Xem mẫu
- “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) SƠ THẢO LẦN THỨ NHẤT NHỮNG LUẬN CƯƠNG VỀ VẤN ĐỀ DÂN TỘC VÀ VẤN ĐỀ THUỘC ĐỊA CỦA V.I. LÊNIN VỚI CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH VÀ CÁCH MẠNG VIỆT NAM TS. Đoàn Sỹ Tuấn ThS. Đào Thị Thu Phương Trường Đại học Hoa Lư Tóm tắt Sự kiện Chủ tịch Hồ Chí Minh gặp Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của V.I. Lênin có ý nghĩa quan trọng đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh (khi đó là Nguyễn Ái Quốc) và cách mạng Việt Nam. Nhân kỷ niệm 100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với Chủ nghĩa Mác - Lênin” (7/1920 - 7/2020), bài viết tập trung nghiên cứu, tìm hiểu góp phần làm sáng tỏ các vấn đề cơ bản: (1) Hoàn cảnh ra đời và nội dung cơ bản của Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của V.I. Lênin; (2) Quá trình lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc gặp Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của V.I. Lênin; (3) Những tác động lớn của Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của V.I. Lênin đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh và cách mạng Việt Nam. Qua đó, cho thấy giá trị, ảnh hưởng tích cực của chủ nghĩa Mác - Lênin nói chung, Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của V.I. Lênin nói riêng đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh và cách mạng Việt Nam. Từ khóa: Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của V.I. Lênin, Chủ tịch Hồ Chí Minh, Cách mạng Việt Nam. I. MỞ ĐẦU Sự kiện Chủ tịch Hồ Chí Minh gặp Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của V.I. Lênin có ý nghĩa “đặc biệt” quan trọng. Nó tạo ra sự biến đổi mang tính chất bƣớc ngoặt, căn bản, về chất tình cảm, tƣ tƣởng, quan điểm, lập trƣờng cách mạng, giúp Nguyễn Ái Quốc tìm ra con đƣờng cứu nƣớc, giải phóng dân tộc; tìm ra cái "cẩm nang" thần kỳ cho cách mạng Việt Nam - chủ nghĩa Mác - Lênin; từ đó tuyên truyền chủ nghĩa Mác - Lênin vào Việt Nam, đƣa đến sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam, trở thành một trong các nguồn gốc lý luận có ý nghĩa quyết định sự hình thành và phát triển tƣ tƣởng Hồ Chí Minh,… góp phần đóng góp to lớn vào sự phát triển dân tộc Việt Nam trong tiến trình cách mạng Việt Nam. Bài 149 |
- Phần II. Hồ Chí Minh tiếp thu, kiên định, vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào Việt Nam viết tập trung nghiên cứu góp phần làm sáng tỏ mối quan hệ giữa Chủ tịch Hồ Chí Minh với Sơ thảo lần thứ nhất những luận cƣơng về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của V.I. Lênin. II. NỘI DUNG 2.1. Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của V.I. Lênin Cuối thế kỷ XIX đầu thể kỷ XX, chủ nghĩa tƣ bản từ tự do cạnh tranh chuyển sang chủ nghĩa đế quốc, chúng tiến hành xâm lƣợc thuộc địa, hình thành hệ thống thuộc địa khổng lồ, phụ thuộc vào các nƣớc tƣ bản. Nhằm tranh giành thuộc địa, giữa các nƣớc tƣ bản đã diễn ra cuộc Chiến tranh thế giới lần thứ nhất (1914 - 1918). Sau chiến tranh các nƣớc tƣ bản đế quốc đã lâm vào cuộc khủng hoảng trầm trọng, đã trút gánh nặng lên đầu giai cấp vô sản và quần chúng lao động cả ở chính quốc và thuộc địa, lòng căm phẫn của công nhân, quần chúng lao động bị áp bức thêm sục sôi, sâu sắc. Cách mạng tháng Mƣời Nga thành công (1917), Quốc tế Cộng sản (3/1919) do Lênin sáng lập ra đời, phong trào cách mạng vô sản phát triển mạnh, ngày càng thu hút nhiều quần chúng lao động đƣợc vào cuộc đấu tranh. Tuy nhiên, phong trào cách mạng vô sản lại xuất hiện những phần tử cơ hội chủ nghĩa. Chúng khơi dậy những thành kiến, chia rẽ các dân tộc thuộc địa với giai cấp vô sản và nhân dân