Xem mẫu
- CHƯƠNG III: QUÁ TRÌNH CAN THI P C A TBCN I V I BÁO CHÍ I. NHÀ NƯ C TBCN CAN THI P GIÁN TI P T I BÁO CHÍ Trong nhi u trư ng h p, nhà nư c TBCN không tr c ti p nhúng tay vào dòng ch y c a báo chí mà thông qua các ông ch t p oàn, t ó t o áp l c lên các cơ quan báo chí b ng nhi u hình th c: thao túng cơ quan báo chí ho c xây d ng các cơ quan báo chí… 1. Nhà nư c TBCN xây d ng cơ quan báo chí Khi nhà nư c TBCN ng ra xây d ng ho c mua c ph n các cơ quan báo chí, t c các cơ quan báo chí ó thu c v chính quy n, ph c v cho l i ích c a chính quy n, và ch u s giám sát ch t ch . VD1: Vào năm 1998, chính ph Tony Blair c a Anh Qu c ã thành l p m t B Ph n Truy n Thông Chi n Lư c (the Strategic Communications Unit), bao g m các ký gi và nhân viên thông tin, giúp i u h p thông tin liên l c cũng như vi t bài cho các v B Trư ng. Thêm vào ó, trong th i i th gi i thay i nhanh chóng hàng ngày, gi i chính tr ngày càng l thu c vào nh ng chuyên gia truy n thông ho ch nh chi n lư c h u nh hư ng lên chương trình ngh s (c a các cơ quan truy n thông chính m ch m i ngày) cũng như tác ng và xoay chuy n (spin) gi i ký gi cho các bài tư ng trình trên báo, truy n thanh hay truy n hình i theo chi u hư ng thu n l i nh t cho h . Cũng trong th i i này, thi u kh năng ch ng
- qu n lý truy n thông s làm cho ng phái ó m t th thư ng phong, và có th m t c v trí nh hư ng, dù trư c ây có m nh l n c nào. Nói tóm l i, truy n thông chính tr tr thành m t thành t quan y u trong các h th ng chính tr dân ch hi n nay. VD2: HÃNG THÔNG T N AFP Charles Louis Havas ã sáng l p ra Agence Havas vào năm 1835 nh m cung c p thông tin cho báo chí, t p chí nh kỳ vào các t p chí khác Pháp. Tuy nhiên cũng chính quy n l c v th trư ng truy n thông và tin t c ãd n ns s p c a Agence Havas ngay u th chi n th hai. Khi ó, Agence Havas ã b tư c b nh ng d ch v phân ph i truy n thông c a nó và b chính quy n Pháp ti n hành qu n lý, ki m duy t. Nó ư c i tên thành Office Fancs d’information (French Information Office - FIO) vào 1940. Ti p theo, hãng thông t n m i này nhanh chóng b thâu tóm b i Bazis sau khi Pháp u hàng phát xít c. M ng lư i phân ph i trư c ây c a Agence Havas ư c s d ng l i ph c v cho Nazi và chính quy n Vichy. Năm 1944 vi c ho t ng c a hãng FIO ư c i u khi n b i m t nhóm c u thành viên c a Fench Resistance và FIO ư c i tên thành Agence France-Press (AFP). Nh ng ngư i này l y l i quy n i u hành và nhanh chóng l y l i ư c cơ c u cũng như danh ti ng toàn c u c a Agence Havas trư c ây. Tuy nhiên vi c tr v n sâu s c c a chính quy n ã làm cho AFP không lâu sau ó ch u s ki m soát c a chính quy n. AFP v n còn là m t cánh tay cl cc a chính ph cho n 1950. Khi ó hãng im t
- v i s c nh tranh m i trong nư c v i hãng Agece Centrade Presse ho t ng t 1951 cũng như các hãng thông t n qu c t là AP, Reuters… Trong khi các hãng thông t n khác ho t ng c l p và có khuynh hư ng v thương m i thì AFP b gi i h n như là m t hãng thông t n chính ph . Tuy nhiên dư i s d n d t c a Jean Marin là CEO t 1954 n 1975, AFP b t u có c i cách nh m thay i trong ho t ng c a nó. Năm 1957, AFP ư c m t s t do không nh ng cho vi c phát tri n thương m i mà còn cho c chính sách biên t p c a nó. Tuy nhiên, chính quy n pháp v n còn gi s ki m soát m nh m trong m i ho t ng c a hãng. Trong khi lu t m i ban hành vào tháng 10-1957, AFP ư c ho t ng c l p v i nh ng