Xem mẫu
- Sơ th o lư c s công tác tư tư ng c a CS Vi t Nam
- Sơ th o lư c s công tác tư tư ng c a CS Vi t Nam CHÚ D N C A NHÀ XU T B N Dư i s lãnh oc a ng C ng s n Vi t Nam quang vinh và Ch t ch H Chí Minh vĩ i, 70 năm qua, công tác tư tư ng c a ng ã t ư c nh ng thành t u quan tr ng, góp ph n x ng áng vào s lãnh oc a ng - nhân t quy t nh hàng u t o nên nh ng th ng l i c a s nghi p xây d ng và b o v T qu c. Nhân d p k ni m 70 năm Ngày truy n th ng ngành tư tư ng c a ng (1-8-1930 - 1-8- 2000), Nhà xu t b n Chính tr qu c gia xu t b n cu n sách Sơ th o lư c s công tác tư ng C ng s n Vi t Nam 1930-2000 (D th o) do Ban Tư tư ng - Văn hoá tư ng c a Trung ương biên so n. Cu n sách trình bày m t cách có h th ng công tác tư tư ng c a ng qua chính sách th i kỳ cách m ng t năm 1930 n nay; t p trung vào nh ng ho t ng ch y u c a các cơ quan tr c ti p làm công tác tư tư ng Trung ương; ng th i cũng dành m t ph n quan tr ng gi i thi u ho t ng công tác tư tư ng c a các ngành, các oàn th , l c lư ng vũ trang và c a m t s t nh, thành trong c nư c. Tuy nhiên, do có m t s khó khăn, h n ch v th i gian, v công tác lưu tr tài li u và i u ki n biên t p nên cu n sách khó tránh kh i còn nh ng thi u sót. Ban Tư tư ng - Văn hoá Trung ương và Nhà xu t b n Chính tr qu c gia mong nh n ư c nh ng ý ki n xây d ng c a b n c ti n t i hoàn thi n cu n L ch s công tác tư tư ng văn hoá c a ng. Xin trân tr ng gi i thi u cu n sách v i b n c.
- Tháng 6 năm 2000 NHÀ XU T B N CHÍNH TR QU C GIA L I NÓI U Năm nay, cùng v i toàn ng và toàn dân ta k ni m tr ng th nh ng ngày l l n c a t nư c, toàn ngành công tác tư tư ng ph n kh i k ni m 70 năm Ngày truy n th ng c a ngành mình (1-8-1930 - 1-8-2000). Nhân d p này, góp ph n ôn l i và phát huy truy n th ng t t p 70 năm qua, ng viên toàn ngành n l c ph n u th c hi n th ng l i nhi m v công tác tư tư ng trong th i kỳ m i, Ban Tư tư ng - Văn hoá Trung ương t ch c biên so n cu n Sơ th o lư c s công ng C ng s n Vi t Nam 1930-2000 (D th o). tác tư tư ng c a Công tác tư tư ng g n li n v i quá trình 70 năm xây d ng và trư ng thành c a ng, v i cu c u tranh y gian kh , hy sinh c a nhân dân ta 70 năm qua dư i s lãnh oc a ng v i bi t bao s ki n l ch s , vư t m i phong ba bão táp, ánh th ng m i k thù, giành th ng l i v vang cho s nghi p gi i phóng dân t c, xây d ng ch nghĩa xã h i và b o v T q u c. Vi t v công tác tư tư ng c a ng 70 năm qua, dù m i m c lư c s cũng ã r t khó, song là vi c lúc này c n ph i làm. Vì n u lâu hơn n a, thì s ng chí lão thành ã nhi u năm tr c ti p lãnh o công tác tư tư ng qua các th i kỳ c a cách m ng nư c ta, có nhi u hi u bi t và kinh nghi m tham gia th m nh, s không còn i u ki n tham gia. Và, suy cho cùng, m i vi c u có bư c kh i u. Bư c kh i u ch c ch n còn nhi u thi u sót nhưng là cơ s r t c n thi t cho các bư c hoàn thi n ti p theo. Ban Tư tư ng - Văn hoá Trung ương coi cu n Lư c s này là m t b n d th o l y ý ki n r ng rãi, t o cơ s ti n t i biên so n L ch s công tác tư tư ng c a ng. Công tác tư tư ng bao g m nhi u ho t ng phong phú, a d ng, tác ng vào nhi u i
- tư ng, trên nhi u a bàn và trong nhi u hoàn c nh khác nhau. Cán b , ng viên và nhân dân các dân t c, các cơ quan nhà nư c, các oàn th và l c lư ng vũ trang v a là i tư ng c a công tác tư tư ng, v a là l c lư ng làm công tác tư tư ng. B n Lư c s m i ghi l i nh ng ho t ng ch y u c a l c lư ng ch công - các cơ quan tr c ti p làm công tác tư tư ng. M i binh ch ng (tuyên truy n, báo chí, giáo d c lý lu n chính tr , văn hoá, văn ngh ) và ho t ng công tác tư tư ng c a các ngành, các oàn th , các l c lư ng vũ trang c n có t ng k t riêng. Nhân d p cho ra m t b n d th o này, Ban Tư tư ng - Văn hoá Trung ương chân thành c m ơn các ng chí lão thành và nhi u ng chí t ng tham gia lãnh o công tác tư tư ng qua các th i kỳ cách m ng r t nhi t tình góp ý ki n trong quá trình biên so n. Chân thành c m ơn Vi n Nghiên c u L ch s ng Trung ương, C c Lưu tr Văn phòng Trung ương ng và các cơ quan có liên quan ã góp ý ki n và giúp chúng tôi trong vi c sưu t m và th m nh các tư li u. Chúng tôi r t mong ti p t c nh n ư c nhi u ý ki n óng góp t ng bư c hoàn thi n cu n l ch s c a ngành. PH N T H NH T CÔNG TÁC TƯ TƯ NG C A NG C NG S N VI T NAM (1930 - 2000) CHƯƠNG I: CÔNG TÁC TƯ TƯ NG TRONG TH I KỲ NG LÃNH O U TRANH GIÀNH CHÍNH QUY N (1930 - 1945)
