Xem mẫu
- Sù PH£ PH¸N CñA marx vµ engels VÒ THùC CHÊT CñA C¤NG B»NG X· HéI NguyÔn Minh Hoµn (*) 1. Trong lÞch sö cã nhiÒu quan niÖm nh− lµ th−íc ®o cña CBXH. V× thÕ, vÒ c«ng b»ng x· héi (CBXH) ®−îc bµn trong qu¸ tr×nh x¸c lËp ®Þa vÞ thèng trÞ ®Õn d−íi nhiÒu d¹ng kh¸c nhau vµ cña nÒn s¶n xuÊt TBCN, giai cÊp t− s¶n nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau. Tuy nhiªn, chØ ®· sö dông nguyªn t¾c trao ®æi ngang ®Õn chñ nghÜa Marx, quan niÖm vÒ gi¸ kh«ng chØ nh− mét thø vò khÝ ®Ó CBXH míi thùc sù lµ c¬ së lý luËn trong b¶o vÖ cho lîi Ých riªng cña giai cÊp viÖc x¸c ®Þnh môc tiªu gi¶i phãng con m×nh, mµ cßn sö dông nguyªn t¾c Êy ng−êi tho¸t khái chÕ ®é x· héi ¸p bøc vµ nh− mét lêi hiÖu triÖu lùc l−îng ®«ng bÊt c«ng. §Æc biÖt, trªn c¬ së chØ ra thùc ®¶o ng−êi lao ®éng chèng l¹i sù bÊt c«ng chÊt cña c¸i gäi lµ CBXH trong CNTB, vµ bÊt b×nh ®¼ng ®−îc ®Î ra tõ trËt tù c¸c nhµ kinh ®iÓn m¸cxÝt ®· lµm râ vÒ cña x· héi phong kiÕn, ®−îc x©y dùng sù kh¸c biÖt c¨n b¶n gi÷a c«ng b»ng trªn c¬ së thèng trÞ cña nÒn s¶n xuÊt trong CNTB vµ CBXH trong chñ nghÜa mang tÝnh lÖ thuéc vµ cèng n¹p. (*) céng s¶n t−¬ng lai. Khi quan hÖ trao ®æi ngang gi¸ B¾t ®Çu tõ thÕ kû XV, khi chÕ ®é trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ t− b¶n phong kiÕn ®−îc b¶o hé b»ng c¸c ®¹o ®· trë thµnh thèng trÞ vµ trë thµnh luËt hµ kh¾c thêi trung cæ dÇn b−íc vµo ®éng lùc thóc ®Èy m¹nh mÏ sù ph¸t thêi kú tan r·, còng lµ lóc nÒn kinh tÕ triÓn lùc l−îng s¶n xuÊt trong nÒn s¶n tù nhiªn, tù cÊp tù tóc khÐp kÝn còng xuÊt hµng ho¸ TBCN th× giai cÊp t− s¶n ngµy cµng ph¶i nh−êng chç cho mét nÒn ®· coi nguyªn t¾c trao ®æi ngang gi¸ s¶n xuÊt hµng ho¸ ngµy cµng ph¸t triÓn chÝnh lµ th−íc ®o cña CBXH. h¬n víi møc ®é trao ®æi hµng ho¸ ngµy Tuy nhiªn, nÕu nh− CNTB tõ chç lµ cµng réng r·i h¬n vµ ë tr×nh ®é ngµy b−íc tiÕn cã ý nghÜa gi¶i phãng cho cµng cao h¬n. §Æc biÖt, khi nÒn s¶n xuÊt nh÷ng ng−êi n«ng n« tho¸t khái t×nh TBCN tõng b−íc kh¼ng ®Þnh ®−îc ®Þa vÞ tr¹ng lÖ thuéc vµo chóa ®Êt phong kiÕn, thèng trÞ cña m×nh trong nÒn s¶n xuÊt biÕn hä thµnh ng−êi chñ së h÷u trªn x· héi th× nh÷ng quan ®iÓm vÒ sù ph©n phèi vµ trao ®æi dùa trªn nguyªn t¾c (*) PGS. TS., Tr−ëng ban Ban LÞch sö TriÕt häc, trao ®æi ngang gi¸ cña nÒn s¶n xuÊt ViÖn TriÕt häc, Häc viÖn ChÝnh trÞ quèc gia Hå hµng ho¸ ®· ngµy cµng ®−îc sö dông ChÝ Minh.
