- Trang Chủ
- Xã hội học
- Sự hiểu biết giữa gia đình và trẻ em về vấn đề Quyền trẻ em hiện nay (Qua cuộc điều tra kiến thức, thái độ và hành vi của cộng đồng về Quyền trẻ em 2004-2005)
Xem mẫu
- X· héi häc thùc nghiÖm X· héi häc sè 4 (92), 2005 37
Sù hiÓu biÕt gi÷a gia ®×nh vµ trÎ em
vÒ vÊn ®Ò quyÒn trÎ em hiÖn nay
(Qua cuéc §iÒu tra kiÕn thøc, th¸i ®é vµ hµnh vi
cña céng ®ång vÒ quyÒn trÎ em 2004 -2005)
trÞnh hßa b×nh
1. §Æt vÊn ®Ò
TrÎ em gi÷ mét vÞ trÝ rÊt quan träng ®èi víi mçi quèc gia - d©n téc. Chóng ta
th−êng nh¾c ®Õn khÈu hiÖu hµnh ®éng "TrÎ em h«m nay, thÕ giíi ngµy mai". Nh÷ng
vÊn ®Ò liªn quan ®Õn trÎ em hiÖn ®ang rÊt bøc xóc cña chÝnh "ngµy h«m nay" cÇn
gi¶i quyÕt tr−íc khi b−íc vµo "thÕ giíi ngµy mai". TrÎ em lµ nhãm x· héi ®Æc biÖt rÊt
cÇn ®−îc sù quan t©m, ch¨m lo ®Çy ®ñ vÒ c¶ vËt chÊt vµ tinh thÇn tõ phÝa gia ®×nh -
nhµ tr−êng - x· héi. Gia ®×nh lµ mét trong ba m«i tr−êng quan träng cã tÝnh quyÕt
®Þnh gióp trÎ ph¸t triÓn toµn diÖn vµ thùc hiÖn ®Çy ®ñ quyÒn cña m×nh. §Ó gia ®×nh
thùc sù lµ mét m«i tr−êng lý t−ëng thùc hiÖn tèt chøc n¨ng ch¨m sãc vµ gi¸o dôc trÎ
em th× quan hÖ gi÷a c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh ®Æc biÖt lµ quan hÖ gi÷a cha mÑ
víi con c¸i ph¶i ®¹t ®−îc sù thèng nhÊt, thÊu hiÓu lÉn nhau.
GÇn ®©y, ë nhiÒu n−íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi ®ang gÆp ph¶i sù ph¶n
øng m¹nh mÏ cña trÎ em ®èi víi sù thiÕu hiÓu biÕt vÒ chóng cña chÝnh c¸c bËc cha
mÑ. TrÎ em lu«n lu«n mong muèn cha mÑ kh«ng chØ lµ nh÷ng ng−êi ch¨m sãc, gi¸o
dôc mµ cßn lµ nh÷ng "ng−êi b¹n" ®¸ng tin cËy ®Ó cã thÓ hiÓu vµ ®¸p øng nh÷ng mong
muèn cña chóng. ChÝnh ®iÒu nµy ®· t¸c ®éng kh«ng nhá ®Õn viÖc thùc hiÖn C«ng −íc
quèc tÕ vÒ QuyÒn trÎ em mµ Liªn hiÖp quèc ®· th«ng qua. ViÖt Nam lµ mét quèc gia
®· vµ ®ang ®¹t ®−îc nh÷ng b−íc tiÕn v−ît bËc trong c¸c lÜnh vùc kinh tÕ - x· héi. Tuy
nhiªn, sù tån t¹i song trïng víi nh÷ng tiÕn bé ®¹t ®−îc lµ hµng lo¹t hÖ lôy tiªu cùc
cña x· héi hiÖn ®¹i ®ang c¶n trë chóng ta thùc hiÖn môc tiªu ph¸t triÓn con ng−êi
toµn diÖn. Gia ®×nh ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn hiÖn còng ®ang
gÆp ph¶i nh÷ng trë ng¹i t−¬ng tù khiÕn cho nh÷ng nhµ qu¶n lý, ho¹ch ®Þnh chÝnh
s¸ch vµ giíi nghiªn cøu kh«ng khái quan ng¹i khi chñ tr−¬ng hiÖn thùc ho¸ c¸c
quyÒn cña trÎ em vµ thùc hiÖn khÈu hiÖu "dµnh cho trÎ em nh÷ng g× tèt ®Ñp nhÊt".
Trong khu«n khæ cuéc §iÒu tra vÒ kiÕn thøc, th¸i ®é vµ hµnh vi cña céng
®ång vÒ quyÒn trÎ em (2004 - 2005) trªn quy m« 10 tØnh, thµnh trong c¶ n−íc víi
sù tham gia cña 3.000 ng−êi lµ cha, mÑ, mét trong nh÷ng ph¸t hiÖn quan träng
trïng khíp víi nh÷ng vÊn ®Ò nãi trªn lµ sù thÊu hiÓu gi÷a cha mÑ víi con c¸i cßn
Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn
- 38 Sù hiÓu biÕt gi÷a gia ®×nh vµ trÎ em vÒ vÊn ®Ò quyÒn trÎ em hiÖn nay
nhiÒu bÊt cËp thÓ hiÖn qua nh÷ng m©u thuÉn c¬ b¶n trong gia ®×nh ViÖt Nam
hiÖn nay qua viÖc ph©n tÝch nh÷ng th«ng tin ®Þnh l−îng vµ ®Þnh tÝnh thu ®−îc tõ
cuéc kh¶o s¸t.
2. Sù hiÓu biÕt cña cha mÑ ®èi víi con c¸i trong gia ®×nh
Trong c¸c mèi quan hÖ cña gia ®×nh, cã nh÷ng vÊn ®Ò mµ ai còng cho lµ
m×nh ®· hiÓu, ®· biÕt rÊt râ nh−ng thùc tÕ ®ã chØ lµ mét sù lÇm t−ëng. Sù hiÓu biÕt
gi÷a cha mÑ víi con c¸i lµ mét dÉn dô ®iÓn h×nh chøng minh nghÞch lý ®ã mµ bµi
viÕt cã thÓ ®−a ra d−íi ®©y hai c¸ch nh×n nhËn tõ phÝa cha mÑ vµ con c¸i vÒ mét
vÊn ®Ò. Nh÷ng ph©n tÝch ®©y gióp chóng ta cã thÓ h×nh dung vµ nh×n nhËn l¹i mét
c¸ch toµn diÖn nhÊt vµ vÒ mèi quan hÖ hiÓu biÕt gi÷a cha mÑ víi con c¸i trong gia
®×nh hiÖn nay.
