Xem mẫu
- Thủ thuật 2: Xây dựng và duy trì
nguồn tin
Cách tốt nhất để phóng viên chắc chắn rằng
họ đưa tin một cách đầy đủ về các chủ đề
phức tạp là trao đổi với càng nhiều nguồn
thạo tin càng tốt. Một số nguồn tin trong số
này có thể cung cấp những câu trích dẫn hay; những người khác
thì có khi chỉ đơn giản – nhưng cần thiết – cho biết những thông
tin bối cảnh, gợi ý và giải thích.
Song tìm ra được những nguồn tin tốt không dễ chút nào. Hầu
hết các phóng viên không nắm được trong tay một danh mục về
các chuyên gia. Họ chẳng còn cách nào khác ngoài việc tự tạo
lập cái danh sách đó cho chính mình.
Một trong những phương pháp phổ biến nhất để mở rộng – hoặc
- khởi tạo – danh sách nguồn tin là “mượn” từ đồng nghiệp. Nói cụ
thể, phóng viên chỉ cần xem đồng nghiệp của mình thường trích
dẫn lời nói của ai trên báo, tạp chí, truyền hình, phát thanh hay
các bản tin. Đó là cách nhanh nhất để gia tăng số lượng các
chuyên gia và đặc biệt hữu ích cho các phóng viên mới bước vào
lĩnh vực này. Và hãy xây dựng “chuỗi nguồn tin” bằng cách nhờ
người này giới thiệu người kia.
Một số phóng viên săn lùng nguồn tin ở các trường đại học. Các
trung tâm học thuật cũng là nơi có thể đến để đặt quan hệ với các
nhà nghiên cứu danh tiếng. Các quan chức chính phủ, các nhà
lập pháp, các tổ chức phi chính phủ (NGO) và các tổ chức độc
lập cũng có thể dẫn dắt phóng viên đến với các nguồn tin. Và câu
hỏi mà phóng viên nên đặt ra khi kết thúc mỗi cuộc phỏng vấn là:
“Ông/bà có thể giới thiệu (những) người khác mà tôi có thể gặp
gỡ và trao đổi không?”
Phóng viên cũng cần phải đánh giá nguồn tin của họ. Liệu các
- nguồn tin đó có hợp tác không? Họ có được đồng nghiệp kính
trọng không? Họ có nói thật không? Tất nhiên nếu câu trả lời cho
câu hỏi cuối cùng là “không” thì chẳng nên mất thời giờ với họ.
Hãy luôn nhớ rằng danh tiếng và độ tin cậy của phóng viên nhiều
khi nằm ở những lời phát biểu của nguồn tin.
Một điều cần lưu ý là nguồn tin có phải là người có khả năng diễn
đạt rõ ràng hay không. Nhiều bộ óc kiệt xuất không thể truyền đạt
với những người “ngoại đạo” và đây là chuyện rất đỗi bình
thường. Nhưng nếu một nhà khoa học đáng kính không thể giải
thích một vấn đề thật rõ ràng thì có lẽ phóng viên nên tìm đến một
nhà nghiên cứu ít nổi tiếng hơn nhưng lại có thể diễn tả bằng thứ
ngôn ngữ dễ hiểu. Tuy nhiên, phóng viên cũng cần lưu ý rằng chỉ
hỏi chuyên gia về lĩnh vực mà họ hiểu rõ. Thật chẳng có gì hay
khi mời một chuyên gia về khí hậu trái đất ấm lên làm nguồn tin
chính cho một bài báo viết về tình trạng tàn phá rừng.
Nguồn tin tốt cực kỳ quý giá, và khi đã tìm được họ rồi thì phải
- biết cách duy trì. Đừng lãng phí thời gian của nguồn tin khi đến
phỏng vấn mà không chuẩn bị kỹ lưỡng. Phóng viên cần phải
nắm bắt được quan điểm của nguồn tin cũng như những hoạt
động nghề nghiệp của họ.
