Xem mẫu

  1. VIỆN NGHIÊN CỨU CƠ KHÍ Narime National Research Institute of Mechanical Engineering Viện Nghiên cứu Cơ khí (NARIME) trực thuộc Bộ Công thương là cơ quan nghiên cứu - triển khai đầu ngành về khoa học và công nghệ trong lĩnh vực cơ khí - tự động hoá. Thiết kế, chế tạo, cung cấp và lắp đặt hệ thống Dây chuyền chế tạo tấm cực lắng lọc bụi tĩnh điện lọc bụi tĩnh điện Thiết kế, chế tạo, cung cấp và lắp đặt hệ thống Dây chuyền chế tạo con lăn băng tải băng tải vận chuyển vật liệu rời Thiết kế, chế tạo và cung cấp thiết bị cơ khí Thiết kế, chế tạo, tích hợp và cung cấp hệ thống thủy công cho các công trình thủy điện điều khiển tự động Địa chỉ: Số 4, Phạm Văn Đồng, Cầu Giấy, Hà Nội Tel: 024.37647350; Fax: 024.37649883; Website: www.narime.gov.vn
  2. Hoäi ñoàng bieân taäp Toång bieân taäp Toøa soaïn GS.TSKH.VS Nguyeãn Vaên Hieäu Ñaëng Ngoïc Baûo 113 Traàn Duy Höng - phöôøng Trung Hoøa - quaän Caàu Giaáy - Haø Noäi GS.TS Buøi Chí Böûu Phoù Toång bieân taäp Tel: (84.4) 39436793; Fax: (84.4) 39436794 PGS.TSKH Nguyeãn Vaên Cö Nguyeãn Thò Haûi Haèng Email: khcnvn@most.gov.vn Nguyeãn Thò Höông Giang Website: khoahocvacongnghevietnam.com.vn GS.TSKH Nguyeãn Ñình Ñöùc PGS.TS Phaïm Vaên Ñöùc tröôûng ban Bieân taäp giaáy pheùp xuaát baûn Phaïm Thò Minh Nguyeät GS.TSKH Vuõ Minh Giang Soá 1153/GP-BTTTT ngaøy 26/7/2011 PGS.TS Trieäu Vaên Huøng tröôûng ban trò söï Soá 2528/GP-BTTTT ngaøy 26/12/2012 Löông Ngoïc Quang Höng Soá 592/GP-BTTTT ngaøy 28/12/2016 GS.TS Phaïm Gia Khaùnh GS.TS Phaïm Thanh Kyø trình baøy Giaù: 18.000ñ GS.TS Phaïm Huøng Vieät Ñinh Thò Luaän In taïi Coâng ty TNHH in vaø DVTM Phuù Thònh Muïc luïc Tin tức và sự kiện CHÍNH SÁCH VÀ QUẢN LÝ 6 Phạm Hồng Quất, Phạm Dũng Nam…: Tiềm năng phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp ĐMST ở Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế. 10 Vũ Văn Hưng, Lê Tuấn Hà: Cải thiện môi trường kinh doanh thông qua nâng cao năng lực đổi mới sáng tạo. 13 l PGS.TS Mai Thanh Phong: Cần có chính sách hỗ trợ mang tính hệ thống cho các doanh nghiệp KH&CN. 15 Trần Xuân Đích, Đào Quang Thủy…: Những điểm mới trong dự thảo Nghị định thay thế Nghị định về doanh nghiệp KH&CN. KHOA HỌC - CÔNG NGHỆ VÀ ĐỔI MỚI 19 Bạch Tân Sinh: Xu thế phát triển của IoT. 21 l Ứng dụng IoT và dữ liệu lớn trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe con người. 26 Lò Thị Phương Nhung, Nguyễn Mai Phương: Big data: Tác động và xu hướng trát triển. 28 Trịnh Hiền Anh, Đỗ Năng Toàn: Công nghệ thực tại ảo và những bước đi đầu tiên của Việt Nam. 31 Bùi Quang Thuật: Viện Công nghiệp thực phẩm: Nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ phục vụ sản xuất và đời sống. ĐỊA PHƯƠNG 36 Ngô Hoàng Linh: Bảo tồn và phát triển nguồn gen tại Nghệ An. 38 Phan Tuấn Anh: Một số giải pháp nâng cao năng lực, trình độ công nghệ của doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Trị. 41 Phạm Viết Tích: Quảng Nam: Đưa KH&CN đến gần hơn với doanh nghiệp. NHÌN RA THẾ GIỚI 44 l Đảo Devon: “Sao Hỏa” trên trái đất. 47 l Tổng hợp hệ vật liệu quang xúc tác ghép nối p-n ứng dụng cho xử lý nước dưới ánh sáng khả kiến. DIỄN ĐÀN 51 Nguyễn Đức Thành: Kinh tế Việt Nam 2017 và hàm ý chính sách trong trung hạn. 56 Phạm Xuân Mai: Công nghiệp ô tô Việt Nam thời kỳ hội nhập ASEAN: Cần những thay đổi lớn. 58 Nguyễn Văn Bộ: Sản xuất nông nghiệp hữu cơ ở Việt Nam: Cơ hội, thách thức và những vấn đề cần quan tâm. 62 Lê Thị Hằng Nga: NCKH trong thanh niên: Cần môi trường sáng tạo, chuyên nghiệp.
  3. EDITORial council EDITOR - in - chief office Prof.Dr.Sc. Academician Nguyen Van Hieu Dang Ngoc Bao 113 Tran Duy Hung - Trung Hoa ward - Cau Giay dist - Ha Noi Prof. Dr Bui Chi Buu DEPUTY EDITOR Tel: (84.4) 39436793; Fax: (84.4) 39436794 Nguyen Thi Hai Hang Email: khcnvn@most.gov.vn Assoc.Prof. Dr.Sc Nguyen Van Cu Nguyen Thi Huong Giang Website: khoahocvacongnghevietnam.com.vn Prof. Dr.Sc Nguyen Dinh Duc Assoc.Prof. Dr Pham Van Duc head of editorial board publication licence Pham Thi Minh Nguyet No. 1153/GP-BTTTT 26th July 2011 Prof. Dr.Sc Vu Minh Giang head of administration No. 2528/GP-BTTTT 26th December 2012 Assoc.Prof. Dr Trieu Van Hung Luong Ngoc Quang Hung No. 592/GP-BTTTT 28th December 2016 Prof. Dr Pham Gia Khanh Prof. Dr Pham Thanh Ky Art director Dinh Thi Luan Prof. Dr Pham Hung Viet Content NEWS AND EVENTS POLICY AND MANAGEMENT 6 Hong Quat Pham, Dung Nam Pham…: The potential for the development of start-ups ecosystem in Vietnam in the context of international integration. 10 Van Hung Vu, Tuan Ha Le: Improving the business environment through enhancing the capability of innovation. 13 l Assoc. Prof., Dr. Thanh Phong Mai: There should be a systematic support policy for S&T enterprises. 15 Xuan Dich Tran, Quang Thuy Dao…: New points in the draft decree on S&T enterprises. SCIENCE - TECHNOLOGY AND INNOVATION 19 Tan Sinh Bach: The development trend of IoT. 21 l Applications of IoT and big data in the field of human healthcare. 26 Thi Phuong Nhung Lo, Mai Phuong Nguyen: Big data: The impact and development trend. 28 Hien Anh Trinh, Nang Toan Do: Virtual reality and the first steps of Vietnam. 31 Quang Thuat Bui: Food Industries Research Institute: Scientific research and technology transfer for production and life. LOCAL 36 Hoang Linh Ngo: Conservation and development of genetic resources in Nghe An. 38 Tuan Anh Phan: Some solutions to improve the technological capability and level of enterprises in Quang Tri province. 41 Viet Tich Pham: Quang Nam: Bringing science and technology closer to enterprises. LOOK AT THE WORLD 44 l Devon Island: “Mars” on Earth. 47 l Synthesis of the p-n junction photocatalyst material system for water treatment in visible light. SCIENCTIFIC AND TECHNOLOGICAL FORUM 51 Duc Thanh Nguyen: Vietnam economy in 2017 and some policy implications in the medium term. 56 Xuan Mai Pham: Vietnam automobile industry in the ASEAN integration: In the need of major changes. 58 Van Bo Nguyen: Organic farming in Vietnam: Opportunities, challenges, and issues. 62 Thi Hang Nga Le: Scientific research in young people: A creative and professional environment is necessary.
  4. tin tức và sự kiện Việt Nam đạt được Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu cao nhất từ trước đến nay T heo Báo cáo về Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) 2017 được Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO), Trường đại học Cornell và hàng năm về GII để thực hiện các giải pháp cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh, được thể hiện thông qua việc cải thiện các Viện nghiên cứu INSTEAD công bố ngày 15/6/2017, chỉ số GII. Kết quả năm 2017, Việt Nam xếp hạng Việt Nam xếp hạng thứ 47/127 quốc gia, nền kinh 47/127 quốc gia, nền kinh tế. Trong nhóm các nước tế, tăng 12 bậc so với năm 2016 (xếp thứ 59). Đây là có thu nhập trung bình thấp, Việt Nam đã vươn lên thứ hạng cao nhất Việt Nam từng đạt được từ trước xếp thứ nhất (từ vị trí số 3 năm 2016). Trong khu đến nay. vực bao gồm Đông Nam Á, Đông Á và Châu Đại Ngày 6/2/2017, Chính phủ đã ban hành Nghị Dương, Việt Nam xếp thứ 9; trong ASEAN, Việt Nam quyết số 19-2017/NQ-CP về cải thiện môi trường đã vươn lên và đứng trên Thái Lan. học tốt từ phát hiện GII gắn với những kết quả đổi kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh sử dụng Đây là kết quả chung của cả một quá trình mới sáng tạo quan trọng. Ví dụ, năm 2017, Chính 4 đánh giá xếp hạng toàn cầu: Đánh giá, xếp hạng phát triển của Việt Nam trong những năm qua, cả phủ Việt Nam đã ban hành Nghị quyết số 19-2017/ về mức độ thuận lợi kinh doanh; Đánh giá, xếp hạng hệ thống chính trị đã vào cuộc quyết liệt nhằm cải NQ-CP. Thông qua nghị quyết này, Chính phủ Việt về năng lực cạnh tranh quốc gia; Đánh giá, xếp hạng thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực Nam đã phân công nhiệm vụ cho các bộ, ngành, địa về năng lực đổi mới sáng tạo của WIPO; Đánh giá, cạnh tranh, năng lực đổi mới sáng tạo. Điều này phương thực hiện các giải pháp cải thiện kết quả xếp hạng chính phủ điện tử của Liên hợp quốc. Bằng đã được ghi nhận tại Báo cáo GII-2017 của Wipo: (GII) và Bộ KH&CN đã được giao làm đầu mối phối Nghị quyết 19, lần đầu tiên Việt Nam định vị và đặt “Một số nền kinh tế ASEAN - cụ thể là Indonesia, hợp các nỗ lực này. Một Hội nghị của Bộ KH&CN mục tiêu về chất lượng môi trường kinh doanh và Philippines, Thái Lan và Việt Nam - hiện được coi là phối hợp với WIPO đã được tổ chức tại Hà nội vào năng lực cạnh tranh quốc gia trong xếp hạng toàn “những con hổ châu Á mới” đang lên. Các nền kinh tháng 3/2017 nhằm giải quyết vấn đề dữ liệu còn cầu; đồng thời xây dựng và thực hiện hệ chính sách tế này tham gia ngày càng nhiều vào một số chuỗi thiếu cũng như giúp Việt Nam phát huy các điểm tương ứng theo thông lệ quốc tế. giá trị toàn cầu và khu vực, bao gồm cả những chuỗi mạnh và khắc phục các điểm yếu về đổi mới