Thế giới quan duy vật biện chứng dự báo về sự vận động của Chủ nghĩa tư bản

ThÕ giíi quan duy vËt biÖn chøng dù b¸o
vÒ sù vËn ®éng cña chñ nghÜa t­ b¶n
trÇn viÕt qu©n*

ThÕ giíi quan duy vËt biÖn chøng (cßn gäi lµ thÕ giíi quan khoa häc, thÕ giíi
quan M¸c – Lªnin) ®­îc C. M¸c vµ Ph. ¡ngghen s¸ng t¹o vµo nh÷ng n¨m 40 thÕ
kû XIX, sau nµy V.I. Lªnin kÕ thõa vµ ph¸t triÓn. ThÕ giíi quan duy vËt biÖn chøng
lµ thÕ giíi quan c¸ch m¹ng vµ khoa häc nhÊt, ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së chñ nghÜa
duy vËt biÖn chøng, ph­¬ng ph¸p biÖn chøng duy vËt vµ lµ sù kÕt tinh cña khoa
häc, cña nh÷ng kinh nghiÖm lÞch sö nh©n lo¹i; do ®ã, thÕ giíi quan duy vËt biÖn
chøng tõ khi ra ®êi ®· lµ vò khÝ tinh thÇn vµ lµ c¬ së khoa häc cña c¸c §¶ng Céng
s¶n trong x©y dùng ®­êng lèi chiÕn l­îc c¸ch m¹ng cña m×nh.
C.M¸c vµ Ph.¡ngghen ch¼ng nh÷ng s¸ng t¹o ra thÕ giíi quan duy vËt biÖn chøng,
mµ cßn sö dông nã vµo xem xÐt sù vËn ®éng, ph¸t triÓn x· héi loµi ng­êi, trùc tiÕp lµ
x· héi t­ b¶n chñ nghÜa. Hai «ng ®i ®Õn kÕt luËn: Sù sôp ®æ cña giai cÊp t­ s¶n vµ
th¾ng lîi cña giai cÊp v« s¶n lµ tÊt yÕu nh­ nhau. Dù ®o¸n cña C. M¸c vµ Ph.
¡ngghen ph¶i ®Õn 1917 míi ®­îc V.I.Lªnin vµ §¶ng B«n – Sª - VÝch hiÖn thùc hãa.
Th¾ng lîi cña C¸ch m¹ng Th¸ng M­êi Nga ®· më ra mét thêi ®¹i míi – thêi ®¹i qu¸
®é lªn chñ nghÜa x· héi trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. Sau th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng x·
héi chñ nghÜa, Liªn X« ®· ph¸t triÓn v­ît bËc, trë thµnh trô cét cho chiÕn th¾ng chñ
nghÜa ph¸t xÝt, më ra thêi kú ph¸t triÓn míi cña chñ nghÜa x· héi hiÖn thùc – chñ
nghÜa x· héi ®· trë thµnh mét hÖ thèng, chi phèi ®êi sèng chÝnh trÞ thÕ giíi, cæ vò vµ
lµ hËu ph­¬ng cho phong trµo ®Êu tranh v× môc tiªu ®éc lËp d©n téc, hßa b×nh, tù do,
d©n chñ vµ tiÕn bé x· héi cña nh©n d©n thÕ giíi.
§¸ng tiÕc, do nhiÒu nguyªn nh©n chñ quan vµ kh¸ch quan, tõ nh÷ng n¨m 90
cña thÕ kû XX, hÖ thèng x· héi chñ nghÜa hiÖn thùc r¬i vµo khñng ho¶ng vµ sôp
®æ mét m¶ng lín. Chñ nghÜa x· héi hiÖn thùc tõ mét hÖ thèng nay chØ cßn l¹i
mét sè n­íc (ViÖt Nam, Trung Quèc, Cu Ba, Lµo vµ TriÒu Tiªn) mµ l¹i lµ
nh÷ng n­íc nghÌo, ®ang ph¸t triÓn. “C¬n ®éng ®Êt chÝnh trÞ” nµy ¶nh h­ëng rÊt
lín ®Õn t×nh c¶m vµ niÒm tin cña nh÷ng ng­êi bÊy l©u nay vÉn ñng hé chñ
nghÜa x· héi. Hä nghi ngê vÒ tÝnh khoa häc cña thÕ giíi quan duy vËt biÖn
chøng, vÒ con ®­êng ph¸t triÓn cña chñ nghÜa x· héi…
*

