Xem mẫu
- Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2019. ISBN: 978-604-82-2981-8
SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP TÌNH HUỐNG TRONG GIẢNG
CÁC HỌC PHẦN THẠC SỸ QUẢN TRỊ KINH DOANH
Trần Văn Hòe
Trường Đại học Thủy lợi; email: hoetv@tlu.edu.vn
1. GIỚI THIỆU CHUNG quản trị. Thứ ba, thông qua giải quyết các
tình huống, người học phát triển các kỹ năng
Phương pháp tình huống trong giảng ở
các trường đại học nói chung, ở bậc giảng giao tiếp, thuyết trình, lắng nghe, tranh luận
sau đại học nói riêng đã được sử dụng khá và hợp tác để giải quyết vấn đề. Thông qua
phổ biến. Đây là phương pháp phát huy tính làm việc nhóm trong thực hiện các bài tình
tích cực và chủ động của người học và tạo huống, người học rèn luyện kỹ năng làm việc
khả năng chuyển tải kiến thức, kỹ năng có nhóm, kỹ năng lãnh đạo, kỹ năng tổ chức
hiệu quả đến người học. Bài viết này tập công việc, v.v. Thứ tư, phương pháp tình
trung làm rõ về phương pháp tình huống và huống sẽ góp phần xây dựng quan hệ giao
quá trình triển khai phương pháp tình huống tiếp giữa giảng viên và người học, giữa học
trong giảng các học phần cho thạc sỹ quản viên với nhau. Thông qua giao tiếp, không
trị kinh doanh. khí tiết học sẽ sôi nổi, thấu hiểu lẫn nhau và
tính “khai phóng” của hoạt động giảng và
2. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU học sẽ phát huy, hiệu quả hoạt động đào tạo
cao hơn.
2.1. Phương pháp tình huống.
Phương pháp tình huống đòi hỏi giảng
Phương pháp tình huống (Case study) viên phải xây dựng hệ thống các tình huống
được khởi xướng từ những năm 40 của thế kỷ gắn với nội dung học phần. Các học phần
XX tại Đại học Harvard (Hoa Kỳ). Giảng khác nhau cần những tình huống khác nhau
theo phương pháp tình huống đòi hỏi giảng nền cần phải có một hệ thống tình huống cho
viên phải giảm bớt thời lượng giới thiệu lý một ngành đào tạo. Các tình huống có thể có
thuyết, tăng thời lượng thực hành tình huống thực (tình huống thực tế) hoặc tình huống giả
thực tế với người học. Phương pháp tình định (với các giả định thực tế của người xây
huống mang lại nhiều lợi ích cho cả người dựng tình huống). Trong các giáo trình, bài
học và giảng viên. Trước hết, hỗ trợ người giảng của những giảng viên có kinh nghiệm
học chủ động trong hiểu và tích lũy kiến thức thường lấy những tình huống thực tế làm
thông qua tính chủ động và năng lực sáng tạo công cụ giảng miễn là không ảnh hưởng đến
cá nhân. Thảo luận tình huống tạo ra sự hoạt động của doanh nghiệp hay vi phạm
tương tác giữa người học với nhau, giữa pháp luật. Để phục vụ cho việc giảng và học,
giảng viên và người học nên buộc người học các tình huống có thể xây dựng dưới hai dạng
phải tăng cường tư duy phân tích, suy luận, cơ bản. Dạng thứ nhất là những tình huống
đánh giá vấn đề. Thứ hai, người học sẽ được tổng hợp (tình huống lớn), thường gắn với
rèn luyện khả năng ứng dụng lý thuyết vào một doanh nghiệp, vấn đề đặt ra bao phủ toàn
giải quyết các vấn đề thực tiễn và nhờ đó bộ những hoạt động của doanh nghiệp hoặc
thâu nhận các kiến thức mới, hiểu những vấn gắn với một lĩnh vực quản trị hay kinh doanh.