sáng Cũng trong năm 2017, Chính phủ đã giao Bộ trong các ngành công nghệ cao. Những nước này tạo”. KH&CN làm đầu mối hướng dẫn, phối hợp với các còn rất tích cực trong việc cải thiện kết quả đổi mới Tin: HH bộ ngành, địa phương nghiên cứu, sử dụng báo cáo sáng tạo, như là làm nổi bật việc sử dụng các bài Đẩy mạnh cải cách vì một nhà nước kiến tạo Đề xuất xây dựng Vườn thực vật quốc gia B áo cáo thường niên kinh tế năm 2017 với chủ đề “Đẩy mạnh cải cách vì một nhà nước kiến tạo” được thực hiện trong bối cảnh tăng trưởng có xu hướng chững lại, năng suất của nền kinh tế chậm cải thiện. Trong bối cảnh đó, sự ra đời của Nghị quyết Trung N gày 21/6/2017, Thứ trưởng Bộ KH&CN Trần Quốc Khánh đã có buổi thăm và làm việc với Trường Đại học lâm nghiệp. ương 5 (Khóa XII) đã đặt ra nhiệm vụ trọng tâm là cải cách thể chế, cải thiện môi trường Tại buổi làm việc, Hiệu trưởng Trường kinh doanh, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp, đặc biệt là khối doanh nghiệp tư nhân. Đại học lâm nghiệp Trần Văn Chứ đã trình Bên cạnh đó, doanh nghiệp và các nhà đầu tư đang theo dõi chặt chẽ quyết tâm cũng như bày một số kết quả về đào tạo, nghiên cứu khả năng của Chính phủ trong việc cam kết xây dựng một Chính phủ liêm chính, kiến tạo, khoa học của Nhà trường trong thời gian qua. hành động và phục vụ. Chính vì vậy, Báo cáo thường niên kinh tế năm nay tập trung xem xét Đồng thời đề xuất và kiến nghị giao nhiệm những vấn đề liên quan đến chủ đề cải cách thể chế nhằm hướng tới một nhà nước kiến tạo. vụ thực hiện Dự án “Xây dựng Vườn thực vật quốc gia” cho Nhà trường; xem xét hỗ trợ xây Báo cáo năm nay gồm 8 chương: Chương 1 dựng một số phòng thí nghiệm trọng điểm - Tổng quan kinh tế thế giới năm 2016; Chương quốc gia thuộc các lĩnh vực Nhà trường có 2 - Tổng quan kinh tế Việt Nam năm 2016; thế mạnh; cho phép các chuyên gia, các nhà Chương 3 - Cải cách thể chế để xây dựng nhà khoa học và các đơn vị nghiên cứu của Nhà trường tham gia các chương nước kiến tạo phát triển ở Việt Nam; Chương 4 trình KH&CN, các hội đồng tư vấn định hướng KH&CN của ngành, xây dựng - Bảo vệ quyền tài sản của cá nhân, tổ chức các tiêu chuẩn ngành… qua đó tạo điều kiện để Trường Đại học lâm nghiệp đối với tài nguyên thiên nhiên phục vụ sản xuất thực hiện thành công sứ mệnh và chiến lược phát triển Nhà trường, đóng nông nghiệp; Chương 5 - Hội nhập kinh tế quốc góp chung vào sự phát triển của ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn. tế và nhu cầu đổi mới thể chế: Trường hợp chính sách đầu tư trong Việt Nam - EU FTA; Chương Chúc mừng và đánh giá cao những kết quả đạt được về đào tạo, nghiên 6 - Sự trỗi dậy của tầng lớp trung lưu và dịch cứu khoa học của Trường Đại học lâm nghiệp, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh chuyển chính sách tại Việt Nam; Chương 7 - Vai trò của các tổ chức phi lợi nhuận trong việc cho biết, Bộ KH&CN ủng hộ Trường trong việc thực hiện Dự án “Xây dựng nâng cao chất lượng thể chế tại địa phương; Chương 8 - Viễn cảnh kinh tế Việt Nam năm Vườn thực vật quốc gia” thuộc Chương trình bảo tồn và sử dụng bền vững 2017 và khuyến nghị chính sách. nguồn gen quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1671/QĐ-TTg ngày 28/9/2015. Báo cáo thường niên kinh tế năm 2017 được Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách Để thực hiện được Dự án này, Thứ trưởng đề nghị Trường Đại học lâm nghiệp (VEPR) thuộc Trường Đại học Kinh tế (Đại học Quốc gia Hà Nội) tổ chức hội thảo công bố cần nhanh chóng xây dựng một đề án chi tiết về Vườn thực vật quốc gia; làm ngày 16/6/2017 dưới sự tài trợ của Viện Friedrich Foundation (Đức). Báo cáo là sản phẩm rõ lộ trình xây dựng Vườn đảm bảo đáp ứng mục tiêu đặt ra và gắn liền với chính trong chương trình nghiên cứu chiến lược của Đại học Quốc gia Hà Nội về “Lý thuyết nhiệm vụ đào tạo, nghiên cứu khoa học, hợp tác quốc tế của Nhà trường; phối và chính sách kinh tế vĩ mô trong điều kiện hội nhập kinh tế của Việt Nam” do VEPR thực hợp chặt chẽ với các bộ/ngành và các đơn vị có liên quan để dự án này được hiện. Tính đến năm 2017, VEPR đã công bố 9 Báo cáo thường niên kinh tế. Đây là một trong diễn ra theo đúng tiến độ… những tài liệu được đánh giá là hữu ích cho các nhà quản lý, hoạch định chính sách, các nhà khoa học và những ai quan tâm đến những vấn đề kinh tế vĩ mô tại Việt Nam. Tin và ảnh: CM&CTV Tin và ảnh: Vũ Hưng 4 Soá 7 naêm 2017
  5. Tin tức và sự kiện Việt Nam - CHDCND Lào: Thắt chặt mối quan hệ hữu nghị thông qua hợp tác KH&CN T rong khuôn khổ chào mừng “Năm đoàn kết hữu nghị Việt Nam - Lào 2017”, ngày 25/6/2017, tại Nghệ An, Ủy ban hợp tác KH&CN Việt Nam - Lào đã tổ năng lượng nguyên tử, thông tin KH&CN, chuyển giao tiến bộ KH&CN giữa các địa phương của hai bên. Qua chương trình hợp tác, mối quan hệ hữu nghị đặc biệt Giai đoạn 2017-2019, Bộ KH&CN Việt Nam sẽ hỗ trợ Quỹ phát triển KH&CN Lào nghiên cứu phương pháp và kinh nghiệm xây dựng văn bản pháp quy phục chức khóa họp lần thứ 4. Tham dự Khóa họp, về phía Việt Nam - Lào nói chung và hợp tác trong lĩnh vực vụ hoạt động Quỹ; hỗ trợ Lào hoàn thiện hạ tầng pháp Bộ KH&CN Việt Nam có các đồng chí Lãnh đạo Bộ (Bộ KH&CN nói riêng đang ngày càng phát triển, đi vào quy và nâng cao năng lực trong các lĩnh vực: An toàn trưởng Chu Ngọc Anh, Thứ trưởng Trần Việt Thanh), chiều sâu. Tính đến tháng 12/2016, Bộ KH&CN Việt bức xạ, tiêu chuẩn đo lường chất lượng, thông tin và Lãnh đạo các đơn vị trực thuộc Bộ và Lãnh đạo một Nam đã đào tạo cho phía bạn 114 lượt cán bộ trong các thống kê KH&CN, sở hữu trí tuệ… số địa phương. Các đồng chí Bộ trưởng, Thứ trưởng Bộ lĩnh vực như: Viễn thám và xử lý ảnh viễn thám, công KH&CN Lào và Công sứ Đại sứ quán nước CHDCND nghệ chế tạo pin mặt trời và pin nhiên liệu… Đặc biệt, Lào tại Việt Nam cùng tham dự Khóa họp. hai Bộ đã phối hợp tổ chức triển khai Dự án xây dựng Trung tâm đào tạo cán bộ quản lý KH&CN của Lào từ nguồn vốn ODA của Chính phủ Việt Nam dành cho Chính phủ Lào, dự kiến bàn giao trong quý 3/2017 với tổng mức đầu tư gần 100 tỷ đồng. Phát biểu tại Khóa họp, Bộ trưởng Chu Ngọc Anh cho biết, thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước về hợp tác toàn diện giữa Việt Nam và Lào, trong những năm qua, Bộ KH&CN Việt Nam luôn coi trọng và dành ưu tiên cao trong việc thúc đẩy quan hệ hợp tác KH&CN với CHDCND Lào. Mối quan hệ hữu nghị Kết thúc Khóa họp, Bộ trưởng Chu Ngọc Anh và đặc biệt Việt - Lào nói chung và hợp tác trong lĩnh vực Bộ trưởng Boviengkham Vongdara đã ký Biên bản KH&CN nói riêng đang ngày càng phát triển đặt yêu Khóa họp lần thứ 4 Ủy ban Hợp tác KH&CN Việt Nam - Hiệp định hợp tác về KH&CN giữa Chính phủ nước cầu hợp tác ngày càng đi vào chiều sâu, đáp ứng được Lào. Hai Bộ trưởng cũng chứng kiến Lễ ký biên bản ghi CHXHCN Việt Nam và Chính phủ nước CHDCND Lào mong mỏi của cộng đồng các nhà khoa học và nhân nhớ giữa Quỹ Phát triển KH&CN quốc gia Việt Nam và được ký vào tháng 12/2008. Theo đó, Ủy ban Hợp tác dân hai nước. Quỹ Phát triển KH&CN Lào; Biên bản ghi nhớ giữa Cục KH&CN Việt Nam - Lào được tổ chức 2 năm một lần, Ứng dụng và Phát triển KH&CN Việt Nam và Vụ Công Bộ trưởng Bộ KH&CN Lào Boviengkham Vongdara nghệ và Đổi mới Lào. luân phiên tại mỗi nước. Tại khóa họp lần thứ 3 được đánh giá cao những kết quả KH&CN mà Việt Nam đạt tổ chức tại Viên Chăn vào tháng 12/2014, hai bên đã được, đồng thời bày tỏ sự cảm ơn đối với Bộ KH&CN Tin và ảnh: Thiên Hà - CESTC thống nhất các hướng ưu tiên hợp tác giai đoạn 2015- Việt Nam trong việc chuyển giao các tiến bộ KH&CN 2016, tập trung vào các nội dung: Trao đổi các đoàn trong sản xuất nông nghiệp, công nghệ thông tin, viễn cấp cao, hỗ trợ đào tạo, nâng cao năng lực KH&CN thám, thông tin địa lý, xây dựng các văn bản quy phạm của Lào; tiêu chuẩn đo lường chất lượng, sở hữu trí tuệ, pháp luật về KH&CN… cho Lào. Diễn đàn kinh tế Việt Nam 2017: Phát huy nội lực, tăng trưởng bền vững N gày 27/6/2017 tại Hà Nội, Ban Kinh tế Trung ương phối hợp với Đại sứ quán Australia tại Việt Nam đã tổ chức Diễn đàn kinh tế Việt Nam năm Việt Nam và đề xuất những giải pháp… Theo Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, để đạt được mục tiêu tăng trưởng 6,7% trong năm 2017, cần 2017 với chủ đề “Phát huy nội lực, tăng trưởng bền quyết tâm và thực hiện đúng những giải pháp đã đề ra. vững”. Mục tiêu, giải pháp đã rõ ràng, nhưng thực hiện cũng Chủ trì Diễn đàn có: Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư không đơn giản và cần phải quyết liệt mới có thể thực Trung ương Đảng, Trưởng ban Kinh tế Trung ương hiện được. Việc cần làm hiện nay là phải duy trì được Nguyễn Văn Bình; Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tinh thần vào cuộc cũng như động lực phấn đấu của tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển; Đại sứ Australia tại tất cả các ngành, các cấp, tiếp tục triển khai mạnh mẽ Việt Nam Craig Chittick. Tham dự Diễn đàn có các hơn nữa các