Ths. Häc viªn ChÝnh trÞ – Hµnh chÝnh khu vùc III.

78

T¹p chÝ Khoa häc x· héi ViÖt Nam - 4/2009

Trong khi chñ nghÜa x· héi hiÖn thùc l©m vµo khñng ho¶ng vµ sôp ®æ mét
m¶ng lín, chñ nghÜa t­ b¶n ®· cã nh÷ng sù ®iÒu chØnh vÒ kinh tÕ, vÒ chÝnh s¸ch
x· héi, vÒ lîi Ých,… nªn cã sù æn ®Þnh vµ cã b­íc ph¸t triÓn, nhÊt lµ kinh tÕ vµ
khoa häc kü thuËt. §iÒu ®ã t¹o ra sù ngé nhËn, sù giao ®éng lËp tr­êng t­ t­ëng
vµ cho r»ng chñ nghÜa t­ b¶n lµ t­¬ng lai cña loµi ng­êi.
Cuèi thÕ kû XX ®Çu thÕ kû XXI, thÕ giíi ®· næi lªn nhiÒu vÊn ®Ò liªn quan
®Õn toµn cÇu nh­ xung ®ét d©n téc, s¾c téc, t«n gi¸o, v¨n hãa vµ nh÷ng vÊn ®Ò
vÒ m«i tr­êng sinh th¸i, dÞch bÖnh… §Æc biÖt lµ c¸c cuéc chiÕn tranh côc bé
gi÷a c¸c n­íc do Mü g©y ra, t¹o ra nh÷ng tiÒn lÖ xÊu trong quan hÖ quèc tÕ, g©y
mÊt æn ®Þnh m«i tr­êng chÝnh trÞ khu vùc vµ quèc tÕ. Suy ®Õn cïng, ®ã lµ biÓu
hiÖn tÊt yÕu cña nh÷ng m©u thuÉn vèn cã trong lßng x· héi t­ b¶n chñ nghÜa.
Vµo nh÷ng n¨m 70 cña thÕ kû XX, thÕ giíi ®· chøng kiÕn sù ph¸t triÓn nh­ vò
b·o cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc – c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Cuéc c¸ch m¹ng khoa
häc – c«ng nghÖ ®· t¹o nªn sù ph¸t triÓn thÇn kú vÒ mäi mÆt trong ®êi sèng x· héi
cña nhiÒu quèc gia, dÉn ®Õn sù ra ®êi cña nÒn kinh tÕ tri thøc vµ toµn cÇu hãa trªn
thÕ giíi. Xu h­íng ®ã, mét mÆt lµm cho sù rµng buéc, tïy thuéc gi÷a c¸c n­íc
cµng lín h¬n, cµng chÆt chÏ vµ cã tÝnh toµn cÇu, nh­ng mÆt kh¸c, nã g©y ¸p lùc
gay g¾t cho c¸c n­íc nghÌo trªn con ®­êng ph¸t triÓn cña d©n téc m×nh, lµm cho
m©u thuÉn gi÷a c¸c n­íc nghÌo vµ n­íc giµu cµng gay g¾t, kh«ng chØ trªn ph­¬ng
diÖn kinh tÕ mµ cßn trªn c¸c lÜnh vùc chÝnh trÞ, v¨n hãa, x· héi.
Tr­íc nh÷ng thay ®æi s©u s¾c ®ã, §¹i héi lÇn thø IX cña §¶ng Céng s¶n
ViÖt Nam ®· nhËn ®Þnh nh­ sau: “ThÕ kû XXI sÏ tiÕp tôc cã nhiÒu biÕn ®æi.