lao động ở chính quốc, đây là điều vô cùng nguy hại cho phong trào cộng sản thế giới. Vào thời điểm này, bảo vệ nƣớc Nga Xô viết, với chính quyền Nhà nƣớc Xô viết non trẻ trƣớc sự can thiệp vũ trang của liên minh các cƣờng quốc tƣ bản đế quốc, là bảo vệ trung tâm của cách mạng vô sản thế giới, bảo vệ học thuyết cách mạng của C. Mác. Trong bối cảnh đó, để bảo vệ chính quyền Nhà nƣớc Xô viết non trẻ, bảo vệ Cách mạng tháng Mƣời, trung tâm của cách mạng vô sản thế giới, bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin, đáp ứng nhiệm vụ quan trọng hàng đầu trong chƣơng trình nghị sự của Đại hội II Quốc tế Cộng sản, là củng cố các đảng chuẩn bị cho việc tiến hành chuyên chính vô sản trên phạm vi toàn thế giới và liên hiệp tất cả những ngƣời vô sản cách mạng ở những nƣớc tƣ bản tiên tiến với quần chúng cách mạng bị áp bức, bóc lột ở các nƣớc thuộc địa, ở các nƣớc phƣơng Đông, V.I. Lênin đã viếtSơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa (sau đây gọi tắt là Luận cƣơng của V.I. Lênin), để trình bày tại Đại hội II Quốc tế Cộng sản vào tháng 7, 8/1920. Luận cƣơng của V.I. Lênin là văn kiện đƣợc V.I. Lênin viết để trình bày tại Đại hội II Quốc tế Cộng sản, họp từ ngày 19/7 đến 07/8/1920; ngay sau đó, bản Luận cương này đã đƣợc đăng trên báo Nhân đạo (L’ Humanité) - cơ quan ngôn luận của |150
- “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) Đảng Xã hội Pháp, số ra ngày 16 và 17/7/1920 với tiêu đề chạy suốt cả trang báo. Tác phẩm ngắn gọn, vô cùng quan trọng này đã củng cố những nguyên tắc mácxít về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa, đƣợc Đại hội II Quốc tế Cộng sản thông qua và coi là cƣơng lĩnh hành động của Quốc tế Cộng sản và các Đảng Cộng sản. Luận cƣơng của V.I. Lênin gồm 12 luận điểm trong đó chứa đựng những tƣ tƣởng chiến lƣợc lớn: Một là, V.I. Lênin phê phán giai cấp tƣ sản đã giải quyết một cách trừu tƣợng và hình thức vấn đề dân tộc và quyền bình đẳng giữa các dân tộc, đó là một sự dối trá, thủ tiêu đấu tranh giai cấp nhằm bảo vệ lợi ích của giai cấp tƣ sản; các đảng cộng sản ở các nƣớc chính quốc chƣa thấy tầm quan trọng, có tâm lý coi khinh các nƣớc thuộc địa; giai cấp công nhân, nhân dân lao động ở các nƣớc thuộc địa kỳ thị với giai cấp công nhân, nhân dân lao động ở chính quốc. Hai là, đặt vấn đề dân tộc đi đôi với vấn đề thuộc địa; quyền tự quyết của các dân tộc gồm quyền tự quyết của các dân tộc thuộc địa phải đi đến công nhận, thực hiện quyền độc lập tự chủ chứ không chỉ có tự trị văn hóa. Ba là, chỉ rõ trách nhiệm trọng đại của các Đảng Cộng sản ở các nƣớc đế quốc là phải ủng hộ, giúp đỡ một cách tích cực nhất đối với phong trào giải phóng của các dân tộc thuộc địa và phụ thuộc. Bốn là, khẳng định các dân tộc thuộc địa và phụ thuộc không những có nhiệm vụ giải phóng khỏi ách thống trị của nƣớc ngoài, mà còn phải đấu tranh chống lại các lực lƣợng phản động ở ngay trong nƣớc mình, những lực lƣợng đó thƣờng là đồng minh của đế quốc thực dân. Năm là, đề ra một nhiệm vụ lớn của cách mạng thế giới là sự đoàn kết chặt chẽ giữa phong trào giải phóng các dân tộc thuộc địa bị áp bức với các nƣớc đã làm cách mạng XHCN thành công. Sáu là, Quốc tế III đóng vai trò bộ tham mƣu chung của cách mạng thế giới, nƣớc Nga xô viết là ngọn cờ đầu, căn cứ địa, thành trì của cách mạng thế giới. 2.2. Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc gặp Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của V.I. Lênin Cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, từ một nƣớc phong kiến độc lập, khi Pháp xâm lƣợc Việt Nam trở thành nƣớc thuộc địa nửa phong kiến. Các phong trào yêu nƣớc, các con đƣờng cứu nƣớc của các nhà cách mạng Việt Nam tiền bối theo các khuynh hƣớng, lập trƣờng tƣ tƣởng khác nhau đã diễn ra mạnh mẽ, sôi nổi, rộng khắp nhƣng đều thất bại. Sự thất bại của các phong trào yêu nƣớc, các con đƣờng cứu nƣớc làm cho Việt Nam lâm vào tình trạng khủng hoảng sâu sắc về đƣờng lối cứu nƣớc, giải phóng dân tộc. Từ đó, đặt ra nhu cầu lịch sử, khách quan, bức bách của cách mạng Việt Nam lúc này là cần có đƣờng lối cứu nƣớc, giải phóng dân tộc đúng đắn. Sinh ra trong một gia đình nhà nho yêu nƣớc, tiến bộ, gần gũi với nhân dân, quý trọng con ngƣời, đề cao sự học, trong một vùng quê giàu truyền thống văn hóa và cách mạng, Nguyễn Tất Thành sớm hình thành tấm lòng yêu nƣớc, thƣơng dân. Tổng kết các phong trào yêu nƣớc, các con đƣờng cứu nƣớc của các nhà cách mạng Việt Nam tiền bối theo các khuynh hƣớng, lập trƣờng tƣ tƣởng khác nhau, Ngƣời rất khâm phục, kính yêu tấm 151 |
- Phần II. Hồ Chí Minh tiếp thu, kiên định, vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào Việt Nam lòng yêu nƣớc nhiệt thành, nhƣng phê phán và không tán thành con đƣờng cứu nƣớc của họ. Ngày 5/6/1911, Ngƣời đã ra nƣớc ngoài, tìm đƣờng cứu nƣớc, cứu dân. Khảo sát các cuộc cách mạng điển hình trên thế giới, Ngƣời nhận ra rằng, cách mạng Mỹ, Pháp là “những cuộc cách mạng chưa đến nơi”… Ngƣời có một tình cảm đặc biệt với Cách mạng tháng Mƣời và V.I. Lênin - lãnh tụ của cuộc cách mạng đó. Sau 9 năm bôn ba tìm đƣờng cứu nƣớc, tháng 7/1920, tại Pari - Thủ đô của nƣớc Pháp, Ngƣời tiếp cận Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của V.I. Lênin (sau đây gọi tắt là Luận cƣơng của V.I. Lênin). Luận cƣơng của V.I. Lênin ảnh hƣởng sâu sắc nhất đến tƣ tƣởng, cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của Hồ Chí Minh. Sau này trong nhiều tác phẩm, bài báo, bài nói, trả lời phỏng vấn… Ngƣời nhiều lần nhắc, đánh giá cao tầm quan trọng của Luận cƣơng của V.I. Lênin: “Chính sách thuộc địa”1 (1920); “Phát biểu tại phiên họp thứ 22 đại hội lần thứ V Quốc tế cộng sản”2 (7/1924); “Cách mạng Nga và các dân tộc thuộc địa”3 (1924); “Lênin và các dân tộc thuộc địa”4 (1924); “Lênin và phương Đông”5 (1/1926); “Thư gửi Ban phương Đông”6 (1/1935); “Sức mạnh vô địch”7(4/1960); “Con đường dẫn tôi đến chủ nghĩa Lênin”8 (4/1960); “Một lời nói, một khối vàng”9 (10/1960); “Trả lời phỏng vấn của tạp chí Thanh niên (Canađa)”10( Trả lời khoảng tháng 12/1965); “Trả lời phỏng vấn của Sáclơ Phuốcniô, phóng viên báo l'Humanité (Pháp)”11 (7/1969)… 2.3. Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của V.I. Lênin đối với Hồ Chí Minh và cách mạng Việt Nam 2.3.1. Luận cương của V.I. Lênin giúp Nguyễn Ái Quốc tìm ra con đường cứu nước, giải phóng dân tộc - con đường cách mạng vô sản, con đường duy nhất đúng của cách mạng Việt Nam Luận cƣơng của V.I. Lênin đã tác động mạnh mẽ đối với Nguyễn Ái Quốc cả về 1 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.31. 2 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.298. 3 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.320. 4 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.256. 5 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 2, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.233. 6 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 2, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.254. 7 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 12, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.557. 8 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 12, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.561. 9 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 12, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.708. 10 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 14, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.699. 11 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 15, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.583. |152