giải pháp đã đề ra, thường xuyên theo đại biểu đến từ các cơ quan Trung ương, địa phương, dõi chặt chẽ những biến động của tình hình thế giới và tổ chức quốc tế, doanh nghiệp, trường đại học, viện nhiều từ khu vực đầu tư trực tiếp nước ngoài, còn doanh trong nước, quyết tâm thực hiện cho được mục tiêu tăng nghiên cứu. nghiệp trong nước vẫn chủ yếu xuất khẩu các mặt hàng trưởng kinh tế năm 2017 trên nền tảng ổn định kinh tế như dệt may, da giày, nông sản với giá trị gia tăng không vĩ mô, thực hiện đầy đủ các chính sách an sinh xã hội, Phát biểu tại Diễn đàn, Trưởng ban Kinh tế Trung cao. Rõ ràng, một phần quan trọng góp phần tạo nên bảo vệ môi trường. ương Nguyễn Văn Bình cho biết, Việt Nam đã có những tốc độ tăng trưởng hiện nay của Việt Nam là từ nguồn Đại diện Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam cho bước tiến vượt bậc trong phát triển kinh tế. Tốc độ tăng lực bên ngoài chứ chưa phải nội lực của nền kinh tế. rằng, để kinh tế tiếp tục phát triển trong bối cảnh kinh trưởng kinh tế trung bình khoảng 6,4%/năm từ năm tế toàn cầu có nhiều biến động, Việt Nam cần tập trung 2000 đến nay, tỷ lệ đói nghèo giảm xuống dưới 3% Tại Diễn đàn, các đại biểu cũng đã tập trung thảo luận, thực hiện các biện pháp hỗ trợ thương mại, thực hiện so với khoảng 50% đầu những năm 90. Từ năm 2008, xác định những điểm nghẽn, nút thắt và đề xuất những các hiệp định thương mại tự do, tạo đà tốt để Việt Nam Việt Nam đã vượt qua mốc GDP bình quân đầu người giải pháp mang tính trung và dài hạn cho nền kinh tế phát triển. 1.000 USD và bắt đầu bước vào ngưỡng có thu nhập như: Định vị kinh tế Việt Nam trong chuỗi cạnh tranh trung bình. Bên cạnh những thành tựu đạt được, Trưởng kinh tế toàn cầu; nhận dạng và đánh giá nguồn nội lực Tin và ảnh: VH, MQ ban Kinh tế Trung ương cũng nhấn mạnh, Việt Nam của đất nước, nhất là những nguồn lực chưa được phát xuất khẩu 65% là hàng chế tạo, chế biến, nhưng phần huy đầy đủ; đánh giá quá trình tái cơ cấu nền kinh tế 5 Soá 7 naêm 2017
  6. chính sách và quản lý Tiềm năng phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp ĐMST ở Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế Phạm Hồng Quất, Phạm Dũng Nam, Từ Minh Hiệu, Phan Hoàng Lan, Nguyễn Thị Lệ Giang Bộ KH&CN Việt Nam có tiềm năng khởi nghiệp dồi dào từ một thế hệ trẻ sáng tạo có quyết tâm khởi nghiệp cao, với văn hóa khởi nghiệp và tư duy chấp nhận thất bại ngày càng được cải thiện. Với lộ trình và kế hoạch của Chính phủ, các bộ, ngành nhằm xây dựng nên hệ sinh thái phù hợp với thực trạng trong nước được kỳ vọng sẽ giúp giải quyết được những bất cập mà hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo (ĐMST) của Việt Nam còn đang thiếu. Hoạt động khởi nghiệp ngày càng sôi động niệm “khởi nghiệp sáng tạo” vẫn còn như: IDG Ventures, CyberAgent khá mới mẻ ở Việt Nam. Tuy chưa Ventures, Captii Ventures, Gobi Tại Việt Nam, các hoạt động khởi có số liệu chính thức về số lượng Partners, 500 startups… Thêm vào nghiệp ĐMST tuy mới hình thành DNKN nhưng theo thống kê sơ bộ đó, trong 2 năm 2016-2017, chứng nhưng ngày càng sôi động. Ngoài của Geektime - ấn phẩm truyền kiến sự tham gia của nhiều tập sự thành công của một số doanh thông về công nghệ lớn nhất thế đoàn, công ty lớn của Việt Nam nghiệp điển hình thuộc thế hệ thứ giới - hiện có khoảng 1.800 DNKN trong việc thành lập các quỹ đầu tư nhất (hình thành từ khoảng những trong hệ sinh thái khởi nghiệp của năm đầu 2000) như Vinagames, VC cho DNKN: FPT Ventures, Viettel thế giới. Ngoài ra, hoạt động của Venture, Quỹ sáng tạo CMC, hay Corporation (hay Vatgia), và các các tổ chức, cá nhân trong hệ sinh doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo Quỹ tăng tốc khởi nghiệp Việt Nam thái đó đã và đang đạt được những hoạt động với 4 nhà đầu tư chính (DNKN) thuộc thế hệ thứ hai (hình kết quả khả quan nhờ có nhiều sự thành từ khoảng những năm 2010)… là FPT, Dragon Capital Group, Tập hỗ trợ khác nhau, từ tài chính đến đoàn Hanwha (Hàn Quốc) và Công thì thế hệ thứ ba là thế hệ doanh thị trường và nâng cao năng lực nghiệp nổi bật trong 2-3 năm gần ty cổ phần chứng khoán BIDV. Về trong giai đoạn khởi nghiệp. Tất cả đây trong các lĩnh vực như công số lượng nhà đầu tư thiên thần ở những hỗ trợ đó hình thành nên hệ nghệ giáo dục, nông nghiệp, công Việt Nam, tuy chưa nhiều nhưng bắt sinh thái khởi nghiệp của một vùng, nghệ tài chính, thương mại điện tử, đầu có xu hướng tăng. Hầu hết đây một quốc gia. giải trí, truyền thông. Đặc biệt, trong là doanh nhân khởi nghiệp đã thành năm “Quốc gia khởi nghiệp” 2016, Việt Nam được đánh giá là nơi công ở thế hệ đầu thực hiện đầu tư hoạt động của các DNKN Việt Nam rất có tiềm năng để phát triển hệ cho các DNKN ở thế hệ sau. diễn ra rất sôi động. Chỉ tính riêng 5 sinh thái khởi nghiệp ĐMST, thể hiện ở các yếu tố gồm: Ở Việt Nam cũng đã bắt đầu hình thương vụ kêu gọi vốn thành công thành một số mạng lưới đầu tư thiên nhất đã có tổng giá trị lên đến hơn Về hoạt động hỗ trợ tài chính thần như VIC Impact, Hatch! Angel 40 triệu USD1. Trên thực tế, khái cho khởi nghiệp ĐMST ở Việt Nam Network, iAngel (Mạng lưới nhà đầu của các quỹ đầu tư mạo hiểm và tư thiên thần Việt Nam). Trong nỗ 1 Năm DNKN gọi được vốn nhiều nhất năm 2016: các nhà đầu tư thiên thần lực xây dựng cộng đồng nhà đầu tư Ví điện tử MoMo dẫn đầu khi gọi được 28 triệu USD (mức vốn huy động cao nhất tính đến thời điểm này), Hiện tại, có khoảng 30 quỹ đầu thiên thần hoạt động tích cực cả về GotIt! gọi được 9 triệu USD tại Thung lũng Silicon, tư mạo hiểm cho DNKN đang hoạt bề rộng và chiều sâu, nuôi dưỡng Vntrip.vn hoàn thành vòng gọi vốn đầu với 3 triệu động tại Việt Nam, tăng khoảng 10 và truyền cảm hứng cho các bạn trẻ USD, Toong được đầu tư 1 triệu USD, Kyna.vn được đầu tư hàng triệu USD (nguồn: http://vietnambiz. quỹ so với năm 2015. Một số quỹ khởi nghiệp, tháng 4/2017, tại Hà vn/5-startup-viet-goi-duoc-nhieu-von-nhat-nam- đầu tư mạo hiểm đang hoạt động Nội đã diễn ra Lễ ký kết thoả thuận qua-10953.html). tích cực tại Việt Nam có thể kể đến ghi nhớ giữa các đối tác xây dựng 6 Soá 7 naêm 2017
  7. Chính sách và quản lý vấn hỗ trợ DNKN như: Mạng lưới hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs Mentoring Network), Tổ chức SECO (Thụy Sĩ), Chương trình Đối tác ĐMST Việt Nam - Phần Lan (IPP). Về hoạt động hỗ trợ cơ sở vật chất cho khởi nghiệp ĐMST Theo thống kê, hiện nay trên cả Mạng lưới nhà đầu tư thiên thần Properguru tiếp quản một số cổ nước có khoảng 30 khu làm việc Việt Nam. Sự kiện đã đem đến cho phần lớn từ Batdongsan.com. chung. Như vậy so với năm 2016, cộng đồng khởi nghiệp nhiều sự lựa số lượng các khu làm việc chung đã Về hoạt động hỗ trợ phát triển tăng thêm 10 khu và còn đang tiếp chọn trong thu hút dòng vốn hoặc năng lực cho khởi nghiệp ĐMST tục mở rộng, đáp ứng cả nhu cầu về các nhu cầu phi tài chính như đào ở Việt Nam của các cá nhân, tổ cơ sở vật chất - kỹ thuật và nhu cầu tạo kỹ năng, định hướng phát triển chức (cơ sở ươm tạo và tổ chức đào tạo, kết nối của các startup, tập hoặc cơ hội gặp gỡ các nhà đầu tư thúc đẩy kinh doanh) trung chủ yếu ở các đô thị lớn như thiên thần trong và ngoài nước2. TP Hồ Chí Minh (Fablab Sai Gon, Theo thống kê sơ bộ và tổng hợp Theo Báo cáo của Topica Dreamplex, Saigon Coworking, từ nhiều nguồn của Cục Phát triển Founder Institute, 2016 có thể được Citihub, Khu công nghệ phần thị trường và Doanh nghiệp KH&CN coi là năm đáng chú ý của DNKN mềm Đại học Quốc gia TP Hồ Chí (Bộ KH&CN), hiện có khoảng 24 cơ Việt Nam khi có tới 7 giao dịch vượt Minh - ITP…) và Hà Nội (Toong; UP; sở ươm tạo (BI) và 10 tổ chức thúc mốc 10 triệu USD, bên cạnh việc BKHUP, Fablab Hà Nội…). Ngoài ra đẩy kinh doanh (BA), tăng thêm 4 tổng giá trị các khoản đầu tư tăng còn có không gian sáng tạo là mô BI và 2 BA so với năm 2015. Các đáng kể so với năm 2015. Việt Nam hình phổ biến trên thế giới nhưng cơ sở ươm tạo hầu hết là các đơn đã có những bước đột phá khi các mới ở Việt Nam, cho phép cá nhân, vị hỗ trợ hoàn thiện ý tưởng, công DNKN có thể sử dụng trang thiết bị giao dịch khởi nghiệp trong năm nghệ và gắn kết với các viện nghiên 2016 đạt tổng trị giá 205 triệu USD, như máy in 3D, máy CNC để làm cứu, trường đại học (ĐH), tiêu biểu sản phẩm mẫu (Fablab Sài Gòn, tăng gần 46% so với 2015. Có thể có: Vườn ươm doanh nghiệp CNC điểm qua một vài hợp đồng lớn như: Đà Nẵng, Hà Nội, Hackanoi và Hoà Lạc; Vườn ươm doanh nghiệp Innovation Lab SHTP-IC). E-pay nhượng lại 62,5% cổ phần về CNC TP Hồ Chí Minh; Vườn ươm tay UTC Investment, với tổng giá trị doanh nghiệp nông nghiệp công Các hoạt động khác nhằm kết 34 triệu USD; VNG bắt đầu động nghệ cao TP Hồ Chí Minh; Vườn nối hệ sinh thái khởi nghiệp trong thái quay lại với thị trường thương ươm Đà Nẵng (DNES); Trung nước, quốc tế và thúc đẩy văn hóa mại điện tử nội địa, mua lại 38% cổ tâm Hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp khởi nghiệp (sự kiện, chương