- Sù phª ph¸n cña Marx vµ Engels… 13 nh÷ng m¶nh ®Êt nhá bÐ cña m×nh, th× nghÌo, ®¸ng lÏ ®−îc gi¶i quyÕt trong ®êi ®Õn giai ®o¹n nµy chÝnh CNTB l¹i cuèn sèng h¹nh phóc phæ biÕn th× l¹i trë hót hä vµo c¬n lèc c¹nh tranh vµ ®Èy thµnh s©u s¾c h¬n” (C. M¸c vµ Ph. hµng lo¹t trong sè hä vµo t×nh tr¹ng ph¸ ¡ngghen, 1995, TËp 19, tr.280). s¶n. §Ó sèng ®−îc hä buéc ph¶i ®æ x« vÒ c¸c thµnh thÞ ®Ó kiÕm c«ng ¨n, viÖc lµm Nh− vËy, CNTB thêi kú nµy nh− nh÷ng ng−êi v« s¶n. Theo F. Engels, ®· kh«ng cßn ®ãng vai trß lµ giai cÊp ®i cã t×nh h×nh nµy lµ do: “C¸i “tù do së tiªn phong gi¶i phãng x· héi khái ¸ch h÷u” ®−îc tho¸t khái xiÒng xÝch phong chuyªn chÕ phong kiÕn nh− giai ®o¹n kiÕn, ngµy nay ®· ®−îc thùc hiÖn trong tr−íc ®ã mµ nã ®· tuyªn bè. Ng−îc l¹i, thùc tÕ, th× ®èi víi ng−êi tiÓu t− s¶n vµ giai cÊp t− s¶n ®· tá râ sù bÊt lùc tr−íc tiÓu n«ng, ch¼ng qua chØ lµ tù do b¸n nh÷ng vÊn ®Ò x· héi chñ yÕu nhÊt - vÊn c¸i së h÷u nhá cña hä - c¸i së h÷u bÞ ®Ì ®Ò x©y dùng mét x· héi c«ng b»ng vµ bÑp bëi sù c¹nh tranh m·nh liÖt cña ®¹i b×nh ®¼ng thùc sù gi÷a ng−êi víi ng−êi. t− b¶n vµ ®¹i chiÕm h÷u ruéng ®Êt lín - Trong chÕ ®é x· héi ®ã, mÆc dï vÒ mÆt cho chÝnh nh÷ng bän chñ ®Çu sá Êy; do kinh tÕ, mäi quan hÖ ®−îc coi lµ c«ng ®ã, ®èi víi ng−êi tiÓu t− s¶n vµ tiÓu b»ng khi chóng ®−îc thùc hiÖn dùa trªn n«ng, “tù do së h÷u” ®· biÕn thµnh tù do nguyªn t¾c trao ®æi ngang gi¸, cßn trong mÊt së h÷u. Sù ph¸t triÓn nhanh chãng lÜnh vùc chÝnh trÞ vµ c¸c quan hÖ x· héi cña c«ng nghiÖp trªn c¬ së t− b¶n chñ kh¸c th× mäi ng−êi ®−îc tuyªn bè lµ nghÜa ®· lµm cho sù nghÌo khæ vµ khèn b×nh ®¼ng tr−íc ph¸p luËt, nh−ng thùc cïng cña quÇn chóng lao ®éng trë thµnh ra ®ã chØ lµ mét hÖ thèng ph¸p luËt ®iÒu kiÖn sèng cßn cña x· héi” (C. M¸c nh»m b¶o vÖ tr−íc hÕt lîi Ých cña giai vµ Ph. ¡ngghen, 1995, TËp 19, tr.280). cÊp thèng trÞ ®−¬ng thêi. F. Engels chØ râ, “sù quy ®Þnh gi¸ trÞ hµng ho¸ b»ng Còng chÝnh ë giai ®o¹n mµ CNTB lao ®éng vµ sù trao ®æi tù do (ng−êi b−íc vµo nÒn s¶n xuÊt ®¹i c«ng nghiÖp trÝch nhÊn m¹nh) s¶n phÈm lao ®éng th× nguyªn t¾c trao ®æi tù do vµ ph©n gi÷a nh÷ng ng−êi së h÷u hµng ho¸ b×nh phèi ®óng víi gi¸ trÞ cña søc lao ®éng quyÒn ®−îc thùc hiÖn trªn c¬ së sù ®o s¶n xuÊt ra hµng ho¸ ®· kh«ng cßn l−êng gi¸ trÞ theo c¸ch nh− vËy (quan hÖ mang ý nghÜa lµ vò khÝ ®Êu tranh chèng trao ®æi ngang gi¸ - ng−êi trÝch gi¶i l¹i trËt tù phong kiÕn tr−íc ®©y. VÒ thùc thÝch) lµ nh÷ng nÒn t¶ng thùc tÕ, nh− chÊt, ®©y kh«ng cßn lµ nguyªn t¾c ®Ó M¸c ®· chøng minh, trªn ®ã ®−îc x©y thùc hiÖn sù c«ng b»ng tr−íc hÕt ®èi víi dùng toµn bé hÖ t− t−ëng vÒ chÝnh trÞ, nh÷ng ng−êi s¶n xuÊt nhá (víi ®Æc ®iÓm luËt ph¸p vµ triÕt häc cña giai cÊp t− lµ ng−êi së h÷u trùc tiÕp søc lao ®éng vµ s¶n hiÖn ®¹i” (C. M¸c vµ Ph. ¡ngghen, c¶ t− liÖu s¶n