Xem mẫu
- Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2021. ISBN: 978-604-82-5957-0
TÁC ĐỘNG CỦA ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI
TẠI VIỆT NAM HIỆN NAY
Nguyễn Như Quảng
Trường Đại học Thủy lợi, email: nguyennhuquang@tlu.edu
1. GIỚI THIỆU CHUNG 58,7% tổng vốn đầu tư; lĩnh vực kinh doanh
bất động sản với trên 61 tỷ USD chiếm
Trong xu thế toàn cầu hoá hiện nay, để
15,3% tổng vốn đầu tư; sản xuất, phân phối
phát triển kinh tế đòi hỏi mỗi quốc gia phải
điện đạt 33,6 tỷ USD chiếm 8,5% tổng vốn
phát huy tối đa nguồn lực bên trong đồng
đầu tư [2].
thời tranh thủ nguồn lực từ bên ngoài. Vốn
đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) là một 3.2. Tác động của FDI tới quá trình phát
nguồn lực bên ngoài và có vai trò quan trọng triển kinh tế - xã hội ở Việt Nam hiện nay
đối với quá trình phát triển kinh tế - xã hội
3.2.1. Tác động tích cực
của mỗi quốc gia. Nhận thức đúng đắn vai trò
của nguồn vốn này, trong quá trình phát triển Thứ nhất, FDI bổ sung nguồn lực về vốn,
kinh tế, Việt Nam luôn đẩy mạnh thu hút vốn thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và đẩy mạnh
FDI. Vì vậy, nghiên cứu và đánh giá tác động xuất khẩu
của vốn FDI đến quá trình phát triển kinh tế - Vốn là một trong những yếu tố rất quan
xã hội ở nước ta hiện nay là một vấn đề mang trọng tác động trực tiếp tới quá trình tăng
tính cấp thiết và có ý nghĩa rất lớn. trưởng kinh tế của mỗi quốc gia. Việc thu hút
FDI góp phần bổ sung vào tổng số vốn đầu tư
2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU toàn xã hội, từ đó tạo đà thúc đẩy tăng trưởng
Để đạt được mục đích nghiên cứu, bài sử kinh tế ở Việt Nam hiện nay. Từ đó, đóng
dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể sau: góp của FDI vào tăng trưởng kinh tế ngày
phương pháp thống kê; phân tích hệ thống; càng cao. Cụ thể, giai đoạn 2011-2019 đạt
kết hợp logic và lịch sử; nghiên cứu tài liệu. 25,7% [3]. Ngoài ra, FDI còn giúp nền kinh
tế Việt Nam mở rộng thị trường và chuyển
3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU đổi cơ cấu hàng hoá xuất khẩu, từng bước
đưa nền kinh tế nước ta tham gia vào chuỗi
3.1. Tổng quan về tình hình đầu tư trực giá trị toàn cầu.
tiếp nước ngoài ở Việt Nam hiện nay
Thứ hai, FDI góp phần thúc đẩy chuyển
Trong những năm qua, vốn FDI vào Việt dịch cơ cấu kinh tế, tạo nhiều việc làm, tăng
Nam ngày càng lớn, tính lũy kế đến ngày 20- nguồn thu cho ngân sách nhà nước và người
06-2021, có 33.787 dự án còn hiệu lực với lao động
tổng vốn đăng ký 397,9 tỷ USD. Vốn thực FDI đầu tư vào 19/21 ngành, lĩnh vực
hiện lũy kế của các dự án FDI ước đạt 241,1 trong nền kinh tế quốc dân, trong đó tập
tỷ USD, bằng 60,6% tổng vốn đăng ký còn trung chủ yếu vào ngành công nghiệp chế
hiệu lực [2]. FDI đầu tư vào 19 ngành, lĩnh biến, chế tạo. Từ đó, góp phần thúc đẩy tăng
vực trong nền kinh tế quốc dân. Trong đó, trưởng ngành công nghiệp nước ta, làm cho
lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo có số giá trị đóng góp của ngành công nghiệp ngày
vốn đầu tư lớn nhất đạt 233,7 tỷ USD, chiếm càng tăng. FDI góp phần hình thành một số
325
- Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2021. ISBN: 978-604-82-5957-0