trình phần Tiki, nâng tổng giá trị công ty (BSSC); Vườn ươm doanh nghiệp về khởi nghiệp, hợp tác quốc tế lên 45 triệu USD; Central Group công nghệ thông tin ĐMST Hà Nội, trong lĩnh vực khởi nghiệp…) cũng tiếp quản Zalora, củng cố mảng Trung tâm Ươm tạo doanh nghiệp đang diễn ra rất sôi nổi. Các sự trực tuyến, đi cùng với các thương công nghệ (ĐH Quốc gia TP Hồ kiện kết nối hệ sinh thái khởi nghiệp vụ mua lại Nguyễn Kim và Big C; Chí Minh); Vườn ươm doanh nghiệp trong nước năm 2016 có thể nhắc BK - Holdings (Trường ĐH Bách đến: Cuộc thi Ý tưởng khởi nghiệp 2 Hai đơn vị sáng lập là Công ty cổ phần Capella Việt khoa Hà Nội); Hatch!; Innovatube Startup Wheel 2016 do BSSC và Nam và Hội doanh nghiệp trẻ Hà Nội; 7 tổ chức Space… Hội Doanh nhân trẻ TP Hồ Chí Minh trong hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam gồm: Quỹ (YBA) phối hợp tổ chức; Chương khởi nghiệp doanh nghiệp KH&CN; Công ty cổ phần Bên cạnh đó còn có huấn luyện Đầu tư Innovation Hub; Công ty cổ phần Tư vấn đầu trình Khởi nghiệp quốc gia do báo tư và khởi nghiệp quốc gia; Công ty Tư vấn quản lý viên, cố vấn khởi nghiệp là đối Diễn đàn doanh nghiệp tổ chức dưới Việt; Công ty TNHH Angles 4 Us; Công ty cổ phần tượng rất quan trọng thường xuyên sự bảo trợ của Phòng Thương mại Trung tâm ươm tạo khởi nghiệp sông Hàn và Công giúp đỡ, chia sẻ kinh nghiệm cho và Công nghiệp Việt Nam (VCCI); ty cổ phần Đầu tư phát triển công nghệ Bách khoa Hà Nội - BK-Holdings (nguồn: http://www.geektime. các doanh nghiệp khởi nghiệp bước Sự kiện Startup Festival 2016 “Khát vn/2017/03/26/bao-cao-goi-von-cua-cac-startup-tai- đầu. Ở Việt Nam cũng đã hình vọng tiên phong” do Ban Thanh viet-nam-nam-2016). thành được một số mạng lưới cố thiếu niên - Đài Truyền hình Việt 7 Soá 7 naêm 2017
  8. Chính sách và quản lý Nam (VTV6), Trung tâm ĐMST ứng khởi nghiệp cho giới trẻ như: Cuộc Lan, Hoa Kỳ, Singapore, đoàn Việt phó với biến đổi khí hậu Việt Nam thi Ý tưởng khởi nghiệp sinh viên Nam đã tích lũy được kinh nghiệm (VCIC), Tổ hợp giáo dục Topica (Startup Student Ideas) của Hội quý giá từ các mô hình hỗ trợ khởi Founder Institute và Công ty cổ Sinh viên Việt Nam; Khởi nghiệp nghiệp tiên tiến, tìm kiếm các cơ hội phần Chim xanh (Bluebird Jsc) cùng Kawai (ĐH Ngoại thương); hợp tác hỗ trợ khởi nghiệp ĐMST đồng tổ chức; Hatch! Fair là sự kiện I-Startup (ĐH Kinh tế quốc dân); với các nước trong khu vực ASEAN thường niên do Hatch! Ventures tổ Cuộc thi Khởi nghiệp nông nghiệp và trên thế giới, cơ hội kết nối với chức. Đặc biệt sự kiện Ngày hội khởi (Học viện Nông nghiệp Việt Nam) các đối tác kinh doanh và các nhà nghiệp ĐMST (TECHFEST) Việt đã đóng vai trò quan trọng trong đầu tư tiềm năng. Nam 2016, do Bộ BH&CN chủ trì, việc khơi dậy tinh thần khởi nghiệp Vẫn còn những khó khăn phối hợp tổ chức cùng các tổ chức của các bạn trẻ. chính trị - xã hội và các đối tác trong Có thể thấy, trong hệ sinh thái Kết nối hệ sinh thái khởi khởi nghiệp ở Việt Nam đã có đầy hệ sinh thái khởi nghiệp đã để lại nghiệp Việt Nam với quốc tế đủ các thành phần cho sự phát ấn tượng tốt đẹp đối với cộng đồng khởi nghiệp ở Việt Nam và khu vực. Hiện tại, hợp tác quốc tế trong triển, với các DNKN chất lượng tốt, So với lần đầu tiên tổ chức vào năm lĩnh vực khởi nghiệp được thể hiện ở quỹ đầu tư mạo hiểm có uy tín, các 2015, tại TECHFEST 2016, cả chất một số chương trình như: IPP (được cá nhân, tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp lượng và quy mô đều đã tăng lên ấn đồng tài trợ bởi Chính phủ Việt Nam hoặc cung cấp dịch vụ cho khởi tượng. TECHFEST 2016 đã thu hút và Phần Lan); Bộ KH&CN hợp tác nghiệp với số lượng và chất lượng khoảng 3.000 lượt người đến tham với Đại sứ quán Israel tổ chức Cuộc không ngừng tăng lên… Tuy nhiên, dự. Trong đó có khoảng 180 DNKN thi “Khởi nghiệp cùng Israel” từ trên thực tế hệ sinh thái khởi nghiệp đã tham gia vào các hoạt động như năm 2014 đến nay để lựa chọn các còn chưa thực sự phát huy được triển lãm sản phẩm, dịch vụ, kết startup tiêu biểu tham gia chuyến tiềm năng vì nhiều nguyên nhân, nối đầu tư, kết nối nhân lực và tìm học hỏi kinh nghiệm thực tế ở Israel. chủ yếu do các chủ thể hỗ trợ khởi kiếm các cơ hội hợp tác, giao lưu; Bộ KH&CN cũng hợp tác cùng Đại nghiệp vẫn đang hoạt động rời rạc 120 nhà đầu tư, quỹ đầu tư trong sứ quán Hoa Kỳ trong sự kiện “Kết mà chưa có sự gắn kết, đã có cơ sở và ngoài nước; 80 diễn giả đã tham nối ĐMST” (Innovation Roadshow) thực tiễn và nguồn đầu tư sẵn có để gia vào chuỗi tọa đàm, hội thảo và 2016 nhằm trao đổi, chia sẻ thông phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp cho thấy cái nhìn toàn cảnh về thực tin giữa các tập đoàn, các doanh ĐMST nhưng còn thiếu các cơ chế để huy động và phát triển các tiềm trạng cũng như triển vọng của hệ nghiệp, quỹ đầu tư Hoa Kỳ với các năng đó. sinh thái khởi nghiệp; khoảng 250 viện nghiên cứu, trường ĐH, các lượt kết nối đầu tư giữa các nhà đầu doanh nghiệp, đơn vị khởi nghiệp Theo khảo sát đối với các DNKN tư và DNKN. Hơn nữa, một số sự của Việt Nam. Ngoài ra, trong các và các nhà đầu tư ở Việt Nam, hiện kiện khởi nghiệp dành riêng cho chuyến tham quan, học hỏi tại tại hệ sinh thái khởi nghiệp ĐMST sinh viên cũng đã được tổ chức tại các quốc gia có hệ sinh thái khởi trong nước đang gặp phải một số các trường ĐH để thúc đẩy văn hoá nghiệp phát triển như Israel, Phần khó khăn như: Thiếu thông tin về các nguồn đầu tư, các chương trình và tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp, đặc biệt là thông tin về các chính sách, hỗ trợ của Nhà nước dành cho khởi nghiệp, thông tin về các DNKN tại Việt Nam, thiếu vốn để triển khai các dự án kinh doanh và khó khăn trong việc chứng minh tiềm năng phát triển để thu hút nguồn vốn đầu tư mạo hiểm từ các quỹ và các nhà đầu tư thiên thần, vì trên thực tế, các DNKN tại Việt Nam thường phải “tự lực” trong vấn đề tài chính, nghĩa là họ chỉ vay mượn tiền của gia đình, bạn bè để thực hiện các dự án kinh doanh của mình và rủi ro của 8 Soá 7 naêm 2017
  9. Chính sách và quản lý 58,2% của năm 2014 nhưng vẫn cao hơn so với mức 48,7% của năm 2013. Tỷ lệ người Việt Nam cảm thấy lo sợ thất bại trong khởi sự kinh doanh giảm còn 36,4% vào 2016, ít hơn so với năm 2014 là 50,1% và năm 2015 là 45,6%. Điều này cho việc bỏ dự án giữa chừng do thiếu đối với thu nhập từ khoản đầu tư vào thấy phần nào những nỗ lực của vốn là rất cao. Ngoài ra về năng lực DNNVV khởi nghiệp sáng tạo của Chính phủ trong việc cải thiện môi của các DNKN, nhiều nhà đầu tư nhà đầu tư; căn cứ điều kiện ngân trường kinh doanh, lấy lại lòng tin trong nước, quốc tế nhận xét rằng sách địa phương, giao cho tổ chức cho người dân, từ đó thúc đẩy tinh năng lực khởi nghiệp ĐMST ở Việt tài chính nhà nước của địa phương thần khởi nghiệp. Kết quả nghiên Nam chưa cao, nhiều nhà sáng lập thực hiện đầu tư vào DNNVV khởi cứu GEM Việt Nam 2015/16 đã DNKN không thể thuyết trình mạch nghiệp sáng tạo theo các nguyên cho thấy, công việc kinh doanh và lạc dự án kinh doanh của mình, hoặc tắc được quy định trong Luật). doanh nhân ngày nay đã được cả quá đề cao ý tưởng mà chưa hiểu thế giới thừa nhận và tôn trọng. Ở Với dân số 90 triệu người, 45 Việt Nam, hơn một nửa người được về việc phát triển một mô hình kinh triệu người dùng Internet, 30 triệu doanh hiệu quả. Còn về môi trường hỏi có mong muốn lựa chọn nghề người dùng điện thoại thông minh nghiệp là kinh doanh. Sự phát triển pháp lý cho khởi nghiệp Việt Nam, và mức sử dụng Internet hiện gấp với Luật Doanh nghiệp và Luật Đầu của các phương tiện truyền thông 10 lần so với một thập kỷ trước, đã góp phần không nhỏ vào quảng tư năm 2014, những thủ tục đăng nhiều chuyên gia đánh giá Việt ký kinh doanh, đăng ký đầu tư đã bá các hình ảnh về những doanh Nam là một thị trường công nghệ nhân thành đạt ở Việt Nam, 78,8% ngày càng được đơn giản hóa, các tiềm năng sở hữu thế mạnh về hoạt động đầu tư cho KH&CN cũng người trưởng thành được hỏi khẳng nhân lực kỹ thuật sẵn có, với nguồn định đã nghe các câu chuyện về đã được quy định ưu đãi cao về đất lực và tiềm năng tăng trưởng thị doanh nhân qua các phương tiện đai, thuế. Tuy nhiên, để phát triển trường lớn. Các chuyên gia cũng thông tin truyền thông. được các DNKN và đầu tư mạo cho rằng hệ sinh thái khởi nghiệp hiểm, các quy định pháp luật vẫn ở Việt Nam đang phát triển nhanh Tóm lại, hệ sinh thái khởi nghiệp cần được tiếp tục điều chỉnh, bổ chóng nhờ có một đội ngũ đông ĐMST ở Việt Nam tuy còn non trẻ sung và cập nhật để phù hợp với đảo các nhà quản lý, nhà sáng lập, nhưng đã chứng tỏ được tiềm năng nhu cầu phát triển của mô hình kinh những người phát triển sản phẩm phát triển rất lớn. Mỗi đối tượng doanh và đầu tư rất mới này. Do đó, và các kỹ sư tài năng. Đặc biệt cần trong hệ sinh thái đó (từ DNKN, Cục Phát triển thị trường và Doanh phải kể đến một bộ phận không nhỏ mạng lưới các nhà đầu tư đến các nghiệp KH&CN đã làm việc với trong đó là cộng đồng Việt