- I. S TRUY N BÁ CH NGHĨA MÁC - LÊNIN VÀO VI T NAM VÀ VI C THÀNH L P NG T khi qu c Pháp xâm lư c nư c ta năm 1858, nhân dân ta ã không ng ng u tranh b ng nhi u hình th c, ti n hành nhi u cu c kh i nghĩa, anh dũng ng lên ch ng xâm lư c, giành c l p, t do nhưng chưa t ư c th ng l i do chưa tìm ư c ư ng i úng n. Gi a lúc phong trào yêu nư c g p kh ng ho ng v con ư ng c u nư c thì Cách m ng Tháng Mư i Nga n ra, m u th i kỳ quá t ch nghĩa tư b n lên ch nghĩa xã h i trên ph m vi toàn th gi i. “Như ánh m t tr i r ng ông xua tan bóng t i, cu c Cách m ng Tháng Mư i ã chi u r i ánh sáng m i vào l ch s loài ngư i”[1]. Cách m ng Tháng Mư i ã c vũ m nh m phong trào cách m ng vô s n và phong trào gi i phóng c a các dân t c b áp b c. ng chí Nguy n Ái Qu c là ngư i Vi t Nam u tiên ư c Cách m ng tháng Mư i th c t nh, i t ch nghĩa yêu nư c n v i ch nghĩa Mác - Lênin. ng chí là nhà cách m ng u tiên nư c ta vư t qua ch nghĩa yêu nư c c a các sĩ phu và các nhà cách m ng có xu hư ng tư s n ương th i, m ư ng gi i quy t cu c kh ng ho ng l ch s , tìm ra con ư ng c u nư c. Nguy n Ái Qu c ra i tìm con ư ng c u nư c t năm 1911, tr c ti p tham gia cu c s ng lao ng và u tranh c a giai c p công nhân và nhân dân lao ng các nư c tư b n và thu c a. Tr i qua mư i năm (1911- 1920) nghiên c u, h c t p, quan sát, và tham gia u tranh, ng chí ã tìm ra chân lý cách m ng c a th i i là ch nghĩa Mác - Lênin, th y ư c mu n gi i phóng dân t c mình không có con ư ng nào khác là con ư ng cách m ng vô s n. Khi c Sơ th o l n th nh t nh ng lu n cương c a Lênin v vn dân t c và v n thu c a, ng chí ã th y ư c phương hư ng gi i quy t cho nh ng v n mà mình nung n u t lâu. ng chí ã th y rõ “Mu n c u nư c và gi i phóng dân t c, không có con ư ng nào khác là con ư ng cách m ng vôn s n”[2], “Ch có ch nghĩa C ng s n m i c u nhân lo i, em l i cho m i ngư i không phân bi t ch ng lo i và ngu n g c s t do, bình ng, bác ái, oàn k t, m no trên qu t, vi c làm cho
- m i ngư i và vì m i ngư i, ni m vui, hoà bình, h nh phúc…”[3], ng chí là m t trong nh ng ngư i sáng l p ng C ng s n Pháp và là ngư i c ng s n u tiên c a giai c p công nhân và nhân dân Vi t Nam. ng chí cũng là ngư i Vi t Nam u tiên truy n bá ch nghĩa Mác - Lênin vào trong nư c và phác th o ra con ư ng c u nư c úng n cho nhân dân ta… Năm 1921, Paris, ng chí tham gia sáng l p “H i liên hi p thu c a”, ra báo Ngư i cùng kh b ng ti ng Pháp tuyên truy n và t p h p l c lư ng ch ng qu c trong các thu c a và tuyên truy n ch nghĩa Mác - Lênin. Cũng t năm 1921, ng chí b t tay vi t tác ph m B n án ch th c dân Pháp, tác ph m có 12 chương, m t s chương ã ăng trên báo Ngư i cùng kh . Tác ph m ư c Hi u sách Lao ng (Librairie du travail) Pari xu t b n l n u tiên năm 1925. ó là b n cáo tr ng t cáo ch th c dân Pháp, v ch rõ t i ác x u xa và s l a b p c a b n th c dân các thu c a, mô t hình thù c a ch nghĩa tư b n: “Ch nghĩa tư b n là m t con a có m t cái vòi bám vào giai c p vô s n chính qu c và m t cái vòi khác bám vào giai c p vô s n thu c a. N u mu n gi t con v t y, ngư i ta ph i ng th i c t c hai vòi”[4]. B n án th c dân Pháp cũng v ch rõ s c m nh to l n c a cách m ng gi i phóng dân t c, ch ch cho các dân t c thu c a con ư ng c a Cách m ng Tháng Mư i. i v i nư c ta, ây là tác ph m có tính ch t lý lu n cách m ng u tiên c a Vi t Nam, xác nh phương hư ng tư tư ng m i cho phong trào cách m ng Vi t Nam, phương hư ng i theo th c dân Pháp và ch nghĩa Mác - Lênin và Cách m ng Tháng Mư i, B n án ch báoNgư i cùng kh ã góp ph n quan tr ng nâng cao giác ng cách m ng cho công nhân và nhân dân lao ng nư c ta; giúp cho trí th c yêu nư c nư c ta hư ng vào tìm hi u ch nghĩa Mác - Lênin và Cách m ng Tháng Mư i, hình thành tư tư ng cách m ng vô s n c a phong trào yêu nư c. Cu i năm 1924, ng chí Nguy n Ái Qu c n Qu ng Châu v i tư cách là U viên B Phương ông c a Qu c t C ng s n, ph trách C c Phương Nam. ây, ng chí cùng v i các nhà cách m ng Trung Qu c và m t s nư c khác châu Á sáng l p ra “H i liên hi p các dân t c b áp b c Á ông”, ng th i tìm cách truy n bá ch nghĩa Mác - Lênin vào trong nư c.