Khoa häc vµ c«ng nghÖ sÏ cã b­íc tiÕn nh¶y vät. Kinh tÕ tri thøc cã vai trß
ngµy cµng næi bËt trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt. Toµn cÇu hãa
kinh tÕ lµ mét xu thÕ kh¸ch quan, l«i cuèn ngµy cµng nhiÒu n­íc tham gia, võa
cã mÆt tÝch cùc, võa cã mÆt tiªu cùc, võa cã hîp t¸c, võa cã ®Êu tranh. C¸c m©u
thuÉn c¬ b¶n trªn thÕ giíi biÓu hiÖn d­íi nhiÒu h×nh thøc vµ møc ®é kh¸c nhau
vÉn tån t¹i vµ ph¸t triÓn, cã mÆt s©u s¾c h¬n. §Êu tranh d©n téc vµ ®Êu tranh
giai cÊp tiÕp tôc diÔn ra gay g¾t. ThÕ giíi ®øng tr­íc nhiÒu vÊn ®Ò toµn cÇu mµ
kh«ng mét quèc gia riªng rÏ nµo cã thÓ tù gi¶i quyÕt nÕu kh«ng cã sù hîp t¸c
®a ph­¬ng. Chñ nghÜa t­ b¶n hiÖn ®¹i ®ang n¾m ­u thÕ vÒ vèn, khoa häc vµ
c«ng nghÖ, thÞ tr­êng, song kh«ng thÓ kh¾c phôc næi nh÷ng m©u thuÉn vèn cã.
C¸c quèc gia ®éc lËp ngµy cµng t¨ng c­êng cuéc ®Êu tranh ®Ó tù lùa chän vµ
quyÕt ®Þnh con ®­êng ph¸t triÓn cña m×nh. Chñ nghÜa x· héi trªn thÕ giíi, tõ
nh÷ng bµi häc thµnh c«ng vµ thÊt b¹i còng nh­ tõ kh¸t väng vµ sù thøc tØnh cña
c¸c d©n téc, cã ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng t¹o ra b­íc ph¸t triÓn míi. Theo quy luËt
tiÕn hãa cña lÞch sö, loµi ng­êi nhÊt ®Þnh sÏ tiÕn tíi chñ nghÜa x· héi”(1). Nh­
vËy, chóng ta thùc sù chøng kiÕn nh÷ng thay ®æi v« cïng to lín cña thÕ giíi
®­¬ng ®¹i. Nh÷ng thay ®æi to lín ®ã ®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi sù ph¸t
triÓn cña triÕt häc M¸c- Lªnin nãi riªng vµ thÕ giíi quan duy vËt biÖn chøng nãi
chung víi t­ c¸ch lµ lý luËn khoa häc vµ c¸ch m¹ng.
Tõ khi ra ®êi ®Õn nay, thÕ giíi quan duy vËt biÖn chøng lu«n ph¸t triÓn trong
cuéc ®Êu tranh víi c¸c thÕ giíi quan ®èi lËp. Trong t×nh h×nh hiÖn nay, c¸c lùc
l­îng thï ®Þch, c¸c häc gi¶ t­ s¶n cµng rªu rao vÒ c¸i gäi lµ “ sù thÊt b¹i tÊt yÕu cña