Nam ở trường ĐH, tổ chức ươm tạo...) đều Ban soạn thảo Dự án Luật Hỗ trợ nước ngoài (ví dụ những người từng đã có những bước phát triển vượt doanh nghiệp nhỏ và vừa của Bộ làm việc tại Thung lũng Silicon) đã bậc, số lượng và chất lượng ngày Kế hoạch và Đầu tư để xây dựng về nước để lập dự án khởi nghiệp một nâng cao qua từng năm. Với khung pháp lý cho hoạt động đầu tư của riêng mình. Lượng nhà đầu tư những lợi thế sẵn có và sự phối mạo hiểm, đặc biệt là các chế định thiên thần đang tăng lên; văn hóa hợp đồng bộ giữa các bộ, ngành, pháp luật về quản lý và khuyến chấp nhận thất bại, nhận thức về địa phương trong việc xây dựng và khích phát triển các loại hình đầu tư khởi sự kinh doanh của giới trẻ khởi ban hành các cơ chế, chính sách mạo hiểm cho khởi nghiệp ĐMST nghiệp ở Việt Nam cũng đang có cần thiết, đặc thù cho hoạt động tại Việt Nam. Tại phiên họp ngày những thay đổi tích cực. Theo Báo khởi nghiệp sẽ là đòn bẩy cho hệ 12/6/2017, Quốc hội đã chính thức cáo khuyến nghị về hệ sinh thái sinh thái khởi nghiệp ĐMST ở Việt thông qua dự thảo Luật này, trong khởi nghiệp ở Việt Nam (GEM Việt Nam phát triển, từ đó thúc đẩy các đó có các nội dung hỗ trợ DNNVV Nam) 2015/16 do VCCI thực hiện, DNKN phát triển cả về số lượng và khởi nghiệp sáng tạo (về cơ sở vật xét về khả năng kinh doanh, 56,8% chất lượng trong thời gian tới ? chất, đào tạo - huấn luyện, thu hút số người trưởng thành được hỏi tự đầu tư…) và đầu tư cho DNNVV khởi đánh giá có đủ kiến thức, kỹ năng nghiệp sáng tạo (miễn, giảm thuế và kinh nghiệm cần thiết để bắt đầu thu nhập doanh nghiệp có thời hạn kinh doanh, thấp hơn so với mức 9 Soá 7 naêm 2017
  10. Chính sách và quản lý Cải thiện môi trường kinh doanh thông qua nâng cao năng lực đổi mới sáng tạo Vũ Văn Hưng1, Lê Tuấn Hà2 1 Bộ KH&CN Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng, Bộ KH&CN 2 Chính phủ đã đề ra các mục tiêu và chỉ tiêu chủ yếu trong cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh, trong đó có chỉ số đổi mới sáng tạo (ĐMST)*, cụ thể: Đến năm 2020, các chỉ số ĐMST đạt trung bình ASEAN 5 (gồm 5 nước: Singapore, Malaysia, Thái Lan, Philippines và Indonesia) và chỉ số ĐMST trung bình giai đoạn 2017-2020 xếp thứ 44. Theo Báo cáo về chỉ số ĐMST toàn cầu (GII) 2017 được Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO), Trường Đại học Cornell và Viện Nghiên cứu INSTEAD công bố ngày 15/6/2017 thì Việt Nam xếp thứ 47/127 quốc gia, nền kinh tế, tăng 12 bậc so với năm 2016. Nếu chúng ta tiếp tục quyết tâm cải thiện các nhóm chỉ số, đặc biệt là chỉ số đầu vào nhằm xây dựng một Chính phủ liêm chính, kiến tạo, hành động và phục vụ thì mục tiêu của Chính phủ sẽ đảm bảo được thực hiện. Về GII năm 2017 môi trường pháp lý, môi trường chính phủ điện tử, năng lượng, số kinh doanh (với các chỉ số cụ giấy chứng nhận ISO 14001…); 4) GII được xây dựng dựa trên 2 thể như sự ổn định chính trị, hiệu Trình độ phát triển của thị trường nhóm chỉ số phụ đầu vào và đầu quả quản lý nhà nước, chất lượng bao gồm các nhóm chỉ số về tín ra ĐMST, với tổng cộng 81 thông của các quy định pháp luật, sự dụng, đầu tư, thương mại - cạnh số. Nhóm chỉ số phụ đầu vào thuận lợi trong khởi nghiệp…); 2) tranh - quy mô thị trường (với các ĐMST bao gồm 5 trụ cột là: Thể Nguồn nhân lực và nghiên cứu chỉ số cụ thể như sự thuận lợi để chế; nguồn nhân lực và nghiên bao gồm nhóm chỉ số về giáo nhận được tín dụng, bảo vệ các cứu; cơ sở hạ tầng; trình độ phát dục, giáo dục đại học, nghiên nhà đầu tư, giá trị giao dịch cổ triển của thị trường; trình độ phát cứu và phát triển (với các chỉ số phiếu, vốn đầu tư mạo hiểm, thuế triển của kinh doanh. Nhóm chỉ cụ thể như tỷ lệ chi cho giáo dục quan…); 5) Trình độ phát triển số phụ đầu ra ĐMST bao gồm 2 và đào tạo/GDP, số sinh viên đại của kinh doanh bao gồm các trụ cột là: Sản phẩm kiến thức và học/1.000 dân, số học viên sau nhóm chỉ số về lao động có kiến công nghệ; sản phẩm sáng tạo. đại học trong lĩnh vực khoa học, thức, liên kết sáng tạo, hấp thụ Mỗi trụ cột của chỉ số phụ đầu công nghệ và kỹ thuật/1.000 dân, tri thức (với các chỉ số cụ thể như vào và đầu ra ĐMST lại bao gồm số cán bộ nghiên cứu/1.000 dân, trình độ chuyên môn của người nhiều nhóm chỉ số khác nhau. đầu tư cho nghiên cứu và phát lao động, doanh nghiệp đào tạo Các trụ cột đó được mô tả như triển/GDP, chất lượng (xếp hạng) cán bộ, doanh nghiệp tiến hành sau: 1) Thể chế bao gồm nhóm của các tổ chức KH&CN…); 3) Cơ nghiên cứu và phát triển, sự gắn chỉ số về môi trường chính trị, sở hạ tầng bao gồm các nhóm chỉ kết của doanh nghiệp với tổ chức số công nghệ thông tin, cơ sở hạ KH&CN, nhập khẩu công nghệ * Nghị quyết số 19-2017/NQ-CP ngày 6/2/2017 về tầng chung, bền vững sinh thái cao…); 6) Sản phẩm kiến thức và tiếp tục thực hiện những nhiệm vụ, giải pháp chủ (với các chỉ số cụ thể như tiếp công nghệ bao gồm các nhóm chỉ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2017, định hướng đến cận với công nghệ thông tin và số về sáng tạo tri thức, tác động năm 2020. truyền thông (ICT), sử dụng ICT, của tri thức, lan tỏa tri thức (với 10 Soá 7 naêm 2017
  11. Chính sách và quản lý các chỉ số cụ thể như số sáng chế vị trí dẫn đầu là Thụy Sỹ, Thụy Nam vươn lên và đứng trên Thái được cấp văn bằng bảo hộ, số bài Điển và Hà Lan, trong đó Thụy Lan. Năm 2017, Việt Nam xếp báo khoa học, công nghệ và kỹ Sỹ và Thụy Điển vẫn giữ vững vị hạng 47 trên 127 quốc gia, nền thuật, số doanh nghiệp mới/1.000 trí thứ nhất và thứ hai trong bảng kinh tế, cải thiện 12 bậc so với dân, số chứng nhận ISO 9001, xếp hạng như năm 2016. Từ năm xếp hạng năm 2016. Đây là thứ xuất khẩu công nghệ cao…); 7) 2016, Trung Quốc là nước nhóm hạng cao nhất mà Việt Nam từng Sản phẩm sáng tạo bao gồm các thu nhập trung bình cao duy đạt được từ trước tới nay. Nếu tiếp nhóm chỉ số như tài sản vô hình, nhất nằm trong nhóm 25 nước tục duy trì những chỉ số có mức sản phẩm và dịch vụ sáng tạo, dẫn đầu về GII; đến 2017, Trung tăng thứ hạng mạnh và cải thiện sáng tạo trực tuyến (với các chỉ Quốc xếp hạng 22. Ở nhóm thu một số chỉ số còn ở thứ hạng số cụ thể như số nhãn hiệu hàng nhập trung bình thấp, Việt Nam thấp thì mục tiêu của cả giai đoạn hóa thương mại, các dịch vụ văn giữ vị trí dẫn đầu trong khi năm 2017-2020 có thể sẽ được hoàn hóa và sáng tạo, sáng tạo các mô 2016 đứng thứ ba. thành. hình kinh doanh và ICT…). Ở khu vực Đông Nam Á, Đông Trong các chỉ số đầu vào Năm 2017, chỉ số GII được Á và châu Đại Dương (gồm 15 ĐMST của Việt Nam, có thể thấy tổng hợp từ 81 chỉ số (ít hơn 1 nước, trong đó có 10 nước thuộc việc tăng thứ hạng đáng kể ở các: chỉ số so với năm 2016, do đã khối ASEAN), Việt Nam xếp thứ Trụ cột 1 - Thể chế (từ 93 lên 87), bỏ bớt một chỉ số về “Tổng giá 9 (năm 2016 xếp thứ 11). Báo trong đó nhóm chỉ số “Môi trường trị cổ phiếu mua bán”) của 127 cáo GII năm 2017 nhận định, chính trị” tăng 6 bậc, “Môi trường quốc gia, nền kinh tế (ít hơn 1 một nhóm các nước Đông Nam pháp lý” tăng 3 bậc và “Môi quốc gia so với năm 2016 do Á gồm Indonesia, Philippines, trường kinh doanh” tăng 3 bậc; có 4 nước không đủ dữ liệu nên Thái Lan và Việt Nam được xem Trụ cột 2 - Nguồn nhân lực và không được tham gia xếp hạng, như những “con hổ châu Á” mới nghiên cứu (từ 74 lên 70), trong đồng thời có 3 nước mới được bổ nổi, tham gia ngày càng nhiều đó nhóm chỉ số “Giáo dục” tăng sung). Trong đó có 57 chỉ số là số vào các chuỗi giá trị toàn cầu và 2 bậc, nhóm chỉ số “Nghiên cứu liệu thống kê, 19 chỉ số là số liệu khu vực, bao gồm một số ngành và phát triển” tăng 19 bậc; Trụ cột tổng hợp từ nhiều chỉ số thành công nghệ cao. Các quốc gia này 3 - Cơ sở hạ tầng (từ 90 lên 77), phần khác và 5 chỉ số là thu thập trở nên rất tích cực trong việc cải trong đó nhóm chỉ số “Công nghệ từ câu hỏi khảo sát ý kiến doanh thiện năng lực ĐMST và trở thành thông tin” tăng 7 bậc, nhóm chỉ nghiệp hoặc chuyên gia. Có 3 những trường hợp điển hình trong số “Cơ sở hạ tầng chung” tăng chỉ số được điều chỉnh tên gọi và việc sử dụng kết quả chỉ số GII, 13 bậc, nhóm chỉ số “Bền vững phương pháp tính toán. đối chiếu với các kết quả ĐMST sinh thái” tăng 2 bậc; Trụ cột 4 - đáng ghi nhận. Về mặt địa lý, các quốc gia, Trình độ phát triển thị trường (từ nền kinh tế được chia nhóm theo Mục tiêu và kết quả về chỉ số ĐMST 64 lên 34), trong đó nhóm chỉ số 7 khu vực: Bắc Mỹ; châu Âu; của Việt Nam năm 2017 “Tín dụng” tăng 31 bậc (xếp thứ Đông Nam Á, Đông Á và châu 17 trong số 127 nước được xếp Nghị quyết số 19-2017/NQ- hạng), nhóm chỉ số “Đầu tư” tăng Đại Dương (Việt Nam được xếp CP đặt mục tiêu: Đến năm 2020, vào khu vực này); Bắc Phi, Tây 16 bậc, nhóm chỉ số “Thương các chỉ số ĐMST đạt trung bình Á; châu Mỹ La tinh và Caribe; mại, cạnh tranh và quy mô thị trong khối ASEAN 5 (gồm 5 Trung Á và Nam Á; và hạ Sahara trường” tăng 3 bậc. nước: Singapore, Malaysia, Thái châu Phi. Theo mức thu nhập, Nhóm chỉ số đầu ra ĐMST Lan, Philippines và Indonesia) các quốc gia, nền kinh tế được tăng 4 bậc, chủ yếu ở Trụ cột và chỉ số ĐMST trung bình giai chia thành 4 nhóm: Thu nhập 6 - Sản phẩm kiến thức và công đoạn 2017-2020 xếp thứ 44. So cao, thu nhập trung bình cao, thu với mục tiêu, năm 2017, trong nghệ (tăng hạng từ 39 lên 28). nhập trung bình thấp (gồm 27 khu vực Đông Nam Á, Đông Á và Trong đó, nhóm chỉ số “Sáng nước, Việt Nam thuộc nhóm này), châu Đại Dương (gồm 15 nước), tạo tri thức” tăng 7 bậc; nhóm thu nhập thấp. Việt Nam vươn lên xếp thứ 9 (từ chỉ số “Tác động của tri thức” Ở bảng xếp hạng chung, ba vị trí thứ 11); trong ASEAN, Việt tăng 20 bậc (xếp thứ 5 trong số 11 Soá 7 naêm 2017
