cứu khoa học của học của nhân lực các trường đại học khá thấp khối trường này rất khiêm tốn, bình quân chỉ so với các chủ thể khác. đạt 0,74 bài/cán bộ khoa học trong 5 năm Bên cạnh đó, các công bố quốc tế còn (2011-2016), trong đó nhiều trường có lịch được thực hiện từ những nhiệm vụ khoa học sử phát triển 20 - 60 năm. Khối các trường công nghệ hàng năm từ các cấp. Số lượng đại học sư phạm (21 trường thuộc Bộ Giáo nhiệm vụ khoa học và công nghệ các cấp đã dục và đào tạo) có 2.000/9.000 giảng viên là được nghiệm thu năm 2016 là 274 nhiệm tiến sĩ nhưng số lượng bài báo quốc tế có uy vụ. Các nhiệm vụ này đã thu hút gần 3.000 tín như ISI/SCOPUS khá khiêm tốn so với cán bộ, giảng viên, nghiên cứu viên tham nguồn nhân lực hiện có (chỉ có 804 bài trong gia, đào tạo được 312 thạc sĩ, hỗ trợ đào tạo giai đoạn 2011-2015). Trong đó, Trường 77 tiến sĩ, đã xuất bản 36 đầu sách tham Đại học Sư phạm Hà Nội có tỷ lệ công bố khảo và chuyên khảo, công bố 594 bài báo bài báo quốc tế ISI là 0,15 bài/tiến sĩ/năm; khoa học trên các tạp chí trong nước và quốc Trường Đại học Sư phạm Đà Nẵng 0,13 bài tế được công bố, 115 sản phẩm ứng dụng là tiến sĩ/năm; Trường Đại học Sư phạm TP. quy trình kĩ thuật, sản phẩm phục vụ sản Hồ Chí Minh 0,06 bài/tiến sĩ/năm; Trường xuất và đời sống, phát triển ngành và địa Đại học Sư phạm Hà Nội 2 có 0,02 bài/tiến phương. Tuy nhiên, có thể thấy, nghiên cứu sĩ/năm. Có những đơn vị như Viện Khoa được tổ chức theo nhóm là một xu thế chủ học giáo dục không có một bài báo quốc tế đạo trong nghiên cứu khoa học hiện nay. nào trong những năm qua (Nguyễn Thu Trong các trường đại học ở Việt Nam, mặc Thủy, Trần Tú Uyên, 2018). dù cũng đã hình thành những nhóm nghiên Trong khi đó, Indonesia được ghi nhận cứu khoa học, nhưng về cơ bản vẫn là là nước có tốc độ tăng công bố quốc tế phương thức làm việc riêng lẻ, thiếu sự hỗ Scopus cao nhất trong khối ASEAN. Công trợ lẫn nhau. Những bất cập này làm hạn chế bố của các nhà khoa học Việt Nam trên khả năng phát triển nghiên cứu khoa học ở Scopus thuộc tất cả các lĩnh vực, trong đó, các trường đại học Việt Nam hiện nay. tập trung nhiều nhất ở lĩnh vực khoa học tự Hiện nay, để tạo điều kiện tốt nhất cho nhiên và khoa học kĩ thuật. Trong năm 2018, nghiên cứu khoa học, các trường đại học đã các lĩnh vực có số lượng nghiên cứu được có nhiều chính sách đầu tư về cơ sở vật chất, 17
- SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY No. 79 (01/2022) trang thiết bị đã được nâng cao; hạ tầng công Hơn nữa, để tạo động lực khuyến khích, nghệ thông tin, tạo điều kiện cho việc ứng thúc đẩy việc nghiên cứu khoa học trong các dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy. trường đại học, cần quan tâm đến chế độ ưu Hệ thống thư viện điện tử đã tạo lập để chia đãi đối với giảng viên thực hiện các đề tài sẻ dữ liệu trong hệ thống, phòng thí nghiệm, nghiên cứu khoa học. Các trường cần hỗ trợ xưởng, trạm thực hành... trở thành trung tâm 100% kinh phí tham gia hội thảo trong nước nghiên cứu khoa học của các trường. Sự liên và nước ngoài nếu người tham gia có bài kết giữa nhà trường và doanh nghiệp được viết được đăng, đồng thời có mức thưởng triển khai nhằm đẩy mạnh xã hội hóa cho hiện kim xứng đáng với giá trị sức lao động đầu tư giáo dục và đại học và chuyển giao nếu công bố bài báo trên tạp chí khoa học công nghệ, gắn lí thuyết với thực tiễn. Tuy quốc tế uy tín trong danh mục ISI, SCI, nhiên, với nguồn ngân sách nhà nước hoặc SCIE, SCOPUS. nguồn tài chính của các trường còn hạn hẹp, Các trường đại học cần xây dựng qui thêm vào đó, một số trường chi