- “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) nhận thức và hoạt động thực tiễn. Về mặt nhận thức, Luận cƣơng của V.I. Lênin đã chỉ rõ: Đâu là kẻ thù của giai cấp, của dân tộc và phải chĩa ngọn cờ cách mạng vào đúng kẻ thù chung; động lực to lớn và lực lƣợng chính của cách mạng đó là giai cấp công nhân và nông dân; hƣớng đi của cách mạng giải phóng dân tộc ở các nƣớc thuộc địa là cách mạng vô sản, giải phóng dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, giải phóng dân tộc gắn liền với giải phóng con ngƣời; chỉ ra tầm quan trọng của cách mạng thuộc địa, mối quan hệ và đặc điểm giữa cách mạng chính quốc với các nƣớc thuộc địa… Luận cƣơng đã trực tiếp chỉ ra con đƣờng cứu nƣớc của các dân tộc thuộc địa là con đƣờng cách mạng vô sản. Về mặt thực tiễn, Luận cƣơng của V.I. Lênin đã tác động mạnh mẽ đến hoạt động thực tiễn của Nguyễn Ái Quốc. Luận cƣơng là động lực cho Ngƣời tham gia Đảng Xã hội Pháp, bỏ phiếu tán thành việc Đảng gia nhập Quốc tế Cộng sản và tham gia sáng lập Đảng Cộng sản Pháp 12/1920; sáng lập ra "Hội Liên hiệp thuộc địa ở Pari" năm 1921; đọc nhiều tham luận tại các hội nghị quốc tế, trong đó nhấn mạnh phải hoạt động tích cực cho phong trào giải phóng dân tộc ở các nƣớc thuộc địa theo đƣờng lối của Lênin; tham gia sáng lập ra "Hội Liên hiệp các dân tộc bị áp bức ở Á Đông", tại Quảng Châu, năm 1925… Luận cƣơng của V.I. Lênin tác động mạnh mẽ tạo ra sự biến đổi mang tính chất bƣớc ngoặt, căn bản, về chất trong tƣ tƣởng, tình cảm, quan điểm, lập trƣờng, cách mạng của Nguyễn Ái Quốc, giúp Ngƣời tìm ra con đƣờng cứu nƣớc, giải phóng dân tộc là con đƣờng cách mạng vô sản - đƣợc coi là con đƣờng duy nhất đúng của cách mạng Việt Nam. Ngƣời chuyển từ lập trƣờng yêu nƣớc sang lập trƣờng vô sản, từ “Ái Quốc”, đến “Chí Minh”, từ ngƣời đi “tìm đƣờng”, trở thành ngƣời “dẫn đƣờng” cho cả dân tộc: “Luận cƣơng của Lênin làm cho tôi rất cảm động, phấn khởi, sáng tỏ, tin tƣởng biết bao! Tôi vui mừng đến phát khóc lên. Ngồi một mình trong buồng mà tôi nói to lên nhƣ đang nói trƣớc quần chúng đông đảo: “Hỡi đồng bào bị đọa đày đau khổ! Đây là cái cần thiết cho chúng ta, đây là con đƣờng giải phóng chúng ta”12; “Luận cƣơng của Lênin về các vấn đề dân tộc và thuộc địa đã trở thành ngôi sao dẫn đƣờng trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc chúng tôi, thức tỉnh các dân tộc ở phƣơng Đông”13. Trong bài thơ “Người đi tìm hình của nước”, Chế Lan Viên đã diễn đạt rất cảm động cái phút “lệ Bác Hồ rơi trên chữ Lênin”: “Luận cƣơng đến Bác Hồ. Và Ngƣời đã khóc/ Lệ Bác Hồ rơi trên chữ Lênin/ Bốn bức tƣờng im nghe Bác lật từng trang sách gấp/ Tƣởng bên 12 Hồ Chí Minh (2002), Toàn tập, tập 10, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.127. 13 Hồ Chí Minh (2002), Toàn tập, tập 10, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.557 153 |
- Phần II. Hồ Chí Minh tiếp thu, kiên định, vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào Việt Nam ngoài, đất nƣớc đợi mong tin/ Bác reo lên một mình nhƣ nói cùng dân tộc: “Cơm áo là đây! Hạnh phúc đây rồi!”