- Tháng 6 -1925, ng chí thành l p H i Vi t Nam Cách m ng Thanh niên g m nh ng thanh niên Vi t Nam yêu nư c nhi t thành và ư c giác ng bư c u v ch nghĩa Mác - Lênin. Trong h i có t ch c trung kiên làm nòng c t là C ng s n oàn. T ng b H i Vi t Nam Cách m ng Thanh niên ra tu n báo Thanh niên làm cơ quan tuyên truy n c a H i. Trong th i gian t tháng 6-1925 n tháng 4-1927, báo do ng chí Nguy n Ái Qu c tr c ti p ph trách và ra ư c 88 s . S 1 ra ngày 21-6-1925. M i s in kho ng 100 b n Qu ng Châu r i chuy n v nư c theo ư ng bí m t. Cơ s trong nư c chép thêm thành nhi u b n khác lưu hành. ây là t báo ti ng Vi t u tiên do ngư i Vi t Nam vi t ph c v s nghi p cách m ng c a ngư i Vi t Nam, ánh d u s ra i c a báo chí cách m ng Vi t Nam. Nó cũng là t báo ti ng Vi t u tiên ưa quan i m c a ch nghĩa Mác - Lênin truy n bá trong nh ng ngư i yêu nư c Vi t Nam. Ti p theo cu n B n án ch th c dân Pháp và báo Ngư i cùng kh , báo Thanh niên ã bư c u gi i thi u m t th gi i quan m i, m t con ư ng cách m ng m i và m t m u ngư i chi n sĩ cách m ng m i. Trong nhi u s báo, b ng nhi u cách di n t d hi u, báo ã trình bày cách m ng Thanh niên, thư ng xuyên t cáo t i ác và các th o n l a b p c a th c dân Pháp và tay sai b ng các d n ch ng c th , kêu g i nhân dân ng d y t gi i phóng cho mình. Báo ã phê phán các tư tư ng gây tr ng i cho s nghi p gi i phóng dân t c như: b áp b c bóc l t kh n kh nhưng ch bi t than thân, trách ph n, t i s tr i h o c c h i “minh quân” xu t hi n, coi thư ng công nông, l i, ngư i này ch i ngư i khác, không bi t r ng mình không giúp mình thì không ai giúp ư c mình, v.v... Báo cũng nêu c t cách c a ngư i cách m ng, trư c h t là c tính hy sinh vì nhân dân, vì cách m ng. Cùng v i vi c tr c ti p ph trách báo Thanh niên, ng chí Nguy n Ái Qu c ã m ưc 10 l p hu n luy n cho hơn 200 cán b , ào t o h thành nh ng ngư i cách m ng Vi t Nam u tiên tuyên truy n ch nghĩa Mác - Lênin vào trong nư c, m t s sau ó ư c c
- sang h c Trư ng i h c Phương ông Liên Xô. Nh ng bài gi ng c a ng chí ư c in thành sách ư ng cách m nh. ây là tác ph m v n d ng sáng t o h c thuy t Lênin và kinh nghi m Cách m ng Tháng Mư i vào hoàn c nh c th c a cách m ng nư c ta, v ch ra nh ng v n cơ bn v lý lu n, chi n lư c, sách lư c và phương pháp cách m ng Vi t Nam. ng chí ã ti p t c phát tri n lu n i m sáng t o: nhân dân các nư c thu c a có th ch ng ng lên em s c mình mà gi i phóng cho mình. “…Mu n ngư i ta giúp cho, thì trư c mình ph i t gúp l y mình ã”[5]. ng chí d báo: cách m ng dân t c Vi t Nam thành công thì tư s n Pháp y u i, tư b n Pháp y u i thì công nông Pháp làm cách m ng giai c p cũng d ”[6]. Như v y cách m ng nư c ta cũng như các nư c thu c a, không hoàn toàn ph thu c vào cách m ng vô s n chính qu c mà có th giành th ng l i trư c cách m ng chính qu c. ư ng cách m nh ã có tác d ng to l n giáo d c và t ch c nh ng thanh niên cách m ng chân chính, t p h p h vào i ngũ tiên phong c a giai c p vô s n làm nòng c t cho vi c ti n t i thành l p ng C ng s n. Tác ph m ư ng cách m nh ã t n n t ng v lý lu n, chính tr , tư tư ng cho vi c thành l p ng c ng s n Vi t Nam năm 1930. T nh ng năm 1920 tr i, phong trào yêu nư c phát tri n m nh. Sau các cu c u tranh òi th Phan B i Châu (1925), phong trào tang Phan Chu Trinh (1926), nhi u t ch c yêu nư c ra i, như Tâm Tâm Xã (1923 - 1925), Tân Vi t Cách m ng ng (1926 - 1930). Nh ng t ch c yêu nư c ó có tác d ng nh t nh trong vi c truy n bá tư tư ng m i, giáo d c lòng yêu nư c và t p h p qu n chúng thanh niên trí th c, ti u tư s n, nhưng u chưa ph n ánh quan i m chính tr c a giai c p vô s n. Th i kỳ này còn có s ra i c a m t s t ch c i theo ư ng l i cách m ng tư s n. H i Vi t Nam Cách m ng Thanh niên ã u tranh ch ng l i ch nghĩa c i lương tho hi p v i ch nghĩa qu c c a nh ng i bi u cho tư s n m i b n và i a ch như quan i m “L p hi n” c a Bùi Quang Chiêu, thuy t “tr c tr ” c a Ph m Quỳnh yêu c u qu c Pháp ban b cho m t s quy n l i. ng th i ã u tranh ch ng l i ư ng l i dân t c h p hòi c a Vi t Nam Qu c dân ng ph nh n u tranh giai c p, ch trương oàn k t t t c , ch ng qu c