quy n dân s , lu t còn ngăn c m hãng tích góp v n thông qua vi c bán c ph n cho các nhà u tư tư nhân. Trong cùng th i gian ó thì lu t cũng yêu c u hãng báo cáo ngân sách cân i cho m i năm. M t gánh n ng cho hãng là ph i cung c p cho các khách hàng thi t y u bao g m tám nhà i di n t các t báo ngày trong nư c và năm nhà i di n c a chính ph n m trong ban i u giám c c a AFP. Trong khi các hãng thông t n l n trên th gi i u do tư nhân n m quy n thì AFP l i ư c i u khi n b i nhà nư c Pháp. Tuy th , AFP v n là m t hãng thông t n l n không ch vì nó t n t i lâu i nh t mà còn b i uy tính cung c p s n ph m, d ch v có ch t lư ng. 2. S liên minh, t p trung hóa trong ho t ng truy n thông Báo chí các nư c tư b n ngày càng có xu hư ng thu h p di n tích s h u. Các t p oàn l n thao túng, nu t các t p oàn nh ho c sát nh p l i v i nhau khi n cho s phong phú v ti ng nói b gi m thi u. Cho dù không
- có s can thi p tr c ti p c a các ông ch tư b n n báo chí thì s s h u t p trung này cũng gây ra nh hư ng r t l n, b i các t báo cũng m t h th ng thì không th có quan i m trái ngư c nhau hay khác nhau ư c. V cơ b n, các t p oàn báo chí các nư c tư b n hình thành trên cơ s c nh tranh, tích t tư b n, cá l n nu t các bé ho c các công ty báo chí truy n thông t nguy n liên k t l i b ng hình th c mua bán hay sát nh p v i nhau nh m tăng ngu n l c, t o ra s c m nh kh năng c nh tranh t n t i và phát tri n trong môi trư ng c nh tranh kh c li t. Cũng có th , các quá trình di n ra gi a các t p oàn kinh t công nghi p thương m i, d ch v v i các công ty báo chí truy n thông nh m m r ng lĩnh v c kinh doanh, t o ra l i th xã h i trong phát tri n. Trong xu hư ng tích t và t p trung tư b n như ngày nay, các công ty báo chí truy n thông ngày càng bành trư ng m nh m b ng cách mua l i, sát nh p, thôn tính các công ty nh hơn không s c c nh tranh. V i vi c b ra hàng t ôla, các ông ch này ã y nhanh nh ng s t p h p m i trong lĩnh v c báo chí, truy n thông a chúng, t o ra quy mô ho t ng, s c m nh nh hư ng vư t ra ngoài biên gi i qu c gia, ph m vi khu v c. Theo s li u c a công ty nghiên c u th trư ng Dialogic, trong 5 tháng u năm 2007 trên toàn th gi i ã ghi nh n 372 b n h p ng sát nh p mua l i gi a các công ty, t p oàn báo chí truy n thông v i t ng giá tr l n n 93,8 t USD. áng chú ý nh t là h p ng sáp nh p gi a Google v i Double Click, tr giá 3,1 t USD h i tháng 4-2007, h p ng sát nh p gi a Yahoo v i Right Media tr giá 680 tri u USD. Có th th y báo chí ngày nay phát tri n theo 2 xu hư ng sau:
- Xu hư ng th nh t là phát tri n theo chi u d c. ó là s phát tri n nh m m b o s bao quát y các công o n s n xu t m t lo i hình s n ph m truy n thông (l p chương trình, s n xu t, phát hành ho c phân ph i), ho c s bành trư ng, liên k t trong n i b các lo i hình báo chí truy n thông nh m tăng cư ng ưu th , s c m nh trong c nh tranh. Ví d như báo chí ch t p trung vào phát tri n t t c các công o n c a 3 lo i hình d ch v chính c a mình là phát thanh, truy n hình và trang web trên kh p toàn c u. M , có th nói Gannett là t p oàn báo chí truy n thông có s lư ng u báo l n nh t. T p oàn này ang s h u 90 t nh t báo (trong ó có USA Today - m t trong 2 t có quy mô toàn qu c và Wall street Jourmal - t báo hàng u v tài chính, kinh t m ), 36 t báo nh kỳ khác, ki m soát 10 ài truy n hình, 16 dài phát thanh và m t công ty qu ng cáo l n nh t nư