/ Hình của Đảng lồng trong hình của Nƣớc,/ Phút khóc đầu tiên là phút Bác Hồ cƣời”14. Nguyễn Ái Quốc tìm ra con đƣờng cứu nƣớc, giải phóng dân tộc là con đƣờng cách mạng vô sản từ Luận cƣơng của V.I. Lênin góp phần quan trọng vào việc giải quyết tình trạng khủng hoảng sâu sắc về đƣờng lối cứu nƣớc, giải phóng dân tộc Việt Nam cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX. ThS. Nguyễn Tấn Hƣng nhận xét: “Trong quá trình hòa mình vào cuộc đấu tranh sôi nổi của phong trào công nhân và Đảng Xã hội Pháp để tìm con đƣờng cứu nƣớc, giải phóng dân tộc Việt Nam, Nguyễn Ái Quốc đã đƣợc đọc Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của V.I. Lênin. Ngƣời đón nhận những tƣ tƣởng cách mạng của V.I. Lênin với niềm phấn khởi và tin tƣởng của một ngƣời chiến sĩ cách mạng sau nhiều năm nghiên cứu lý luận, khảo sát thực tiễn. Tác phẩm đã giúp Nguyễn Ái Quốc tìm thấy lời giải đáp cho những câu hỏi lớn về vận mệnh dân tộc, soi sáng con đƣờng giải phóng dân tộc: con đƣờng cách mạng vô sản. Từ đó, Ngƣời đã tích cực xúc tiến công tác chuẩn bị những điều kiện cần thiết, hƣớng phong trào đấu tranh của nhân dân Việt Nam vào quỹ đạo của cách mạng vô sản”15. Trong bài viết “Sơ thảo Luận cương của V.I. Lênin - Bước ngoặt trong hành trình cứu nước của Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh”, tác giả ThS. Trƣơng Thị Thu Hà, đã nhận xét: “Luận cƣơng của Lênin đã tạo ra bƣớc ngoặt căn bản về chất trong sự phát triển nhận thức, tƣ tƣởng và lập trƣờng chính trị của Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh trong quá trình tìm đƣờng cứu nƣớc. Hƣớng đi đúng đắn của sự nghiệp giải phóng dân tộc đã đƣợc xác định, chấm dứt cuộc khủng hoảng lâu dài, sâu sắc về đƣờng lối của cách mạng Việt Nam” 16. PGS.TS. Trần Viết Lƣu, trong bài “Nguyễn Ái Quốc và Luận cương của Lênin là nhịp cầu đưa Việt Nam theo dòng thời đại”, đã khẳng định: “Cách đây 99 năm, Nguyễn Ái Quốc tiếp cận và phát hiện chân lý thời đại trong bản Luận cƣơng của Lênin. Đó là dấu mốc vàng mở ra tiền đồ mới cho dân tộc Việt Nam”17. 14 Nguyễn Cảnh Lạc (2000), Thơ Dâng Bác, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, tr.162-163. 15 Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của V.I. Lênin và ảnh hƣởng của nó đối với sự hình thành tƣ tƣởng Nguyễn Ái Quốc về con đƣờng cách mạng Việt Nam. Nguồn: Tạp chí Triết học, số 9 (196), tháng 9/2007. 16 ThS. Trƣơng Thị Thu Hà, Sơ thảo Luận cương của V.I. Lênin - Bước ngoặt trong hành trình cứu nước của Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh. 17 PGS.TS. Trần Viết Lƣu, Nguyễn Ái Quốc và Luận cương của Lênin là nhịp cầu đưa Việt Nam theo dòng thời đại. |154
- “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) 2.3.2. Luận cương V.I. Lênin đưa Nguyễn Ái Quốc đến với chủ nghĩa Mác - Lênin - cái "cẩm nang" thần kỳ của cách mạng Việt Nam; tạo ra tiền đề tư tưởng lý luận có ý nghĩa quyết định cho việc hình thành, phát triển hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh Tìm ra con đƣờng cứu nƣớc, giải phóng dân tộc là con đƣờng cách mạng vô sản từ Luận cƣơng của V.I. Lênin, Nguyễn Ái Quốc có tình cảm đặc biệt với V.I. Lênin - Lãnh tụ của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế. Viết về V.I. Lênin, Nguyễn Ái Quốc khẳng định: “Nếu giai cấp vô sản phƣơng Tây coi Lênin là một thủ lĩnh, một lãnh tụ, một ngƣời thầy thì các dân tộc phƣơng Đông lại coi Lênin là một ngƣời con vĩ đại hơn nữa, cao quý hơn nữa”18; “Khi còn sống, Ngƣời là ngƣời cha, thầy học, đồng chí và cố vấn của chúng ta. Ngày nay, Ngƣời là ngôi sao sáng chỉ đƣờng cho chúng ta đi tới cuộc cách mạng xã hội”19; “Lênin đã mất!”