đề đang đặt ra đối với nhà kinh doanh và Những tình huống về Walk mart, về
445
- Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2019. ISBN: 978-604-82-2981-8
Samsung, về công ty X, Y, Z thuộc dạng gắn về lý thuyết, tức là gắn với nội dung lý thuyết
với doanh nghiệp. Cũng có thể xây dựng tình của học phần và phải tạo tình huống, tạo
huống liên quan đến chiến lược kinh doanh thách thức để người học “động não” nhằm
của doanh nghiệp, liên quan đến thâm nhập tìm ra vấn đề cần giải quyết. Một tình huống
thị trường của một loại sản phẩm vào một tốt cũng phải khuyến khích sự hợp tác giữa
đoạn thị trường nhất định, v.v. Loại tình các thành viên nhóm và giữa các nhóm để tạo
huống này hỗ trợ người học nắm chắc những cơ hội nâng cao kỹ năng làm việc nhóm và
vấn đề lý thuyết cơ bản và kỹ năng ứng dụng tạo động lực cho người học theo nhóm. Khi
vào giải quyết một vấn đề thực tiễn quản trị xây dựng tình huống và lên kế hoạch thực
và kinh doanh. Dạng thứ hai là những tình hiện phải gắn với thời gian thực hiện và tiến
huống cụ thể gắn với một vấn đề (chương, độ thực hiện học phần theo đúng đề cương
mục) của học phần. Các tình huống loại này học phần.
thường ngắn gọn, đặt ra một vấn đề cụ thể Để thiết kế một tình huống có chất lượng,
như ra một quyết định quản trị về nhân sự, giảng viên có thể phải trải qua các công việc
quản trị tài chính hay một chương trình sau đây: (1) Xác định mục tiêu và trọng tâm
marketing. Trên cơ sở tình huống của giảng của tình huống, tức là tình huống nhằm trang
viên, người học phải phân tích tình huống bị kiến thức và rèn luyện kỹ năng gì cho
(Case analysis), tìm ra vấn đề cần giải quyết người học; (2) Xác định những kiến thức mà
(Case questions) và đề xuất phương án để người học đã có và cần phải có để giải quyết
giải quyết các vấn đề đặt ra (Alternatives). được tình huống. Tùy thuộc vào từng học
phần mà yêu cầu kiến thức là khác nhau; (3).
2.2. Ứng dụng phương pháp tình huống Thu thập dữ liệu cần thiết (kể cả những số
trong giảng và học các học phần thạc sỹ liệu thực tế) để đưa vào tình huống; (4) Lựa
quản trị kinh doanh chọn hình thức mô tả tình huống như đoạn
Để ứng dụng phương pháp tình huống, các văn, bảng số liệu, sơ đồ, biểu đồ, v.v.; (5)
giảng viên nên sử dụng chu trình P - D - C - Thiết kế tình huống sao cho bảo đảm được
A (Plan-Do-Check-Action) trong suốt thời những vấn đề đang đặt ra và cần giải quyết;
gian thực hiện một học phần trên lớp và tự (6) Để nâng cao chất lượng tình huống, cần
học của người học. Các bước của chu trình đưa tình huống ra thảo luận giữa các đồng
này có thể thực hiện như sau: nghiệp hoăc/ và tổ chức thảo luận tình huống
- Giảng viên chuẩn bị tình huống và giao đó ở bộ môn hay nhóm giảng viên; (7) Chỉnh
nhiệm vụ, người học chuẩn bị để thực hiện sửa và hoàn thiện tình huống trước khi
(Plan - Lên kế hoạch) triển khai.
Chuẩn bị các tình huống có chất lượng sẽ Với một hệ thống tình huống đã được
quyết định sự thành công của của các bài chuyển bị, giảng viên có thể giao cho các
giảng và kích thích người học suy nghĩ và nhóm thực hiện sau khi đã giới thiệu lý
sáng tạo. Một tình huống tốt cần bám sát nội thuyết và thảo luận lý thuyết. Người học chỉ
dung học phần, gắn với thực tiễn. Trong có thể thực hiện nghiên cứu tình huống khi
nhiều trường hợp, dựa vào kinh nghiệm hoạt đã hiểu rõ lý thuyết, có kỹ năng phân tích và
động nghề nghiệp giảng viên có thể biên soạn đánh giá tình huống, trên cơ sở đó để sáng
tình huống dựa trên các vấn đề thực tiễn của tạo cá nhân hay sáng tạo nhóm.
người học, của doanh nghiệp mà giảng viên - Triển khai thực hiện giảng theo phương
đã có cơ hội tham gia hoặc thảo luận. Cũng pháp tình huống (Do - Thực hiện)
có thể dựa vào các tài liệu tham khảo hay Thảo luận tình huống được thực hiện trên
những khảo sát qua thực hiện các đề tài lớp theo nhiều phương thức: (1) Thảo luận tự
nghiên cứu để biên soạn thành tình huống. do để khuyến khích người học tự do sáng tạo.