2.1. Cha mÑ ®¸nh gi¸ sù hiÓu biÕt cña m×nh ®èi víi trÎ em
Víi c©u hái "«ng (bµ) cã thÓ tù cho r»ng m×nh ®· hiÓu ®Õn møc nµo ®èi víi con
c¸i (trÎ em) trong gia ®×nh m×nh?", sè liÖu thu ®−îc nh− sau: cã 25,4% cha mÑ cho
r»ng m×nh hiÓu rÊt râ con c¸i, 40,4%: hiÓu kh¸ râ, 26,4%: hiÓu ë møc trung b×nh,
5,7% hiÓu ch−a râ, cßn Ýt vµ 2% kh«ng hiÓu g× vÒ con c¸i. Nh÷ng chØ sè nµy cho thÊy,
sè cha mÑ kh¼ng ®Þnh m×nh ®· hiÓu râ vÒ con c¸i cßn rÊt Ýt.
Khi xem xÐt t−¬ng quan vÒ giíi tÝnh trong nhãm cha mÑ th× tû lÖ cã sù chªnh
gi÷a nam giíi vµ n÷ giíi. Tû lÖ n÷ giíi tr¶ lêi hiÓu vÒ con c¸i cao h¬n nam giíi (n÷:
65,1%, nam: 61,8%). §iÒu nµy chøng tá, vai trß giíi trong gia ®×nh ®−îc thÓ hiÖn rÊt
râ, n÷ giíi dµnh nhiÒu thêi gian quan t©m ®Õn con c¸i nhiÒu h¬n nam giíi bëi theo
quan niÖm cña phÇn lín phô n÷ hiÖn nay cho r»ng, hä tá ra thÝch hîp h¬n nam giíi
khi thùc hiÖn c«ng viÖc nµy.
So s¸nh vÒ tr×nh ®é häc vÊn, nghiªn cøu cho thÊy cã sù kh«ng ®ång nhÊt gi÷a
c¸c nhãm häc vÊn. Tû lÖ cha mÑ hiÓu vÒ con c¸i tû lÖ thuËn víi tr×nh ®é häc vÊn tõ mï
ch÷ ®Õn cao ®¼ng (mï ch÷: 37,7%, tiÓu häc: 51%, trung häc c¬ së: 62,1%, trung häc phæ
th«ng: 74%, trung häc chuyªn nghiÖp, cao ®¼ng: 74%). §iÒu ®Æc biÖt ë nhãm cã tr×nh
®é häc vÊn cao nh− ®¹i häc vµ sau ®¹i häc l¹i cã tû lÖ cha mÑ tù ®¸nh gi¸ hiÓu vÒ con
c¸i l¹i thÊp h¬n (®¹i häc: 69,7%, sau ®¹i häc: 63,7%) so víi c¸c nhãm cã tr×nh ®é häc
vÊn thÊp h¬n. Ph¶i ch¨ng, ë nhãm nµy, ng−ìng ®Æt ra ®Ó kh¼ng ®Þnh sù hiÓu biÕt con
c¸i cña hä cao h¬n? Hay ë chõng mùc nµo ®ã, nhãm cha mÑ nµy l¹i qu¸ tËp trung vµo
c«ng viÖc vµ kh¼ng ®Þnh vÞ thÕ x· héi khiÕn mèi quan t©m vµ quü thêi gian dµnh cho
viÖc ch¨m lo, t×m hiÓu nh÷ng t©m t−, nguyÖn väng cña con c¸i bÞ thu hÑp?
Cßn gi÷a n«ng th«n vµ thµnh thÞ, nh÷ng sè liÖu thu ®−îc l¹i tá ra thuËn chiÒu
h¬n. Thùc tÕ cho thÊy, ë khu vùc nµo cã møc sèng d©n c− cao th× ë ®ã gia ®×nh cã
nhiÒu ®iÒu kiÖn ®Ó quan t©m ®Õn con c¸i nhiÒu h¬n. TrÎ em ë khu vùc n«ng th«n bÞ
thiÖt thßi so víi trÎ em cïng trang løa ë thµnh thÞ bëi cha mÑ chóng vÉn ph¶i ®Æt vÊn
®Ò "c¬m ¸o g¹o tiÒn" lªn trªn hÕt mµ ch−a cã ®iÒu kiÖn ®Ó quan t©m ®Õn con c¸i.
Nghiªn cøu cho thÊy tû lÖ cha mÑ ë thµnh thÞ hiÓu biÕt con c¸i m×nh cao h¬n
n«ng th«n (thµnh thÞ: 69%, n«ng th«n: 59,5%). T−¬ng tù, gi÷a c¸c vïng ®Þa lý cã sù
Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn
- TrÞnh Hßa B×nh 39
c¸ch biÖt. Tû lÖ «ng bµ cha mÑ hiÓu biÕt con c¸i cao h¬n vÉn thuéc nhãm ®ång b»ng
(65,5%) so víi miÒn nói (60,5%).
NÕu nh− chóng ta phÇn nµo l¹c quan vÒ sù hiÓu biÕt cña cha mÑ ®èi víi con
c¸i qua c¸c chØ sè mµ nghiªn cøu ®Þnh l−îng mang l¹i th× chóng ta kh«ng khái hoµi
nghi vÒ mèi quan hÖ nµy qua nh÷ng th«ng tin ®Þnh tÝnh cã tÝnh chiÒu s©u h¬n. C¸c
bËc cha mÑ th−êng lÇm t−ëng vÒ sù am hiÓu cña m×nh ®èi víi con c¸i nh−ng kú thùc
l¹i kh«ng hoµn toµn nh− vËy. HÇu hÕt hä quan niÖm vÒ "hiÓu rÊt râ con c¸i" rÊt ®¬n
gi¶n vµ chØ mang tÝnh bÒ næi mµ ch−a ®i s©u vµo nh÷ng t©m t− t×nh c¶m vµ −íc
muèn c¸ nh©n.
"T«i th× nghÜ r»ng, hµng ngµy biÕt nã thÝch g×, vÝ dô nã thÝch ¨n g×, ch¬i g×...
th× t«i cho r»ng t«i ®· hiÓu rÊt râ trÎ" (TLN ng−êi d©n, QuËn Hai Bµ Tr−ng, Hµ Néi).
"T«i hiÓu th»ng con nhµ t«i, hiÓu râ lµ ®»ng kh¸c v× hµng ngµy nã thÝch ®¸
bãng sau giê häc lµ t«i biÕt ngay. Cã ngµy nã lªn bµ ch¬i nh−ng nã nãi dèi t«i lµ nã ®i
häc t«i còng biÕt. TrÎ em lµ m×nh ph¶i hiÓu râ nh− thÕ míi d¹y b¶o ®−îc nã" (TLN l·nh
®¹o thÞ trÊn Chî Chïa, Qu¶ng Ng·i".