ThÕ giíi duy vËt biÖn chøng…

79

chñ nghÜa céng s¶n” v× nã “n»m ngoµi quy luËt ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng­êi”.
Hä cho r»ng lý luËn cña thÕ giíi quan duy vËt biÖn chøng, lý luËn M¸cxÝt ®· lçi
thêi, lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù thÊt b¹i cña chñ nghÜa x· héi trªn thùc tÕ.
Chóng ta biÕt r»ng, chiÕn tranh thÕ giíi thø hai kÕt thóc, mét sè häc thuyÕt nh­
“ThuyÕt héi tô” cña Buckinham, “X· héi c«ng nghiÖp thèng nhÊt” cña R.Ar«ng,
“X· héi hËu c«ng nghiÖp” cña D.Ben…, vµ nh÷ng n¨m 70 cña thÕ kû XX nhµ
t­¬ng lai häc ng­êi Mü A.Toffler cho ra c¸c t¸c phÈm nh­ “Có sèc t­¬ng lai”,
“Lµn sãng thø ba”, “ Th¨ng trÇm quyÒn lùc” vµ nhiÒu häc gi¶ kh¸c. ë miÒn Nam
ViÖt Nam, tr­íc 1975 còng xuÊt hiÖn nh÷ng t­ t­ëng vÒ “Chñ nghÜa duy linh nh©n
vÞ”, “C¸ch m¹ng kh«ng céng s¶n”… HÇu hÕt, c¸c häc thuyÕt ®ã ®Òu lµ häc thuyÕt
chèng céng, nã thæi phång vai trß cña nÒn v¨n minh c«ng nghiÖp, phñ nhËn c¸ch
m¹ng x· héi, xãa nhßa ranh giíi gi÷a chñ nghÜa x· héi vµ chñ nghÜa t­ b¶n, xem
con ®­êng ph¸t triÓn chñ nghÜa t­ b¶n lµ tÊt yÕu cña nh©n lo¹i.
Sù sôp ®æ cña chÕ ®é x· héi chñ nghÜa ë Liªn X« vµ c¸c n­íc §«ng ¢u, sù
tho¸i trµo cña phong trµo céng s¶n vµ c«ng nh©n quèc tÕ ®· tõng lµ ®Ò tµi cña
nh÷ng cuèn s¸ch, bµi b¸o mµ trong ®ã, c¸c t¸c gi¶ cña chóng ®Òu cã mét c¸i
®Ých chung lµ “chøng minh” vÒ c¸i chÕt cña chñ nghÜa M¸c, vÒ c¸i chÕt cña chñ
nghÜa céng s¶n dùa trªn c¸c häc thuyÕt cña C.M¸c.
Næi bËt trong sè c¸c cuèn s¸ch lo¹i ®ã ph¶i nãi ®Õn cuèn “Sù c¸o chung cña
lÞch sö vµ Con ng­êi cuèi cïng” cña Francis Fukuyama (Phranxi Phucuyama)
xuÊt b¶n t¹i Niu Oãc n¨m 1992. Theo sù so s¸nh cña Gi¨cc¬ §ªrri®a (Jacques