- nhưng không ch ng phong ki n. Vi c truy n bá ch nghĩa Mác - Lênin và con ư ng c u nư c úng n c a H i Vi t Nam Cách m ng Thanh niên lúc này c c kỳ khó khăn do s àn áp tàn b o và nh ng th o n tuyên truy n xuyên t c, vu cáo c a qu c Pháp. Chúng ã th ng tay k t t i “c ng s n làm lo n”, b t c ai r i m t t truy n ơn, cm t t báo cách m ng u b b t b , c m tù. Chúng nói x u Liên Xô, xuyên t c ch nghĩa Mác - Lênin, vu cáo nh ng ngư i c ng s n là “quá khích”, “phá ho i”, “tay sai M c tư khoa”… Giai c p công nhân Vi t Nam là s n ph m tr c ti p c a chính sách khai thác thu c a c a th c dân Pháp. Cũng như các t ng l p lao ng khác Vi t Nam, giai c p công nhân b ba t ng áp b c bóc l t: qu c, phong ki n và tư s n. L p công nhân u tiên xu t hi n vào cu i th k XIX, n năm 1929 s lư ng công nhân chuyên nghi p có kho ng 22 v n ngư i (trong s ó m i có trên 5 v n công nhân k thu t). Tuy còn tr , s lư ng ít (năm 1929 m i chi m 1,2% dân s ), trình văn hoá và k thu t còn th p, song ngày càng phát tri n và i bi u cho l c lư ng s n xu t tiên ti n nh t nư c ta, nhi t tình yêu nư c và có tinh th n u tranh cao. t o i u ki n thu n l i truy n bá ch nghĩa Mác - Lênin vào giai c p công nhân và t rèn luy n mình, H i Vi t Nam Cách m ng Thanh niên ch trương “vô s n hoá”, ưa h i viên vào các nhà máy, h m m , n i n cùng s ng và lao ng v i công nhân. Vi c th c hi n ch trương này ã góp ph n quan tr ng vào vi c nâng cao giác ng cách m ng cho giai c p công nhân t giác ng dân t c n giác ng giai c p, t t phát n t giác, vùng d y oàn k t u tranh, tr thành l c lư ng c l p. Nó cũng t o i u ki n cho nh ng thanh niên trí th c ti u tư s n i t chính tr giác ng dân t c n giác ng giai c p, t tán thành ch nghĩa c ng s n n th c s rèn luy n tr thành nh ng chi n sĩ c ng s n. Năm 1929, t ch c H i Vi t Nam Cách m ng Thanh niên ã phát tri n cơ s m nh m trong c nư c. H i rèn luy n ư c nhi u cán b cách m ng chân chính làm nòng c t cho vi c chu n b thành l p ng C ng s n. Giai c p công nhân cũng t nh ng H i ái H u, H i Tương t ti n lên t ch c các Công h i. T Công h i ư c thành l p Nhà máy Ba
- Son (Sài Gòn) năm 1920, có thêm nh ng t ch c Công h i các Nhà máy chia, tơ, xi măng (H i Phòng), Nhà máy i n Yên Ph , s a ch a ôtô Avia, in IDEO (Hà N i), Nhà máy s i, d t (Nam nh), m than Hòn Gai, Nhà máy xe l a (Vinh)… Có s lãnh o c a Công H i và H i Thanh niên, các cu c u tranh c a công nhân ư c t ch c t t hơn, không ch có yêu sách kinh t mà còn có òi h i v chính tr . Ngày 4-8-1925 n ra cu c bãi công c a 1.000 công nhân Ba Son. Các năm 1927, 1928, 1929 hàng ch c cu c bãi công c a công nhân di n ra nhi u nhà máy, n i n, h m m . Trong các cu c bãi công, kh u hi u u tranh chính tr k t h p ch t ch v i u tranh v kinh t và ã có s ph i h p gi a các xí nghi p v i nhau. Phong trào công nhân ã có tính c l p r õ r t. Nhi u cu c u tranh Hà N i, H i Phòng, Nam nh, m than Hòn Gai, Vinh, à N ng, Sài Gòn, n i n cao su Phú Ri ng (Th D u M t)… giành ư c th ng l i. Giai c p nông dân Vi t Nam chi m 90% dân s , b áp b c bóc l t n ng n b i tô t c, sưu cao, thu n ng, phu phen t p d ch tri n miên, r t khao khát c l p t do và ru ng t, hăng hái ch ng ch qu c, phong ki n. H i Vi t Nam Cách m ng Thanh niên có nh hư ng m nh trong nông dân, thúc y phong trào u tranh c a nông dân ngày càng xích l i g n v i phong trào u tranh c a công nhân, ng th i tranh th ư c t ng l p trí th c, ti u tư s n. Ch nghĩa Mác - Lênin, h tư tư ng tiên ti n c a giai c p công nhân ngày càng có tác ng m nh m vào phong trào yêu nư c và phong trào công nhân. Trư c xu th phát tri n c a cách m ng, t ch c H i Vi t Nam Cách m ng Thanh niên không còn áp ng ư c òi h i khách quan “ph i có ng cách m nh, trong thì v n ng và t ch c dân chúng, ngoài thì liên l c v i dân t c b áp b c và vô s n giai c p m i nơi”[7]. Ngày 17-6- 1929 nhóm tiên ti n trong H i Vi t Nam Cách m ng Thanh niên và Chi b C ng s n u tiên B c kỳ h p tuyên b thành l p ng C ng s n ông Dương. Tháng 8-1929 m t s cán b trong H i Vi t Nam Cách m ng Thanh niên Nam kỳ ng ra thành l p An Nam ng. Ngày 1-1-1930, m t s ngư i tiên ti n trong Tân Vi t Cách m ng ng C ng s n B c Trung kỳ thành l p ông Dương C ng s n Liên oàn. C ba t ch c ng u ra
- thông báo, tuyên ngôn, hi u tri u qu n chúng, nói rõ m c ích, tôn ch c a mình, xu t b n các cơ quan ngôn lu n như Búa Li m, Bônseevích, C C ng s n, C ca ng C ng s n ông Dương, c a chi b An Nam C ng s n ng Trung Qu c, C ca An Nam C ng s n ng Nam kỳ. Công h i m i n B c do ông Dương C ng s n ng lãnh o ra báo Lao ng. M t s ng b a phương cũng có báo như khu m Qu ng Ninh có báo Ngư i th m , H m m , H i Phòng có báo Sao , Nam nh có báo Ti n Phong, Phú Riêng có báo Gi i thoát. Các chi b c ng s n ư c t ch c và phát tri n nhi u nhà máy, h m m , n i n, ư ng ph , làng quê. C , truy n ơn, áp phích xu t hi n nhi u nơi, k c trong các công s , tr i lính. Nhi u kh u hi u u tranh cho dân sinh, dân