c M . Hãng Turmer Broadcastinh System do Robert Edward Turner sáng l p năm 1963 l i thành công và n i ti ng ch y u do s n i ti ng và phát tc a kênh truy n hình CNN. ư c thành l p và i vào ho t ng t 1/6/1960 n nay CNN ã ph sóng toàn c u thông qua v tinh, cung c p d ch v tin t c truy n hình cho hơn 55 tri u gia ình M và hàng t dân c a 92 nư c trên th gi i. Năm 1995, CNN ã sát nh p vào t p oàn Time Warner - m t ch truy n thông có tài s n tr giá 18 t USD. Xu hư ng th hai là liên k t và bành trư ng theo hàng ngang, u tư vào nh ng ngành khác như t o s liên k t nh ng ngành báo chí truy n thông, công nghi p, tài chính, d ch v r t xa nhau h tr l n nhau, h n ch r i ro, tăng cư ng s c m nh. Theo xu hư ng ó, năm 1986, công ty General Electric ã mua m ng truy n hình m NBC, công ty vi n thông kh ng l m AT&T năm 1999 ã n m quy n ki m soát h th ng truy n hình
- cáp TCI, r i n năm 2004 thôn tính ti p m ng Mediaone. T năm 1999, t p oàn Viacom ã thôn tính công ty i n nh Pamount và hãng truy n hình CBS. Năm 2000, t p oàn AOL tuyên b h p nh t v i Time Warner. Còn Vivendi và Canal Plus, m t t p oàn tư b n pháp ã h p nh t v i Seagram, hay vi c Rupert Murdoch ã len chân vào ngành truy n hình ph i tr ti n theo yêu c u t i Italia, c và ang chu n b th c hi n ng sáp nh p v i t p oàn Newscorp có tr giá vài t USD. M t nghiên c u c a giáo sư Piter Philips, trư ng i h c Sonoma cho th y 118 ngư i là thành viên h i ng qu n tr c a 10 t p oàn báo chí l n nh t nư c M ng th i có m t h i ng qu n tr c a 288 t p oàn kinh t khác, trong khi các t p oàn Tribune, New York Times và Gannettt u có thành viên h i ng qu n tr c a t p oàn Pepsi, thì Cocacola và J.P.Morgan l i có i di n gh h i ng qu n tr c a c NBC và Washington Post. Th c t này cho th y s liên k t ch t ch gi a các t p oàn báo chí v i các t p oàn kinh t . C hai xu hư ng phát tri n theo chi u d c và liên k t, bành trư ng theo chi u ngang c a các t p oàn báo chí u d n t i m t k t c c chung là tình tr ng t p trung, c quy n ngày càng gia tăng. N u như vào năm 1892, chu i m t xích u tiên M v i s góp nh t c a 5 t báo, thì ngày nay 50 t p oàn l n ang ki m soát h u h t các phương ti n truy n thông i chúng c a nư c M , theo m t nghiên c u c a t The Washington Post, trong nh ng năm t i, ch c ch n toàn b báo chí M s t p trung trong 12 t p oàn l n, các nư c châu âu, tình tr ng này cũng di n ra tương t , nhi u t báo l n nh ho c là óng c a, ho c là tr thành b ph n c a các công ty l n,
- nhi u t báo n i ti ng cũng không th t n t i c l p mà ã ph i bán l i cho các t p oàn xuyên qu c gia. Theo k t qu m t cu c thăm dò dư lu n do BBC ti n hành cho th y r ng có s lo ng i t i m t s qu c gia v s t p trung s h u báo chí tư nhân trong tay c a m t s ít các công ty l n. T i Brazil, Mexico, M và Anh, hơn 70% s ngư i ư c h i ã ng ý v i quan i m là s t p trung s h u là m t v n áng lo ng i b i vì nh ng quan i m chính tr c a nh ng ngư i s h u s ư c l ng vào các tin t c. Nh ng ngư i ư c h i t i c ánh giá r t th p các hãng báo chí tư nhân v i ch 18% s ngư i ư c h i cho r ng các hãng này ưa tin chính xác. Nhưng t l này i v i các hãng báo chí c a nhà nư c th m chí còn th p hơn. Ch t i Ai C p, c, Nga và Singapore, nh ng ngư i ư c h i ánh giá báo chí nhà nư c cao hơn so v i các hãng truy n thông tư nhân. Cu c thăm dò này do hai hãng nghiên c u qu c t GlobeScan và Synovate ti n hành.