Trªn ®©y lµ nh÷ng ®¸nh gi¸ vÒ sù hiÓu biÕt cña cha mÑ ®èi víi con c¸i mét
c¸ch chung nhÊt. §Ó cã thÓ xem xÐt kü l−ìng h¬n vÒ mèi quan hÖ nµy, cuéc kh¶o s¸t
kh«ng chØ dõng l¹i ë ®Êy mµ ®i s©u h¬n n÷a vµo nh÷ng hµnh ®éng, viÖc lµm cô thÓ
cña gia ®×nh ®èi víi con c¸i hä.
Cha mÑ hiÓu con c¸i ph¶i ®−îc thÓ hiÖn qua c¸c hµnh vi cô thÓ nh− quan t©m,
ch¨m lo vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó chóng ®−îc ph¸t triÓn, thùc hiÖn c¸c quyÒn vµ bæn phËn
cña m×nh. Trong nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ ®ã th× "ch¨m sãc søc khoÎ, ch÷a bÖnh" vµ "b¶o
vÖ khái bÞ x©m ph¹m" ®−îc nhiÒu cha mÑ quan t©m nhÊt (78,1% vµ 78,7%). TiÕp ®Õn
lµ c¸c vÊn ®Ò vÒ häc hµnh, ¨n uèng (84,1% vµ 81.6%). Tuy nhiªn, cã nh÷ng vÊn ®Ò rÊt
quan träng ®èi víi trÎ em lÏ ra ph¶i ®−îc khuyÕn khÝch vµ ph¸t huy tèi ®a th× nghiªn
cøu cho thÊy hÇu nh− bÞ h¹n chÕ: ®−îc bµy tá ý kiÕn (46,2%), kÕt b¹n (48,5%), tiÕp
xóc nh÷ng th«ng tin thÝch hîp (48,9%),v.v... §iÒu nµy cho thÊy møc ®é quan t©m, am
hiÓu con c¸i cña bËc cha mÑ trong gia ®×nh cßn ch−a s©u s¾c. Trong gia ®×nh, c¸c bËc
cha mÑ th−êng lÇm t−ëng sù hiÓu biÕt ®èi víi con c¸i cña m×nh chØ ®¬n thuÇn dõng
l¹i viÖc b¶o vÖ vµ ch¨m sãc søc khoÎ, häc tËp, v.v. mµ kh«ng tÝnh ®Õn nh÷ng nhu cÇu
c¸ nh©n kh¸c nh− kÕt giao, bµy tá ý kiÕn, vui ch¬i, gi¶i trÝ, v.v. §Æc biÖt khi ®i s©u vÒ
vÊn ®Ò trÎ em ®−îc tham gia nh− thÕ nµo vÒ c¸c quyÒn quyÕt ®Þnh liªn quan ®Õn
chóng th× hÇu hÕt cha mÑ vÉn ch−a quan t©m vµ cßn coi nhÑ. ChØ cã 28,5% cha mÑ
cho r»ng trÎ em "®−îc quyÕt ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn b¶n th©n"; tû lÖ cho
r»ng "®−îc th«ng b¸o" cao h¬n nh−ng còng chØ ®¹t 42,7%, cao nhÊt lµ "®−îc tham gia
bµn b¹c" cã còng chØ cã 58,5% cha mÑ tr¶ lêi.
Râ rµng, trÎ em kh«ng ®−îc quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò liªn quan trùc tiÕp ®Õn
b¶n th©n ®ång nghÜa víi viÖc trÎ bÞ gia ®×nh Ðp buéc hay ¸p ®Æt trong sù lùa chän
hay quyÕt ®Þnh t−¬ng lai cña m×nh. Kh«ng nh÷ng thÕ, cßn cã nhiÒu bËc cha mÑ ®· cã
nh÷ng hµnh vi øng xö víi con c¸i "thiÕu tÝnh gi¸o dôc" khiÕn cho trÎ bÞ tæn th−¬ng vÒ
Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn
- 40 Sù hiÓu biÕt gi÷a gia ®×nh vµ trÎ em vÒ vÊn ®Ò quyÒn trÎ em hiÖn nay
t©m lý vµ trë nªn b−íng bØnh, kh«ng nghe lêi.
"Cø ®Õn s¸ng lµ ch¸u khãc vµ kh«ng chÞu ®i häc. T«i cè g¾ng m·i kh«ng ®−îc
nªn mét lÇn ®· tøc giËn ®¸nh ch¸u mÊy c¸i. T«i biÕt thÕ lµ kh«ng tèt nh−ng t«i
kh«ng thÓ kiÒm chÕ ®−îc" (TLN ng−êi d©n, n÷, 34 tuæi, Hµ Néi).
Tuy nhiªn, ®· cã kh«ng Ýt nh÷ng ng−êi lµm cha, lµm mÑ hiÖn nay th¶n nhiªn
cung cÊp tiÒn b¹c, ph−¬ng tiÖn ®i l¹i… vµ ®Ó con c¸i ®−îc tù do quyÕt ®Þnh b¶n th©n,
coi ®ã lµ hiÓu vµ ph¸t huy tÝnh "tù chñ", "®éc lËp" cña trÎ. §©y còng lµ mét biÓu hiÖn
cña sù thiÕu quan t©m, hiÓu biÕt con c¸i cña cha mÑ.
"Cã nh÷ng bËc bè mÑ qu¸ bu«ng láng trong viÖc qu¶n lý con c¸i. NhiÒu bËc
phô huynh v× bËn tr¨m c«ng ngh×n viÖc nghÜ r»ng chØ cÇn cung cÊp ®ñ tiÒn cho nã lµ
®ñ, chÝnh v× thÕ mµ hä bá mÆc con c¸i víi mét ®èng tiÒn, muèn lµm g× th× lµm. Con
c¸i ®−îc h−ëng tù do thËt sù, muèn häc g×, lµm g×, ch¬i g×, thËm chÝ bá nhµ ®i ch¬i
vµi h«m bè mÑ còng kh«ng quan t©m ®Õn. Sù tù do qu¸ møc nh− thÕ nµy liÖu cã cÇn
thÕt hay kh«ng?" (TLN ng−êi d©n, 40 tuæi, n÷, Hai Bµ Tr−ng, Hµ Néi).
