Sáng kiến kinh nghiệm: Một số giải pháp giảng dạy hiệu quả kỹ năng đọc hiểu môn Tiếng Anh lớp 10 hệ 7 năm

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM “Một số giải pháp giảng dạy hiệu quả kỹ năng đọc hiểu môn Tiếng Anh lớp 10 hệ 7 năm” DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Stt Hình thức viết tắt 1 CTC 2 HS 3 GV 4 PTTH 5 SGK 6 TƯ Hình thức đầy đủ Chương trình chuẩn Học sinh Giáo viên Phổ thông trung học Sách giáo khoa Trung ương Người thực hiện: Nguyễn Thị Nga 1 Đơn vị: Trường THPT Phong Thổ - Huyện Phong Thổ - Tỉnh Lai Châu SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM “Một số giải pháp giảng dạy hiệu quả kỹ năng đọc hiểu môn Tiếng Anh lớp 10 hệ 7 năm” PHẦN I. MỞ ĐẦU I. Lý do chọn đề tài. 1.1. Cơ sở lí luận của việc chọn đề tài. Trong xu hướng hội nhập toàn cầu, tiếng Anh ngày càng chứng tỏ vai trò quan trọng với tư cách là một ngôn ngữ quốc tế, là môn ngoại ngữ, là môn văn hoá cơ bản, bắt buộc trong chương trình giáo dục phổ thông, là một bộ phận không thể thiếu của học vấn phổ thông cung cấp cho học sinh một công cụ giao tiếp mới để tiếp thu những tri thức khoa học, kĩ thuật tiên tiến, tìm hiểu các nền văn hoá đa dạng và phong phú trên thế giới, dễ dàng hội nhập với cộng đồng quốc tế, góp phần phát triển tư duy và hỗ trợ cho việc dạy học tiếng Việt. Cùng với các môn học khác, môn tiếng Anh góp phần hình thành và phát triển nhân cách của học sinh, giúp cho việc hình thành nhân cách của học sinh, giúp cho việc thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện ở trường phổ thông. Chính bởi vậy trong dạy học ngoại ngữ nói chung, giảng dạy tiếng Anh nói riêng hiện nay đang tập trung hướng vào việc phát triển tính năng động, sáng tạo và tích cực của học sinh; coi học sinh là chủ thể hoạt động, khuyến khích các hoạt động học tập tích cực, chủ động, sáng tạo trong quá trình dạy học nhằm tạo khả năng nhận biết và giải quyết vấn đề cho học sinh. Do đó trong quá trình giảng dạy việc luyện tập giúp học sinh có cơ hội sử dụng ngôn ngữ mới vừa được giới thiệu dưới sự hướng dẫn của giáo viên để nắm vững cấu trúc ngữ pháp và hiểu thêm ý nghĩa của ngữ pháp, khắc phục được sự ảnh hưởng của ngôn ngữ tiếng mẹ đẻ, phát triển và nâng cao hơn nữa về khả năng tư duy, trí sáng tạo và khả năng giao tiếp cho học sinh là rất cần thiết. Patel (2008 p.28) cho rằng: Để có một kỹ năng ngôn ngữ hoàn thiện đòi hỏi người học bắt buộc phải trải qua bốn bước nghe, nói, đọc và viết. Nếu bỏ qua một trong bốn kỹ năng này thì không thể cung cấp cho người học một ngôn ngữ chính xác. Trong bốn kỹ năng trên đọc và nghe được xếp vào nhóm kỹ năng lĩnh hội; nói và viết được xếp vào nhóm kỹ năng truyền thụ. Các kỹ năng này có mối quan hệ tương hỗ với nhau. Trong đó, đọc là phương tiện hữu hiệu và thiết yếu để học sinh có thể nắm vững, củng cố kiến thức ngôn ngữ, mở rộng vốn từ vựng cũng như hiểu thêm văn phong, cách sử dụng ngôn ngữ mà mình đang học. 1.2. Cơ sở thực tiễn của