tập trung chế quản lí hoạt động nghiên cứu khoa học nguồn lực cho nhiệm vụ đào tạo mà chưa và chuyển giao công nghệ, vừa khuyến quan tâm đến nghiên cứu khoa học nên chưa khích vừa bắt buộc giảng viên làm công tác có những chế độ ưu đãi thỏa đáng cho người nghiên cứu khoa học. Nâng cao hiệu quả làm nghiên cứu khoa học. Do đó, chưa tạo hoạt động nghiên cứu khoa học của đội ngũ ra động lực mạnh mẽ khuyến khích giảng nhân lực, gắn nghiên cứu khoa học với đổi viên, cán bộ quản lí và nhân viên nâng cao mới nội dung, phương pháp giảng dạy và chất lượng nghiên cứu khoa học và có công tác quản lí; xây dựng nhóm nghiên cứu những công bố quốc tế. nhằm tăng cường trao đổi học thuật, sáng 3. Một số giải pháp khuyến nghị kiến, kinh nghiệm trong nghiên cứu khoa Các trường đại học, các viện nghiên học; tổ chức và khuyến khích đội ngũ nhân cứu của Việt Nam cần có những chính sách lực tham gia hội nghị, hội thảo khoa học cụ thể, hiệu quả hơn nữa để khuyến khích trong và ngoài nước nhằm trao đổi kinh các học giả tham gia nhiều hơn vào nghiên nghiệm giảng dạy, quản lí và nghiên cứu cứu khoa học, đặc biệt là trong những lĩnh khoa học để xây dựng môi trường nghiên vực công bố còn khiêm tốn như y tế, nha cứu khoa học đa dạng, rộng khắp. Muốn khoa, thú y, khoa học cơ bản, kinh tế và vậy, cần sử dụng nhiều biện pháp để khuyến quản lí, nghiên cứu đa ngành, v.v… Việt khích và khơi dậy niềm đam mê nghiên cứu Nam cũng cần thúc đẩy mô hình hợp tác liên khoa học của nhân lực các trường đại học, kết giữa các trường đại học và doanh nghiệp tạo lập môi trường nghiên cứu cho giảng để tăng nguồn kinh phí cho nghiên cứu khoa viên đóng góp những kinh nghiệm, kĩ năng học, đồng thời gia tăng khả năng ứng dụng và tri thức vào việc thực hiện nhiệm vụ các kết quả nghiên cứu vào thực tiễn. nghiên cứu khoa học, góp phần nâng cao Các trường đại học cần có chế độ ưu đãi chất lượng đào tạo. Tăng cường tuyên tốt hơn đối với các hoạt động nghiên cứu truyền, phổ biến chiến lược khoa học, các khoa học của đội ngũ nhân lực. Cần ưu tiên chủ trương chính sách của Đảng và Nhà tăng cường đổi mới thiết bị, điều kiện cơ sở nước về khoa học - công nghệ, quán triệt các vật chất kĩ thuật hiện đại phục vụ cho việc quy định về hoạt động nghiên cứu khoa học nghiên cứu khoa học của đội ngũ nhân lực. cũng như các quy định, quy chế khác liên 18
- TỐNG THỊ HẠNH TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC SÀI GÒN quan để đội ngũ nhân lực có định hướng, ý phát triển kinh tế tri thức, đặc biệt dưới tác thức trách nhiệm thực hiện nhiệm vụ nghiên động của cuộc cách mạng công nghiệp lần cứu khoa học bên cạnh nhiệm vụ giảng dạy thứ tư. và quản lí. Thông tin đầy đủ về các chủ 4. Kết luận trương, chính sách nghiên cứu khoa học. Chất lượng lao động của nguồn nhân Xác định hoạt động nghiên cứu khoa học có lực khoa học công nghệ trong các trường vị trí quan trọng, có liên quan trực tiếp đến đại học là yếu tố quan trọng góp phần làm chất lượng giảng dạy, đào tạo của các tăng tiềm lực trí tuệ của quốc gia. Do đó, trường. Hình thành các giải thưởng khoa nguồn nhân lực các trường đại học Việt học với quy mô khác nhau để thu hút cũng Nam cần nhận thức và định hướng để bản như tạo nên một môi trường khoa học năng thân mỗi người tham gia tích cực vào thực động. Có cơ chế khuyến khích giảng viên và hiện mục tiêu nâng cao dân trí, đào tạo nhân cán bộ quản lí tham gia nghiên cứu khoa học lực, bồi dưỡng nhân tài, hiện nay đó là thông qua khen thưởng về vật chất và tinh nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu thần để tôn vinh những cá nhân có thành