  12. Chính sách và quản lý 127 nước được xếp hạng), trong Trong trụ cột trình độ phát liệt nhằm cải thiện môi trường nhóm này, chỉ số “Tốc độ tăng triển của kinh doanh, Việt Nam kinh doanh, nâng cao năng lực năng suất lao động” (GDP/ có thế mạnh về nhóm chỉ số “Hấp cạnh tranh, năng lực ĐMST của người lao động) của Việt Nam thu tri thức” xếp thứ 23, trong đó 2 Việt Nam. Mặc dù chỉ số đầu vào dẫn đầu trên toàn bộ 127 nước chỉ số thành phần mạnh là “Nhập ĐMST của Việt Nam xếp hạng và vùng lãnh thổ (năm 2016 xếp khẩu công nghệ cao” xếp thứ 3 cao hơn đầu ra, nhưng năm 2017, hạng 10); nhóm chỉ số “Lan tỏa và chỉ số “đầu tư trực tiếp nước chỉ số đầu vào đã có sự tăng bậc tri thức” tăng 1 bậc. ngoài” xếp thứ 26. đáng kể so với năm 2016. Điều này càng thể hiện sự quyết tâm Bên cạnh việc tăng thứ hạng, Trong trụ cột sản phẩm sáng của Chính phủ liêm chính trong một số chỉ số có sự sụt giảm tạo, với thứ hạng 52, Việt Nam việc cam kết xây dựng một Chính so với năm 2016: Trụ cột 2 - có thế mạnh về 2 chỉ số là “đăng phủ liêm chính, kiến tạo, hành Nguồn nhân lực và nghiên cứu ký nhãn hiệu tính theo nhóm sản động và phục vụ. có nhóm chỉ số “Giáo dục đại phẩm có nguồn gốc Việt Nam” học” giảm 2 bậc (trong đó chỉ số xếp thứ 20 và chỉ số “xuất khẩu Để tiếp tục cải thiện các chỉ về tỷ lệ tuyển sinh đại học giảm sản phẩm sáng tạo” xếp thứ 7. số ĐMST đầu vào, trước hết cần 6 bậc); Trụ cột 5 - Trình độ phát huy động được các nguồn lực của Ngoài các điểm mạnh, Việt triển của kinh doanh giảm 1 toàn xã hội đầu tư cho KH&CN, Nam có một số điểm yếu như: bậc, trong đó nhóm chỉ số “Lao đặc biệt là đầu tư của doanh Chỉ số “môi trường kinh doanh” động có kiến thức” giảm 9 bậc nghiệp cho KH&CN. Đây là một xếp thứ 113 và chỉ số “mức độ (chỉ số “Doanh nghiệp có hoạt yếu tố đầu vào quan trọng, tác thuận lợi trong nộp thuế” xếp thứ động đến nhiều yếu tố đầu vào động đào tạo chính thức” giảm 115 (trụ cột Thể chế, xếp thứ 87); 38 bậc); nhóm chỉ số “Liên kết và đầu ra khác. Cần tăng cường chỉ số về “các công ty nghiên vai trò của Nhà nước trong việc ĐMST” tăng 1 bậc, nhưng chỉ cứu và phát triển toàn cầu” xếp số về “Số thương vụ liên doanh thúc đẩy phát triển môi trường thứ 43 (không có công ty nghiên kinh doanh cạnh tranh lành liên kết chiến lược” giảm 23 bậc. cứu và phát triển toàn cầu nào) mạnh. Doanh nghiệp sẽ không Năm 2017, Việt Nam được và chỉ số xếp hạng QS ở các có động lực đầu tư cho đổi mới đánh giá có thế mạnh trong một trường đại học (không có trường công nghệ khi không có áp lực số nhóm chỉ số và chỉ số cụ thể đại học nào được xếp hạng) xếp của thị trường hoặc khi họ còn như sau: thứ 75 (trụ cột Nguồn nhân lực có thể tồn tại trên thị trường mà và nghiên cứu xếp thứ 70); chỉ không cần thực hiện đổi mới công Trong trụ cột đầu ra kiến thức số tuyển dụng trong các dịch vụ nghệ. Ngoài áp lực thị trường, và công nghệ (xếp thứ 28, tăng thâm dụng tri thức xếp thứ 94 và 11 bậc so với năm 2016): Việt nhận thức của doanh nghiệp chỉ số nhập khẩu dịch vụ ICT xếp về đổi mới công nghệ cũng như Nam có thế mạnh về nhóm chỉ số thứ 123 (trụ cột Trình độ phát triển “Tác động của tri thức”, xếp thứ 5 năng lực tiếp thu và làm chủ công của kinh doanh xếp thứ 73); chỉ nghệ mới của doanh nghiệp cũng (tăng 20 bậc so với năm 2016), số đơn đăng ký quốc tế sáng chế trong đó chỉ số tốc độ tăng trưởng là các yếu tố quan trọng thúc theo hệ thống PCT xếp thứ 100 đẩy doanh nghiệp đổi mới công năng suất lao động xếp thứ nhất; và chỉ số xuất khẩu dịch vụ ICT nhóm chỉ số “Lan tỏa tri thức”, nghệ, góp phần cải thiện tiểu chỉ xếp thứ 122 (trụ cột Đầu ra kiến số ĐMST đầu vào. Bên cạnh đó xếp thứ 19, trong đó chỉ số xuất thức và công nghệ). khẩu công nghệ cao xếp thứ 4. cũng cần tạo môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp khởi Một vài nhận xét Trong trụ cột trình độ phát triển nghiệp ĐMST, trong đó vốn đầu của thị trường, Việt Nam mạnh ở Việc Việt Nam xếp hạng tư mạo hiểm là một trong những nhóm chỉ số “tín dụng”, xếp thứ 47/127 quốc gia, nền kinh tế về yếu tố quan trọng của chỉ số đầu 17 với 2 chỉ số là “Tín dụng nội chỉ số ĐMST là kết quả chung của vào trong GII ? địa cho khu vực tư nhân” xếp thứ cả một quá trình phát triển trong 22 và “Tổng tín dụng của các tổ những năm qua, trong đó cả hệ chức tài chính vi mô” xếp thứ 12. thống chính trị đã vào cuộc quyết 12 Soá 7 naêm 2017
  13. Chính sách và quản lý PGS.TS Mai Thanh Phong: Cần có chính sách hỗ trợ mang tính hệ thống cho các doanh nghiệp KH&CN Phát triển cơ sở ươm tạo doanh nghiệp tại các trường đại học lớn được xem là một trong những giải pháp hữu hiệu để hình thành và phát triển bền vững doanh nghiệp khoa học và công nghệ (KH&CN). Xuất phát từ chủ trương này, Trung tâm Ươm tạo doanh nghiệp công nghệ, Trường Đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh) - HCMUT-TBI đã được thành lập (chính thức hoạt động từ năm 2010). Đây là đơn vị tiên phong của mô hình vườn ươm doanh nghiệp KH&CN đặt trong trường đại học. Sau 7 năm hoạt động, các kết quả của HCMUT-TBI đã đóng góp thiết thực cho mục tiêu hình thành và phát triển doanh nghiệp KH&CN, đồngthời cho thấy những kinh nghiệm thực tế để các nhà quản lý đề xuất cơ chế, chính sách phát triển hoạt động ươm tạo doanh nghiệp KH&CN trong thời gian tới. Để thấy rõ hơn những vấn đề này, Tạp chí đã có cuộc trao đổi với PGS.TS Mai Thanh Phong - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Bách khoa (Đại học quốc gia TP Hồ Chí Minh) kiêm Giám đốc HCMUT-TBI. Xin ông giới thiệu khái quát về Công ty TNHH sinh hóa môi trường Là một trong số ít cơ sở ươm hoạt động và những kết quả nổi Bình Lan; Công ty Giải pháp kỹ tạo doanh nghiệp KH&CN đầu bật mà HCMUT-TBI đạt được cho thuật Indefol... Các công ty này đều tiên ở phía Nam, đặt nền móng đến hôm nay? do các sinh viên, giảng viên của cho mô hình ươm tạo doanh trường khởi nghiệp dựa trên chính nghiệp KH&CN trong trường đại Với chủ trương tìm kiếm, phát học, xin ông chia sẻ những thuận hiện, hỗ trợ, ươm tạo các doanh các kết quả nghiên cứu của mình. lợi, khó khăn trong quá trình hoạt nghiệp KH&CN mới khởi nghiệp, Bên cạnh đó, HCMUT-TBI đã động? Trung tâm tập trung hỗ trợ các dự án triển khai Chương trình Đào tạo khởi nghiệp của các sinh viên, cựu Dấn thân vào doanh nghiệp giảng viên đổi mới sáng tạo và khởi sinh viên, giảng viên Trường Đại học KH&CN là một thách thức lớn. Là nghiệp, đã đào tạo hàng trăm giảng một doanh nghiệp bình thường Bách khoa và các trường nằm trong viên trở thành những huấn luyện thành công đã khó, là doanh nghiệp mạng lưới Đại học Quốc gia TP Hồ viên hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới KH&CN thành công thì còn khó hơn Chí Minh. Đến nay, HCMUT-TBI sáng tạo cho các sở/ngành, trường nhiều. Song nếu thành công thì lợi đã hỗ trợ hàng trăm doanh nghiệp đại học, viện nghiên cứu và các ích mà doanh nghiệp KH&CN mang bằng nhiều hình thức khác nhau và đơn vị hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới lại rất lớn trên nhiều mặt. Chính vì ươm tạo trực tiếp khoảng 30 doanh vậy, Nhà nước cần khuyến khích và nghiệp khởi nghiệp. Trong số đó có sáng tạo trên địa bàn thành phố. Đặc biệt, hoạt động Phiên chợ khởi hỗ trợ loại hình doanh nghiệp này. những doanh nghiệp đã tốt nghiệp Đây cũng là lý do mà HCMUT-TBI và đang hoạt động tốt như: Công ty nghiệp và SME (doanh nghiệp vừa ra đời. Là một cơ sở ươm tạo doanh CP công nghệ thông minh ưu việt và nhỏ) do Trung tâm tổ chức đã nghiệp KH&CN thuộc một trường (Inext Technology); Công ty Viet trở thành hoạt động thường xuyên, đại học kỹ thuật hàng đầu và đặt Control; Công ty TNHH sản phẩm thu hút sự quan tâm của cộng đồng trên địa bàn năng động bậc nhất thiên nhiên Bách khoa (BK Nature), khởi nghiệp. của cả nước, Trung tâm có được 13 Soá 7 naêm 2017