xuÊt cña chÝnh m×nh), 1995, TËp 21, tr.274). thËm chÝ nguyªn t¾c trao ®æi tù do gi÷a nh÷ng ng−êi s¶n xuÊt nhá giê ®©y ®· bÞ 2. §øng trªn lËp tr−êng b¶o vÖ lîi ®Ì bÑp bëi sù c¹nh tranh m·nh liÖt cña Ých cña giai cÊp v« s¶n, chèng l¹i ®¹i t− b¶n vµ ®¹i së h÷u ruéng ®Êt. V× nguyªn t¾c c«ng b»ng cña CNTB (quan thÕ, “sè phËn cña chÕ ®é x· héi lý tÝnh hÖ trao ®æi ngang gi¸), K. Marx vµ F. còng kh«ng ®Ñp ®Ï g× h¬n. Sù ®èi lËp Engels ®· ®i ®Õn x©y dùng quan ®iÓm gi÷a nh÷ng ng−êi giµu vµ nh÷ng ng−êi vÒ CBXH mµ néi dung chñ yÕu cña
- 14 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 3.2015 quan ®iÓm ®ã chÝnh lµ nguyªn t¾c ph©n theo lao ®éng, nh−ng ph¶i ph©n phèi phèi theo lao ®éng. ®óng víi gi¸ trÞ cña søc lao ®éng. Kh¼ng ®Þnh sù thËt bÊt c«ng cña c¸i Bªn c¹nh viÖc phª ph¸n quan ®iÓm gäi lµ “TiÒn c«ng c«ng b»ng cho mét thùc hiÖn CBXH theo nguyªn t¾c “trao ngµy lao ®éng c«ng b»ng” (C. M¸c vµ Ph. ®æi ngang gi¸” cña c¸c nhµ kinh tÕ t− ¡ngghen, 1995, TËp 19, tr.365), F. s¶n, F. Engels cßn phª ph¸n c¶ sù ¸p Engels còng v¹ch râ b¶n chÊt cña chÕ ®é dông thuyÕt Ricardo theo kiÓu b×nh ph©n phèi ®−îc cho lµ c«ng b»ng theo qu©n (nghÜa lµ theo kiÓu XHCN). nguyªn t¾c trao ®æi ngang gi¸, chØ lµ vÞ Theo thuyÕt gi¸ trÞ cña David thÕ cã lîi ®èi víi riªng giai cÊp t− s¶n, Ricardo: “1) Gi¸ trÞ cña mäi hµng ho¸ ®ång thêi lµ vÞ thÕ bÊt lîi ®èi víi riªng ®Òu ®−îc quy ®Þnh mét c¸ch duy nhÊt vµ giai cÊp c«ng nh©n trong cuéc trao ®æi tuyÖt ®èi bëi sè l−îng lao ®éng cÇn thiÕt “ngang gi¸” gi÷a søc lao ®éng mµ ng−êi cho viÖc s¶n xuÊt ra hµng hãa ®ã, vµ 2) c«ng nh©n bá ra vµ tiÒn c«ng mµ nhµ t− s¶n phÈm cña toµn bé lao ®éng x· héi b¶n tr¶ cho hä. Sù bÊt c«ng ë ®©y lµ ë ®−îc chia cho ba giai cÊp: ®Þa chñ (®Þa chç “c«ng nh©n bá ra nhiÒu, nhµ t− b¶n t«), t− b¶n (lîi nhuËn) vµ c«ng nh©n chi ra Ýt” (C. M¸c vµ Ph. ¡ngghen, 1995, (tiÒn c«ng)” (C. M¸c vµ Ph. ¡ngghen, TËp 19, tr.366). F. Engels ®· viÕt mét 1995, TËp 21, tr.269). Tõ hai luËn ®iÓm c¸ch ch©m biÕm: “§ã lµ mét lo¹i c«ng ®ã, ngay tõ n¨m 1821, ë Anh ng−êi ta b»ng hÕt søc ®Æc biÖt” (C. M¸c vµ Ph. ®· rót ra nh÷ng kÕt luËn XHCN. F. ¡ngghen, 1995, TËp 19, tr.366). Nh−ng Engels viÕt: “Ng−êi nµo hiÓu biÕt Ýt t¹i sao l¹i cã thÓ x¶y ra t×nh tr¹ng ®ã? nhiÒu sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ chÝnh Theo c¸c nhµ kinh tÕ häc t− s¶n, tiÒn trÞ häc ë n−íc Anh, ng−êi ®ã kh«ng thÓ c«ng vµ ngµy lao ®éng do c¹nh tranh kh«ng biÕt r»ng, vµo nh÷ng thêi kú quy ®Þnh, ®· ®−îc tho¶ thuËn gi÷a hai kh¸c nhau, hÇu hÕt nh÷ng ng−êi theo bªn theo nguyªn t¾c ngang gi¸, thuËn chñ nghÜa x· héi n−íc nµy ®Òu ®Ò nghÞ mua võa b¸n. VËy lµ rÊt c«ng b»ng. ¸p dông theo kiÓu b×nh qu©n (nghÜa lµ Nh−ng nh− F. Engels ®· v¹ch râ: “Sù theo kiÓu x· héi chñ nghÜa) thuyÕt thËt kh«ng ph¶i