việc chọn đề tài. Trường THPT Phong Thổ đặt trên địa bàn thị trấn Phong Thổ huyện Phong Thổ là huyện khó khăn nhất của Tỉnh Lai Châu. Học sinh người dân tộc chiếm khoảng 84,2%. Đa số các em sinh sống ở các xã vùng sâu, vùng xa như: Lản Nhì Thàng, Huổi Luông, Ma Ly Pho của huyện Phong Thổ, xã Pa Tần của huyện Sìn Hồ... sự hiểu biết của các em về môn học còn nhiều hạn chế, tư duy trìu tượng của các em hầu như không phong phú thường bị động và hiểu vấn đề rất sơ sài đặc biệt việc vận dụng các phương pháp đọc để nắm bất thông tin rất chậm. Do đó hằng năm học sinh có học lực khá, giỏi bộ môn chiếm khoảng 30% còn lại là trung bình, yếu. Bởi vì, trong thực tế giảng dạy các tiết dạy đọc hiểu Người thực hiện: Nguyễn Thị Nga 2 Đơn vị: Trường THPT Phong Thổ - Huyện Phong Thổ - Tỉnh Lai Châu SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM “Một số giải pháp giảng dạy hiệu quả kỹ năng đọc hiểu môn Tiếng Anh lớp 10 hệ 7 năm” vẫn còn gặp nhiều khó khăn bởi đa phần các giáo viên hoặc là chưa hiểu rõ bản chất của việc dạy kỹ năng đọc hiểu hoặc là chưa làm chủ được các thủ thuật dạy đọc hiểu. Thông thường các giáo viên thường biến những tiết dạy đọc hiểu thành tiết dạy đọc "Thành tiếng" không truyền tải được nội dung và ngữ liệu mới dẫn đến tình trạng học sinh chán nản, thụ động. Theo quan điểm giáo dục hiện nay, mục tiêu của môn tiếng Anh là nhằm hình thành và phát triển ở học sinh những kiến thức kỹ năng cơ bản về tiếng Anh và những phẩm chất trí tuệ cần thiết để tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động. Vì vậy SGK tiếng Anh THPT mới từ lớp 10 đến lớp 12 đều được biên soạn theo cùng một quan điểm xây dựng chương trình, đó là quan điểm chủ điểm (thematic approach) và đề cao các phương pháp học tập tích cực chủ động của học sinh. Cả bốn kỹ năng nghe, nói, đọc, viết đều được quan tâm và được phối hợp trong các bài tập và các hoạt động trên lớp. Tuy nhiên kỹ năng đọc là một trong những kỹ năng cơ bản được chú trọng trong quá trình dạy và học Ngoại ngữ. Đọc vừa là mục đích vừa là phương tiện hữu hiệu và thiết yếu để học sinh có thể nắm vững, củng cố kiến thức ngôn ngữ, mở rộng vốn từ vựng cũng như hiểu sâu thêm văn phong, cách sử dụng ngôn ngữ đang học. Do đó, mỗi bài đọc hiểu ở lớp 10 được đề cập ở mức độ vừa phải sau này mới nâng lên mức khó dần ở lớp 11 và 12. Bởi vậy, để hiểu được nội dung chủ đề của các bài đọc hiểu đòi hỏi học sinh phải có kỹ năng đọc hiểu tốt kết hợp với vốn kiến thức ngôn ngữ tương đối đầy đủ để nắm bắt được những yêu cầu của sách giáo khoa đưa ra. Trên thực tế, để có được kỹ đọc hiểu tiếng Anh thì người học Ngoại ngữ phải có quá trình luyện tập đọc thường xuyên, lâu dài với những hình thức và nội dung đọc khác nhau. Việc dạy và học kỹ năng đọc hiểu môn tiếng Anh tuy không còn mới mẻ nhưng khó đối với tất cả giáo viên và học sinh bậc THPT. Qua nhiều năm giảng dạy bộ môn tiếng Anh tại trường THPT tôi nhận thấy: nếu giáo viên đầu tư sâu, biết cách