Cßn nh÷ng nhu cÇu tèi thiÓu cña trÎ em trong häc tËp, vui ch¬i gi¶i trÝ hµng
ngµy th× hÇu nh− c¸c bËc cha mÑ vÉn ch−a ®¸p øng ®−îc. ChØ cã 67.5% cã trang bÞ
"®å ch¬i" cho trÎ, tiÕp ®Õn lµ "chç ch¬i trong nhµ" (54,2%) vµ "s©n ch¬i" (33,5%). Tû lÖ
cha mÑ tr¶ lêi cã trang bÞ "th− viÖn, tñ s¸ch" cho con c¸i chØ cã 18%. C¸c lo¹i h×nh vui
ch¬i gi¶i trÝ mµ trÎ em ®−îc cha mÑ t¹o ®iÒu kiÖn tham gia cßn t−¬ng ®èi Ýt vµ míi
chØ tËp trung vµo nhãm trÎ em ë nh÷ng khu vùc cã tr×nh ®é kinh tÕ - x· héi cao nh−
®ång b»ng, thµnh thÞ hay nh÷ng gia ®×nh cã häc vÊn, thu nhËp… cao h¬n.
"TrÎ em hÇu nh− vÉn cßn thiÖt thßi nhiÒu vÒ c¸c ®iÒu kiÖn sinh ho¹t, vui ch¬i
gi¶i trÝ mµ nhÊt lµ ë c¸c khu vùc cßn khã kh¨n vÒ kinh tÕ, ch−a cã ®iÒu kiÖn ph¸t
triÓn" (TLN l·nh ®¹o ñy ban D©n sè - Gia ®×nh - TrÎ em thµnh phè Hå ChÝ Minh).
Nh− vËy, trong khi c¸c bËc cha mÑ cho r»ng hä rÊt hiÓu con c¸i nh−ng nh÷ng
g× hä ®· lµm cho con c¸i cßn h¹n chÕ vµ ch−a ®¸p øng ®−îc nh÷ng nhu cÇu cña trÎ.
Cã nh÷ng gia ®×nh l¹i thÓ hiÖn sù quan t©m, ch¨m sãc con c¸i qu¸ møc mµ thiÕu sù
kiÓm so¸t cÇn thiÕt. Cã rÊt nhiÒu yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn sù bÊt cËp nµy mµ chóng ta
®Ò cËp ë nh÷ng phÇn sau.
2.2. TrÎ em ®¸nh gi¸ sù hiÓu biÕt cña cha mÑ
§¸nh gi¸ cña trÎ em lµ th−íc ®o vÒ sù hiÓu biÕt cña cha mÑ ®èi víi chóng.
Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña trÎ em phô thuéc rÊt nhiÒu vµo sù quan t©m, ch¨m sãc vµ
gi¸o dôc cña nh÷ng thµnh viªn trong gia ®×nh. Nh÷ng th«ng tin ®Þnh l−îng vµ ®Þnh
tÝnh thu ®−îc tõ cuéc ®iÒu tra cho thÊy, trÎ em ®¸nh gi¸ vÒ sù hiÓu biÕt cña gia ®×nh
nh− mét sù c¶nh tØnh ®èi víi c¸c bËc cha mÑ trong gia ®×nh hiÖn nay.
Trong t−¬ng quan so s¸nh víi c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh, cã sù kh¸c biÖt
lín trong c¸ch nh×n nhËn, ®¸nh gi¸ cña trÎ em ®èi víi sù hiÓu biÕt cña «ng bµ vµ cha
mÑ ®èi víi chóng. ChØ cã 30,3% trÎ em cho r»ng «ng bµ ®· hiÓu rÊt râ, 43% hiÓu râ,
21% hiÓu Ýt vµ 2,3% kh«ng hiÓu. Nh−ng khi ®¸nh gi¸ vÒ bè mÑ trÎ th× tû lÖ l¹i cao
Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn
- TrÞnh Hßa B×nh 41
h¬n: hiÓu rÊt râ: 73,4%, hiÓu râ: 20,4%, hiÓu Ýt: 5,2%, kh«ng hiÓu: 0,7%. 4. KÕt qu¶
nh− vËy kh«ng cã g× ®¸ng ng¹c nhiªn bëi bè mÑ th−êng gÇn gòi vµ ch¨m sãc trÎ
nhiÒu h¬n «ng bµ.
VÒ phÝa trÎ em c¸c ®Æc ®iÓm vÒ giíi tÝnh, häc vÊn, nghÒ nghiÖp vµ t×nh tr¹ng
søc khoÎ cã ¶nh h−ëng ®Õn sù ®¸nh gi¸ sù hiÓu biÕt cña cha mÑ.
Tû lÖ trÎ em nam ®¸nh gi¸ thÊp h¬n so víi trÎ em g¸i tuy møc ®é chªnh lÖch
kh«ng lín. NÕu nh− trÎ em nam ®¸nh gi¸ cha mÑ ë møc hiÓu rÊt râ víi tû lÖ 69,8%
th× tû lÖ t−¬ng øng ®èi víi trÎ em n÷ lµ 70,1%. T−¬ng tù, ë tiªu chÝ hiÓu râ, nam cã tû
lÖ 19,3% trong khi n÷ lµ 19,5%.
§iÒu ®¸ng chó ý lµ, trÎ em ë c¸c ®« thÞ lín nh− ë Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ
Minh, trÎ em ®¸nh gi¸ vÒ sù hiÓu biÕt cña cha mÑ l¹i thÊp h¬n so víi mét sè ®Þa
ph−¬ng kh¸c. (Hµ Néi (64,3%), Thµnh phè Hå ChÝ Minh (68,3%), Hßa B×nh (74,2%),
Lµo Cai (71,7%), Thanh Ho¸ (80,9%)…). Nh−ng xem xÐt trong mèi t−¬ng quan chung
gi÷a khu vùc ®« thÞ vµ n«ng th«n th× trÎ em ë ®« thÞ vÉn cã ®¸nh gi¸ cao h¬n trÎ em ë
n«ng th«n (®« thÞ: 74,4%, n«ng th«n: 69%. §iÒu nµy chøng tá trÎ em ë c¸c ®« thÞ cã
nhu cÇu ®−îc quan t©m, ch¨m sãc bëi gia ®×nh ë møc cao h¬n so víi c¸c khu vùc
kh¸c. H¬n thÕ n÷a, trÎ em ë khu vùc miÒn nói l¹i ®¸nh gi¸ cha mÑ hiÓu con c¸i cao
h¬n trÎ em khu vùc ®ång b»ng (®ång b»ng: 69,5%, miÒn nói: 70,9%). Cßn khi xÐt
trong mèi t−¬ng quan vÒ t×nh tr¹ng søc khoÎ cho thÊy, trÎ em bÞ khuyÕt tËt cã tû lÖ
®¸nh gi¸ cha mÑ hiÓu biÕt chóng thÊp h¬n so víi trÎ em b×nh th−êng (b×nh th−êng:
47,3%, khuyÕt tËt: 43,6%). Sù chªnh lÖch nµy cã thÓ lý gi¶i v× trÎ em bÞ khuyÕt tËt
lu«n c¶m thÊy bÞ thiÖt thßi so víi c¸c b¹n kh¸c nªn nhu cÇu ®−îc quan t©m, hiÓu biÕt
tõ phÝa cha mÑ chóng lín h¬n.