  14. Chính sách và quản lý một số lợi thế nhất định về: Cơ sở vật chất phục vụ nghiên cứu, thử nghiệm và hoàn thiện sản phẩm; đội ngũ chuyên gia công nghệ, nguồn nhân lực dồi dào; cơ hội tiếp cận các kết quả nghiên cứu tốt… Về khó khăn, từ kinh nghiệm hoạt động của Trung tâm, tôi thấy Các giảng viên về khởi nghiệp đổi mới sáng tạo do Trung tâm đào tạo. khó khăn đến từ nhiều phía. Về phía doanh nghiệp, còn thiếu chủ động chương trình hỗ trợ đổi mới hoặc áp Xin ông cho biết một số định trong hoạt động phát triển của chính dụng KH&CN vào sản xuất, kinh hướng của Trung tâm trong thời mình. Đa số các chủ doanh nghiệp doanh…; hỗ trợ gián tiếp bằng chính gian tới? khởi nghiệp ở đây là giảng viên trẻ sách và các kênh trung gian như cơ Trung tâm đang có kế hoạch kiêm nhiệm, gần như họ đã có “một sở ươm tạo. Điều quan trọng là các nâng cấp toàn diện nhằm xây dựng chân” chắc chắn là nghề giáo, đồng chính sách phải khả thi và gắn với một cơ sở ươm tạo doanh nghiệp thời họ cũng thiên về nghiên cứu thực tế, đi được vào thực tế. KH&CN hàng đầu tại Việt Nam với nên tinh thần “doanh nhân”, “vượt hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới khó” không cao. Về phía Trung Thời gian qua Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách liên quan sáng tạo tốt nhất. Dự kiến, Trung tâm, tôi thấy khó khăn nhất vẫn là tâm sẽ đầu tư, nâng cấp và mở thiếu sự hỗ trợ đúng mức từ Nhà đến hỗ trợ doanh nghiệp KH&CN như: Nghị định số 80/2007/NĐ-CP rộng không gian làm việc hiện hữu nước, kể cả về mặt cơ chế chính (600 m2) lên 3.000 m2, tạo không sách và tài chính. Từ đó dẫn đến sự về doanh nghiệp KH&CN; Quyết gian làm việc sáng tạo cho hàng hạn chế của bộ máy vận hành, cơ định số 592/QĐ-TTg phê duyệt trăm doanh nghiệp khởi nghiệp và sở vật chất ươm tạo cũng như chất Chương trình hỗ trợ phát triển doanh các nhà cung cấp dịch vụ hỗ trợ. lượng dự án khởi nghiệp… Chúng nghiệp KH&CN và tổ chức KH&CN Về mặt hoạt động, Trung tâm sẽ tôi không có kinh phí để hỗ trợ các công lập thực hiện cơ chế tự chủ, tiếp tục đẩy mạnh các chương trình doanh nghiệp ươm tạo, trong khi đó tự chịu trách nhiệm; Quyết định số đào tạo nâng cao nhận thức và tư việc tiếp cận các nguồn hỗ trợ hay 844/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Hỗ duy khởi nghiệp cho các cá nhân và ưu đãi theo các chính sách hỗ trợ trợ sinh thái khởi nghiệp đổi mới doanh nghiệp. Đặc biệt chú trọng của Nhà nước lại không đơn giản. sáng tạo quốc gia đến năm 2025”…, đưa môn học khởi nghiệp - đổi mới Nhiều doanh nghiệp được đánh giá song khi triển khai còn nhiều bất sáng tạo vào chương trình đào tạo là giàu tiềm năng ở HCMUT-TBI đã cập, doanh nghiệp KH&CN cũng của các trường đại học; nâng cấp tiếp cận một số chương trình hỗ trợ như các cơ sở ươm tạo chưa tiếp toàn diện các hoạt động hỗ trợ khởi của Nhà nước để hoàn thiện sản cận được nhiều. nghiệp, ươm tạo doanh nghiệp phẩm và đẩy mạnh thương mại KH&CN nhằm nâng cao hơn nữa tỷ hóa, song hầu như là không thành Cuối năm vừa rồi, HCMUT- TBI được Ban Quản lý Dự án hỗ lệ ươm tạo thành công. công do các quy định nghặt nghèo và phức tạp hoặc do thiếu sự hướng trợ xây dựng chính sách đổi mới Để thực hiện được định hướng dẫn, quy định rõ ràng. và phát triển các cơ sở ươm tạo này, Trung tâm rất mong nhận được doanh nghiệp (BIPP), Bộ KH&CN sự hỗ trợ từ phía Nhà nước. Chúng Vậy theo ông, Nhà nước cần chọn làm đơn vị thí điểm trong hoạt tôi đã xây dựng hồ sơ và đề xuất làm gì để cơ bản giải quyết những động hỗ trợ ươm tạo doanh nghiệp sự hỗ trợ từ Chương trình 592. Bên khó khăn như ông vừa nêu? trong trường đại học. Tuy kinh phí cạnh đó, chúng tôi cũng đẩy mạnh Theo tôi, Chính phủ cần có chính hỗ trợ còn hạn chế, nhưng thực sự sự hợp tác từ khối tư nhân. Hiện sách hỗ trợ mang tính hệ thống cho rất quý giá đối với chúng tôi. Chúng nay, đã có một số doanh nghiệp các doanh nghiệp KH&CN và các tôi cũng hy vọng rằng, hoạt động cam kết đồng hành cùng chúng tôi. cơ sở ươm tạo. Mọi sự hỗ trợ đều của Trung tâm sẽ là một ví dụ điển Xin cảm ơn ông và chúc Trung có đích đến cuối cùng là doanh hình để các nhà quản lý tham khảo, tâm ngày càng phát triển! nghiệp KH&CN, nhưng dưới nhiều rút kinh nghiệm trong việc đề xuất hình thức khác nhau như hỗ trợ trực các cơ chế, chính sách về phát triển Thực hiện: Quang Hưng, MN tiếp cho doanh nghiệp thông qua hoạt động ươm tạo doanh nghiệp các chính sách ưu đãi về thuế, các KH&CN trong thời gian tới. 14 Soá 7 naêm 2017
  15. Chính sách và quản lý Những điểm mới trong dự thảo Nghị định thay thế Nghị định về doanh nghiệp KH&CN Trần Xuân Đích, Đào Quang Thủy, Trương Thị Hoài, Dương Thị Thu Nga, Nguyễn Thị Thơ Cục Phát triển thị trường và Doanh nghiệp KH&CN, Bộ KH&CN Để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong việc triển khai thực hiện các chính sách về doanh nghiệp KH&CN, Cục Phát triển thị trường và Doanh nghiệp KH&CN đang thực hiện những bước cuối cùng để hoàn thiện dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 80/2007/NĐ-CP và Nghị định số 96/2010/NĐ-CP về doanh nghiệp KH&CN (sau đây gọi tắt là Dự thảo). Bài viết khái quát về thực trạng doanh nghiệp KH&CN và giới thiệu những nội dung thay đổi chính của Dự thảo. Thực trạng doanh nghiệp KH&CN của nghiệp KH&CN đã góp phần hỗ 80/2007/NĐ-CP của Chính phủ Việt Nam trợ, phát triển loại hình doanh về doanh nghiệp KH&CN, trong nghiệp này, cũng như kích thích đó chủ yếu là: Công nghệ sinh Phát triển doanh nghiệp doanh nghiệp thực hiện hoạt học: 47%, công nghệ tự động KH&CN đã được khẳng định là động nghiên cứu và phát triển, hóa: 16,7%, công nghệ vật liệu một trong những nhiệm vụ trọng tạo ra kết quả KH&CN để thành mới: 14,05%. Đa phần các doanh yếu của phát triển KH&CN. Chính lập doanh nghiệp KH&CN. Tính nghiệp đều sử dụng những kết vì vậy, trong những năm qua, để đến tháng 12/2016, cả nước quả KH&CN không có nguồn gốc tạo điều kiện thuận lợi về cơ sở có 250 doanh nghiệp được cấp từ ngân sách nhà nước (do doanh pháp lý cho phát triển doanh Giấy chứng nhận doanh nghiệp nghiệp tự nghiên cứu hoặc nhận nghiệp KH&CN, một số văn bản KH&CN và nhiều hồ sơ đăng chuyển giao) để đăng ký chứng quy phạm pháp luật đã được ban ký chứng nhận đang trong quá nhận doanh nghiệp KH&CN. hành như: Nghị định số 80/2007/ trình thẩm định. 46 Sở KH&CN NĐ-CP về doanh nghiệp KH&CN, trên cả nước đã tiến hành cấp Trong số 250 doanh nghiệp Nghị định số 96/2010/NĐ-CP Giấy chứng nhận doanh nghiệp KH&CN đã được cấp Giấy chứng sửa đổi, bổ sung Nghị định số KH&CN. Những tỉnh, thành nhận chỉ có 1 doanh nghiệp giải 115/2005/NĐ-CP và Nghị định phố có số lượng doanh nghiệp thể, 7 doanh nghiệp ngừng hoạt số 80/2007/NĐ-CP, Thông tư liên KH&CN nhiều là: Hà Nội: 34; TP động, 3 doanh nghiệp đã thu hồi tịch số 06/2008/TTLT-BKHCN- Hồ Chí Minh: 26; Thanh Hóa: 14. giấy chứng nhận (do chuyển hoạt BTC-BNV và Thông tư liên tịch động sản xuất, kinh doanh sang Doanh nghiệp KH&CN được số 17/2012/TTLT-BKHCN-BTC- địa bàn khác và không hoạt động cấp Giấy chứng nhận tập trung ở 7 BNV hướng dẫn thực hiện Nghị trong lĩnh vực đăng ký), còn hầu lĩnh vực công nghệ theo quy định định số 80/2007/NĐ-CP. hết đều đang phát triển tốt. tại Thông tư liên tịch số 06/2008/ Sau 9 năm triển khai (2007- TTLT-BKHCN-BTC-BNV hướng Bên cạnh một số thành công 2016), các chính sách về doanh dẫn thực hiện Nghị định số nhất định, trong thực tiễn triển 15 Soá 7 naêm 2017
  16. Chính sách và quản lý khai và áp dụng các văn bản quy đãi về tín dụng đầu tư của Ngân không sử dụng ngân sách nhà phạm pháp luật về doanh nghiệp hàng Phát triển Việt Nam, dẫn tới nước đã được đánh giá. KH&CN cũng bộc lộ nhiều hạn doanh nghiệp vẫn chưa tiếp cận - Mở rộng các lĩnh vực được chế, bất cập, nhiều nội dung được với các chính sách ưu đãi chứng nhận doanh nghiệp cũng không còn phù hợp với Luật đó hoặc tiếp cận rất khó khăn, KH&CN: Quy định tất cả các lĩnh KH&CN năm 2013, cụ thể: doanh nghiệp không mặn mà vực đều có thể được chứng nhận với việc trở thành doanh nghiệp - Quy định về điều kiện và hồ là doanh nghiệp KH&CN. KH&CN nữa. sơ đăng ký chứng nhận doanh Điều kiện để được chứng nhận nghiệp KH&CN còn phức tạp và Đề xuất các nội dung cần thay đổi là doanh nghiệp KH&CN: gây khó khăn cho doanh nghiệp, Những hạn chế trong các văn - Về điều kiện quyền sở hữu, sử nhất là trong việc chứng minh bản quy phạm pháp luật nêu trên dụng hợp pháp kết quả KH&CN: quyền sở hữu, quyền sử dụng đã ảnh hưởng không nhỏ đến việc Ngoài các văn bằng bảo hộ sở hữu hợp pháp kết quả nghiên cứu phát triển doanh nghiệp KH&CN. trí tuệ, quyết định giao quyền…, KH&CN, cũng như doanh nghiệp Số lượng doanh nghiệp được doanh nghiệp có thể tự cam kết phải giải trình quá trình ươm tạo chứng nhận sau 9 năm triển khai về quyền sở hữu, quyền sử dụng và làm chủ công nghệ. Nghị định số 80/2007/NĐ-CP đối với kết quả KH&CN, đồng - Điều kiện hưởng ưu đãi thuế còn khá khiêm tốn. Con số này thời thông tin về quyền sở hữu, thu nhập doanh nghiệp đối với còn thấp hơn rất nhiều so với mục quyền sử dụng kết quả KH&CN doanh nghiệp KH&CN chưa hợp tiêu 5.000 doanh nghiệp KH&CN sẽ được đăng tải công khai trên lý và bất cập so với điều kiện thực đến năm 2020 trong Chiến lược cổng thông tin KH&CN và các tiễn của doanh nghiệp: Doanh phát triển KH&CN giai đoạn phương tiện thông tin đại chúng nghiệp rất khó có thể đạt được 2011-2020 được Thủ tướng Chính khác. Nếu như bị xác định có vi điều kiện doanh thu của các sản phủ phê duyệt tại Quyết định số phạm về quyền