. Tin này đến với mọi ngƣời nhƣ sét đánh ngang tai, truyền đi khắp các bình nguyên phì nhiêu ở châu Phi và các cánh đồng xanh tƣơi ở châu Á. Đúng, những ngƣời da đen và da vàng có thể chƣa biết rõ Lênin là ai, nƣớc Nga ở đâu. Bọn đế quốc thực dân cố ý bƣng bít không cho họ biết… Nhƣng tất cả họ, từ những ngƣời nông dân An Nam đến ngƣời dân săn bắn trong các rừng Đahômây, cũng đã thầm nghe nói rằng ở một góc trời xa xăm có một dân tộc đã đánh đuổi đƣợc bọn chủ bóc lột họ và hiện đang tự quản lý lấy đất nƣớc mình mà không cần tới bọn chủ và bọn toàn quyền. Họ cũng đã nghe nói rằng nƣớc đó gọi là nƣớc Nga, rằng có những ngƣời dũng cảm, mà ngƣời dũng cảm nhất là Lênin. Chỉ nhƣ thế cũng đủ làm cho họ ngƣỡng mộ sâu sắc và đầy nhiệt tình đối với nƣớc đó và lãnh tụ của nƣớc đó. Nhƣng không phải chỉ có thế. Họ còn đƣợc biết rằng ngƣời lãnh tụ vĩ đại này sau khi giải phóng nhân dân mình, còn muốn giải phóng các dân tộc khác nữa” 20. Từ Luận cƣơng của V.I. Lênin, tình cảm “đặc biệt” với V.I. Lênin, chủ nghĩa Lênin, từng bƣớc vừa hoạt động thực tiễn, vừa nghiên cứu lý luận, Nguyễn Ái Quốc ngày càng đi sâu nghiên cứu, tìm hiểu, tin tƣởng vào chủ nghĩa Mác - Lênin. Ngƣời nói: “Đồng chí Lênin là ngƣời đã dạy bảo chúng ta đƣờng lối cách mạng chắc chắn thắng lợi”, “là ngƣời đã phát triển và đã thực hiện chủ nghĩa Mác và Ăngghen” 21; “… Lênin phát biểu Luận cƣơng cách mạng thuộc địa. Những việc đó làm cho tôi thấy rằng: Nhân dân lao động Đông Dƣơng, nhân dân các thuộc địa và nhân dân lao động muốn tự giải phóng thì phải đoàn kết lại và làm cách mạng. Vì vậy, tôi trở nên ngƣời theo chủ nghĩa Mác - 18 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.317 19 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.257. 20 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.256. 21 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 8, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.12. 155 |
- Phần II. Hồ Chí Minh tiếp thu, kiên định, vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào Việt Nam Lênin”22. Qua Luận cƣơng của Lênin, Nguyễn Ái Quốc đã tìm thấy ở đó con đƣờng chân chính cho sự nghiệp cứu nƣớc, giải phóng dân tộc: con đường cách mạng vô sản. Chính Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh, 40 năm sau nhìn lại sự kiện này, đã viết: “… cá nhân tôi, từ lúc đầu nhờ đƣợc học tập truyền thống cách mạng oanh liệt và rèn luyện trong thực tế đấu tranh anh dũng của công nhân và của Đảng Cộng sản Pháp, mà tôi đã tìm thấy chân lý chủ nghĩa Mác - Lênin, đã từ một ngƣời yêu nƣớc tiến bộ thành một chiến sĩ xã hội chủ nghĩa”23. ThS. Trƣơng Thị Thu Hà, trong bài “Sơ thảo Luận cương của V.I. Lênin - Bước ngoặt trong hành trình cứu nước của Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh”, đã khẳng định: “Luận cƣơng của V.I. Lênin đã mở ra con đƣờng đƣa Nguyễn Ái Quốc đến với Chủ nghĩa Mác - Lênin”24. “Việc Nguyễn Ái Quốc đến với chủ nghĩa Mác - Lênin, tìm thấy ở chủ nghĩa Mác - Lênin “cái cần thiết” và “con đƣờng” giải phóng dân tộc Việt Nam, “ngọn hải đăng soi đƣờng cho toàn thể nhân loại bị áp bức đi tới giải phóng” là bước quyết định trong quá trình hình thành tƣ tƣởng Hồ Chí Minh”25. Ngƣời khẳng định chủ nghĩa Mác - Lênin là cái “cẩm nang” thần kỳ, kim chỉ nam, mặt trời soi sáng con đƣờng cách mạng Việt Nam. Luận cƣơng của V.I. Lênin, đƣa Nguyễn Ái Quốc đến với Chủ nghĩa Mác - Lênin. Ngƣời vận dụng và phát triển sáng tạo Chủ nghĩa Mác - Lênin, tiếp tục tiếp thu kế thừa, phát triển tinh hoa văn hóa của dân tộc Việt Nam, tinh hoa văn hóa của nhân loại, trí tuệ của thời đại. Chủ nghĩa Mác - Lênin, tinh hoa văn hóa của dân tộc, tinh hoa văn hóa của nhân loại là 3 tiền đề tƣ tƣởng lý luận hình thành, phát triển tƣ tƣởng Hồ Chí Minh. Trong đó, Chủ nghĩa Mác - Lênin đóng vai trò là tiền đề tƣ tƣởng lý luận có ý nghĩa quyết định cho việc hình thành, phát triển hệ thống tƣ tƣởng Hồ Chí Minh. “Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, kết quả của sự vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể của nƣớc ta, kế thừa và phát triển các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại; là tài sản tinh thần vô cùng to lớn và quý giá của Đảng và dân tộc ta, mãi mãi soi đƣờng cho sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta giành thắng lợi”26. Sau này, cùng với chủ nghĩa Mác - 22 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 14, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.700. 