ch ư c ph bi n r ng rãi cùng v i các kh u hi u cơ b n như òi tăng ti n lương, ngày làm vi c 8 gi , b cúp ph t b t công, b thu thân, b thu ch , b b t phu, t do bãi công, t do h i h p, t do l p h i, l t ch nghĩa qu c Pháp, l t Nam tri u và ch phong ki n, c l p dân t c hoàn toàn, chia ru ng t cho dân cày, thành l p chính quy n công nông binh, b o v Cách m ng Liên Xô. Vi c th ng nh t các t ch c c ng s n ã tr thành m t yêu c u khách quan và c p bách c a phong trào cách m ng kh c ph c s chia r v tư tư ng, t ch c, th ng nh t s ch o trong c nư c. ng chí Nguy n Ái Qu c ã ti n hành vi c chu n b h i ngh h p nh t và ã ch trì h i ngh t ngày 3 - 7-2-1930. H i ngh ã nh t trí thành l p ng, l y tên là ng C ng s n Vi t Nam, thông qua Chánh cương v n t t c a ng, Sách lư c v n t t c a ng, ng C ng s n Vi t Nam và L i kêu Chương trình tóm t t c a ng, i u l v n t t c a g i nhân dân do ng chí Nguy n Ái Qu c d th o. H i ngh còn nh t trí thông qua i u l tóm t t c a các h i qu n chúng. ng v ch rõ cách m ng Vi t Nam là “tư s n dân quy n cách Chánh cương v n t t c a m ng và th a cách m ng i t i xã h i c ng s n”[8]. Nhi m v c a cách m ng y là ánh ch nghĩa qu c Pháp và b n phong ki n, làm cho Vi t Nam hoàn toàn c l p, nhân dân ư c t do, t ch thu ru ng tc a qu c làm c a công và chia cho nông
- dân nghèo, qu c h u hoá xí nghi p c a qu c, m mang công nghi p và nông nghi p, b sưu thu cho dân cày nghèo, thi hành lu t ngày làm tám gi , xây d ng chính ph công nông binh và t ch c ra quân i công nông. Sách lư c v n t t và Chương trình tóm t t ghi: ng là i tiên phong c a giai c p công nhân, ng ph i “thu ph c”[9] ư c i b ph n dân cày và ph i d a vào dân cày nghèo làm “th a cách m ng”[10] ánh i a ch và phong ki n. ng ph i “h t s c liên l c v i ti u tư s n, trí th c, trung nông, Thanh niên, Tân Vi t v.v… kéo h i vào phe vô s n giai c p. Còn i v i b n phú nông, trung, ti u a ch và tư b n An Nam mà chưa rõ m t ph n cách m ng thì ph i l i d ng, ít lâu m i làm cho h ng trung l p. B ph n nào ã ra m t ph n cách m ng ( ng l p hi n v.v..) thì ph i ánh [11]. Trong khi nêu kh u hi u Vi t Nam c l p, ng ng th i ch trương oàn k t v i các dân t c b áp b c và giai c p vô s n th gi i, nh t là giai c p vô s n Pháp. i u l v n t tquy nh: “Ai tin theo ch nghĩa c ng s n, chương trình ng và Qu c t C ng s n, hăng hái u tranh và dám hy sinh ph c tùng m nh l nh ng và óng kinh phí, ch u ph n u trong m t b ph n ng th i ư c vào ng”[12]. i u l nêu rõ trách nhi m c a ng viên mà ba i u u tiên là “Tuyên truy n ch nghĩa c ng s n và c ng qu n chúng theo ng”[13], “Tham gia m i s u tranh v chính tr và kinh t c a công nông”[14], “Ph i th c hành cho ư c chánh sách và ngh quy t ca ng và Qu c t C ng s n”[15], V dân ch , k lu t, i u l ghi: “b t c v n nào ng viên u p h i h t s c th o lu n và phát bi u ý ki n, khi a s ã ngh quy t thì t t c ng viên ph i ph c tùng mà thi hành”[16]. L i kêu g i c a ng chí Nguy n Ái Qu c v ch rõ th gi i ã chia thành hai m t tr n: m t tr n cách m ng g m giai c p công nhân các nư c và các dân t c b áp b c do Liên Xô ng u và m t tr n c a ch nghĩa qu c. Sau Chi n tranh th gi i l n th nh t,
- qu c Pháp b thi t h i n ng n ang ra s c khai thác các tài nguyên ông Dương, ráo ri t bóc l t, áp b c nhân dân ta, chu n b cu c chi n tranh qu c th hai. “S áp b c và bóc l t vô nhân oc a qu c Pháp ã làm cho ng bào ta hi u r ng có cách m ng thì s ng, không có cách m ng thì ch t”[17]. qu c Pháp không th dùng kh ng b tr ng tiêu di t cách m ng. ng C ng s n Vi t Nam ã ư c thành l p. ó là ng c a giai c p công nhân lãnh o công cu c “gi i phóng cho toàn th anh ch em b áp b c, bóc l t”[18], ánh qu c Pháp, phong ki n Vi t Nam và tư s n ph n cách m ng, làm cho Vi t Nam c l p, chia ru ng t các qu c và a ch ph n cách m ng cho dân nghèo, em l i m i quy n t do cho nhân dân. Chánh cương v n t t, Sách lư c v t t t, Chương trình tóm t t, i u l v n t t, ã h p thành Cương lĩnh ng th hi n s v n d ng sáng t o ch nghĩa Mác - u tiên c a Lênin vào th c ti n cách m ng nư c ta, v ch rõ m c ích, ng l c, phương pháp cách m ng và nh ng kh u hi u u tranh cơ b n. ó là con ư ng c u nư c úng n giương cao ng n c c l p dân t c và ch nghĩa xã h i, th hi n tư tư ng k t h p u tranh dân t c và u tranh giai c p, dân t c và qu c t , ch nghĩa yêu nư c chân chính và ch nghĩa qu c t v ô s n. S úng n c a Cương lĩnh u tiên ã ư c quá trình th ng l i c a cách m ng nư c ta ch ng minh và kh ng nh. Nh ng lu n i m c a ng chí Nguy n Ái Qu c v cách m ng thu c a, v ch