- M t s công ty truy n thông M ang xây d ng chi n lư c c ph n hóa. ây tư ng ch ng như m t gi i pháp kinh t khá h u hi u i v i các công ty truy n th ng nhưng khi nhà u tư là các phe phái chính tr thì tính hi u qu c a chi n lư c này còn nhi u i u ph i bàn. Th c t cho th y, trong cơ c u các công ty truy n thông ã ti n hành c ph n hóa M , ban lãnh o h u h t là thu c m t ng phái chính tr . Ch ng h n như Clear Channel, ài phát thanh l n nh t nư c M , ngư i n m gi c ph n chi ph i là Mitt Romney, m t ng c viên tranh ch c t ng th ng M . i u này ã nh hư ng th nào i v i ho t ng c a Clear Channel? Th ơn c ra ây m t ví d , ó là vi c phát sóng album nh c Magic c a ca s Springsteen. ây là album bán ch y nh t nư c M tháng 10/2007. Hàng tri u thính gi h i h p ch nghe ài phát thanh l n nh t nư c M phát sóng nh ng ca khúc b t h trong album này.
- Tuy nhiên, Clear Channel ư c l nh t ban lãnh o không phát sóng b t c m t bài hát nào trong album Magic, ơn gi n b i vì n i dung các bài hát trong album i ngư c l i v i ư ng l i chính tr mà ngài Mitt Romney theo u i. ài phát thanh này bi n h b ng lý do h t s c ng ng n r ng: “Vì Springsteen ã quá già”. Nhưng s th t thì ngư i ta v n th y nó phát sóng nhi u bài hát các album khác c a Springsteen. Gi ây Clear Channel ã tr thành cánh tay chính tr trung thành c a Romney Mitt. Và dư ng như nh ng m c tiêu kinh t khi v ch ra chi n lư c c ph n hóa c a công ty ã b b quên M t ví d khác minh ch ng thêm cho nh hư ng tiêu c c khi c ph n chi ph i c a các công ty truy n thông M ư c bán cho các th l c chính tr là tin t c v m t v không kích vào khu căn c c a Syria h i tháng 9/2007. V n xoay quanh t ch c nào ã th c hi n v t n công: M hay Israel? ây th c s là m t tin t c r t quan tr ng và c n ph i ư c ăng t i ngư i dân ư c bi t. Tuy v y, m t s hãng truy n thông ã l i tin t c này, b i vì ban lãnh o c a công ty - các nhà chính tr có nh hư ng không mu n phanh phui s vi c khi nó không có l i cho chính sách c a h . ây, v n không ch là s thay i nh hư ng c a công ty ã i ngư c l i v i nh ng l i ích kinh t mà còn là nguy cơ mai m t b n ch t khách quan khi ăng t i thông tin c a các công ty truy n thông. Khi các thông tin v nh ng s ki n chính tr - xã h i di n ra trong i s ng thư ng ngày không ư c ăng t i m t cách y và khách quan thì li u còn ai mu n theo dõi chúng? N u c ti p t c duy trì tình tr ng c ph n chi ph i rơi vào tay m t s th l c chính tr trong cu c ua gây nh hư ng i v i công chúng, thì c ph n hóa không ph i là m t gi i pháp lâu dài. ó là i u c n tâm ni m c a
- các công ty truy n thông truy n th ng ang mu n tái cơ c u và hi n i hóa trư c s c c nh tranh kh c li t c a truy n thông tr c tuy n. VD: NH HƯ NG T ÔNG CH T P OÀN MURDOCH Hi n nay, Murdoch ang s h u kênh truy n hình Fox, American Idol và kênh phim truy n gi i trí The 20th Century Fox; Myspace - m t m ng c ng ng ph bi n nh t trên th gi i. Ngoài ra, Murdoch cũng chính là ch s h u c a nh ng t báo l n nh t nư c Anh như The Sun, The Times và The Sunday. BSkyB c a nư c Anh, m t vài trung tâm x lý v tinh Châu Âu, t nh t báo hàng u t i Australia, nhà xu t b n HarperCollins u là nh ng “thành viên” trong “ i gia ình truy n thông” News Corp c a Murdoch. T i Châu Á, Murdoch có Star TV, kênh truy n hình v tinh hàng năm mang l i cho News Corp hơn 30 t ô la M .