nh− vËy. NÕu nhµ t− Ric¸c®«” (C. M¸c vµ Ph. ¡ngghen, 1995, b¶n kh«ng ®ång ý víi c«ng nh©n, th× y TËp 21, tr.269). cã ®iÒu kiÖn ®Ó chê ®îi vµ sèng b»ng t− b¶n cña y. Ng−êi c«ng nh©n kh«ng thÓ Trong Lêi tùa viÕt cho t¸c phÈm “Sù lµm nh− thÕ ®−îc (...). Ng−êi c«ng nh©n khèn cïng cña triÕt häc”, ®Ó phª ph¸n ngay tõ ®Çu ®· ë vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn nh÷ng ng−êi XHCN ¸p dông thuyÕt cña bÊt lîi trong cuéc ®Êu tranh. C¸i ®ãi ®Æt David Ricardo, F. Engels cßn nhÊn anh ta vµo mét hoµn c¶nh hÕt søc bÊt m¹nh: “ViÖc ¸p dông nh− trªn häc lîi. ThÕ mµ, theo khoa kinh tÕ chÝnh trÞ thuyÕt Ric¸c®« - toµn bé s¶n phÈm cña giai cÊp c¸c nhµ t− b¶n, ®ã lµ ®Ønh x· héi, s¶n phÈm cña c«ng nh©n ®Òu cao cña sù c«ng b»ng” (C. M¸c vµ Ph. thuéc vÒ hä, nh÷ng ng−êi s¶n xuÊt thËt ¡ngghen, 1995, TËp 19, tr.367). V× vËy, sù duy nhÊt, - dÉn th¼ng tíi chñ nghÜa theo quan ®iÓm cña K. Marx vµ F. céng s¶n. Nh−ng nh− Marx ®· nhËn xÐt Engels, muèn cã CBXH thùc sù th× ph¶i ë nh÷ng dßng kÓ trªn, hiÓu theo nghÜa thùc hiÖn ®−îc nguyªn t¾c ph©n phèi kinh tÕ - h×nh thøc kÕt luËn Êy lµ sai, v×
- Sù phª ph¸n cña Marx vµ Engels… 15 ®ã ®¬n gi¶n chØ lµ sù ¸p dông ®¹o ®øc gi¶i phãng khái sù lÖ thuéc vµo ruéng vµo kinh tÕ chÝnh trÞ häc. Theo nh÷ng ®Êt cña chñ ®Êt, kh«ng cßn ph¶i lao quy luËt cña kinh tÕ chÝnh trÞ häc t− ®éng cèng n¹p nh− thêi kú phong kiÕn. s¶n, phÇn lín nhÊt s¶n phÈm kh«ng Nhê ®ã ng−êi c«ng nh©n trong CNTB thuéc vÒ c«ng nh©n, nh÷ng ng−êi ®−îc tham gia mét c¸ch tù do, b×nh ®· s¶n xuÊt ra nã. Khi chóng t«i nãi: ®¼ng vµo quan hÖ mua b¸n søc lao ®éng ®iÒu ®ã lµ bÊt c«ng, kh«ng thÓ nh− thÕ víi nhµ t− b¶n, ®−îc toµn quyÒn quyÕt ®−îc, - th× kinh tÕ chÝnh trÞ häc kh«ng ®Þnh b¸n hay kh«ng b¸n søc lao ®éng cã mét mèi quan t©m nµo trùc tiÕp ®Õn cña m×nh cho nhµ t− b¶n trªn c¬ së ®iÒu ®ã c¶” (C. M¸c vµ Ph. ¡ngghen, “thuËn mua võa b¸n” theo ®óng quy 1995, TËp 21, tr.272). luËt cña thÞ tr−êng. Tõ gãc ®é nµy mµ xÐt th× quan hÖ ph©n phèi s¶n phÈm 3. ViÖc phª ph¸n nh÷ng quan ®iÓm gi÷a nhµ t− b¶n vµ ng−êi c«ng nh©n dùa c«ng b»ng mang tÝnh ¶o t−ëng cña trªn sù ®ãng gãp c«ng søc cña c¶ nhµ t− nh÷ng ng−êi theo m«n ph¸i XHCN thêi b¶n vµ ng−êi c«ng nh©n vµo viÖc lµm ra ®ã còng chÝnh lµ sù phª ph¸n cña s¶n phÈm lµ hoµn toµn c«ng b»ng: ng−êi Engels ®èi víi sù bÊt c«ng vµ bÊt b×nh c«ng nh©n ®· ®−îc nhËn hoµn toµn ®Çy ®¼ng cña quan hÖ trao ®æi ngang gi¸ ®ñ tiÒn c«ng cña m×nh theo ®óng gi¸ c¶ trong nÒn s¶n xuÊt TBCN. ®· ®−îc tho¶ thuËn gi÷a anh ta víi nhµ Së dÜ trong chÕ ®é së h÷u t− nh©n vÒ t− b¶n, cßn nhµ t− b¶n ®−¬ng nhiªn t− liÖu s¶n xuÊt, mong muèn thùc hiÖn ®−îc nhËn toµn bé phÇn cßn l¹i cña s¶n ®−îc nguyªn t¾c ph©n phèi (theo lao phÈm do ®ãng gãp cña anh ta vÒ vèn ®éng) cña nh÷ng ng−êi XHCN trªn ®©y (d−íi d¹ng t− liÖu