khai thác bài đọc hiểu và cung cấp đầy đủ những vấn đề liên quan đến chủ điểm của bài đọc hiểu thì giờ học tiếng Anh đạt hiệu quả rất tốt. Xuất phát từ thực tế trên tôi đã chọn sáng kiến kinh nghiệm mang tên: “Một số giải pháp giảng dạy hiệu quả kỹ năng đọc hiểu môn Tiếng Anh lớp 10 hệ 7 năm". Với việc nghiên cứu đề tài này, tôi mong muốn sẽ phần nào giúp giáo viên dần khắc phục những khó khăn trên để tiến hành dạy đọc môn tiếng Anh có hiệu quả tốt hơn, học sinh tích cực, chủ động trong việc tiếp thu, lĩnh hội kiến thức của bài học. II. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu 2.1. Đối tượng được nghiên cứu. Một số giải pháp giảng dạy hiệu quả kỹ năng đọc hiểu môn tiếng Anh lớp 10 hệ 7 năm. Các bài đọc hiểu trong chương trình SGK tiếng Anh lớp 10 hệ 7 năm. 2.2. Phạm vi nghiên cứu. Người thực hiện: Nguyễn Thị Nga 3 Đơn vị: Trường THPT Phong Thổ - Huyện Phong Thổ - Tỉnh Lai Châu SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM “Một số giải pháp giảng dạy hiệu quả kỹ năng đọc hiểu môn Tiếng Anh lớp 10 hệ 7 năm” Học sinh lớp 10 trường THPT Phong Thổ, huyện Phong Thổ, Tỉnh Lai Châu. III. Mục đích nghiên cứu. Mục đích của nghiên cứu đề tài là nghiên cứu thực trạng của việc dạy kỹ năng đọc hiểu môn tiếng Anh lớp 10 hệ 7 năm ở trường THPT Phong Thổ từ đó đưa những giải pháp hữu hiệu trong giảng dạy phù hợp với từng bài, từng đối tượng học sinh, giúp học sinh có hiểu biết thêm về lịch sử, đất nước, con người, nền văn hóa không những của đất nước mình mà còn của các nước khác trên toàn thế giới, đồng thời còn hỗ trợ thêm cho học sinh củng cố kiến thức của môn Ngữ Văn, môn Địa Lý và các môn học có liên quan khác góp phần vào việc thực hiện mục tiêu giáo dục và phát triển con người Việt Nam trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước và cũng là góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho đất nước trong trong quá trình hội nhập nền kinh tế thế giới. Góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. IV. Điểm mới trong kết quả nghiên cứu. Đọc là kỹ năng cơ bản được chú trọng trong quá trình dạy và học ngoại ngữ tuy nhiên thực tế giảng dạy kỹ năng đọc chưa thực sự đạt được hiệu quả tối ưu do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó nguyên nhân chủ yếu đó là giáo viên chưa có phương pháp dạy đọc đúng. Bởi vậy, đề tài “Một số giải pháp giảng dạy hiệu quả kỹ năng đọc hiểu môn Tiếng Anh lớp 10 hệ 7 năm” đã đưa ra giải pháp giảng dạy hiệu quả, tích cực phù hợp với từng bài, từng đối tượng học sinh kỹ năng đọc hiểu môn tiếng Anh lớp 10 hệ 7 năm nói riêng kỹ năng đọc hiểu môn tiếng Anh nói chung: Đó chính là dạy kỹ năng đọc hiểu với khung ba giai đoạn, ở mỗi giai đoạn tác giả đề cập đến mục đích và gợi ý một số giải pháp giúp người dạy thiết kế được các hoạt động phù hợp với từng đối tượng học sinh, không chỉ kích thích được hứng thú của học sinh mà còn giải quyết được các vấn đề về ngôn ngữ thông qua các bài tập và các câu hỏi được