- Sơ “ ch truy n thông” c a Murdoch trên toàn th gi i ( i m màu tr ng) Ch c n nhìn vào danh m c tài s n truy n thông mà Murdoch s h u t i nư c Anh là ngư i ta ã có th hình dung v nh ng nh hư ng c a Murdoch trong lĩnh v c chính tr và kinh doanh. Murdoch là ông ch có tư tư ng thân chính ph . Murdoch có m t ư ng dây nóng v i c u th tư ng Tony Blair. Trong nh ng th i i m “nh y c m” như b u c , ư ng dây này ho t ng không h ít (theo ngu n tin t do c a t Independent). Ví d như trong vòng 9 ngày trư c khi cu c chi n gi a M và Iraq n ra, ư ng dây này ã 3 l n k t n i Murdoch v i Tony Blair! Trư ng h p th 2, khi chi n tranh M - Iraq n ra, t The Sun c a Murdoch ã làm m t cu c i u tra v lí do không tham chi n c a T ng th ng Jacques Chirac. ây như m t cách “ch c ngoáy” cay nghi t vào phe phái nh ng ngư i M ng h chi n tranh Iraq. B i r t có th , s th c v cu c chi n n u ư c “phanh phui tr n tr i” thì h u qu khó mà tư ng tư ng ư c. Và r t nhi u v ch bi n thông tin t cu c chi n tranh Iraq nh m m c ích có l i cho chính ph M cũng ã ng lo t di n ra trên các t báo dư i quy n c a Murdoch. S ki n nóng b ng nh t, ang ư c quan tâm nh t chính là cu c ch y ua vào Nhà Tr ng gi a Hillary Clinton và Barack Obama. ng Dân Ch lo ng i, i u gì s x y ra n u Murdoch công khai ng h ng c viên nào là ngư i có kinh nghi m và năng l c tr thành T ng th ng?
- T s chi ph i v quy n l c trong chính tr , ngư i ta t t y u có n i lo l ng tương t v s chi ph i c a Murdoch trong lĩnh v c kinh doanh. C tư ng tư ng, trong m t thành ph l n c a nư c M , không ai ư cs h u ng th i hơn 1 t báo và m t kênh truy n hình. Nhưng v i Murdoch thì khác. Vi c s h u thêm Newsday s càng c ng c v trí “ngo i l ” c a Murdoch. Li u còn s c nh tranh thông tin hay không khi t t c báo chí u thu c tay m t ông ch ? 3. Can thi p thông qua o c báo chí phương Tây, o c r t ư c coi tr ng. Chính vì v y, t t c các nư c TBCN u có quy nh v o c báo chí. Nh ng quy nh này có th do hi p h i nh ng ngư i làm báo t ra, cũng có th là o c báo chí áp d ng riêng cho m t t báo mà ông ch c a t báo ó ch u trách nhi m. Như v y, nhà nư c TBCN cũng gián ti p can thi p t i báo chí thông qua nh ng quy nh v o c báo chí này. Trong b t kì cu n sách báo chí nào c a các nư c TBCN, không bao gi thi u m t chương r t quan tr ng, ó là o c báo chí. V n o c báo chí các nư c TBCN l i ph thu c vào n n t ng văn hóa và quan i m c a văn minh phương Tây.
- Chính quy n không th x lý báo chí vi ph m o c báo chí nhưng s lên án, phê bình và c nh báo nó. Và nh ng áp l c v o c báo chí không khác gì nh ng b n án x ph t c a Lu t pháp. VD: V ÁN TRANH BI M H A MOHAMMAD Di n Bi n Câu Chuy n Ngày 30/9/2005: 12 b c tranh bi m ho mô ph ng hình nh Nhà tiên tri Mohamed ư c t Jyllands-Posten c a an m ch ăng t i. Ngày 20/10: Th tư ng an M ch nh n ư c phàn nàn t 11 nư c song t ch i can thi p. Ngày 10/1/2006: T Magazinet c a Na Uy l i ăng t i nh ng b c tranh này. 28/1/2006: Sau m t t t y chay, công ty Arla c a an M ch và Thu iên ã xoa d u ngư i H i giáo b ng nh ng m u qu ng cáo ăng trên các báo khu v c Trung ông. 29/1: r p Xêút kêu g i t y chay th c ph m an M ch và tri u h i phái viên t Copenhagen v nư c. Libya cũng tuyên b s óng c a S quán nư c này t i an M ch. 30/1: Biên t p t Jyllands-Posten xin l i. Các tay súng bao vây văn phòng c a EU t i D i Gaza. 31/1: an M ch yêu c u công dân không nên t i r p Xêút
- 1/2: 7 t báo t i châu Âu ng lo t tái ăng các b c tranh bày t tinh th n oàn k t v i t Jyllands-Posten 2/2: T Shihan t i Jordan tái ăng t i nh ng b c tranh. Các tay súng Gaza tái chi m văn phòng EU. 3/2: Nhóm bi u tình Indonesia vư t qua hàng rào c nh sát, xông vào p phá s nh chính c a i s quán an M ch t i th ô Jakarta N i b t trên các b n tin c a các hãng truy n thông qu c t k t gi a tháng Giêng năm 2006 là thông tin xoay quanh vi c m t t báo an M ch và sau ó là m t s t báo Tây Âu ăng t i chu i hình bi m ho ng Tiên Tri Muhammad, trong ó có hình v ng Tiên Tri Muhammad như m t tên kh ng b . Nh ng cu c tranh lu n l n trong gi i phân tích v nguyên nhân c a cu c kh ng ho ng này t p trung vào hai hư ng chính: ho c ưa ra v n “quy n t do ngôn lu n” và trách nhi m c a báo chí trong vi c tôn tr ng các giá tr tôn giáo, c bi t là các giá tr tôn giáo nh y c m; ho c lên án các l c lư ng H i giáo quá khích trong vi c kích ng làn sóng ch ng phương Tây.