§¸nh gi¸ vÒ nh÷ng hµnh ®éng cô thÓ cña cha mÑ thÓ hiÖn sù quan t©m ®èi víi
trÎ em trong gia ®×nh, ®a sè trÎ em vÉn ®¸nh gi¸ cao mét sè lÜnh vùc mµ gia ®×nh
quan t©m, t¹o ®iÒu kiÖn nh− nu«i d−ìng (91,1%), ch¨m sãc søc khoÎ (86,7%), b¶o vÖ
nh©n phÈm vµ danh dù (81,5%) vµ häc tËp (93,1%). Trong khi ®ã c¸c nhu cÇu rÊt
quan träng ®èi víi trÎ nh−ng ch−a ®−îc gia ®×nh quan t©m vµ ®¸p øng nªn tû lÖ trÎ
em tr¶ lêi cßn thÊp nh− vui ch¬i gi¶i trÝ (53,9%), ph¸t triÓn n¨ng khiÕu (54,4%), cã
tµi s¶n (25,1%) vµ ®−îc tiÕp cËn c¸c th«ng tin thÝch hîp vµ tham gia c¸c ho¹t ®éng x·
héi (48,1%).
§¸nh gi¸ sù quan t©m, hiÓu biÕt cña cha mÑ ®èi víi trÎ em trong gia ®×nh qua
nh÷ng nghiªn cøu ®Þnh tÝnh cho thÊy, phÇn lín c¸c em cho r»ng, cha mÑ vÉn ch−a
hiÓu râ, cã ch¨ng chØ hiÓu ë mét vµi khÝa c¹nh cô thÓ.
“§a sè ch−a hiÓu v× mäi ng−êi chØ lo vËt chÊt c¬m ¨n ¸o mÆc cho c¸c em, cßn
l¹i kh«ng quan träng” (TLN häc sinh, Hµm ThuËn B¾c, B×nh ThuËn).
“Cha mÑ «ng bµ cã hiÓu mét phÇn nhá, ch¸u cã mÆc c¶m lín mµ ng−êi lín
kh«ng r¬i vµo nªn kh«ng hiÓu” (TLN trÎ em cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt khã kh¨n ThÞ x·
Kon Tum).
RÊt nhiÒu trÎ em ®¸nh gi¸ cha mÑ kh«ng hiÓu chóng bëi hä hay ¸p ®Æt víi trÎ,
Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn
- 42 Sù hiÓu biÕt gi÷a gia ®×nh vµ trÎ em vÒ vÊn ®Ò quyÒn trÎ em hiÖn nay
kh«ng cho trÎ ®−îc quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò riªng t− hoÆc cßn thiÕu t«n träng ý kiÕn c¸ nh©n.
“Ch−a hiÓu v× hay ¸p ®Æt, kh«ng cho em nãi ý kiÕn cña m×nh v× nãi l¹i b¶o lµ
c·i l¸o”. (TLN trÎ em cã hoµn c¶nh khã kh¨n, Hoµng Mai, Hµ Néi).
"Em thÊy bè mÑ b¶o vÖ con c¸i qu¸ chÆt chÏ, d−êng nh− cø muèn ®ãng khung con
trong sù bao bäc cña gia ®×nh. Lµm cho con c¸i c¶m thÊy nh− m×nh lµ mét bóp bª trong
tñ kÝnh. Gi÷a bè mÑ vµ con c¸i h×nh nh− kh«ng cã ®−îc mét sù trao ®æi, t©m sù nµo c¶.
Mäi viÖc con c¸i ®Òu ph¶i lµm theo ý bè mÑ, nÕu tranh luËn l¹i vÒ mét vÊn ®Ò nµo ®ã mµ
m×nh cho lµ kh«ng ®óng th× bÞ khÐp téi v« lÔ víi bè mÑ, vÝ dô nh− xin ®i ch¬i xa víi b¹n
bÌ nh−ng bè mÑ kh«ng cho phÐp, b¶o nh− thÕ lµ kh«ng tèt, con c¸i ra ®−êng coi chõng cã
ngµy bÞ h−..." (TLN trÎ em, 17 tuæi, n÷, thµnh phè Hå ChÝ Minh).
"Kh«ng ph¶i lóc nµo còng hiÓu, th−êng b¾t trÎ em lµm theo ý m×nh” (TLN trÎ
em, 14 tuæi, trÎ em ®Æc biÖt khã kh¨n thÞ x· H−ng Yªn).
Nh− vËy, khi ®i s©u vµo nh÷ng th«ng tin ®Þnh tÝnh, chóng ta míi thÊy râ h¬n
vÒ nh÷ng ®¸nh gi¸, nhËn ®Þnh cña trÎ em vÒ sù thiÕu quan t©m, hiÓu biÕt cña cha mÑ
trong gia ®×nh so víi con sè ®Þnh l−îng t−ëng cã vÎ rÊt l¹c quan, thuËn chiÒu. Trong
khi con c¸i mong muèn vµ cã nhu cÇu ®−îc cha mÑ quan t©m, chia sÎ (nhÊt lµ nh÷ng
vÊn ®Ò tÕ nhÞ nh− t×nh b¹n, t×nh yªu, giíi tÝnh…) nh− lµ nh÷ng ng−êi thÇy, ng−êi
b¹n th©n thiÕt th× hÇu nh− vÉn ch−a ®−îc ®¸p øng. C¸c bËc cha mÑ trÎ cßn ch−a hiÓu
hÕt vÒ nhu cÇu, së thÝch hay nh÷ng quyÒn mµ con c¸i cña cña hä ®−îc h−ëng tõ phÝa
gia ®×nh.
"ChØ hiÓu 1 phÇn v× cã nh÷ng ®iÒu tÕ nhÞ nh− chuyÖn con g¸i, b¹n trai, b¹n
g¸i mµ chóng em kh«ng d¸m nãi ra chØ sî cha mÑ m¾ng má vµ ng−êi lín còng ch¼ng
quan t©m ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò nµy. NÕu nãi th× bÞ g¹t ®i ngay" (TLN trÎ em, häc sinh
ThÞ x· Lµo Cai).