đưa ra một cách hiệu quả hơn nhằm góp phần nâng cao hiệu quả của quá trình dạy kỹ năng này. Đề tài đã xác định và làm sáng tỏ thêm cơ sở lý luận phương pháp dạy học "Lấy học sinh làm trung tâm", kết hợp với việc vận dụng sáng tạo, linh hoạt các phương pháp trong giảng dạy kỹ năng đọc hiểu môn tiếng Anh từng bước nâng cao chất lượng giảng dạy kỹ năng đọc hiểu môn tiếng Anh lớp 10 hệ 7 năm nói riêng và chất lượng giảng dạy môn tiếng Anh ở trường phổ thông nói chung, đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Người thực hiện: Nguyễn Thị Nga 4 Đơn vị: Trường THPT Phong Thổ - Huyện Phong Thổ - Tỉnh Lai Châu SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM “Một số giải pháp giảng dạy hiệu quả kỹ năng đọc hiểu môn Tiếng Anh lớp 10 hệ 7 năm” PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. Cơ sở lý luận 1.1. Khái niệm đọc hiểu Đọc là một kỹ năng cơ bản được chú trọng trong quá trình dạy và học ngoại ngữ. Đọc vừa là mục đích, vừa là phương tiện hữu hiệu và thiết yếu để học sinh có thể nắm vững, củng cố kiến thức ngôn ngữ mở rộng vốn từ vựng cũng như hiểu thêm văn phong, cách sử dụng ngôn ngữ mà mình đang học. Trải qua các giai đoạn nghiên cứu khác nhau, nhiều nhà ngôn ngữ học đưa ra các quan niệm khác nhau về định nghĩa về đọc hiểu: Đầu tiên, đọc hiểu được coi là quá trình người đọc, nhìn, giải mã và hiểu các ký tự được viết ra William (1984). Tuy nhiên, quan điểm này không được nhiều nhà ngôn ngữ tán thành do nó coi đọc hiểu là một quá trình thụ động và chưa nhận thức được tầm quan trọng của người học và kiến thức nền mà họ có. Vào năm 1989, Dorit Sasson định nghĩa đọc hiểu là: Sự phỏng đoán mang tính ngôn ngữ tâm lý trong đó người đọc chủ động sử dụng kiến thức nền và phỏng đoán của mình, để “tương tác” với văn bản thay vì dựa hoàn toàn vào việc dựng nghĩa từ các ký tự sẵn có trong văn bản. Quan điểm này đã nhận được sự ủng hộ của nhiều độc giả cũng như nhiều nhà ngôn ngữ học tuy nhiên khái niệm này đã phủ định hoàn toàn tầm quan trọng của các yếu tố ngôn ngữ như từ vựng, cú pháp và cấu trúc câu. Đầu những năm 1990, một định nghĩa rất mới về đọc hiểu được coi là bước tư duy đột phá của ngành ngôn ngữ và nhận được nhiều sự đồng tình nhất “đọc hiểu là quá trình trong đó người đọc vận dụng linh hoạt các kiến thức dưới đây để có thể đọc tốt”: Top- down Mối quan hệ xã hội Kiến thức chung Loại diễn ngôn Cấu trúc diễn ngôn Chức năng diễn ngôn Cơ chế hội thoại Liên kết văn bản Ngữ pháp và từ vựng Âm và chữ cái Bottom- up 1.2. Vị trí của kỹ năng Đọc hiểu Đọc hiểu là một trong những kỹ năng được quan tâm trong SGK tiếng Anh 10 - chương trình chuẩn. Tầm quan trọng của đọc được thể hiện ở chỗ nó được thiết kế như là điểm xuất phát của mỗi đơn vị bài đọc và được xếp ở tiết đầu tiên của mỗi đơn vị bài đọc. Nội dung bài đọc thường thể hiện chủ đề chính Người thực hiện: Nguyễn Thị Nga 5 Đơn vị: Trường THPT Phong Thổ - Huyện Phong Thổ - Tỉnh Lai Châu ... - tailieumienphi.vn