nghĩa dân t c trên quan i m c a giai c p công nhân còn là s óng góp to l n vào s phát tri n ch nghĩa Mác - Lênin và phong trào cách m ng th gi i. ng C ng s n Vi t Nam thành l p ánh d u “m t bư c ngo t vô cùng quan tr ng trong l ch s cách m ng Vi t Nam ta. Nó ch ng t r ng giai c p vô s n ta ã trư ng thành và s c lãnh o cách m ng”[19]. ó là k t qu vi c chu n b y v các m t tư tư ng, chính tr , t ch c. Vi c chu n b ã ph i ti n hành trong cu c u tranh gay g t, quy t li t ch ng l i s kh ng b tàn b o, m máu c a ch nghĩa qu c. V m t tư tư ng, ng chí Nguy n Ái Qu c là ngư i c ng s n u tiên ưa ch nghĩa Mác - Lênin vào Vi t Nam, v n d ng ch nghĩa Mác - Lênin bư c u xác l p n n t ng lý lu n, v ch ra
- phương hư ng, ư ng l i cơ b n c a cách m ng Vi t Nam, tr c ti p ti n hành công tác tuyên truy n và hu n luy n cán b . Nh ng cán b u tiên ư c ng chí ào t o là nh ng trí th c c ng s n u tiên, ph n ông là h c sinh, giáo viên, công ch c ã ti p t c công tác tuyên truy n, hu n luy n lý lu n v à ư n g l i, y lùi khuynh hư ng c i lương và dân t c h p hòi c a các ng phái tư s n và ti u tư s n, k t h p v i vi c c ng chính tr h ng ngày ưa qu n chúng ra hành ng u tranh v i ch giành quy n dân sinh, dân ch . N h ng ng chí y ã tr i qua muôn vàn hy sinh gian kh , hoà mình vào trong qu n chúng, “vô s n hoá”, th c s rèn luy n mình thành nh ng chi n sĩ cách m ng vô s n,nh ng cán b tuyên hu n u tiên, y nhanh vi c k t h p ch nghĩa Mác - Lênin v i phong trào công nhân và phong trào yêu nư c hình thành ng C ng s n Vi t Nam. “Nhìn l i s hình thành và phát tri n tư tư ng H Chí Minh qua quá trình cách m ng Vi t Nam, chúng ta th y c m t h th ng quan i m toàn di n, nh t quán và sâu s c v nh ng vn cơ b n c a cách m ng Vi t Nam. ó là i t cách m ng dân t c dân ch ti n lên ch nghĩa xã h i, không qua giai o n phát tri n ch tư b n ch nghĩa; c l p dân t c g n li n v i ch nghĩa xã h i. ó là m t cu c cách m ng thu c a t gi i phóng dân t c n gi i phóng xã h i, gi i phóng con ngư i ti n lên ch nghĩa c ng s n Vi t Nam. ây là lu n i m trung tâm c a tư tư ng H Chí Minh, là chi u sâu nh t trong tư duy lý lu n c a Ngư i. Tư tư ng ó không nh ng có giá tr l n lao trong th k XX mà còn to sáng trong th k XXI”[20]. II. CAO TRÀO CÁCH M NG 1930 - 1931 VÀ XÔ VI T NGH TĨNH - U TRANH CH NG KH NG B , KHÔI PH C VÀ PHÁT TRI N PHONG TRÀO CÁCH M NG (1932 - 1935) 1. Cao trò cách m ng 1930 - 1931 và Xô Vi t Ngh Tĩnh Cu c kh ng ho ng kinh t c a ch nghĩa tư b n th gi i t năm 1929 n 1933 ã làm
- cho i s ng nhân dân lao ng nư c ta ngày càng kh n kh hơn. Công nghi p ình n làm cho th thuy n th t nghi p hàng lo t. Nông nghi p l i g p thiên tai d n d p: h n, l t nh ng năm 1930 - 1931. Nông dân thi u ói kéo ra thành ph , h m m , n i n nhưng cũng thi u vi c làm. bù vào nh ng kho n thua l , b n th ng tr Pháp l i tăng cư ng vơ vét bóc l t: tăng thu , phá giá ng b c ông Dương, v.v.. Trong hoàn c nh y, phong trào cách m ng càng bùng n lên m nh m . Lo s trư c tình hình u tranh c a nhân dân ta, qu c Pháp ã tăng cư ng kh ng b , b t b , c m tù hàng lo t nh ng chi n sĩ cách m ng và nh ng ngư i tham gia u tranh, càn quét, chém gi t, k c ném bom, tri t phá làng m c sau cu c kh i nghĩa th t b c a Vi t Nam Qu c dân ng (tháng 2- 1930). Cũng vào th i gian này, thi hành Ngh quy t H i ngh th ng nh t ng tháng 2-1930, các ng b a phương ã th c hi n vi c quán tri t Chánh cương, i u l tóm t t c a ng, t o ra ngu n sinh khí m i trong các chi b . V nhi m v trư c m t, ng ch trương y m nh công tác tuyên truy n v vi c thành l p ng C ng s n Vi t Nam, lãnh o qu n chúng ti p t c u tranh òi c i thi n i s ng, òi dân ch , k t h p ch t ch v i tích c c ch ng kh ng b , b o v phong trào. Vi c ph bi n L i kêu g i c a ng chí Nguy n Ái Qu c ư c ti n hành r ng rãi. N i dung l i kêu g i r t súc tích nhưng d hi u, thi t tha, xúc ng, nh ng kh u hi u nêu ra ph n ánh nguy n v ng b c thi t c a qu n chúng lao ng, i nhanh vào lòng ngư i. Trong th i gian này, khi ch nghĩa tư b n th gi i chìm ng p trong kh ng ho ng thì Liên Xô, n n kinh t v n phát tri n v i nh p cao, i s ng m i m t c a nhân dân ư c c i thi n. ng chí Nguy n Ái Qu c ã vi t cu n Nh t ký chìm t u ca ng i công cu c xây d ng ch nghĩa xã h i và cu c s ng h nh phúc c a nhân dân Liên Xô, p tan lu n i u xuyên t c, vu cáo c a ch nghĩa qu c. Cu n sách ã ư c nhi u ng b in ra và phát hành làm tài li u tuyên truy n. N i dung cu n sách ư c ph bi n trong công nhân và các t ng l p lao ng làm cho h thêm hăng hái tham gia cách m ng.
