Xem mẫu
- Thủ thuật 4: So sánh các con số Tôi đã viết nhiều tin bằng máy chữ hoặc máy tính, và cứ mỗi lẫn ngón tay tôi vươn lên hàng phím trên cùng – các con số từ 0 đến 9 – là tôi lại dừng lại và tự hỏi: “So sánh với cái gì?” Đây là một thói quen tốt đối với tất cả các phóng viên. Hầu hết các con số thống kê đều có thể được so sánh với các con số thống kê tương đương trong một khoảng thời gian khác, ví như năm trước hay quý tiếp theo. Chúng có thể được so sánh với các con số thống kê tương đương từ một nơi khác, ví dụ của nước láng giềng hoặc một công ty cạnh tranh.
- Nếu con số chỉ là một phần trong một tổng thể – ví dụ chỉ là lợi nhuận của một bộ phận trong một công ty – thì giá trị so sánh của nó có thể là tỷ lệ phần trăm của cả tổng thể. Dưới đây là phần đầu của một bài báo trên trang nhất: Chính phủ đã chi 905,8 triệu $, chỉ thiếu 94,2 triệu $ là đạt 1 tỷ $, để trả quy mô lương công cộng phình thêm hồi tháng 4. Tất cả các độc giả – kể cả những người nước ngoài không biết chính xác giá trị của đồng tiền – đều nghĩ rằng 905,8 triệu $ là số tiền rất lớn. Nhưng thực ra nó trị giá khoảng bao nhiêu? Quy mô lương công cộng phình thêm – một thuật ngữ không hề được định nghĩa trong cả bài báo – là mức tăng chung về lương
- công chức. Lẽ ra nhà báo nên đặt câu hỏi: Khoản 905,8 triệu $ này so với mức chính phủ trung ương trả lương công chức năm ngoái như thế nào? So với tổng số tiền mà các chính quyền địa phương trả cho công chức ra sao? Và có lẽ quan trọng là khoảng 905,8 triệu $ đó chiếm bao nhiêu phần trăm tổng ngân sách quốc gia? Bài báo chẳng bao giờ cho chúng ta biết. Bằng việc trả lời những câu hỏi này – và các câu hỏi khác – khoản tiền đó mới có ý nghĩa nào đó. Tin của một hãng thông tấn nói về dự án lúa mì tại một khu vực của một quốc gia đang phát triển, một phần trong nỗ lực của chính phủ nhằm tăng sản lượng lúa mì trong nước. Nhưng bài
- báo này đưa ra nhiều câu hỏi và đã trả lời. Tin nói rằng một diện tích 225ha đang được trồng cấy. Vậy diện tích này có lớn không? So sánh với tổng diện tích trồng lúa mình trong khu vực và trong toàn quốc thì sao? So sánh với năm ngoái thế nào? Chênh lệch ra sao so với mức chính phủ sẽ trả cho một bao ngô? Hay cho một bao kê? Rõ ràng chúng ta không có nhiều diện tích trên mặt báo cho một bài viết để đưa ra nhiều so sánh. Và không phải lúc nào cũng có những dữ liệu so sánh. Nhưng khi thu nhận được – thông thường bằng cách thức đơn giản là hỏi ngay nguồn tin – thì những thông tin bổ sung đó mang lại thêm nhiều ý nghĩa.
- Một tờ báo đưa tin rằng một nhóm vận động hành lang cho giới doanh nghiệp đã hối thúc chính phủ nâng mức lương chịu thuế thu nhập lên 5.000$ mỗi năm. Tờ báo đưa ra so sánh với mức hiện tại là 2.000$ và nói con số kể trên cũng gấp đôi mức đề xuất của tổ chức công đoàn. Đây là những so sánh đơn giản nhưng theo tôi chúng có ý nghĩa lớn đối với bài báo. Đôi khi một phóng viên có thể biến những con số lớn thành những từ mà mọi người quen dùng thường ngày. Chẳng hạn bài viết về dự án lúa mì ở trên nói dự án này sẽ mang lại 20.000 tấn lúa mì. Tôi biết đó là con số đáng kể. Nhưng chừng đó có thể làm ra bao nhiêu ổ bánh mì? Đủ ăn cho bao nhiêu gia đình?
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học