23 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 12, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.740. 24 ThS. Trƣơng Thị Thu Hà, “Sơ thảo Luận cương của V.I. Lênin - Bước ngoặt trong hành trình cứu nước của Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh”. 25 GS. Nguyễn Đức Bình, “Quan hệ giữa tư tưởng Hồ Chí Minh với chủ nghĩa Mác - Lênin”. 26 Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.88. |156
- “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh trở thành nền tảng tƣ tƣởng và kim chỉ nam cho mọi hoạt động cách mạng của Đảng, soi đƣờng cho mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam. 2.3.3. Luận cương V.I. Lênin đưa Nguyễn Ái Quốc đến và tuyên truyền chủ nghĩa Mác - Lênin vào Việt Nam, sáng lập ra Đảng Cộng sản Việt Nam - nhân tố quyết định hàng đầu mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam Năm 1920, đến với Luận cƣơng của V.I. Lênin, tìm ra con đƣờng cứu nƣớc, giải phóng dân tộc, Nguyễn Ái Quốc tin tƣởng, đi theo chủ nghĩa Mác - Lênin. Từ đó, trong suốt những năm 20 của thế kỷ XX, Ngƣời và đội ngũ những cộng sự đắc lực của Ngƣời đã ra sức tuyên truyền chủ nghĩa Mác - Lênin vào Việt Nam. Chủ nghĩa Mác - Lênin thấm vào phong trào cách mạng Việt Nam, phong trào công nhân, phong trào yêu nƣớc Việt Nam đƣa đến sự ra đời của các tổ chức cộng sản ở Việt Nam. Năm 1930, (tại Hƣơng Cảng - Trung Quốc), thực hiện chủ trƣơng của Quốc tế cộng sản, Hồ Chí Minh triệu tập, thống nhất các tổ chức cộng sản thành Đảng Cộng sản Việt Nam. Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời là sản phẩm của sự kết hợp chủ nghĩa Mác - Lênin, với phong trào công nhân, phong trào yêu nƣớc Việt Nam. Chủ nghĩa Mác - Lênin là nền tảng tƣ tƣởng và kim chỉ nam, là cơ sở để Đảng vạch ra Cƣơng lĩnh, chủ trƣơng, đƣờng lối, soi đƣờng cho cách mạng Việt Nam. Vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào Việt Nam, Ngƣời soạn thảo Chính cương vắn tắt, Sách lược vắn tắt, Chương trình vắn tắt, Điều lệ vắn tắt và đƣợc Hội nghị thành lập Đảng thông qua lấy đó làm Cƣơng lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng. Nhƣ vậy, Luận cƣơng của V.I. Lênin đƣa Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin, tuyên truyền chủ nghĩa Mác - Lênin vào Việt Nam. Từ đó, Ngƣời sáng lập Đảng Cộng sản Việt Nam - gieo mầm cho “hạt giống cách mạng” đầu tiên của Việt Nam. Đảng Cộng sản Việt Nam trên nền tảng tƣ tƣởng chủ nghĩa Mác - Lênin đã lãnh đạo cách mạng Việt Nam thu đƣợc những thắng lợi to lớn, có ý nghĩa lịch sử: Thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945, thành lập ra Nhà nƣớc Việt Nam Dân chủ Cộng hoà; thắng lợi của các cuộc kháng chiến oanh liệt để giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc, đánh thắng chủ nghĩa thực dân cũ và mới, hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân, thực hiện thống nhất Tổ quốc, đƣa cả nƣớc đi lên chủ nghĩa xã hội, góp phần quan trọng vào cuộc đấu tranh của nhân dân thế giới vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội; thắng lợi của công cuộc đổi mới 35 năm, đất nƣớc ta đã đạt đƣợc những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử trên con đƣờng xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Đảng Cộng sản Việt Nam nhân tố quyết định hàng đầu mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam: “Về phần chúng tôi, chính là do cố gắng vận dụng những lời dạy của Lênin, nhƣng vận dụng một cách sáng tạo, phù hợp 157 |