- Dư i s ch o c a các ng b , phong trào cách m ng ã d y lên m nh m . áng chú ý là cu c bãi công c a công nhân d t Nam nh, bi u tình, ình công c a công nhân m Mông Dương, bãi công c a công nhân Xí nghi p B n Thu , Nhà máy Ba Son, công nhân n i n Phú Ri ng, bi u tình c a nông dân Thái Bình, Hà Nam. Nh ng cu c u tranh trên u có th ng l i và có nh hư ng l n a phương. T cu i tháng 4-1930, trên cơ s nh ng th ng l i ã thành ư c, ng y m nh vi c tuyên truy n v ngày Qu c t lao ng 1-5, c vũ qu n chúng m t u tranh m i nhân d p k ni m. M c dù ch ra l nh gi i nghiêm, vây ráp, nhưng c , truy n ơn, áp phích, bi u ng v n xu t hi n nhi u nơi, k c m t s vùng nông thôn. Các cu c bi u tình, tu n hành, bãi công, bãi th ãn ra liên ti p t cu i tháng 4 n h t tháng 5-1930 các xí nghi p công nghi p Hà N i, H i Phòng, Nam nh, Hòn Gai, Vinh, Sài Gòn, Ch L n và nhi u vùng nông thôn: Nam nh, Thái Bình, Hà Nam, Ki n An, Qu ng Tr , Qu ng Ngãi, Gia nh, Vĩnh Long, Sa éc, v.v.. Nhi u cu c bãi công, bi u tình b ch àn áp m máu, nhưng không y lùi ư c khí th u tranh c a qu n chúng. Nhi u cu c mít tinh ã di n ra sôi n i như: k ni m 1-5, truy i u các chi n sĩ hy sinh, t cáo t i ác c a gi c, kiên quy t òi chúng th c hi n các yêu sách c a nhân dân. ch ã ph i có m t s như ng b như: tr t do cho m t s ngư i b b t, gi m b t gi làm, h a b t cúp ph t, c i thi n i u ki n lao ng, hoãn thu cho nông dân. Sau t k ni m ngày 1-5 là t k ni m Ngày qu c t 1-8, Ngày u tranh ch ng chi n tranh qu c, Ban C ng xu t b n tài li u Ngày Qu c ng và Tuyên truy n c a 1-8. Tài li u này gi i thích ngu n g c chi n tranh qu c, kêu g i ch ng chi n t tranh, b o v hoà bình, b o v Liên bang Xôvi t, ng h phong trào gi i phóng dân t c. Tài li u cũng phân bi t ba lo i chi n tranh: chi n tranh qu c, chi n tranh qu c ch ng Liên bang Xôvi t, chi n tranh gi i phóng c a các dân t c b áp b c và thái i v i các lo i chi n tranh y; cu i cùng, tài li u nêu rõ nh ng kh u hi u u tranh nhân d p k ni m 1-8 ( ây là tài li u rõ Ban c ng và Tuyên truy n c a ng C n g s n V i t Nam n hành s m nh t ã sưu t m ư c). Trong th i gian này, ng còn chú ý y m nh công tác tuyên truy n trong binh lính, kêu g i h oàn k t v i nhân dân hư ng ng cu c
- u tranh trong Ngày ch ng chi n tranh qu c. Vi c này có nh hư ng nh t nh t i binh lính; m t s nơi binh lính ã không b n vào qu n chúng khi h b ưa i àn áp các cu c bi u tình trong d p này. T 1-8 n tháng 10-1930, hàng trăm cu c u tranh c a nhân dân n ra ngày càng quy t li t. Do s àn áp tàn b o c a b n th ng tr , t tháng 9 ph n l n các cu c bi u tình c a nhân dân có t ch c l c lư ng t v ư c trang b giáo mác, g y b c, nhi u cu c ông t i hàng ngàn ngư i, có cu c l n t i 2 v n ngư i (ngày 1- 9 Thanh Chương, Ngh An). Cu c u tranh c a nhân dân Ngh An, Hà Tĩnh t ó phát tri n lên và hình thành cu c n i d y c a qu n chúng thành l p chính quy n Xôvi t. Chính quy n này ã ư c thành l p trên 300 thôn xã thu c Ngh An, Hà Tĩnh làm nhi m v chính quy n công nông u tiên nư c ta. Công tác tuyên truy n trong nhân dân ã ư c ti n hành công khai, sâu r ng th c hi n các chính sách c a cách m ng: xoá n , gi m tô, chia l i công i n cho nông dân, th tiêu m i th thu , ban b các quy n dân ch , x án b n ph n ng, bài tr h t c, t ch c h c văn hoá… Nhi u lo i báo chí a phương ư c xu t b n. X u Trung kỳ có báo Ngư i lao kh , Công nông binh, Ngh An có báo Ti n lên, các huy n c a t nh Ngh An như Hưng Nguyên có báoS n nghi p, Thanh Chương có báo Nhà quê, Quỳnh Lưu có báo Tia sáng, Nam àn có báo Giác Ng .v.v.. Hàng lo t thơ ca cách m ng ư c lưu truy n. Sách báo, thơ ca, tài li u cách m ng ư c ph bi n r ng rãi. Hàng êm nhân dân h i h p nghe cán b nói chuy n, c sách báo, i h c văn hoá. nhi u t nh khác, phong trào nông dân cũng phát tri n m nh. Nông dân Ti n H i (Thái Bình) bi u tình tri huy n ph i b tr n; nông dân c Ph (Qu ng Ngãi) làm ch huy n l , phá công ư ng, t s sách, nông dân Cao Lãnh (Nam B ) phá nhà a ch , h i t . H à N i, ng b l p i tuyên truy n xung phong phân phát truy n ơn, t ch c nói chuy n ng h Xôvi t Ngh Tĩnh. i phó v i tình hình, b n qu c và tay sai ã iên cu ng ph n công, liên ti p m các cu c hành quân àn áp và dùng nhi u th o n chia r , l a b p. i n hình cho s tàn b o là v ném bom xu ng cu c bi u tình c a nhân dân huy n Hưng Nguyên ngày 12-9-