s¶n xuÊt vµ tiÒn c«ng kh«ng thÓ trë thµnh hiÖn thùc, bëi v× tr¶ cho c«ng nh©n) vµo viÖc t¹o ra s¶n theo quan ®iÓm cña Engels th× bao giê phÈm. Do ®ã, nh×n bÒ ngoµi th× quan hÖ “sù c«ng b»ng h×nh nh− ®ßi hái c¶ hai ph©n phèi, h¬n n÷a, ®©y l¹i lµ quan hÖ bªn ngay tõ ®Çu ®· ph¶i ®−îc ®Æt vµo ph©n phèi thèng trÞ trong CNTB, lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn nh− nhau” (C. M¸c vµ hoµn toµn c«ng b»ng vµ viÖc giai cÊp t− Ph. ¡ngghen, 1995, TËp 19, tr.367), thÕ s¶n coi nguyªn t¾c trao ®æi ngang gi¸ nh−ng trong nÒn s¶n xuÊt TBCN sù chÝnh lµ th−íc ®o cña CBXH kh«ng ph¶i thËt l¹i kh«ng ph¶i nh− vËy. Trong cuéc lµ kh«ng cã lý. ch¹y ®ua víi nhµ t− b¶n, ng−êi lao ®éng Tuy nhiªn, nÕu xem xÐt kü th× sù lu«n ë vµo thÕ bÊt lîi. thùc l¹i kh«ng ph¶i hoµn toµn nh− thÕ. Cã thÓ nãi, trªn thùc tÕ, trong nÒn Tr−íc hÕt, cÇn nhËn xÐt r»ng trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ TBCN, nguyªn t¾c s¶n xuÊt hµng ho¸, b¶n th©n nguyªn t¾c trao ®æi ngang gi¸ ®−îc thùc hiÖn ®èi trao ®æi ngang gi¸ mang tÝnh c«ng b»ng víi mäi hµng ho¸ nãi chung, trong ®ã cã vµ vÒ ph−¬ng diÖn nµy nã lµ ®éng lùc c¶ hµng ho¸ søc lao ®éng. Hµng ho¸ søc cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ. Nh−ng trªn lao ®éng Êy trong CNTB ®· thuéc së thùc tÕ, trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng h÷u cña chÝnh ng−êi lao ®éng, cho nªn TBCN, nguyªn t¾c trao ®æi ngang gi¸ ng−êi lao ®éng ®· ®−îc tù do ®Þnh ®o¹t nµy ®· kh«ng ®−îc thùc hiÖn ®óng nh− ®èi víi lao ®éng cña chÝnh m×nh, nghÜa lý thuyÕt. Thùc vËy, trong nÒn kinh tÕ lµ ng−êi lao ®éng ë ®©y ®· thùc sù ®−îc thÞ tr−êng ®ã, gi¸ c¶ trªn thÞ tr−êng
- 16 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 3.2015 kh«ng ph¶i khi nµo còng phï hîp víi gi÷a hä vµ t− b¶n: lµ yÕu tè ®iÒu tiÕt gi÷ gi¸ trÞ v× nã ®−îc h×nh thµnh d−íi t¸c tiÒn c«ng ë møc thÊp phï hîp víi yªu ®éng cña nhiÒu yÕu tè. K. Marx nhËn cÇu cña t− b¶n. Nh− vËy lµ m¸y mãc, xÐt: “Gi¸ trÞ hµng ho¸ ®−îc quy ®Þnh bëi theo lêi cña Marx, trë thµnh c«ng cô lao ®éng cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt ra hµng m¹nh mÏ nhÊt cña nhµ t− b¶n ®Ó chèng ho¸ ®ã. Nh−ng tuy vËy, ng−êi ta thÊy l¹i giai cÊp c«ng nh©n; lµ c«ng cô lao r»ng trong thÕ giíi téi lçi cña chóng ta ®éng lu«n lu«n c−íp mÊt t− liÖu sinh hµng ho¸ ®−îc b¸n ra lóc cao, lóc thÊp sèng trong tay ng−êi lao ®éng, vµ chÝnh h¬n gi¸ trÞ cña nã, v¶ l¹i kh«ng chØ do s¶n phÈm cña c«ng nh©n l¹i trë thµnh nh÷ng dao ®éng b¾t nguån tõ c¹nh c«ng cô n« dÞch b¶n th©n hä” (C. M¸c vµ tranh” (C. M¸c vµ Ph. ¡ngghen, 1995, Ph. ¡ngghen, 1995, TËp 19, tr.317). TËp 21, tr.273). Riªng ®èi víi tr−êng Do vÞ thÕ bÊt lîi tr−íc sù chi phèi hîp mua - b¸n søc lao ®éng th× cßn ph¶i bëi quy luËt c¹nh tranh ®èi víi hµng tÝnh ®Õn nh÷ng sù