Qua sù ®¸nh gi¸ tõ hai phÝa (cha mÑ vµ con c¸i) ®èi víi mét vÊn ®Ò ta thÊy næi
nªn mét sè ®iÓm ®¸ng quan t©m trong mèi quan hÖ hiÓu biÕt gi÷a gia ®×nh vµ trÎ em
hiÖn nay:
Thø nhÊt, cha mÑ trong gia ®×nh lÇm t−ëng ®· hiÓu râ vÒ con c¸i m×nh nh−ng
khi ®i s©u vµo c¸c vÊn ®Ò cô thÓ th× hÇu nh− cha mÑ vÉn ch−a n¾m b¾t ®−îc nh÷ng
nhu cÇu, mong muèn còng nh− nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ t©m sinh lý cña trÎ trong c¸c giai
®o¹n ph¸t triÓn. Nh÷ng g× cha mÑ lµm cho con c¸i hiÖn nay míi chØ tËp trung ë c¸c
vÊn ®Ò häc hµnh, ch¨m sãc søc khoÎ, dinh d−ìng….trong khi ®ã nh÷ng nhu cÇu,
mong muèn c¸ nh©n cña trÎ vÉn ch−a ®−îc quan t©m thÝch ®¸ng.
Thø hai, con c¸i còng cho r»ng cha mÑ ®· hiÓu m×nh thÓ hiÖn qua sù quan
t©m, ch¨m sãc nh−ng nghiªn cøu kü vÒ c¸c hµnh vi ®ã thÊy r»ng, cha mÑ vÉn ch−a
thùc sù lµ nh÷ng "ng−êi b¹n" tin cËy ®Ó trÎ em ®−îc chia sÎ nh÷ng t©m t−, nguyÖn
väng vµ gi¶i ®¸p nh÷ng th¾c m¾c trong cuéc sèng vÒ c¸c vÊn ®Ò t©m sinh lý. Nh÷ng
g× mµ cha mÑ thÓ hiÖn sù quan t©m cña m×nh ®èi víi trÎ hÇu nh− ch−a xuÊt ph¸t tõ
nhu cÇu, mong muèn mµ chØ lµ "ban ph¸t" theo sù ¸p ®Æt cña ng−êi lín.
Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn
- TrÞnh Hßa B×nh 43
Thø ba, cã hai chiÒu h−íng trong lèi øng xö cña gia ®×nh hiÖn nay ®èi víi con
c¸i m×nh: hoÆc cha mÑ quan t©m, ch¨m sãc, gi¸o dôc con rÊt ngÆt nghÌo, Ðp buéc con
c¸i lu«n theo ý muèn cña cha mÑ, h¹n chÕ mét sè quyÒn vµ sù ph¸t triÓn tù nhiªn
cña trÎ; hoÆc cha mÑ chiÒu con c¸i qu¸ møc, ®Ó cho trÎ tù quyÕt ®Þnh mäi vÊn ®Ò cña
c¸ nh©n mµ kh«ng cã sù ®Þnh h−íng, chØ b¶o cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn. C¶ hai kiÓu
øng xö ®ã xÐt cho cïng ®Òu xuÊt ph¸t tõ nguyªn nh©n thiÕu hiÓu biÕt tõ phÝa cha mÑ
®èi víi con c¸i.
HÖ qu¶ cña sù thiÕu hiÓu biÕt cña cha mÑ ®èi víi trÎ em
Gia ®×nh hiÖn ®¹i ngµy nay ®ang ph¶i ®−¬ng ®Çu víi th¸ch thøc liªn quan
®Õn sù bÒn v÷ng vÒ mÆt cÊu tróc, trong ®ã c¸c quan hÖ gi÷a c¸c thµnh viªn lµ nh÷ng
m¾t xÝch t¹o nªn cÊu tróc ®ã. Trong c¸c mèi quan hÖ c¬ b¶n nhÊt t¹o nªn sù bÒn
v÷ng cña gia ®×nh lµ quan hÖ vî - chång, quan hÖ cha mÑ - con c¸i. Nh− chóng ta ®·
ph©n tÝch bªn trªn, xu h−íng mèi quan hÖ gi÷a cha mÑ víi con c¸i trong gia ®×nh
®ang trë nªn láng lÎo, mÊt c©n b»ng bëi sù thiÕu hiÓu biÕt lÉn nhau. Cô thÓ lµ nh÷ng
nhu cÇu, mong muèn cña trÎ em kh«ng ®−îc ®¸p øng ®Çy ®ñ. §Æc biÖt, viÖc thùc hiÖn
quyÒn trÎ em trong gia ®×nh kh«ng ®−îc ®¶m b¶o. HÇu hÕt, trÎ em vÉn tån t¹i vµ
ph¸t triÓn trong sù s¾p ®Æt cña c¸c bËc cha mÑ. §iÒu nµy sÏ ¶nh h−ëng kh«ng nhá
®Õn qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch toµn diÖn cña trÎ.
TrÎ em lµ tÊm g−¬ng ph¶n chiÕu c¸c mèi quan hÖ trong gia ®×nh. Cæ ng÷ cã
c©u: "ë bÇu th× trßn, ë èng th× dµi" lµ ®Ó chØ con ng−êi bÞ chÞu t¸c ®éng rÊt lín bëi m«i
tr−êng. GÇn ®©y, d− luËn x· héi rÊt quan t©m ®Õn c¸c vÊn ®Ò vÒ trÎ em nh− trÎ lang
thang, téi ph¹m vÞ thµnh niªn, ma tuý, v.v... Cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n dÉn ®Õn
nh÷ng hÖ lôy x· héi tiªu cùc nµy, trong ®ã cã liªn quan rÊt lín ®Õn mèi quan hÖ gi÷a
cha mÑ vµ con c¸i. ¤ng bµ, cha mÑ kh«ng hiÓu biÕt con c¸i dÉn ®Õn sù thiÕu quan
t©m hoÆc quan t©m theo kiÓu ¸p ®Æt, k×m kÑp nhu cÇu ph¸t triÓn tù nhiªn cña trÎ...
còng lµ nguyªn nh©n cña nhiÒu hËu qu¶ nh−: trÎ em c¶m thÊy ch¸n n¶n, bi quan,
kh«ng muèn g¾n bã víi c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh, c¶m thÊy gia ®×nh kh«ng cßn
lµ chç dùa tin cËy… lµ nh÷ng vÊn n¹n x· héi ®ang thu hót sù quan t©m cña c¸c nhµ
l·nh ®¹o, qu¶n lý, khoa häc vµ toµn céng ®ång.