- V hoàn c nh nư c an M ch, ch có hai bài báo, t Le Figaro ngày 4/2/06 và t Libération ngày 13/2/06, cho m t s chi ti t v b u khí chính tr M t ph n chu i hình bi m h a c a x này. ây là m t qu c gia nh (5,4 tri u dân s ) c ng tác tích c c v i Hoa Kỳ trong chi n tranh Iraq (chuyên ch khí gi i, g i quân tham chi n). o Tin Lành (truy n th ng Luther) là qu c giáo (Giáo sĩ ăn lương Nhà Nư c, có c quy n v ăng ký ngày sinh, và giáo lý thu c môn h c b t bu c). an M ch không cho phép ngư i H i Giáo xây Mosquées và minarets. T Jyllands - Posten là t nh t báo ph bi n nh t, v i 700 000 c gi , ã cho in 12 b c tranh, trong ó có hình Muhammad i khăn và qu bom có m i l a. T Politiken, cũng là m t nh t báo quan tr ng, ng ngoài cu c và còn t cáo ng nghi p ã mu n s nh c ngư i H i Giáo. Th tư ng Fogh Rasmussen r t hãnh di n là chính ph c a ông ã gi m 80% s ngư i di dân và 65% s ngư i oàn t gia ình nh vào chính sách kh t khe v tài chính và pháp lu t. Ngư i dân an M ch r t ít giao thi p v i ngư i H i Giáo và nh ng di n bi n v a ây không giúp h thay i thái . V y các b c tranh ch là m t n i c a hi n tư ng tranh u chính tr và tâm lý bài ngo i c a ngư i b n x . Thêm vào ó th tư ng có l không ý th c ư c t m quan tr ng c a v n khi lúc u ông không ch u nói chuy n v i 12 i s H i Giáo, v i lý do là có gì b t bình v i m t t báo thì c kêu g i n các toà án, chính ph không có ch u trách nhi m v ư ng l i c a báo chí. T Jyllands - Posten ã xin l i c ng ng H i Giáo, v i lý do: t báo không th ng là ã gây ra nh ng ph n ng mãnh li t và có nguy cơ cho ngư i an M ch như v y: “Chúng tôi xin l i” - dòng ch in trên t m v i Cô-pen-ha-gen ư c báo chí ph bi n di n t nguy n v ng c a ngư i b n
- x . Nhưng ó ch là chuy n c a báo chí hay dân chúng. Chính ph hoàn c nh khác. Chính ph an M ch không có gì ph i xin l i c . L p trư ng này ư c Toà Thánh La Mã ng h . Nhưng ngư i H i Giáo nhìn v tương lai. H mu n là Liên Hi p Qu c c m oán báo chí ùa gi n v i Muhammad. Nhi u th nh nguy n thư ư c g i t i t ng th ng Pháp nh m m c ích này. Ta có th oán là các cu c thương lư ng c a các nư c Châu Âu , ch không ph i riêng nư c an M ch, là tìm m t gi i pháp nào ó, trong cái logic juridique c a ngư i phương Tây. Gi i h n c a t do T do là m t trong nh ng giá tr ph quát c a dân ch , là n n t ng quan tr ng b c nh t cho s t n t i và phát tri n c a con ngư i. Tuyên ngôn Nhân quy n và Dân quy n c a Pháp năm 1789 t ng ưa ra m t nh nghĩa kinh i n v t do không ch cho phương Tây mà cho toàn nhân lo i: t do là ư c làm t t c nh ng gì không gây h i cho ngư i khác. Nói như v y th y r ng, t do luôn g n li n v i trách nhi m và t do cũng có nh ng gi i h n mà ngư i ta không th vư t qua. S ki n tranh bi m h a ng tiên tri Mohammad ã t ra không ít câu h i “ au u” cho gi i ngh sĩ và gi i truy n thông v gi i h n c a t do. Chính h , ch không ai khác, ph i t tìm cho mình cách x lý t i ưu m i quan h gi a t do và o c ngh nghi p khi i di n v i tài có tính nh y c m cao : tôn giáo. T do sáng t o là b n năng c a ngư i ngh sĩ và m c sáng t o là tiêu chí ánh giá tài năng c a h . Khi ngư i ngh sĩ “sáng t o” theo ơn t