thùc sau ®©y: ho¸ søc lao ®éng, cho nªn ng−êi lao Thø nhÊt, trong quan hÖ mua - b¸n ®éng lu«n lu«n ®øng tr−íc mèi ®e do¹ bÞ søc lao ®éng gi÷a nhµ t− b¶n vµ ng−êi mÊt viÖc lµm, tøc lµ bÞ mÊt nguån sèng c«ng nh©n, nhµ t− b¶n ë thÕ m¹nh v× cña m×nh vµ gia ®×nh m×nh. Ng−êi c«ng anh ta së h÷u toµn bé t− liÖu s¶n xuÊt, nh©n, theo F. Engels, “chØ dùa vµo tiÒn cßn ng−êi c«ng nh©n ë thÕ yÕu v× chØ së c«ng ®Ó sèng” nªn hä ®· “buéc ph¶i h÷u søc lao ®éng cña b¶n th©n m×nh. nhËn viÖc lµm víi nh÷ng ®Þa ®iÓm, thêi C¸i ®ãi buéc ng−êi c«ng nh©n ph¶i b¸n gian vµ ®iÒu kiÖn nµo mµ anh ta cã thÓ søc lao ®éng thÊp h¬n gi¸ trÞ cña nã. V× cã ®−îc” (C. M¸c vµ Ph. ¡ngghen, 1995, thÕ, viÖc ng−êi c«ng nh©n chØ nhËn ®−îc TËp 19, tr.367). T×nh thÕ ®ã khiÕn ng−êi phÇn tiÒn c«ng ngang b»ng víi gi¸ c¶ c«ng nh©n kh«ng cßn ®−îc tù do lùa ®−îc ®em b¸n trªn thÞ tr−êng thùc ra lµ chän mét c¸ch thùc sù trong quan hÖ sù trao ®æi kh«ng ngang gi¸ chø kh«ng trao ®æi ®−îc coi lµ tù nguyÖn - mét ®Æc ph¶i lµ ngang gi¸. MÆt kh¸c, trong nÒn tr−ng cña nguyªn t¾c c«ng b»ng trong s¶n xuÊt TBCN, hµng ho¸ søc lao ®éng nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ - vµ cµng l©m cßn ph¶i chÞu sù chi phèi trùc tiÕp cña vµo c¶nh buéc ph¶i b¸n søc lao ®éng cña quy luËt c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng. m×nh d−íi gi¸ trÞ. §øng tr−íc sù c¹nh tranh, nÕu nh− Thø hai, trong giao dÞch mua b¸n kh«ng muèn bÞ tiªu diÖt, nhµ t− b¶n c¸ søc lao ®éng gi÷a ng−êi b¸n (ng−êi c«ng biÖt ®· buéc ph¶i kh«ng ngõng c¶i tiÕn nh©n) vµ ng−êi mua (nhµ t− b¶n) th× m¸y mãc nh»m t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. ng−êi b¸n nhËn ®−îc gi¸ trÞ cña mãn Nh−ng m¸y mãc ®−îc c¶i tiÕn sÏ lµm hµng cña m×nh t−¬ng øng víi mét sè cho mét sè lao ®éng cña con ng−êi trë tiÒn c«ng theo gi¸ c¶ cña thÞ tr−êng. Cßn thµnh thõa. ViÖc t¨ng c−êng c¶i tiÕn vµ ng−êi mua l¹i nhËn ®−îc gi¸ trÞ sö dông t¨ng thªm viÖc sö dông m¸y mãc ®· t¹o cña mãn hµng Êy vµ sö dông nã ®Ó biÕn ra mét sè c«ng nh©n lµm thuª v−ît qu¸ nh÷ng t− liÖu s¶n xuÊt vèn thuéc vÒ nhu cÇu thuª m−ín trung b×nh cña nhµ phÇn m×nh thµnh mét s¶n phÈm míi, t− s¶n. “§¹o qu©n Êy - Ph. ¡ngghen viÕt bao gåm c¶ t− b¶n øng tr−íc vµ c¶ phÇn - lµ hßn ®¸ buéc ch©n giai cÊp c«ng gi¸ trÞ thÆng d−. Do ®ã, ®èi víi ng−êi nh©n trong cuéc ®Êu tranh sèng cßn mua søc lao ®éng (nhµ t− b¶n), “sè gi¸