Một tình huống có chất lượng cũng phải rõ ý Trên cơ sở tình huống đã được giới thiệu với
446
- Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2019. ISBN: 978-604-82-2981-8
người học, giảng viên có thể gợi ý các vấn đề quả giảng và học, điều quan trọng không phải
cần giải quyết và hướng dẫn người học thảo là sử dụng những bài kiểm tra này để đánh
luận, tự do đưa ra ý kiến cá nhân, giảng viên giá người học mà là để tìm ra những “lỗi”
ghi lại các ý kiến và sau đó gợi ý trở lại cho cần khắc phục nhằm nâng cao kiến thức và
người học để thảo luận theo từng vấn đề. Tùy kỹ năng cho người học qua mỗi tiết giảng;
theo từng tình huống mà giảng viên có thể chương, mục của học phần. Bước kiểm tra
tổng kết hay không tổng kết vấn đề nhằm để cũng tạo cơ sở cho thực hiện khâu tiếp theo.
người học tự nhận thức; (2) Thảo luận đối Xác định rõ mục tiêu như vậy để người học
kháng để giúp người học tự phát hiện vấn đề tự giác tham gia các bài kiểm tra mà không
và tranh luận để đi đến sự thống nhất với “đối phó” với giảng viên.
nhiều phương án khác nhau có tính khả thi và - Hành động trở lại (Action - Hành động
tối ưu từ cao xuống thấp. Thảo luận đối tiếp theo)
kháng chỉ nên áp dụng cho những tình huống Hành động trở lại cần phải được thực hiện
mà các phương án giải quyết vấn đề thường ngay sau thực hiện mỗi một tình huống nhằm
trái ngược nhau và cho ra những kết quả khác sửa “Lỗi” và nâng cao kiến thức, kỹ năng cho
nhau; (3) Thảo luận theo nhóm nghiên cứu, người học. Hành động trở lại cũng nhằm đưa
một nhóm (được giao nhiệm vụ trước theo kế vào ứng dụng những kết quả đã đạt được để
hoạch) thuyết trình toàn bộ phần chuẩn bị từ thực hiện tốt hơn một chu trình P-D-C-A tiếp
phân tích tình huống, đặt câu hỏi tình huống theo với một bậc cao hơn trong thang đánh
và phương án giải quyết vấn đề. Các nhóm giá hay một vấn đề mới.
hoặc các cá nhân phát biểu ý kiến, có thể
nhận xét, bổ sung hoặc đặt câu hỏi tùy thuộc 3. KẾT LUẬN
vào từng tình huống. Phương pháp thảo luận Đối với đào tạo thạc sỹ nói chung, thạc sỹ
này, giảng viên sẽ đóng vai trò dẫn dắt, quản trị kinh doanh (MBA) nói riêng,
hướng dẫn với mục tiêu chủ yếu là hỗ trợ phương pháp tình huống sẽ đóng góp rất lớn
người học cùng cộng tác và cộng tác với vào việc củng cố kiến thức, rèn luyện kỹ
giảng viên để tìm ra phương án cho các vấn năng, đặc biệt là phát triển sự động não, tính
đề của tình huống. sáng tạo của người học. Trên thế giới cũng
Sau khi thảo luận, giảng viên phải tổng kết như ở Việt Nam, phương pháp tình huống đã
và đánh giá được mức độ đóng góp của được sử dụng khá rộng rãi và hiệu quả.
người học và của các nhóm nghiên cứu. Để
khuyến khích người học, nhiều giảng viên đã 4. TÀI LIỆU THAM KHẢO
khuyến khích người học tham gia đánh giá
[1] Christensen, C.R., and Hansen, A.J. (1987),
theo một trọng số nhất định.
Teaching and the Case Method, Boston:
- Kiểm tra mức độ nhận thức của người Harvard Business School.
học sau khi triển khai (Check - Kiểm tra) [2] Trần Thế Nữ (2014), Ứng dụng case trong
Đây là khâu quan trọng của vòng tròn giảng dạy tích cực, Kỷ yếu hội thảo quốc
PDCA nhằm tìm ra kết quả của quá trình gia, NXB Đại học Kinh tế Quốc dân.
giảng và học để thực hiện khâu tiếp theo và [3] Sri Kartikowati Rr. (2013), The Technique
sữa những “lỗi” cần thiết. Giảng viên có thể of “Plan - Do - Check and Act” to Improve
sử dụng những câu hỏi ngắn, những bài trắc Trainee Teachers’ Skills, Asian Social
nghiệm nhanh hay đề nghị người học viết ra Science, Vol. 9, No. 12, Published by
giấy những kiến thức, kỹ năng đã nhận thức Canadian Centre for Science and Education.
được. Đối với giảng viên, để nâng cao hiệu
447
nguon tai.lieu . vn