- hàng ph c v cho m t mưu chính tr nh m ch ng l i m t tôn giáo ho c m t c ng ng ngư i, h ph i nh n th c ư c t m quan tr ng và h u qu c a nh ng vi c mình làm. T ch i “sáng t o” trong trư ng h p ó là cách th hi n trách nhi m xã h i và c quy n t do c a ngư i ngh sĩ. Ranh gi i gi a ki m soát xã h i và s c l p c a cá nhân trong lĩnh v c ngh thu t r t mong manh. Ngư i ngh sĩ ph i có b n lĩnh bi t cách ki m soát b n thân và luôn ý th c ư c r ng, sáng t o ngh thu t ng nghĩa v i tôn vinh văn hóa nhân lo i. Và b t c m t tác ph m nào mang danh ngh thu t chuy n t i nh ng âm mưu kích ng thù h n, xung t t t y u s b lên án và t y chay. Bên c nh ó, quy n t do ngôn lu n v n ư c báo gi i phương Tây s d ng như m t l i bi n h cho m i hành x c a mình cũng c n ph i ư c nhìn nh n l i. Khi t do ngôn lu n ư c coi là giá tr n n t ng c a n n dân ch phương Tây thì s khoan dung và tôn tr ng m i ni m tin tôn giáo, m i s t n t i khác bi t cũng ph i có v trí quan tr ng tương ương trong khái ni m dân ch ó. Th c hi n cho kỳ ư c quy n t do ngôn lu n c a mình mà ph t l m i tác h i c a nó i v i xã h i ph i ư c xem là hành ng i ngư c l i quy t c c a n n dân ch và vi ph m o c c a gi i truy n thông. Truy n thông cũng có nh ng “vùng c m” mà b t c ai mu n s d ng quy n l c này cũng c n ph i th n tr ng. S ti p xúc và xâm ph m “vùng c m” r t có th s là ngòi n cho nh ng b o lo n xã h i trên quy mô l n và v i nh ng thi t h i khôn lư ng. S ki n tranh bi m h a ã là bài h c ph i tr b ng máu. Nh m “h nhi t” tình hình ang có nguy cơ bùng thêm, văn phòng th tư ng Palestine Mahmoud Abbas công b m t thông báo vào t i th sáu gi
- a phương v i n i dung r ng văn phòng ã nh n ư c i n tho i c a ngài b trư ng ngo i giao an M ch Per Stig Moeller bày t r ng “chính ph nư c này không ch p nh n nh ng hành ng ch ng l i H i Giáo và b n thân ngài b trư ng r t kính tr ng H i Giáo và luôn tôn tr ng s i tho i gi a các tôn giáo.” Trong khi ó, th tư ng an M ch là ông Anders Fogh Rasmussen, trong cu c h i ki n v i i s Ai C p, ã tái kh ng nh r ng chính ph nư c này không th can thi p vào chuy n báo chí truy n thông ư c. Ngài th tư ng nói hôm th hai r ng chính ph ông không th lên ti ng xin l i ch vì chuy n c a m t t báo. Tuy nhiên b n thân ông “s không bao gi cho phép v ngài Muhammad, c Jesus ho c b t c nhân v t tôn giáo nào theo cách th c có th gây xúc ph m n nh ng ngư i khác.” V phía Hoa Kỳ, phát ngôn viên b Ngo i Giao Janelle Hironimus hôm th sáu ã lên ti ng ch trích các b c bi m ho nói trên và g i ó “là s xúc ph m n ni m tin H i Giáo” Phát ngôn viên Hironimus nói thêm r ng t do báo chí c n thi t ph i i ôi v i trách nhi m. Bà nói: “Khích ng hi n thù tôn giáo ho c ch ng t c là i u không th ch p nh n ư c. Chúng tôi kêu g i c n có s thông c m và tôn tr ng i v i m i c ng ng cũng như ni m tin và quy n phư ng t c a m i ngư i.” B trư ng Ngo i Giao Anh Jack Straw hôm th sáu cũng lên ti ng ch trích gi i truy n thông Châu Âu ã cho ăng l i các b c bi m h a trên. Ông nói t do báo chí ph i ư c tôn tr ng nhưng “ i u này không có nghĩa là thoá m hay gây kích ng”