Nh− vËy, quan hÖ gi÷a cha mÑ vµ con c¸i cã ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn cÊu tróc
gia ®×nh vµ sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña x· héi. VÊn ®Ò lµ chóng ta ph¶i t×m ra nh÷ng
nh©n tè nµo ¶nh h−ëng ®Õn quan hÖ hiÓu biÕt cña cha mÑ ®èi víi trÎ em hiÖn nay ®Ó
tõ ®ã cã nh÷ng gi¶i ph¸p tèt nhÊt c¶i thiÖn, ph¸t triÓn mèi quan hÖ nµy theo h−íng
tÝch cùc nhÊt.
3. Nh©n tè ¶nh h−ëng vµ gi¶i ph¸p c¶i thiÖn mèi quan hÖ hiÓu biÕt
lÉn nhau gi÷a cha mÑ vµ con c¸i hiÖn nay
Nh©n tè ¶nh h−ëng:
Cã nhiÒu nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn thùc tr¹ng thiÕu hiÓu biÕt cña cha mÑ ®èi
víi con c¸i trong gia ®inh, tuy nhiªn, trong bµi viÕt nµy, chóng t«i ®Ò cËp mét vµi
nh©n tè chñ yÕu d−íi ®©y.
Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn
- 44 Sù hiÓu biÕt gi÷a gia ®×nh vµ trÎ em vÒ vÊn ®Ò quyÒn trÎ em hiÖn nay
Thø nhÊt, nh÷ng yÕu tè vÒ t©m lý, v¨n ho¸, lèi sèng cña x· héi ¶nh h−ëng cña
§¹o Khæng nh− "cha mÑ ®Æt ®©u con ngåi ®ã", "t¹i gia tßng phô", "c¸ kh«ng ¨n muèi
c¸ −¬n, con c·i cha mÑ tr¨m ®−êng con h−"… cã ¶nh h−ëng kh«ng nhá ®Õn mèi quan
hÖ nµy. Bªn c¹nh ®ã, m« h×nh gi¸o dôc trong gia ®×nh kh«ng mang tÝnh b×nh ®¼ng
mµ theo chiÒu däc tõ trªn xuèng; cha mÑ ch−a bao giê coi con c¸i nh− mét "®ñ t−
c¸ch" trong gia ®×nh cã quyÒn tham gia ý kiÕn, quyÕt ®Þnh nh÷ng g× liªn quan ®Õn
b¶n th©n vµ cña gia ®×nh, v.v... Lèi nghÜ nµy ë mét khÝa c¹nh nµo ®ã ®· ¶nh h−ëng
kh«ng nhá ®Õn c¸ch hµnh xö cña c¸c bËc lµm cha, lµm mÑ ®èi víi con c¸i. T− t−ëng
l¹c hËu, cæ hñ nh− lu«n ¸p ®Æt con c¸i theo khu«n mÉu, thiÕu t«n träng ý kiÕn c¸
nh©n vµ sù ph¸t triÓn tù do cña trÎ, v.v... HÇu hÕt cha mÑ nghÜ r»ng ®Ó con c¸i m×nh
ph¸t triÓn tèt nhÊt cÇn ph¶i tu©n theo nh÷ng nguyªn t¾c, chuÈn mùc mµ hä ®Æt ra.
Thø hai, t×nh tr¹ng thiÕu kiÕn thøc vÒ t©m, sinh lý trÎ em trong qu¸ tr×nh
nu«i d−ìng vµ gi¸o dôc dÉn ®Õn kh«ng biÕt trong mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn, trÎ em cã
nh÷ng nhu cÇu vµ mong muèn g× ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn ®¸p øng. Tõ x−a ®Õn nay, nh÷ng
kiÕn thøc vÒ trÎ em hiÖn ®Æc biÖt lµ vÒ t×nh dôc, quan hÖ kh¸c giíi, ch¨m sãc søc
khoÎ sinh s¶n,v.v... bÞ thiÕu trÇm träng vµ ®ãng khung trong quan niÖm cæ hñ l¹c
hËu kiÓu "vÏ ®−êng cho h−¬u ch¹y" ë c¸c bËc cha mÑ nhÊt lµ ë c¸c khu vùc n«ng th«n,
miÒn nói cßn khã kh¨n vÒ kinh tÕ, v¨n ho¸, gi¸o dôc, y tÕ… HËu qu¶ tÊt yÕu lµ cha
mÑ kh«ng thÓ cung cÊp, trang bÞ cho con c¸i nh÷ng kiÕn thøc nh− nh÷ng “liÒu thuèc
kh¸ng sinh” cÇn thiÕt ®Ó tù b¶o vÖ vµ tr¸nh ®−îc nh÷ng nguy c¬ mµ tuæi trÎ hay m¾c
ph¶i trong cuéc sèng.
Thø ba, nhËn thøc cña cha mÑ vÒ quyÒn trÎ em cßn rÊt h¹n chÕ. Kh«ng Ýt
ng−êi lín kh«ng biÕt trÎ em cã nh÷ng quyÒn vµ bæn phËn g× trong gia ®×nh ®Ó cã
nh÷ng øng xö phï hîp võa b¶o vÖ quyÒn cña trÎ, võa phï hîp víi c¸ch gi¸o dôc hiÖn
®¹i cã tÝnh khoa häc. C¸c bËc cha mÑ trong gia ®×nh ch−a cã nhËn thøc ®Çy ®ñ vµ cã ý
thøc thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ quyÒn trÎ em. HiÖn nay phÇn lín cha mÑ vÉn "vi ph¹m"
c¸c quyÒn cña trÎ nh− cßn d¹y dç con theo kiÓu "th−¬ng cho roi cho vät, ghÐt cho ngät
cho bïi", ng¨n cÊm trÎ quyÒn tù do kÕt giao, quyÒn ph¸t biÓu ý kiÕn, quyÒn tham gia,
quyÒn ®−îc th«ng b¸o, v.v... khiÕn cho trÎ c¶m thÊy bÞ hôt hÉng, ch¸n n¶n vµ bÞ ®éng
trong suy nghÜ vµ hµnh ®éng.v.v.