Phóng viên không nên gọi điện cho nguồn tin chỉ vì muốn biết một
điều gì đó. Nên tạo thói quen là trao đổi thông tin. Phóng viên
thường là những người đầu tiên biết được những sự kiện đột phá
hoặc những vấn đề mà nguồn tin đặc biệt quan tâm. Hãy chia sẻ
thông tin đó. Về lâu dài, có thể điều này sẽ mang lại kết quả bất
ngờ, chẳng hạn như những gợi ý cho bài viết từ phía nguồn tin.
Một yếu tố nữa đề duy trì nguồn tin là đối xử với họ một cách
công bằng. Ngoài vấn đề đạo đức, đây còn là lợi ích của phóng
viên: việc không quan tâm và xa rời nguồn tin sẽ ảnh hưởng đến
khả năng của phóng viên và làm cho họ khó khăn khi viết bài
trong tương lai.
- Hầu hết các phóng viên đều nhất trí rằng để có thể đối xử bình
đẳng bình đẳng với nguồn tin thì phóng viên cần đáp ứng những
yêu cầu sau:
1. Thành thực. Hãy xác định rõ ràng rằng bạn là một phóng viên
và cởi mở về bản chất của bài báo.
2. Không dẫn sai lời phát biểu của nguồn tin hoặc đặt những ý
kiến của họ vào bối cảnh sai. Tất cả những gì được đặt vào trong
ngoặc kép phải là lời phát biểu chính xác của họ. Trong một số
trường hợp có thể sửa đổi một chút về cú pháp và ngữ pháp.
3. Hãy nhã nhặn và tỏ ra tôn trọng nguồn tin. Điều này không có
nghĩa là né tránh những câu hỏi khó. Hoàn toàn có thể chất vấn
trong khi hết sức lịch thiệp. Tiếc thay, nhiều phóng viên dường
như nhầm lẫn và đánh đồng việc nỗ lực đạt kết quả tốt trong công
việc với sự thô lỗ.
- 4. Đặt ra những nguyên tắc cơ bản cho một cuộc phỏng vấn.
Phóng viên có những thuật ngữ riêng cho các nguyên tắc cơ bản
khác nhau và những nguyên tắc này cũng thay đổi tùy từng quốc
gia. Dưới đây là một số định nghĩa chung: “On the record” có
nghĩa là có thể dẫn tên nguồn tin. “On background” có nghĩa là
giấu tên nhưng có mô tả chung chung về nguồn tin (ví dụ: “một
quan chức chính phủ cấp cao cho biết...” “Deep background” có
nghĩa là phóng viên có thể nêu thông tin nhưng không được đề
cập đến nguồn tin. “Off the record” nghĩa là không được đưa lên
mặt báo bất kỳ thông tin nào từ cuộc phỏng vấn. Nhưng nên
tránh điều này vì các thông tin như vậy có thể xuất hiện “on the
record” ở đâu đó.
Có thể các nguồn tin nói ra một số điều mà ban đầu họ cho phép
nhưng về sau lại không muốn dẫn tên. Điều này là vô cùng tệ hại.
Trên “nguyên tắc,” vẫn có thể dùng những thông tin này nhưng
phóng viên cần phải suy nghĩ kỹ xem liệu có tiếp tục cần sử dụng
nguồn tin đó hay không và liệu việc sử dụng câu phát biểu có
- đáng để chấp nhận những hậu quả hay không. Liệu một điều rất
nhỏ và không cần thiết trong bài báo có thể khiến ai đó bị đuổi
việc hay không?
Ngay cả khi phóng viên hoàn toàn công bằng, chẳng có gì đảm
bảo rằng nguồn tin không phật ý về một bài viết vì nó không được
như họ nghĩ. Điều này cũng thường xảy ra. Nhưng cần khẳng
định rằng phóng viên không bao giờ được viết các bài báo chỉ để
làm hài lòng nguồn tin của mình. Phóng viên trước hết phải có
trách nhiệm với độc giả/khán thính giả, chứ không phải là với các
nguồn tin.
nguon tai.lieu . vn