- Phần II. Hồ Chí Minh tiếp thu, kiên định, vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào Việt Nam với thực tế Việt Nam ngày nay, mà chúng tôi đã chiến đấu và giành đƣợc những thắng lợi to lớn nhƣ đồng chí đã biết. Chúng tôi giành đƣợc thắng lợi đó là do nhiều nhân tố, nhƣng cần phải nhấn mạnh rằng - mà không phải chỉ nhân dịp kỷ niệm lần thứ 100 ngày sinh Lênin - chúng tôi giành đƣợc những thắng lợi đó trƣớc hết là nhờ cái vũ khí không gì thay thế đƣợc là chủ nghĩa Mác - Lênin”27. III. KẾT LUẬN Luận cƣơng của V.I. Lênin tạo ra sự biến đổi mang tính chất bƣớc ngoặt, căn bản, về chất tình cảm, tƣ tƣởng, quan điểm, lập trƣờng cách mạng, của Nguyễn Ái Quốc đi từ “Ái Quốc”, đến “Chí Minh”, từ ngƣời đi “tìm đƣờng”, trở thành ngƣời “dẫn đƣờng” chỉ đƣờng cho cả dân tộc; tìm ra con đƣờng cứu nƣớc, giải phóng dân tộc; góp phần giải quyết khủng hoảng về đƣờng lối cứu nƣớc, giải phóng dân tộc Việt Nam cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX. Là cơ sở để Nguyễn Ái Quốc tin theo Lênin, tin theo Quốc tế thứ ba; nghiên cứu, tìm hiểu sâu sắc, toàn diện hơn về V.I. Lênin, về chủ nghĩa Lênin, về chủ nghĩa Mác - Lênin. Từ đó, Ngƣời tìm ra cái “cẩm nang” thần kỳ, không những là cái kim chỉ nam, mà còn là mặt trời soi sáng con đƣờng cách mạng Việt Nam; tạo ra tiền đề tƣ tƣởng lý luận có ý nghĩa quyết định cho việc hình thành, phát triển hệ thống tƣ tƣởng Hồ Chí Minh - với tƣ cách là là “một học thuyết” khoa học, cách mạng toàn diện, sâu sắc nhất về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam. Là “cầu nối” để Nguyễn Ái Quốc đến với chủ nghĩa Mác - Lênin. Từ đó, Ngƣời tuyên truyền chủ nghĩa Mác - Lênin vào Việt Nam, sáng lập ra Đảng Cộng sản Việt Nam - với tƣ cách là “hạt giống cách mạng” đầu tiên của Việt Nam. Đảng Cộng sản Việt Nam trở thành nhân tố hàng đầu có ý nghĩa quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Nhƣ vậy, Luận cƣơng của V.I. Lênin có tác động, ảnh hƣởng to lớn, sâu sắc đối với Hồ Chí Minh và cách mạng Việt Nam. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập (15 tập), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 2. Đại tƣớng Võ Nguyên Giáp (1997), Tư tưởng Hồ Chí Minh và con đường cách mạng Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 3. Trƣờng Chinh (1992), Chủ tịch Hồ Chí Minh và Cách mạng Việt Nam, Nxb Thông tin lý luận, Hà Nội. 27 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 15, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.584. |158
- “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) 4. Phạm Văn Đồng (1976) Hồ Chủ tịch tinh hoa của dân tộc, lương tâm của thời đại, Nxb Sự thật, Hà Nội. 5. Mạch Quang Thắng (2009), Hồ Chí Minh nhà cách mạng sáng tạo, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 6. Trần Nhâm (2011), Chủ nghĩa Mác - Lênin học thuyết về sự phát triển và sáng tạo không ngừng (Sách tham khảo), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 7. “Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa” của V.I. Lênin và ảnh hưởng của nó đối với sự hình thành tư tưởng Nguyễn Ái Quốc về con đường cách mạng Việt Nam. Nguồn: Tạp chí Triết học, số 9 (196), tháng 9/2007. 8. ThS. Trƣơng Thị Thu Hà, “Sơ thảo Luận cương của V.I. Lênin - Bước ngoặt trong hành trình cứu nước của Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh”. 9. V.I. Lênin (1977), Toàn tập, tập 41, Nxb Tiến bộ, Mátxcơva. 159 |
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học