ngành công nghiệp chủ lực và dịch vụ cho Giai đoạn 2011-2018 doanh nghiệp FDI đạt
nền kinh tế. Mặt khác, FDI đã tạo ra nhiều trung bình 6,2%, thì các doanh nghiệp trong
việc làm và tăng thu nhập cho người lao nước chỉ đạt 3,85% [3]. Vì vậy, có thể khẳng
động. Cụ thể là: Năm 2019 có khoảng 6,1 định rằng đóng góp của khu vực FDI vào
triệu lao động làm việc trong các doanh tăng trưởng kinh tế và ngân sách nhà nước
nghiệp FDI. Theo Sách trắng doanh nghiệp tuy có tăng, nhưng chưa tương xứng với thực
Việt Nam năm 2020, thu nhập trung bình một lực của khu vực này. Mặt khác, hiện nay đa
lao động của khu vực doanh nghiệp FDI đạt số các doanh nghiệp FDI có doanh thu tăng
khoảng 11,2 triệu đồng/tháng, cao hơn mức nhưng liên tục báo lỗ và mở rộng quy mô sản
thu nhập trung bình của nền kinh tế (9,6 triệu xuất. Hiện tượng các doanh nghiệp FDI trốn
/ tháng / người lao động) [3]. thuế ngày càng gia tăng với nhiều hình thức
Ngoài ra, khu vực FDI còn góp phần thúc tinh vi, nhưng phổ biến là chuyển giá. Các
đẩy phát triển thị trường lao động, chuyển hình thức chuyển giá của các doanh nghiệp
dịch cơ cấu lao động theo hướng tích cực, FDI cũng rất đa dạng. Cụ thể như hình thức
nâng chất lượng nguồn nhân lực và năng suất chuyển giá làm giảm lãi hoặc gây lỗ thông
lao động. FDI đầu tư vào Việt Nam giúp mở qua việc: nâng cao giá trị góp vốn, chi phí
rộng đối tượng chịu thuế, tạo nguồn thu ngân quản lý, hành chính và quảng cáo; nâng
sách nhà nước. Năm 2019, khu vực FDI đóng khống giá trị tài sản vô hình... Ngoài ra còn
góp vào ngân sách nhà chiếm 13,6% tổng thu có hình thức chuyển giá lãi. Điều này gây
ngân sách nhà nước [1]. thất thu rất lớn cho ngân sách nhà nước.
Thứ ba, góp phần chuyển giao khoa học Thứ hai, nhiều dự án FDI có quy mô vốn
công nghệ, nâng cao khả năng cạnh tranh nhỏ, công nghệ thấp, thâm dụng lao động và
quốc tế của các doanh nghiệp trong nước gây ô nhiễm môi trường
FDI đầu tư vào Việt Nam, đã góp phần Hiện nay, FDI đầu tư vào Việt Nam ngày
chuyển giao khoa học công nghệ ở một số càng lớn nhưng phần lớn là các dự án quy mô
ngành, lĩnh vực và có tác động lan toả công vốn nhỏ. Cụ thể, năm 2019 đạt 2,51 triệu
nghệ nhất định đối với các doanh nghiệp USD/dự án, năm 2020 đạt 2,9 triệu USD/dự
trong nước, thúc đẩy công nghiệp hỗ trợ phát án. Các dự án có quy mô vốn nhỏ thường đi
triển. Ví dụ như chuyển giao năng lực đầu kèm với công nghệ thấp và thâm dụng lao
cuối di động; công nghệ in cho mạch in nhiều động. Thực tế, có tới 14% các doanh nghiệp
lớp; công nghệ xử lý nhanh nước thải (GJR) FDI đầu tư vào nước ta sử dụng công nghệ
và công nghệ lọc nước bằng phun tách (GJ-S)… thấp, 80% sử dụng công nghệ trung bình, chỉ
Ngoài ra, thông qua quá trình hợp tác và cạnh có 5% sử dụng công nghệ cao [4]. Vì vậy,
tranh với các doanh nghiệp FDI, giúp doanh khi sản xuất kinh doanh sẽ tiêu tốn nhiều tài
nghiệp trong nước cải thiện chất lượng và uy nguyên và lượng phát thải lớn. Hệ quả là có
tín, từ đó tăng khả năng cạnh tranh trên thị nhiều doanh nghiệp FDI gây ô nhiễm môi
trường quốc tế. trường, điển hình như: Vedan, Miwon,
Formosa, Mei Sheng Textiles… Điều đó, tác
3.2.2. Tác động tiêu cực
động không nhỏ tới mục tiêu tăng trưởng
Thứ nhất, đóng góp của doanh nghiệp FDI kinh tế bền vững của Việt Nam hiện nay.
