Xem mẫu
- S d ng l i trích d n hi u qu Nh ng l i trích d n cũng làm cho câu chuy n thêm a d ng và tăng nh p câu chuy n. Ngư i c không ch c h t dòng n sang dòng kia v thông tin trong câu chuy n. M t câu chuy n không có l i trích d n r t nhàm chán. Khi nào nên trích, khi nào không Ch nên dùng nh ng l i trích d n có kh năng tóm t t hay v m t tình hu ng nào ó, ch a ng nh ng c m giác ho c hình nh m nh, ho c cho th y tính tình c a m t ngư i nào ó. ây là l i m t ngư dân Campuchia ư c trích trên t Phnompenh Post, tóm t t cách nhìn i gi n d c a ông."Tôi bi t làm hai vi c trong i: ánh b t cá và ăn cá. Cha tôi và các con tôi cũng v y." B trư ng n i v Thái Lan, ư c trích trên t Bangkok Post, nói v i băng ng mafia a phương r ng ông s ti p t c di t tr t i ác, ma túy và c b c: "Bây gi , hãy nghe tôi c nh cáo ây: tôi s làm cho Bangkok và các t nh lân c n tr nên s ch s . Vì v y nh ng ai làm b y hãy s a sai, và ng b o r ng tôi ã không c nh báo." L i trích d n này cho th y quy t tâm c a v b trư ng ó m nh n âu.
- Sau ây là l i c a m t ngư i M ã t ng tham gia chi n tranh Vi t Nam, nói v cu c g p g sau này t i vùng nông thôn Vi t Nam v i m t ngư i ã t ng i u bên kia chi n tuy n. L i trích d n này ư c ăng trong m t bài c a hãng thông t n AP, ưa c gi vào ngay quang c nh t i ch và nh ng xúc ng c a ngư i trong cu c: "Lúc ó, ông ta ch m qua chi c xe p c a tôi, kéo tay tôi và ôm ch m l y tôi, t a như m t ngư i cha ôm con. C ch ó th t n ng m, tôi c m nh n ư c hơi m ó. Trong 5 phút ng h , ông ã làm tôi m t h t t ch ." Nhi u phóng viên ch ơn gi n ưa vào bài c a mình h t l i trích d n này n l i trích d n khác. H thư ng làm th khi vi t v nh ng b n tuyên b , nh ng bài di n văn ho c h p báo. ó là phong cách báo chí lư i bi ng và phong cách ó khi n câu chuy n khó hi u và chán phèo. t các l i trích d n hay lên g n u bài vi t lôi cu n c gi c ti p câu chuy n. B n cũng có th t nh ng l i trích hay cu i bài, làm như v y s t o ư c n tư ng m nh cho ngư i c. Khi dùng m t l i trích b sung cho o n m u, b n nên ch c ch n r ng l i trích ó s thêm vào bài m t d ki n m i m . ng dùng nh ng l i trích d n ch nh c l i cùng m t d ki n ã nói n trong o nm u (hay ch khác trong bài) như trong bài vi t sau: PHNOMPENH, Campuchia - Hôm qua Campuchia loan báo ã lo i tr ư c b nh b i li t tr em, tr thành qu c gia cu i cùng t i Tây Thái Bình Dương tiêu di t ư c căn b nh này. Th tư ng Hun Sen nói ông hãnh di n "loan báo cho toàn th gi i bi t r ng l n u tiên trong l ch s Campuchia, b nh b i li t tr em ã ư c lo i tr trong nư c."
- ng dùng nh ng l i trích nhàm chán, khó hi u hay l p l i nh ng gì ã rõ ràng quá r i. Trong nh ng trư ng h p như v y, ch nên dùng l i c a b n vi t l i là . Nhi u phóng viên dùng l i trích d n ch vì h có s n trong s tay. H mu n ch ng t cho c gi th y r ng h ã ph ng v n các ngu n tin c a câu chuy n. Tránh làm như v y. Hãy xem xét các thí d sau ây cho th y cách dùng các câu trích r t d ăng trên nhi u n ph m. Sau ây là trích l i m t b trư ng c a Vi t Nam: "Ch bi n g o, hoa màu, cà phê và trà cũng như g và các lâm s n khác s ư c coi là m t ngành công nghi p s d ng nhi u lao ng h a h n nh t." ây là cách nói khó hi u mà các nhân viên quan ch c thư ng hay dùng. B n nên dùng l i c a mình vi t l i m t cách rõ ràng và d hi u - nhưng trư c tiên b n ph i tìm hi u xem b trư ng này mu n nói gì. M t l i trích t m t viên ch c Liên Hi p Qu c t i Phnom Penh: "Tôi r t hy v ng s tăng cư ng h p tác và vi n tr gi a Chính ph Hoàng gia Campuchia và Qu Môi trư ng Th gi i." Câu ó r t khô khan và mơ h . Câu sau ây ch là d ki n v b i c nh, không ph i là nh ng l i nên trích d n: "Giá c a m i l n dùng th c ăn nhanh là 40-50 baht, so v i 7 USD t i Singapore và 12 USD t i Hoa Kỳ." T hơn n a, tin này l i ư c gán cho m t ngu n tin vô danh.