Derrida) - nhµ triÕt häc ng­êi Ph¸p, mét trong nh÷ng nhµ triÕt häc ph­¬ng T©y
næi tiÕng thÕ giíi ë thÕ kû XX, trong cuèn “Nh÷ng bãng ma cña M¸c” (Spectres
de Marx), th× lóc ®ã, ë ph­¬ng T©y, “ng­êi ta mua cuèn s¸ch nµy nh­ mét bµ
néi trî x« vµo mua ®­êng vµ dÇu, khi cã nh÷ng tin ®ån ®Çu tiªn vÒ chiÕn
tranh”(2). Bªn c¹nh nhiÒu ®¸nh gi¸ kh¸c cña Gi¨cc¬ §ªrri®a vÒ cuèn s¸ch trªn
cña Francis Fukuyama, th× nh÷ng ®¸nh gi¸ sau ®©y cña «ng qu¶ thËt rÊt ®¸ng
l­u ý: “NÕu mét luËn thuyÕt kiÓu nh­ luËn thuyÕt cña Fukuyama ®ãng mét c¸ch
cã hiÖu qu¶ vai trß g©y m¬ hå vµ vai trß phñ nhËn sÇu th¶m gÊp ®«i mµ ng­êi ta
chê ®îi ë nã, th× nã ®· lµm mét trß lõa g¹t mét c¸ch kh«n khÐo ®èi víi mét sè
ng­êi nµy vµ th« b¹o ®èi víi mét sè ng­êi kh¸c”(3). HoÆc: “Ph¶i thõa nhËn lµ
quyÓn s¸ch nµy mang s¾c th¸i tinh vi h¬n, ®«i khi ®Ó löng, thËm chÝ ®Õn møc
mËp mê...”(4). Nãi c¸ch kh¸c, ng­êi ta kh«ng thÓ kh«ng nghi ngê vÒ tÝnh kh¸ch
quan vµ tÝnh khoa häc cña cuèn s¸ch trªn cña Fukuyama.
Kh«ng ph¶i nh­ c¸c häc thuyÕt trªn ®· ®­a ra, còng kh«ng ®óng nh­ kh¼ng
®Þnh cña Fukuyama vÒ “lÞch sö ®· kÕt thóc” ë chñ nghÜa t­ b¶n. Sau “c¬n ®éng
®Êt chÝnh trÞ”, vµ sù “cho¸ng v¸ng” mäi sù kiÖn diÔn ra ®ang ®­îc nh©n lo¹i
®¸nh gi¸ l¹i ®óng b¶n chÊt cña nã. Tr­íc hÕt nh÷ng nhµ khoa häc cã l­¬ng tri ë
ngay trong c¸c n­íc t­ b¶n chñ nghÜa, ngay khi chñ nghÜa x· héi hiÖn thùc bÞ
sôp ®æ ë Liªn X« vµ §«ng ¢u còng kh«ng thÓ chÊp nhËn næi sù xÊu xa, l·ng
phÝ, bÊt c«ng cña chñ nghÜa t­ b¶n. Cuèn “Ph¶n ph¸t triÓn c¸i gi¸ cña chñ nghÜa
tù do” cña t¸c gi¶ Richard Bergeron. Trong t¸c phÈm nµy b»ng c¸c sè liÖu
chÝnh x¸c Richard Bergeron ®· chøng minh r»ng chñ nghÜa t­ b¶n kh«ng ph¶i
lµ mét m« h×nh ph¸t triÓn cho nh©n lo¹i. Richard Bergeron chØ ra r»ng nh©n lo¹i