tích cầu phát triển đất nước. Đó là nhân lực có xuất sắc trong hoạt động nghiên cứu khoa đủ trình độ, năng lực, phẩm chất để lao học, có kết quả nghiên cứu nổi bật hay công động với hiệu quả cao và có khả năng hợp bố bài báo khoa học trên tạp chí quốc tế... tác quốc tế; có năng lực khởi nghiệp và lập Cơ chế khen thưởng cần rõ ràng, theo định nghiệp trong thị trường sức lao động. Đó mức để tạo ra tính hấp dẫn, góp phần tạo cũng là những công dân lao động trách hứng thú, say mê nghiên cứu khoa học của nhiệm, tâm huyết đem tài năng, trí tuệ và giảng viên. công sức của mình đóng góp cho sự phát Để đáp ứng được nhiệm vụ nghiên cứu triển kinh tế - xã hội của quốc gia. Do đó, khoa học trong tình hình mới, năng lực nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học nghiên cứu khoa học của đội ngũ nhân lực theo hướng chuyên nghiệp hóa và quốc tế khoa học công nghệ trong các trường đại hóa là vấn đề tiên quyết. Nó thể hiện ở kết học cần được nâng cao theo hướng tiếp cận quả nghiên cứu, ứng dụng, chuyển giao các phương pháp tiên tiến, các chương trình công nghệ. Đó là nền tảng tạo ra chất lượng hợp tác với nước ngoài. Thường xuyên tạo đào tạo, nhất là đào tạo sau đại học. Mỗi cán điều kiện cho cán bộ khoa học tiếp xúc, học bộ quản lí, giảng viên, nhân viên phải thực tập với các chuyên gia đầu ngành trong nước sự đưa chất lượng giảng dạy, nghiên cứu và quốc tế về phương pháp nghiên cứu và khoa học và quản lí giáo dục tương đương hướng dẫn điều kiện để có thể công bố bài trình độ của các quốc gia có nền đại học báo khoa học trong các danh mục uy tín. phát triển, từng bước khắc phục tình trạng Những kết quả nghiên cứu khoa học cần chú tụt hậu về trình độ trong quá trình hội nhập, trọng đến tính thực tiễn khách quan, mang rút ngắn độ chênh lệch về chất lượng giáo tính ứng dụng cao, phù hợp với điều kiện dục đại học Việt Nam so với các nước trên kinh tế - xã hội của Việt Nam và xu hướng thế giới. 19
- SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY No. 79 (01/2022) TÀI LIỆU THAM KHẢO Thủ tướng Chính phủ (2012). Quyết định số 418/QĐ-TTg ngày 11/4/2012 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Chiến lược phát triển KH&CN giai đoạn 2011-2020. Trịnh Thị Diệu Hằng (2013). Nâng cao chất lượng giảng viên trong liên kết đào tạo đại học với nước ngoài. Tạp chí Giáo dục, số 312, kì 2, tháng 6/2013. Phạm Duy Hiển (2013). So sánh năng lực nghiên cứu khoa học của 11 nước Đông Á dựa trên các công bố quốc tế và bài học rút ra cho Việt Nam. www.hdcdgsnn.gov.vn. Huỳnh Thế Nguyễn, Trương Thị Tuyết An (2015). Phát triển nhân lực khoa học công nghệ trong các cơ sở giáo dục đại học của Việt Nam. Hội thảo Đại học Kinh tế - Luật TP. Hồ Chí Minh. Nguyễn Minh Quân và các tác giả (2019). Công bố khoa học quốc tế của Việt Nam: Thực trạng và một số khuyến nghị. Tạp chí Khoa học và Công nghệ Việt Nam, số 10 năm 2020, tr.9. Nguyễn Thu Thủy, Trần Tú Uyên (2019). Các trường đại học Việt Nam qua công bố quốc tế: Nhìn từ dữ liệu Scopus, https://dantri.com.vn/giao-duc-huong-nghiep/10-nam-so- luong-cong-bo-quoc-te-cua-viet-nam-tang-gan-5-lan-20190115081238291.htm, truy cập ngày 13/6/2020. Hoàng Mạnh Thắng (2013). So sánh số lượng bài báo đăng trên tạp chí khoa học quốc tế của Việt Nam và các nước trong khu vực trong 5 năm gần đây (2008 – 2012). Nguyễn Văn Tuấn (2016). Năng suất khoa học Việt Nam qua công bố quốc tế 2001- 2015, Tạp chí Khoa học và Công nghệ Việt Nam, 10A, tr.49-54. Ngày nhận bài: 21/8/2020 Biên tập xong: 15/01/2022 Duyệt đăng: 20/01/2022 20
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học