vào tăng trưởng kinh tế và ngân sách nhà Thứ ba, mức độ lan toả của khu vực doanh
nước còn hạn chế nghiệp FDI đối với các doanh nghiệp trong
Các doanh nghiệp FDI chiếm 23,7% tổng nước còn thấp
vốn đầu tư toàn xã hội nhưng tỷ trọng đóng Hoạt động sản xuất kinh doanh của các
góp vào GDP chỉ đạt 19,6% (2017). Trong doanh nghiệp FDI trong nền kinh tế Việt
khi, tỷ suất lợi nhuận của các doanh nghiệp Nam rất đa dạng và phong phú. Nhưng mức
FDI cao hơn các doanh nghiệp trong nước. độ lan toả đối với nền kinh tế nước ta thì
326
- Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2021. ISBN: 978-604-82-5957-0
chưa đạt như kỳ vọng. Thực tế, số lượng các nghệ tiên tiến, công nghệ mới, công nghệ
doanh nghiệp Việt Nam tham gia vào chuỗi cao, công nghệ sạch, quản trị hiện đại, có giá
cung ứng, cung cấp các yếu tố đầu vào cho trị gia tăng cao, có tác động lan toả, kết nối
quá trình sản xuất, kinh doanh của các doanh chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu, bảo vệ
nghiệp FDI còn rất ít. Trong đó, chủ yếu môi trường và đảm bảo quốc phòng, an ninh
tham gia vào công đoạn giản đơn như gia và an sinh xã hội.
công, lắp ráp với giá trị gia tăng thấp.
4. KẾT LUẬN
3.2.3. Một số nhận xét và kiến nghị về
chính sách Tóm lại, vốn FDI là nguồn lực khan hiếm
và có vai trò quan trọng đối với quá trình
Phân tích tác động của FDI đối với nền phát triển kinh tế - xã hội ở Việt Nam. Vì
kinh tế Việt Nam, có thể nhận thấy: thu hút vậy, đánh giá đúng tác động của FDI có ý
và sử dụng FDI là tất yếu khách quan nhưng nghĩa rất lớn trong việc hoạch định chính
mang tính hai mặt (tích cực và tiêu cực). Vì sách thu hút và sử dụng hiệu quả đầu tư trực
vậy, trong thu hút FDI cần phải thay đổi về tiếp nước ngoài ở nước ta hiện nay.
nhận thức đó là: không nhất thiết phải thu hút
FDI bằng mọi giá, mà phải gắn với quy 5. TÀI LIỆU THAM KHẢO
hoạch, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội
[1] Lâm Thuỳ Dương (2021), Nâng cao hiệu
của đất nước, đảm bảo cân đối, có trọng điểm
quả quản lý nhà nước về FDI ở Việt Nam,
và tránh dàn trải, phân tán. Từ đó, tác giả đưa Tạp chí Kinh tế và dự báo, số 11.
ra một số kiến nghị về chính sách để tiếp tục [2] Bộ Kế hoạch và Đầu tư (2021), Báo cáo
phát huy mặt tích cực và hạn chế tối đa tình hình đầu tư trực tiếp nước ngoài 6
những tác động tiêu cực của FDI. tháng đầu năm 2021, từ
Thứ nhất, tiếp tục hoàn thiện thể chế, http://www.mpi.gov.vn/Pages/tinbai.aspx?id
chính sách, cải cách, đổi mới thủ tục hành Tin=50387&idcm=208.
chính nâng cao hiệu quả công tác xúc tiến [3] Lâm Dương (2021), Phát huy vai trò của FDI
đầu tư nước ngoài. trong phát triển kinh tế đất nước, từ
Thứ hai, hoàn thiện cơ sở hạ tầng kỹ thuật https://tapchitaichinh.vn/su-kien-noi-
và hạ tầng xã hội nhằm thu hút hơn nữa đầu bat/phat-huy-vai-tro-cua-fdi-trong-phat-
tư trực tiếp nước ngoài. trien-kinh-te-dat-nuoc-333279.html.
Thứ ba, phát triển khoa học công nghệ, [4] Bảo Ngọc (2020), Khối FDI chiếm tỉ trọng
nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng lớn thu ngân sách nhiều tỉnh, từ
yêu cầu của những ngành, lĩnh vực sản xuất https://tuoitre.vn/khoi-fdi-chiem-ti-trong-lon-
thu-ngan-sach-nhieu-tinh-
kinh doanh có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài.
20200921084952484.htm.
Thứ tư, xây dựng bộ tiêu chí quốc gia về
đầu tư trực tiếp nước ngoài. Từ đó, sàng lọc
các dự án FDI, ưu tiên các dự án có công
327
nguon tai.lieu . vn