- Qua kinh nghi m, b n có th t bi t khi nào nên trích và khi nào không. ng b t u b ng m t l i trích d n. Nói chung, không nên b t u bài vi t b ng m t l i trích d n b i vì n u b n làm như v y, c gi có th b l n l n. Có th h không bi t r ng ai ó nói hay câu chuy n trong bài là gì. Sau ây là o n m u c a m t bài vi t ăng trên m t nh t báo ti ng Anh t i Lào: “ i u làm cho tôi khó ch u là m t s các báo nư c ngoài luôn luôn tìm cách ch trích Lào mà không m x a gì n s th t, h ch vi t theo nh ng i u tư ng tư ng mà thôi,” T nh trư ng Champasak, ông Oneneua Phommachanh, nói trong bu i khai m c m t khóa h c v báo chí t i Pakse, vào bu i sáng mà m t s băng ng ăn cư p len l i vào Lào qua èo Vangtao-Chongmek t i biên gi i Thái- Lào. Mãi n cu i câu dài d ng d c này chúng ta m i bi t ư c r ng l i tuyên b c a t nh trư ng này có liên quan t i băng ng ăn cư p t i biên gi i. Dù v y, chúng ta cũng v n không bi t rõ ã x y ra nh ng gì. Nh ng ‘s th t’ nào, nh ng ‘tư ng tư ng’ nào? L i trích ư c rõ ràng hơn n u b n gi i thích trư c toàn c nh c a các câu trích d n.
- Vi t l i câu trích trên s như th này: "T nh trư ng Champasak Onenueua Phommachanh hôm qua ã ch trích các phương ti n truy n thông nư c ngoài ưa tin v m t v t n công vào m t n biên gi i Nam Lào. V t nh trư ng này nói các phóng viên nư c ngoài t s ki n ó như là m t v t n công c a phi n quân nh m vào chính ph , nhưng ông nh t m c cho r ng ó ch là m t v cư p bóc mà thôi. ‘ i u ó làm cho tôi khó ch u,' ông nói." Ai nói? N u b n có nh ng l i trích d n c a nhi u ngư i khác nhau, ng ch ng ch t nh ng l i này cùng m t ch . Ngư i c s b l n l n không bi t ai nói gì. Trư c tiên, b n nên gi i thi u l i ngư i v a nói c gi bi t r ng l i k ti p là c a ngư i th hai. Sai: ‘Tôi không hài lòng v i ngân sách m i vì nó s làm h i n ngư i nghèo.’ T nh trư ng nói. ‘Ngân sách này chung cu c s bu c chính ph ph i tăng thu ’ Ch t ch Thư ng Vi n nói. úng: ‘Tôi không hài lòng v i ngân sách m i vì nó s làm h i n ngư i nghèo.’ T nh trư ng nói.
- Còn Ch t ch Thư ng Vi n thì cho r ng ‘ngân sách này chung cu c s bu c chính ph ph i tăng thu ’. ‘Nói’ là r i Trong h u h t m i trư ng h p, dùng nh ng l i trích d n v i t ‘nói’. ây là m t t ơn gi n, rõ ràng và trung l p. ng ng i r ng b n l p l i t ‘nói’ nhi u l n quá; c gi không ý n i u này. Nh ng t như ‘nh n r ng’, ‘tuyên b ’, ‘kh ng nh’, v.v. mang nhi u ý nghĩa khác nhau. Ch ng h n, khi b n nói có ai ó "th a nh n r ng" có nghĩa là b n t ý nghi ng v nh ng gì ngư i này nói. ng thay i l i trích d n! Các d u ngo c ánh d u l i trích d n có nghĩa là t t c nh ng gì gi a là nguyên văn l i ngu n tin nói. ng bao gi thay i l i trích d n, cho dù b n mu n làm cho nh ng l i này rõ nghĩa hơn. (Tuy nhiên, b n v n có th c t b nh ng ch ‘ m ’ và nh ng ti ng vô nghĩa ngư i ta thư ng dùng trong văn nói. Có m t s phóng viên còn tin r ng, s a văn ph m c a ngư i nói cũng ư c). N u b n dùng l i trích d n, hãy dùng nguyên văn. N u không, ch nên dùng m t ph n l i nói ó. Ho c vi t l i ý c a l i nói b ng chính l i c a b n và không dùng các d u ngo c.
- ng trích l i mà không lưu ý n toàn c nh Có nghĩa là b n cho c gi bi t chính xác ngu n tin mu n nói gì khi h nói như v y. Trong cu c tr l i ph ng v n v i b n, ngu n tin có th thêm nh ng l i gi i thích câu b n trích d n rõ nghĩa thêm. Ho c h có th nói r ng thêm v v n ó, ho c h ch nói như v y là nói ùa mà thôi. B n ph i cho c gi bi t toàn c nh c a câu nói. Thí d , b n ph ng v n m t c u th bóng á. Anh ta nói v các c u th trên 35 tu i, và nói: ‘Tôi gi i nh t’. B n có th trích l i anh. Nhưng b n ph i nói rõ v i c gi v toàn th ý nghĩa c a câu nói. Anh ta nói v kh năng chơi bóng c a anh ch không ph i là v i u gì khác. Anh so sánh chính mình v i các c u th trên 35 tu i khác, không ph i v i m i c u th . ý n m t lo t nh ng l i trích d n li n nhau N u nh ng l i trích d n ư c s d ng h p lý, chúng s làm cho bài c a b n m nh m hơn. Song r t nhi u phóng viên ch ơn gi n ưa vào bài c a mình h t l i trích d n này n l i trích d n khác. H thư ng làm th khi vi t v nh ng b n tuyên b , nh ng bài di n văn ho c h p báo. ó là phong cách báo chí lư i bi ng và phong cách ó khi n câu chuy n khó hi u và chán phèo. B n c n bi t cách d n d t c gi hi u ư c câu trích nào là quan tr ng và trong b i c nh như th nào.
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học