80

T¹p chÝ Khoa häc x· héi ViÖt Nam - 4/2009

“hiÖn ®ang ®èi phã víi ®iÒu lõa phØnh lín nhÊt trong nh÷ng n¨m cuèi thÕ kû
nµy, ®ã lµ sù kh¼ng ®Þnh l¹i mét c¸ch ®¾c th¾ng cña chñ nghÜa tù do. Mçi ng­êi
chóng ta h·y suy nghÜ xem x· héi n­íc m×nh tr­íc ®©y lµ g× vµ sau nµy cã thÓ
trë thµnh c¸i g×, vµ cã lÏ mçi ng­êi theo c¸ch m×nh, chóng ta h·y cã thÓ lµm
xÑp ®­îc c¸i bong bãng rçng nµy ®i”(5)… Chñ nghÜa t­ b¶n cµng cè duy tr× sù
tån t¹i, cµng béc lé ra lµ kh«ng thÓ kÐo dµi sù tån t¹i cña nã. ThËt lµ chua xãt
cho Francis Fukuyama, tr­íc nh÷ng biÕn ®éng tµi chÝnh cña phè Wall vµo
nh÷ng th¸ng cuèi n¨m 2008, buéc Mü ph¶i chi 700 tû ®« la ®Ó gi¶i cøu; chÝnh
TiÕn sü kinh tÕ chÝnh trÞ Francis Fukuyama ®· cã bµi trªn b¸o Newsweek ®Ó nãi
®Õn “Sù tho¸i trµo cña m« h×nh t­ b¶n Mü”(6).
Mét sù kiÖn mµ ch¾c ai còng biÕt, nh©n kû niÖm 100 n¨m chñ nghÜa M¸c t¹i
Pa-ri (tõ 27- 30/9/1995), cã 500 ®¹i biÓu, 100 viÖn nghiªn cøu, t¹p chÝ, 30
tr­êng ®¹i häc tõ 22 n­íc trªn thÕ giíi ®Õn dù §¹i héi M¸c quèc tÕ. Trong
phiªn häp kÕt thóc, §¹i héi ®· ra mét b¶n tuyªn bè nhÊn m¹nh: “§¹i héi M¸c
quèc tÕ ë N¨ng- te (Nanterre) tõ 27 – 30/9/1995 ®· chØ ra r»ng t­ t­ëng cña
M¸c vÉn gi÷ nguyªn tÇm quan träng cña nã trong thÕ giíi hiÖn ®¹i”.
Thêi kú míi mµ chóng ta ®ang b­íc vµo ®­îc ®¸nh dÊu b»ng mét sù triÓn
khai víi nh÷ng l« - gÝch hµng hãa vµ t­ b¶n chñ nghÜa ®Æc biÖt, thÓ hiÖn ë sù
thèng trÞ cña trung t©m cña chñ nghÜa t­ b¶n ®èi víi c¸c khu vùc ngo¹i vi, ë c¸c
bÊt c«ng, sù bÇn cïng hãa vµ g¹t ra ngoµi x· héi ®«ng ®¶o quÇn chóng, ë sù suy
tho¸i cña nÒn d©n chñ ®¹i diÖn vµ mét mèi ®e däa t¨ng lªn ®èi víi m«i tr­êng.
Trong bèi c¶nh ®ã, g­¬ng mÆt cña M¸c vÉn lµ biÓu t­îng cña sù phñ nhËn trËt
tù ®ang thèng trÞ”(7). NhËn ®Þnh vÒ gi¸ trÞ vµ søc sèng cña chñ nghÜa M¸c Lªnin, Gi¸o s­ Lª H÷u NghÜa viÕt: “Søc sèng cña chñ nghÜa M¸c – Lªnin ®­îc