sở hữu, quyền sử phẩm, hàng hoá hình thành từ kết 418/QĐ-TTg ngày 11/4/2012. dụng tài sản trí tuệ, doanh nghiệp quả KH&CN trong năm thứ nhất Để tháo gỡ các khó khăn, vướng sẽ bị hủy bỏ hiệu lực Giấy chứng từ 30% tổng doanh thu trở lên, mắc, Cục Phát triển thị trường và nhận doanh nghiệp KH&CN và bị năm thứ hai từ 50% tổng doanh Doanh nghiệp KH&CN đang xây truy thu toàn bộ các ưu đãi mà thu trở lên và năm thứ ba trở đi dựng Dự thảo Nghị định thay thế doanh nghiệp đã được hưởng. từ 70% tổng doanh thu trở lên để Nghị định số 80/2007/NĐ-CP và Nghị định số 96/2010/NĐ-CP về Ngoài ra, trường hợp kết quả được miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp KH&CN, với những nghiên cứu khoa học và phát doanh nghiệp. điểm mới chính như sau: triển công nghệ được tạo ra do - Chính sách ưu đãi về tín Nhà nước cấp một phần kinh phí dụng và một số chính sách ưu Về điều kiện và thủ tục, hồ để nghiên cứu hoặc nhận chuyển đãi, hỗ trợ khác (chính sách hỗ sơ đề nghị chứng nhận doanh giao, doanh nghiệp được quyền trợ thương mại hóa, ưu đãi sử nghiệp KH&CN sử dụng hợp pháp kết quả nghiên dụng thiết bị phòng thí nghiệm...) Điều kiện về các yếu tố xác cứu khoa học và phát triển công đối với doanh nghiệp KH&CN còn định kết quả KH&CN: nghệ đó để đăng ký chứng nhận chung chung, chưa có tiêu chí và doanh nghiệp KH&CN mà không - Cụ thể hơn các yếu tố xác mức hỗ trợ rõ ràng nên chưa được phải thực hiện thủ tục giao quyền. định kết quả KH&CN và mở rộng triển khai, áp dụng trong thực thêm một số yếu tố như: Giống - Điều kiện về năng lực thực tiễn. cây trồng, giống vật nuôi đã được hiện nhiệm vụ KH&CN của doanh - Một số chính sách ưu đãi vẫn khảo nghiệm và công nhận chính nghiệp được thể hiện qua kết quả chưa có văn bản hướng dẫn cụ thức; kết quả thực hiện nhiệm vụ KH&CN đã được đánh giá, công thể như chính sách miễn tiền thuê đã đạt được các giải thưởng trong nhận và thực hiện chuyển giao đất, thuê mặt nước đối với doanh nước và quốc tế về KH&CN; kết công nghệ hoặc trực tiếp ứng nghiệp KH&CN; chính sách ưu quả thực hiện nhiệm vụ KH&CN dụng công nghệ vào sản xuất, 16 Soá 7 naêm 2017
  17. Chính sách và quản lý thời gian chứng nhận doanh nghiệp KH&CN, Dự thảo đã bổ sung thêm thẩm quyền của Bộ KH&CN trong một số trường hợp đặc biệt như: Kết quả KH&CN sử dụng ngân sách nhà nước do Bộ KH&CN có thẩm quyền giao quyền sở hữu, quyền sử dụng; Tổ chức KH&CN công lập đã đăng ký hoạt động KH&CN tại Bộ KH&CN; Sở KH&CN không đủ điều kiện cần thiết để thẩm định hồ sơ; Doanh nghiệp có chi nhánh, cơ sở sản xuất kinh doanh trên địa bàn của nhiều tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương. Về thẩm định hồ sơ đề nghị chứng nhận doanh nghiệp KH&CN: Quy định trường hợp hồ sơ có nội dung phức tạp mới kinh doanh trên cơ sở kết quả doanh nghiệp nhận chuyển giao: thuê chuyên gia tư vấn độc lập KH&CN đó. Doanh nghiệp cần trình bày thêm hoặc thành lập hội đồng tư vấn phương án tiếp nhận, vận hành, KH&CN để giúp thẩm định hồ - Điều kiện về khả năng tạo ra ứng dụng và phương án làm chủ sơ đề nghị chứng nhận doanh doanh thu từ sản phẩm hình thành công nghệ hoặc phát triển, cải nghiệp KH&CN. Các trường hợp từ kết quả KH&CN của doanh tiến công nghệ đã nhận chuyển đơn giản khác không lập hội đồng nghiệp được thể hiện trong thực giao qua tính mới, tính cải tiến để đơn giản hóa và rút ngắn thời tế hoặc thông qua phương án sản của sản phẩm hình thành từ công gian cho doanh nghiệp. Rút ngắn xuất, kinh doanh. Sau 5 năm, nghệ đã nhận chuyển giao. thời gian cấp giấy chứng nhận từ nếu doanh nghiệp không đáp ứng được tỷ lệ doanh thu tối thiểu sẽ - Chi nhánh hạch toán độc lập 30 ngày xuống còn 10 ngày làm bị thu hồi Giấy chứng nhận doanh của doanh nghiệp hoạt động với việc kể từ ngày nhận được hồ sơ nghiệp KH&CN. mô hình và pháp lý gần tương hợp lệ của doanh nghiệp. đương với một doanh nghiệp. Quy định lồng ghép hai thủ Hồ sơ đề nghị chứng nhận Do vậy, nếu đáp ứng đủ điều tục hành chính: Thủ tục đánh doanh nghiệp KH&CN: kiện chứng nhận doanh nghiệp giá, xác nhận kết quả thực hiện - Đơn giản hóa việc giải trình KH&CN cũng được phép làm hồ nhiệm vụ KH&CN không sử dụng quá trình ươm tạo và làm chủ sơ đề nghị chứng nhận doanh ngân sách nhà nước và thủ tục công nghệ theo quy định cũ nghiệp KH&CN. giao quyền sở hữu, quyền sử thành: dụng kết quả KH&CN sử dụng Về nội dung liên quan đến ngân sách nhà nước đồng thời + Trường hợp công nghệ do việc chứng nhận doanh nghiệp với đăng ký chứng nhận doanh doanh nghiệp tự nghiên cứu: KH&CN nghiệp KH&CN được quy định Doanh nghiệp chỉ cần đính kèm Về thẩm quyền cấp, cấp thay lồng ghép, doanh nghiệp có thể bản sao văn bản đánh giá, công đổi nội dung, cấp lại, thu hồi, hủy đồng thời thực hiện 1 hồ sơ cho nhận kết quả KH&CN do cơ quan bỏ hiệu lực Giấy chứng nhận 2 thủ tục. Qua đó đơn giản hóa có thẩm quyền cấp. doanh nghiệp KH&CN: Để tạo và rút ngắn thời gian thực hiện + Trường hợp công nghệ do điều kiện thuận lợi và rút ngắn thủ tục hành chính của doanh 17 Soá 7 naêm 2017
  18. Chính sách và quản lý nghiệp. Ví dụ, nếu doanh nghiệp ứng dụng kết quả KH&CN của trong trường hợp doanh nghiệp thực hiện thủ tục đánh giá, xác doanh nghiệp KH&CN. Đề xuất là tổ chức chủ trì thực hiện nhiệm nhận kết quả thực hiện nhiệm này đảm bảo sự phù hợp với quy vụ. Đối với hai trường hợp này, vụ KH&CN không sử dụng ngân định của Luật Đất đai 2013 và doanh nghiệp KH&CN không sách nhà nước và chứng nhận bổ sung thêm quy định của Nghị phải thực hiện thủ tục giao quyền doanh nghiệp KH&CN tách rời thì định 46/2014/NĐ-CP về thu tiền và được hưởng toàn bộ khoản lợi sẽ mất tối đa 75 ngày (45 ngày thuê đất, thuê mặt nước. nhuận sau thuế (sau khi đã trả cho việc đánh giá, xác nhận kết Ưu đãi tín dụng: Đề xuất quy cho tác giả) để đầu tư cho hoạt quả KH&CN và 30 ngày cho định cụ thể về dự án của doanh động KH&CN. việc chứng nhận doanh nghiệp nghiệp KH&CN được vay vốn tín Hỗ trợ thương mại hóa kết quả KH&CN trong trường hợp phức dụng đầu tư của Nhà nước (đề KH&CN: Đề xuất bổ sung thêm tạp). Nếu gộp 2 thủ tục này thì xuất bổ sung đồng thời vào dự quy định về trách nhiệm đưa vào doanh nghiệp mất tối đa là 45 thảo Nghị định mới về tín dụng kế hoạch hàng năm xây dựng ngày. đầu tư và dự thảo Nghị định về quy chuẩn kỹ thuật quốc gia của Nội dung ưu đãi, hỗ trợ đối doanh nghiệp KH&CN). các bộ/ngành (đối với những sản với doanh nghiệp KH&CN Đề xuất quy định cụ thể các phẩm của doanh nghiệp KH&CN Ưu đãi thuế thu nhập doanh hình thức hỗ trợ của các Quỹ phát mà yêu cầu bắt buộc phải có quy nghiệp: Đề xuất quy định hai triển KH&CN của Nhà nước đối chuẩn kỹ thuật quốc gia quy định) trường hợp: với doanh nghiệp KH&CN: nhằm tạo điều kiện hỗ trợ doanh nghiệp KH&CN nhanh chóng đưa - Trường hợp doanh thu từ các - Đối với các doanh nghiệp được sản phẩm KH&CN mới ra sản phẩm hình thành từ kết quả KH&CN có tài sản bảo đảm, Quỹ cho vay ưu đãi hoặc hỗ trợ lãi suất thị trường. KH&CN đạt tỷ lệ theo quy định, doanh nghiệp được miễn thuế, vay tối thiểu 50% lãi suất vay vốn Tóm lại, với tinh thần xuyên giảm thuế, áp dụng thuế suất tại ngân hàng thương mại thực suốt trong quá trình xây dựng ưu đãi đối với tổng thu nhập chịu hiện cho vay. Dự thảo được xác định là: Thiết thuế của doanh nghiệp. - Đối với các doanh nghiệp kế nên các chính sách ưu đãi, hỗ KH&CN không có tài sản bảo trợ cho doanh nghiệp KH&CN - Trường hợp doanh thu từ các đảm, Quỹ thực hiện cho vay ưu có tính khả thi cao; không chồng sản phẩm hình thành từ kết quả đãi hoặc bảo lãnh để vay vốn chéo; giảm tối đa thời gian và KH&CN không đạt tỷ lệ quy định, tại các ngân hàng thương mại. chi phí thực hiện các thủ tục doanh nghiệp được miễn thuế, Trường hợp không có tài sản hành chính nhằm hỗ trợ tối đa giảm thuế, áp dụng thuế suất ưu bảo đảm nhưng doanh nghiệp việc hình thành và phát triển hệ đãi đối với thu nhập chịu thuế từ KH&CN chứng minh được năng thống doanh nghiệp KH&CN. các sản phẩm hình thành từ kết lực thực hiện nhiệm vụ KH&CN Chúng ta tin tưởng rằng, nếu các quả KH&CN. và đề xuất của doanh nghiệp đáp chính sách này được thực hiện sẽ Ưu đãi tiền thuê đất, thuê ứng các tiêu chí về tính khả thi, có tác động tích cực, lan tỏa tới mặt nước: Đề xuất bổ sung quy sự cần thiết thì vẫn được các Quỹ cộng đồng doanh nghiệp trong định về thẩm quyền, thủ tục xác KH&CN hỗ trợ. việc đăng ký chứng nhận doanh nhận diện tích đất sử dụng cho nghiệp KH&CN, từ đó góp phần Ưu đãi sử dụng kết quả hoạt động KH&CN: Giao Sở phát triển hệ thống doanh nghiệp KH&CN hình thành từ nhiệm vụ KH&CN chủ trì, phối hợp với Sở KH&CN của Việt Nam cả về số KH&CN sử dụng ngân sách nhà Tài nguyên và Môi trường và cơ lượng và chất lượng ? nước: Doanh nghiệp KH&CN quan thuế. được quyền sở hữu kết quả Đề xuất bổ sung quy định về KH&CN hình thành từ nhiệm vụ miễn tiền thuê đất đối với diện KH&CN do Nhà nước hỗ trợ/hoặc tích đất sử dụng cho mục đích đầu tư 100% kinh phí thực hiện 18 Soá 7 naêm 2017
nguon tai.lieu . vn