- Sù phª ph¸n cña Marx vµ Engels… 17 trÞ ®· øng ra lµm tiÒn c«ng kh«ng ph¶i kh¸c, d−íi vÎ ngoµi c«ng b»ng, nguyªn chØ gi¶n ®¬n t¸i hiÖn trong s¶n phÈm, t¾c trao ®æi ngang gi¸ ®· che giÊu sù mµ l¹i cßn ®−îc t¨ng thªm mét kho¶n kh«ng c«ng b»ng thùc sù trong nguyªn gi¸ trÞ thÆng d− n÷a, th× ®iÒu ®ã diÔn ra t¾c ph©n phèi chñ ®¹o cña CNTB. kh«ng ph¶i lµ do ng−êi b¸n ®· bÞ lõa bÞp Thø ba, sù kh«ng c«ng b»ng trong - v× ng−êi nµy ®· nhËn ®−îc gi¸ trÞ cña ph©n phèi cña CNTB cßn thÓ hiÖn ë chç hµng ho¸ cña anh ta råi - mµ chØ do CNTB thùc hiÖn ph©n phèi s¶n phÈm ng−êi mua ®· tiªu dïng hµng ho¸ ®ã”. sau chu tr×nh s¶n xuÊt chñ yÕu kh«ng §©y lµ mét trao ®æi hoµn toµn phï hîp ph¶i theo lao ®éng mµ theo møc ®é ®Çu víi c¸c quy luËt kinh tÕ cña nÒn s¶n t− t− b¶n vµo s¶n xuÊt kinh doanh, xuÊt hµng ho¸ vµ víi quyÒn së h÷u do mÆc dÇu chØ cã lao ®éng cña con ng−êi c¸c quy luËt Êy ®Î ra, nh−ng l¹i dÉn ®Õn míi t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d−, míi lµm gia kÕt qu¶ lµ: t¨ng gi¸ trÞ cña t− b¶n ban ®Çu sau chu “1. s¶n phÈm thuéc vÒ nhµ t− b¶n, tr×nh s¶n xuÊt. ChÝnh v× s¶n phÈm cña chø kh«ng ph¶i thuéc vÒ c«ng nh©n; lao ®éng ®−îc ph©n phèi theo c¸ch Êy nªn “ng−êi nµo kh«ng cã së h÷u nµo 2. gi¸ trÞ cña s¶n phÈm Êy, ngoµi kh¸c ngoµi søc lao ®éng cña m×nh ra... gi¸ trÞ cña t− b¶n øng ra, cßn bao gåm ®Òu nhÊt ®Þnh sÏ ph¶i lµm n« lÖ cho mét gi¸ trÞ thÆng d− mµ ng−êi c«ng nh÷ng kÎ kh¸c n¾m trong tay nh÷ng nh©n ®· tèn lao ®éng ®Ó t¹o ra, cßn nhµ ®iÒu kiÖn vËt chÊt cña lao ®éng. Ng−êi t− b¶n th× ch¼ng ph¶i tèn g× c¶, vµ tuy ®ã chØ cã thÓ lao ®éng vµ do ®ã chØ cã vËy gi¸ trÞ thÆng d− Êy l¹i lµ vËt së h÷u thÓ sinh sèng, khi ®−îc nh÷ng kÎ nµy hîp ph¸p cña nhµ t− b¶n; cho phÐp” (C. M¸c vµ Ph. ¡ngghen, 3. ng−êi c«ng nh©n vÉn duy tr× 1995, TËp 19, tr.27). HËu qu¶ cña c¸ch ®−îc søc lao ®éng cña m×nh vµ l¹i cã thÓ ph©n phèi nµy lµ trong CNTB, ë ®iÓm ®em b¸n n÷a nÕu t×m ®−îc ng−êi mua” nµy nh− K. Marx còng ®· chØ ra, “Lao (C. M¸c vµ Ph. ¡ngghen, 1993, TËp 23, ®éng cµng ph¸t triÓn lªn thµnh lao tr.825-826). ®éng x· héi (ng−êi trÝch nhÊn m¹nh) vµ do ®ã trë thµnh nguån cña cña c¶i vµ Nh− vËy, kh«ng gièng víi nh÷ng cña v¨n ho¸ th× sù nghÌo khæ vµ c¶nh hµng ho¸ kh¸c, hµng ho¸ søc lao ®éng sèng vÊt v−ëng l¹i cµng ph¸t triÓn ë sau khi ®−îc sö dông cßn t¹o ®−îc gi¸ phÝa ng−êi lao ®éng, cßn cña c¶i vµ v¨n trÞ míi lín h¬n gi¸ trÞ ban ®Çu khi ®−îc ho¸ l¹i ngµy cµng ph¸t triÓn ë phÝa kÎ ®em b¸n trªn thÞ tr−êng t−¬ng øng víi kh«ng lao ®éng” (C. M¸c vµ Ph. sè tiÒn c«ng nhÊt ®Þnh. V× thÕ, viÖc ¡ngghen, 1995, TËp 19, tr.29). ng−êi lao ®éng chØ nhËn ®−îc phÇn tiÒn c«ng ngang b»ng víi gi¸ c¶ lóc ®−îc ®em Tõ nh÷ng néi dung trªn cho thÊy, b¸n trªn thÞ tr−êng chø kh«ng ph¶i nguyªn t¾c ph©n phèi chñ ®¹o cña ngang b»ng víi gi¸ trÞ gia t¨ng sau chu CNTB sù thùc vÉn lµ mét nguyªn t¾c tr×nh s¶n xuÊt chøng tá r»ng, mÆc dï ph©n phèi kh«ng c«ng b»ng, chØ cã ®iÒu quan hÖ mua - b¸n ë ®©y ®−îc coi lµ sù kh«ng c«ng b»ng nµy ®−îc che giÊu quan hÖ trao ®æi ngang gi¸, c«ng b»ng, mét c¸ch tinh vi bëi mét vÎ ngoµi rÊt nh−ng vÒ thùc chÊt ®ã kh«ng ph¶i lµ sù c«ng b»ng qua nguyªn t¾c trao ®æi trao ®æi ngang gi¸, c«ng b»ng. Nãi c¸ch ngang gi¸.