thÓ hiÖn ë chç nã “gi¶i ®¸p nh÷ng vÊn ®Ò mµ t­ t­ëng tiªn tiÕn cña loµi ng­êi
®Æt ra”, soi s¸ng c¸c nhiÖm vô lÞch sö ®· chÝn muåi cña nh©n lo¹i, ®ã lµ nhiÖm
vô gi¶i phãng con ng­êi khái mäi h×nh thøc ¸p bøc, bãc lét, khái tha hãa. Cã
thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng, cho ®Õn nay, chñ nghÜa M¸c – Lªnin vÉn lµ häc thuyÕt
khoa häc vµ c¸ch m¹ng duy nhÊt ®¸p øng ®­îc nhiÖm vô lÞch sö ®ã mµ ch­a cã
mét häc thuyÕt nµo cã thÓ thay thÕ ®­îc”(8). §Ó ®i ®Õn kÕt luËn chóng ta cã thÓ
dÉn ra nhËn ®Þnh cña Gi¸o s­ NguyÔn §øc B×nh trong bµi viÕt: “ VÊn ®Ò toµn
cÇu – mÊy vÊn ®Ò ph­¬ng ph¸p luËn vµ ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn”. Gi¸o s­ viÕt:
“Nh­ vËy, ®Ó kh¾c phôc triÖt ®Ó mÆt tr¸i cña toµn cÇu hãa, ph¶i ®Êu tranh chèng
chñ nghÜa t­ b¶n m­u toan b¸ chiÕm vµ thèng trÞ toµn cÇu, ph¶i ®i tíi gi¶i quyÕt
cho ®­îc m©u thuÉn c¬ b¶n lµ m©u thuÉn gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt ®· mang tÝnh
x· héi hãa cao ®Õn møc quèc tÕ hãa vµ toµn cÇu hãa, víi mét bªn lµ chÕ ®é
chiÕm h÷u t­ nh©n t­ b¶n chñ nghÜa. Chñ nghÜa t­ b¶n ®· qu¸ chÝn muåi ®ßi hái
®­îc thay thÕ b»ng mét chÕ ®é x· héi thËt sù c«ng b»ng, nh©n ®¹o – chÕ ®é míi
nµy chØ cã thÓ lµ chñ nghÜa x· héi”(9). Chñ nghÜa M¸c kh«ng chÕt, chñ nghÜa
céng s¶n ®­îc x©y dùng dùa trªn c¸c häc thuyÕt ch©n chÝnh cña C.M¸c kh«ng
chÕt nh­ mét sè ng­êi tõng tuyªn bè. C.M¸c vÉn sèng víi nh©n lo¹i kh«ng chØ
ë thÕ kû XXI, bëi nh÷ng di s¶n cña C.M¸c ®· trë thµnh tµi s¶n chung cña c¶
nh©n lo¹i vµ sÏ m·i m·i lµ nh­ vËy.
Mét sù minh chøng m¹nh mÏ nhÊt lµ thùc tiÔn x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë
ViÖt Nam vµ Trung Quèc. Sù æn ®Þnh chÝnh trÞ, kinh tÕ t¨ng tr­ëng liªn tôc, nh©n