- 1930. ng ã liên ti p ra thông báo, l i kêu g i, tuyên b b o v Xôvi t - Ngh Tĩnh, ch ng kh ng b [21], ch th cho c p u Trung kỳ các công tác c n thi t và u n n n các sai l m[22]. Các tài li u trên t cáo t i ác c a b n qu c và tay sai, bi u dương nh ng th ng l i c a Xôvi t Ngh Tĩnh. Tinh th n dũng c m hy sinh c a cán b , nhân dân, ý th c oàn k t c a công nông và binh lính, kêu g i toàn ng và nhân dân c nư c ng h Xôvi t Ngh Tĩnh. Các tài li u còn v ch k ho ch hư ng d n công tác tư tư ng t ch c và u tranh ch ng kh ng b tr ng, b o v phong trào cách m ng và nh ng th ng l i ã giành ư c. Công tác tuyên truy n ư c c bi t coi tr ng: “Luôn luôn tuyên truy n, tuyên truy n n a, luôn luôn có nh ng cu c nói chuy n và nh ng cu c nói chuy n n a c vũ, thúc y qu n chúng hy sinh cho s nghi p chung”[23]. “Dù trong trư ng h p th ng l i hay th t b i, i u quan tr ng là làm cho qu n chúng hi u r ng ch cũ không thay i và không có m t hy v ng c i thi n và ti n b nào trong nh ng i u ki n s ng hi n nay…”[24]. “In th t s ch s và rõ ràng các truy n ơn, phân phát truy n ơn v i s lư ng nhi u sao cho có ư c nhi u ngư i c và nhi u ngư i bình lu n”[25], “thu t ng tuyên truy n ph i ư c tuy t i a s qu n chúng hi u bi t”[26], “c có ghi kh u hi u ph i ư c d ng lên kh p nơi”[27], “các t nh và chi b ph i l p ra nh ng u ban cách m ng nghiên c u nh ng phương th c tuyên truy n”[28]. Trong ch th G i c p u Trung kỳ, Trung ương th y trong nư c chưa có th i cơ kh i nghĩa, các Xôvi t không th t n t i lâu dài nên ghi rõ: “ph i làm cách th nào mà duy trì kiên c nh h ư ng c a ng, c a Xôvi t trong qu n chúng n khi th t b i thì ý nghĩa Xôvi t ăn sâu vào trong óc qu n chúng và l c lư ng c a ng và nông h i v n duy trì”[29]. Do còn thi u kinh nghi m, cán b ph m ph i m t s sai l m nh hư ng ns oàn k t c a các t ng l p nông thôn, l c lư ng cán b và cơ s b t n th t nhi u vì s àn áp c a ch nên phong trào t gi a năm 1931 ã xu ng d n.
- Xôvi t Ngh Tĩnh tuy không thành công nhưng ã ch ng t năng l c cách m ng c a nhân dân Vi t Nam, c a m t ng C ng s n kiên cư ng m i thành l p chưa ư c m t năm ã có nh hư ng trong nư c và trên th gi i. Qua cao trào 1930 - 1931 và Xôvi t Ngh Tĩnh, tháng 4-1931 Ban Ch p hành Qu c t C ng s n ã ánh giá cao s lãnh o ca ng ta và ra quy t nh công nh n ng ta là m t b ph n c l p c a Qu c t C ng s n. H i ngh Trung ương l n th nh t, th hai và Lu n cương chính tr c a ng (tháng n cu i năm 1931). 10-1930 H i ngh l n th nh t Ban Ch p hành Trung ương ng h p t ngày 14 n 30-10-1930 t i Hương C ng. H i ngh th o lu n và thông qua Lu n cương chính tr do ng chí Tr n Phú kh i th o, thông qua Ngh quy t v tình hình hi n t i ông Dương và nhi m v c n ng, thông qua i u l i u l c a các t ch c qu n chúng. H i ngh kíp c a ng và ã i tên ng thành ng C ng s n ông Dương, c ra Ban Thư ng v Trung ương và c ng chí Tr n Phú làm T ng Bí thư. Lu n cương chính tr phát tri n tư tư ng, ư ng l i ã nêu ra trong cu n ư ng Cách m nh, trong chánh cương, sách lư c v n t t, nêu rõ: cách m ng Vi t Nam là cách m ng tư s n dân quy n, ti n lên ch nghĩa xã h i b qua giai o n phát tri n tư b n ch nghĩa. - Cách m ng Vi t Nam có hai nhi m v chi n lư c ch ng qu c và ch ng phong ki n, hai nhi m v chi n lư c ó có quan h ch t ch v i nhau. - Cách m ng Vi t Nam ph i l y công nông làm ng l c chính và do giai c p công nhân lãnh o. - Con ư ng giành th ng l i c a cách m ng Vi t Nam là con ư ng kh i nghĩa vũ trang. Khi chưa có tình th cách m ng tr c ti p thì ng ưa ra kh u hi u òi quy n l i dân sinh, dân ch k t h p v i các kh u hi u chính tr giác ng qu n chúng.
- - Nhân t quy t nh th ng l i c a cách m ng là ph i có m t ng C ng s n, i tiên phong c a giai c p vô s n ư c trang b b ng lý lu n Mác - Lênin “có m t ư ng l i chánh tr úng, có k lu t, t p trung, m t thi t liên l c v i qu n chúng, và t ng tr i tranh u mà trư ng thành”[30]. V công tác tư tư ng, Ngh quy t Trung ương ghi: “ ng ph i làm cho càng ngày càng ông qu n chúng bi t m c ích c a ng và ý ki n c a ng i v i các v c quan tr ng x y ra. Mu n ư c như th thì ng ph i m r ng vi c tuyên truy n c ng ra (báo, sách, truy n ơn, di n thuy t, .v.v..)… L i ph i bi t l i d ng các cơ h i mà ho t ng công khai… t ch c mít tinh, di n thuy t”[31]. i ul ng cũng ghi trong ba nhi m v c a chi b , có hai nhi m v tr c ti p liên quan n công tác tư tư ng: - “Tuyên truy n và c ng c.s (c ng s n) m t cách có k ho ch, th c hành kh u hi u và ngh quy t c a ng trong qu n chúng công nông cho h theo ng. - Tìm thêm và hu n luy n ng viên m i, phát tuyên truy n c a ng; hu n luy n ng viên và công nông v m t văn hoá và chính tr ”[32]. i ul c a ng cũng quy t nh l p B Tuyên truy n cùng v i B T ch c, B Công nhân v n ng. Các ngh quy t Trung ương v v n ng công nhân, nông dân cũng nêu c th n i dung và cách th c tuyên truy n công nhân, nông dân, ph n và thanh niên công nhân, nông dân. Ngày 1-11-1930 ng ra l i kêu g i nhân d p k ni m Cách m ng Tháng Mư i Nga (7- 11), t cáo âm mưu chu n b chi n tranh qu c và bao vây, khiêu khích, l t Liên Xô, kêu g i ch ng chi n tranh qu c, b o v Liên Xô. L i kêu g i còn t cáo t i ác c a
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học