- 18 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 3.2015 MÆc dÇu vËy, so víi quan hÖ ph©n phèi bÊt c«ng vµ nã chØ cã thÓ ®−îc kh¾c phèi mang tÝnh cèng n¹p vµ lÖ thuéc cña phôc ë mét h×nh th¸i kinh tÕ x· héi cao ng−êi lao ®éng ®èi víi l·nh chóa trong h¬n - h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi céng s¶n ph−¬ng thøc s¶n xuÊt phong kiÕn, th× chñ nghÜa. nguyªn t¾c ph©n phèi chñ ®¹o trong ph−¬ng thøc s¶n xuÊt TBCN vÉn lµ mét Nh− vËy, ®Ó x©y dùng ®−îc mét nguyªn t¾c ph©n phèi c«ng b»ng h¬n, x· héi c«ng b»ng thùc sù th× ph¶i xo¸ bá bëi v×, nã ®· gi¶i phãng ng−êi lao ®éng sù bÊt b×nh ®¼ng vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn khái sù trãi buéc vµo ruéng ®Êt, lµm cho ban ®Çu Êy. Muèn thÕ, ph¶i lµm cho mäi ng−êi lao ®éng kh«ng cßn ph¶i lao ®éng ng−êi ®−îc b×nh ®¼ng trong quan hÖ së cèng n¹p cho ®Þa chñ qua c¸c lo¹i ®Þa t« h÷u, tøc lµ ph¶i lµm cho mäi ng−êi ph¶i vµ ®Æc biÖt lµ ng−êi lao ®éng ®−îc hoµn ngang b»ng vÒ ®Þa vÞ trong quan hÖ ®èi toµn tù do trong quan hÖ mua - b¸n søc víi t− liÖu s¶n xuÊt. §©y lµ ®iÓm nhÊn lao ®éng nh− bÊt cø mét hµng ho¸ nµo m¹nh cña chñ nghÜa Marx vÒ xuÊt ph¸t kh¸c theo nguyªn t¾c ngang gi¸ trªn thÞ ®iÓm b×nh ®¼ng lµm c¬ së ®Ó thùc hiÖn tr−êng. Thªm n÷a, trong nguyªn t¾c ®−îc c«ng b»ng thùc sù trong x· héi ph©n phèi Êy, viÖc ph©n phèi theo lao ®éng ®· ®−îc thùc hiÖn ë møc ®é nhÊt ®Þnh (thÓ hiÖn ë viÖc nhµ t− b¶n tr¶ tiÒn Tµi liÖu tham kh¶o c«ng cho ng−êi lao ®éng th«ng qua mua 1. C. M¸c vµ Ph. ¡ngghen (1993), Toµn - b¸n søc lao ®éng theo nguyªn t¾c tËp, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. thuËn mua võa b¸n). Nh÷ng ®iÒu Êy chøng tá nguyªn t¾c ph©n phèi chñ ®¹o 2. C. M¸c vµ Ph. ¡ngghen (1995), Toµn cña CNTB dï vÉn lµ nguyªn t¾c ph©n tËp, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. (TiÕp theo trang 60) th«n míi theo h−íng x©y dùng nÒn n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i vµ th©n thiÖn víi N¨m 2015 lµ n¨m b¶n lÒ ®Ó chuÈn m«i tr−êng. bÞ cho kú kÕ ho¹ch kinh tÕ - x· héi giai Bªn c¹nh −u tiªn ®Çu t− h¹ tÇng ®o¹n 2016-2020 vµ còng lµ n¨m ViÖt n«ng nghiÖp, c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ Nam kú väng tham gia nhiÒu hiÖp ®Þnh n−íc cÇn tËp trung th¸o gì t¾c nghÏn vÒ th−¬ng m¹i quan träng, cã ¶nh h−ëng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch nh»m gi¶i phãng søc lín tíi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt s¶n xuÊt trong n«ng nghiÖp; lùa chän n−íc. §Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ngµnh hµng chiÕn l−îc ®Ó ph¸t triÓn c¸c ®¹i hãa n«ng nghiÖp lµ gi¶i ph¸p then chuçi ngµnh/hµng s¶n xuÊt - chÕ biÕn - chèt ®Ó b¶o ®¶m t¨ng tr−ëng bÒn v÷ng ph©n phèi; −u tiªn ph¸t triÓn c«ng v× n«ng nghiÖp chiÕm gÇn 50% lao ®éng nghiÖp, dÞch vô phôc vô n«ng nghiÖp vµ kho¶ng 70% d©n sè ë n«ng th«n. nh»m t¨ng gi¸ trÞ vµ søc c¹nh tranh Trong nç lùc t¸i c¬ cÊu kinh tÕ, ViÖt n«ng s¶n. Nam cÇn chó träng ®Èy nhanh t¸i c¬ cÊu n«ng nghiÖp vµ x©y dùng n«ng Linh chi
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học