ThÕ giíi duy vËt biÖn chøng…

81

d©n ñng hé, tin t­ëng §¶ng trong sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Thùc tÕ ®ã
chøng minh sù sôp ®æ cña Liªn X« vµ c¸c n­íc §«ng ¢u lµ sù sôp ®æ cña mét m«
h×nh chñ nghÜa x· héi lçi thêi, l¹c hËu. TiÕn lªn chñ nghÜa x· héi lµ tÊt yÕu, song
nã sÏ ®­îc thùc hiÖn b»ng nhiÒu con ®­êng, m« h×nh kh¸c nhau, ®iÒu ®ã phô thuéc
vµo ®iÓm xuÊt ph¸t, kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n hãa, x· héi cña mçi n­íc.
Tr¸i ng­îc víi nhËn ®Þnh cña c¸c häc gi¶ t­ s¶n, trong bèi c¶nh hiÖn nay, vai
trß cña thÕ giíi quan duy vËt biÖn chøng cµng cÇn thiÕt vµ cµng t¨ng lªn cïng
víi sù ph¸t triÓn cña lÞch sö - x· héi loµi ng­êi. Thùc tÕ ®· chøng minh r»ng,
c¸c §¶ng Céng s¶n trong c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa ®· kh«ng ngõng ph¸t triÓn
vµ vËn dông lý luËn thÕ giíi quan duy vËt biÖn chøng, vµ thÕ giíi quan duy vËt
biÖn chøng ®ãng vai trß ®Þnh h­íng cho thùc tiÔn x©y dùng chñ nghÜa x· héi.
§ã còng lµ sù biÓu hiÖn cña gi¸ trÞ khoa häc c¸ch m¹ng ngµy cµng t¨ng cña thÕ
giíi quan duy vËt biÖn chøng trong ®êi sèng x· héi hiÖn ®¹i.
TÊt nhiªn, trong ®iÒu kiÖn lÞch sö míi, cÇn ph¶i bæ sung vµ ph¸t triÓn thÕ
giíi quan duy vËt biÖn chøng, vËn dông s¸ng t¹o nh÷ng nguyªn lý phæ biÕn mét
c¸ch phï hîp víi thêi ®¹i ngµy nay. §iÒu ®ã ®ßi hái ph¶i n¾m v÷ng b¶n chÊt
nh÷ng nguyªn lý phæ qu¸t cña thÕ giíi quan duy vËt biÖn chøng, kh«ng r¬i vµo
t¶, h÷u khuynh, kh¾c phôc bÖnh gi¸o ®iÒu, chñ quan duy ý chÝ, chñ nghÜa xÐt
l¹i, nh»m vËn dông s¸ng t¹o lý luËn thÕ giíi quan duy vËt biÖn chøng vµo thùc
tiÔn. §ång thêi, ®Ó ®¸p øng yªu cÇu thùc tiÔn trong thêi ®¹i ngµy nay, ®ßi hái
c¸c §¶ng Céng s¶n ph¶i n¾m v÷ng phÐp biÖn chøng, bæ sung vµ ph¸t triÓn lý
luËn thÕ giíi quan duy vËt biÖn chøng. §©y lµ yªu cÇu bøc xóc vµ cÊp thiÕt cña
sù ph¸t triÓn lý luËn m¸cxÝt hiÖn nay.
Víi vai trß lµ c¬ së khoa häc cho ho¹t ®éng nhËn thøc vµ ho¹t ®éng thùc tiÔn cña
x· héi loµi ng­êi. Cho dï nhiÒu biÕn ®éng diÔn ra trªn thÕ giíi, cho dï chñ nghÜa t­
b¶n cã ®iÒu chØnh ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn…, thÕ giíi quan duy vËt biÖn chøng vÉn chØ
ra r»ng: nh÷ng m©u thuÉn trong lßng chñ nghÜa t­ b¶n lµ kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®­îc, lý
t­ëng cña nh©n lo¹i chØ cã thÓ lµ con ®­êng tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi.
VËn dông s¸ng t¹o néi dung lý luËn, ph­¬ng ph¸p luËn cña thÕ giíi quan
duy vËt biÖn chøng lµ c¬ së ®Ó gi¶i quyÕt ®óng quy luËt nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra
trong giai ®o¹n hiÖn nay: quan hÖ gi÷a c¸c quèc gia, d©n téc, nh÷ng vÊn ®Ò vÒ
sù ¶nh h­ëng cña toµn cÇu hãa ®Õn ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa…
ChØ cã trªn c¬ së n¾m v÷ng c¸c nguyªn lý c¬ b¶n cña thÕ giíi quan duy vËt biÖn
chøng, míi gi¶i quyÕt ®óng nh÷ng vÊn ®Ò c¨n b¶n nhÊt cña giai ®o¹n hiÖn nay, thóc
®Èy lÞch sö x· héi loµi ng­êi ph¸t triÓn theo xu h­íng tiÕn bé, hîp quy luËt.
§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh l·nh ®¹o c¸ch m¹ng ViÖt Nam ®·
vËn dông s¸ng t¹o chñ nghÜa M¸c-Lªnin, thÕ giíi quan duy vËt biÖn chøng vµ t­
t­ëng Hå ChÝ Minh vµo hoµn c¶nh ®Êt n­íc, ®ã lµ mét trong nh÷ng céi nguån
cña mäi th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam. §Ó ®Èy m¹nh sù nghiÖp ®æi míi,
®­a sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi ®Õn th¾ng lîi §¶ng ta kh¼ng ®Þnh;
“LÊy chñ nghÜa M¸c-Lªnin, t­ t­ëng Hå ChÝ Minh lµm nÒn t¶ng t­ t­ëng, kim
chØ nam cho mäi hµnh ®éng…”(10) , ®ång thêi §¶ng còng x¸c ®Þnh: “lµm cho
chñ nghÜa M¸c-Lªnin, t­ t­ëng Hå ChÝ Minh gi÷ vai trß chñ ®¹o trong ®êi sèng
tinh thÇn cña nh©n d©n”(11) . C¬ së lý luËn ®ã lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n nhÊt cã ý