Thø t−, lèi sèng thùc dông cña x· héi hiÖn ®¹i khiÕn c¸c thµnh viªn trong gia
®×nh dµnh thêi gian ®Ó theo ®uæi nh÷ng môc tiªu riªng cña m×nh mµ Ýt nhiÒu gi¶m
sù quan t©m, ch¨m lo ®Õn gia ®×nh. §Æc biÖt, ë c¸c ®« thÞ lín, tuy ®iÒu kiÖn kinh tÕ -
x· héi ngµy cµng tiÕn bé, song, nh÷ng biÓu hiÖn gÇn ®©y cho thÊy, mèi quan hÖ gi÷a
cha mÑ vµ con c¸i ®ang ngµy mét bÞ r¹n nøt vµ thiÕu bÒn v÷ng. Thêi gian tiÕp xóc
gi÷a cha mÑ víi con c¸i ngµy cµng bÞ h¹n chÕ: ng−êi lín quan t©m ®Õn c«ng viÖc,
kiÕm tiÒn, kh¼ng ®Þnh vÞ thÕ trong x· héi.., trong khi trÎ em ph¶i dµnh phÇn lín thêi
gian cña m×nh ë tr−êng häc. Gia ®×nh ®ang gi¶m dÇn chøc n¨ng x· héi ho¸ trÎ em do
c¸c bËc lµm cha, lµm mÑ ®· chuyÓn giao chøc n¨ng ®ã cho nhµ tr−êng vµ x· héi mµ
kh«ng biÕt r»ng thiÕu gia ®×nh, trÎ em sÏ khã cã thÓ ph¸t triÓn toµn diÖn. §©y lµ
nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng cha mÑ vµ con c¸i kh«ng cã thêi gian gÇn gòi bªn nhau
®Ó t©m sù, trao ®æi.
Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn
- TrÞnh Hßa B×nh 45
Thø n¨m, hÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p quy liªn quan ®Õn vÊn ®Ò gia ®×nh, trÎ
em vµ quyÒn trÎ em ë n−íc ta cßn ch−a cô thÓ vµ thùc sù ®ñ m¹nh ®Ó céng ®ång cã
thÓ nh×n nhËn mét c¸ch toµn diÖn vÒ nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm ph¶i ch¨m lo vµ t¹o
®iÒu kiÖn tèt nhÊt cho trÎ em ®−îc ph¸t triÓn vµ thùc hiÖn quyÒn cña m×nh.
Mét vµi gi¶i ph¸p c¨n b¶n
ThËt khã cã thÓ ®−a ra ®−îc nh÷ng gi¶i ph¸p toµn diÖn nhÊt cho vÊn ®Ò trªn,
nh−ng râ rµng lµ chóng ta vÉn cã thÓ cã nh÷ng c¸ch thøc t¸c ®éng nh»m tÝch cùc ho¸
mèi quan hÖ gi÷a cha mÑ vµ con c¸i nh»m n©ng cao sù hiÓu biÕt vµ t×m ®−îc nh÷ng
®iÓm chung trong giao tiÕp, chia sÎ vµ ®ång c¶m.
Mét lµ, ph¶i t¨ng c−êng ho¹t ®éng tuyªn truyÒn vµ gi¸o dôc qua c¸c h×nh
thøc truyÒn th«ng: ®¹i chóng, trùc tiÕp, d©n gian, v.v... cho c¸c bËc cha mÑ vÒ tÇm
quan träng cña gia ®×nh ®èi víi sù ph¸t triÓn cña trÎ. Ng−êi lín trong gia ®×nh ph¶i
hiÓu gia ®×nh lµ c¸i n«i nu«i d−ìng vµ gi¸o dôc con c¸i ®Çu tiªn vµ quan träng nhÊt
®èi víi qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch mçi con ng−êi. V× vËy, t−¬ng lai
cña trÎ chÝnh lµ hÖ qu¶ cña mèi quan hÖ gi÷a cha mÑ vµ con c¸i trong ®ã vÊn ®Ò giao
tiÕp, hiÓu biÕt lÉn nhau cã tÇm quan träng ®Æc biÖt.
Hai lµ, cha mÑ ph¶i ®−îc trang bÞ nh÷ng kiÕn thøc khoa häc vÒ trÎ em tõ
“bông mang d¹ chöa” ®Õn khi sinh ra, lín lªn. Cã ®−îc nh÷ng kiÕn thøc nµy ®Ó c¸c
bËc cha mÑ cã nh÷ng øng xö phï hîp víi nh÷ng nhu cÇu vÒ sinh lý, t©m lý t−¬ng øng
víi tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn cña trÎ.
Ba lµ, gia ®×nh mét mÆt gi÷ g×n, ph¸t huy nh÷ng gi¸ trÞ truyÒn thèng tèt ®Ñp
(th−¬ng yªu, hiÕu th¶o, hßa thuËn, kÝnh träng…) mÆt kh¸c xo¸ bá, lo¹i trõ nh÷ng
phong tôc, tËp qu¸n, c¸ch nghÜ, t©m lý cæ hñ l©u nay ®· tån t¹i trong tiÒm thøc céng
®ång g©y c¶n trë ®Õn sù tiÕn bé cña gia ®×nh vµ x· héi. Kh«ng nh÷ng vËy, gia ®×nh
hiÖn ®¹i ph¶i biÕt tiÕp thu nh÷ng mÆt tiÕn bé, khoa häc trong c¸ch gi¸o dôc, øng xö
víi con c¸i nh− t«n träng ý kiÕn vµ quyÒn quyÕt ®Þnh c¸ nh©n, cha mÑ thùc sù lµ
nh÷ng ng−êi b¹n gÇn gòi víi trÎ, coi trÎ nh− lµ mét thµnh viªn ®−îc quyÒn b×nh ®¼ng
trong c«ng viÖc gia ®×nh. Gia ®×nh ph¶i thùc sù lµ m«i tr−êng tèt nhÊt ®Ó ph¸t triÓn
nh©n c¸ch con ng−êi.
Bèn lµ, cha mÑ vµ con c¸i cÇn t¨ng c−êng thêi gian tiÕp xóc víi nhau nh»m
tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu t×nh c¶m, vËt chÊt cña trÎ ®ång thêi cha mÑ cã ®iÒu kiÖn
trë thµnh nh÷ng "ng−êi b¹n" cïng chia sÎ, lý gi¶i nh÷ng vÊn ®Ò mµ trÎ em gÆp ph¶i
trong cuéc sèng. §©y lµ c¸ch tèt nhÊt ®Ó cha mÑ vµ con c¸i hiÓu nhau h¬n.
Bèn lµ, cô thÓ ho¸ c¸c v¨n b¶n ph¸p quy vÒ gia ®×nh vµ trÎ em tíi céng ®ång
®Ó ng−êi lín nãi chung vµ c¸c bËc cha mÑ nãi riªng thÊy ®−îc quyÒn vµ nghÜa vô cña
m×nh ®èi víi con c¸i vµ tõ c¬ së ®ã hä cã nh÷ng øng xö phï hîp h¬n n÷a trong mèi
quan hÖ c¬ b¶n cña gia ®×nh nµy.
Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn
nguon tai.lieu . vn