- C n nh c l i là nh ng b c bi m ho trên ã ư c ăng trư c tiên trên t Jillands - Posten c a an M ch. Tuy nhiên s vi c ch bùng l n sau khi m t s giáo sĩ H i Giáo lên ti ng ch trích, cho ó là s xúc ph m nghiêm tr ng n tín ngư ng H i Giáo và chính quy n Saudi Arabia ph n ng trong tu n qua b ng cách cho tri u h i is c ah t i an M ch v . D u l i ư c thêm vào l a trong tu n này sau khi m t s t báo t i Na-Uy, Pháp, c và th m chí c t i Jordan ng lo t cho ăng l i nh ng b c bi m ho h t s c thách th c và xúc ph m dư i con m t c a các tín h u H i Giáo. Thông qua v tranh bi m ho Mohammed, tính t ki m duy t trong o c báo chí ư c làm rõ. Theo dõi cu c ph ng v n c a t báo SPIEGEL v i ông Shujaat Ali, 35 tu i, là m t trong s ít nhà bi m ho chính tr trên th gi i s d ng công ngh Flash phác ho hình nh. Sinh ra t i Pakistan, ông thư ng v tranh bi m ho cho nh t báo News International, có tr s t i Islamabad. 2.1. T ki m duy t và ki m duy t chuyên nghi p SPIEGEL: V i tư cách là ngư i v tranh bi m ho cho hãng tin Al- Jazeera, ông ph n ng th nào khi l n u tiên th y các b c bi m ho v ng tiên tri Muhammad c a an M ch? Shujaat Ali: Trách nhi m c a nhà báo là ph i gi o c. Tôn giáo là m t v n r t nh y c m và tôi nghĩ không m t ngư i v tranh bi m ho chuyên nghi p th c s nào trên th gi i l i ch n tôn giáo làm ch như v y. Có m t nguyên t c không chính th c v o c c a các nhà v tranh bi m ho trong lĩnh v c truy n thông, nó bao g m 2 ki u ki m duy t: th
- nh t là t ki m duy t, và th hai là ki m duy t chuyên nghi p. Tôn giáo r t quan tr ng, chúng ta nên tôn tr ng và không nên ch trích. Tôi ngày càng thích các b c bi m ho c a Herbert Herblock và chúng th c s gây n tư ng i v i tôi. Có nhi u nhà bi m ho r t chuyên nghi p, M và châu Âu. H không bao gi i x v i m t tôn giáo ki u này. Ông nói v ''ki m duy t'' như m t i u t t t a nguyên t c b n thân v y? Vâng, úng. Trách nhi m c a nhà báo là ph i tuân th quy t c o c này - i u ó r t quan tr ng. Li u ''nguyên t c o c'' v n nên áp d ng c khi ngư i H i giáo ch trích ngay tôn giáo c a mình? Hãy tôi k cho anh nghe m t tình hu ng vui. Khi tôi b t u v cho t News International c a Pakistan Islamabad, tôi ã l y quy n t do c a mình t n công m t ng H i giáo trong cu c b u c ó. Tôi là ngư i u tiên làm công vi c ó. Tôi hoàn toàn ng ý v i T ng th ng Pervez Musharraf khi ông nói v nh ng con ngư i c th nào ó n m tôn giáo trong tay. Do ó, tôi b t u ch trích các ng chính tr H i giáo Pakistan -- và ch trích h vì t i lái tôn giáo sang m t hư ng sai l m. T báo c a tôi ã t ch i ăng m t trong s b c tôi v , do ó tôi chuy n chúng cho m t t báo khác. K t qu , nó ã gây ra s ph n ng kinh kh ng và ng H i giáo ó ã t n công toà so n báo ó b ng súng. Ông nói r ng, các nhà v tranh bi m ho nên th hi n tính nh y c m trong các b c v c a mình, nhưng B Ngo i giao M ã bu c t i ông thi u i u ó trong các b c v c a chính ông. Sau khi ông v b c bi m ho miêu
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học