- Trang Chủ
- Khoa học xã hội
- Sáng kiến kinh nghiệm - Một số biện pháp chỉ đạo hoạt động đổi mới phương pháp dạy học của hiệu trưởng ở trường THCS
Xem mẫu
- SÁNG KI N KINH NGHI M
TÀI: “M t s bi n pháp ch o ho t
ng i m i phương pháp d y h c c a
hi u trư ng trư ng THCS”
- M CL C
M U .......................................................................................................................... 3
1. LÝ DO CH N TÀI ................................................................................................. 3
2.M C ÍCH NGHIÊN C U:.......................................................................................... 4
3. NHI M V NGHIÊN C U: ......................................................................................... 4
4. PH M VI NGHIÊN C U: ............................................................................................ 4
5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U: ................................................................................. 4
6. TI N TRÌNH T CH C VÀ TH C HI N NGHIÊN C U: ........................................ 5
N I DUNG C A BÁO CÁO............................................................................................ 5
1. CƠ S LÝ LU N LIÊN QUAN N CH O I M I PPDH TRƯ NG THCS
.......................................................................................................................................... 6
1.1 Cơ s pháp lý c a vi c i m i PPDH Trư ng THCS ............................................... 6
1.2. Cơ s giáo d c h c c a vi c i m i phương pháp d y h c trong trư ng THCS. ........ 7
1.3. Cơ s tâm lý h c c a ho t ng D y - H c ............................................................... 11
1.4. Cơ s lý lu n qu n lý giáo d c .................................................................................. 16
1.5 Nhi m v , quy n h n c a hi u trư ng, phó hi u trư ng trư ng THCS ....................... 18
2. TH C TR NG CH O HO T NG I M I PPDH TRƯ NG TRUNG
H C CƠ S ................................................................................................................... 19
2.1. Th c tr ng ch o ho t ng i m i PPDH c a Hi u trư ng trư ng THCS. ........ 19
2.2. M t s nh n xét t i u tra kh o sát th c tr ng. ........................................................ 28
2.3. K t lu n: ................................................................................................................... 29
3. M T S BI N PHÁP CH O HO T NG I M I PPDH C A HI U
TRƯ NG TRƯ NG THCS. ....................................................................................... 30
3.1 Ch o xây d ng i ngũ giáo viên ph c v i m i PPDH ...................................... 30
3.1.2 T o ng l c làm vi c cho giáo viên trong i m i phương pháp d y h c............... 31
3.2 Ch o xây d ng và s d ng CSVC - TBDH ph c v i m i PPDH . ..................... 36
3.3. Quy trình hoá vi c ch o ho t ng i m i phương pháp d y h c trư ng trung
h c cơ s . ....................................................................................................................... 39
3.4. T ch c ch o vi c ki m tra, ánh giá ho t ng i m i PPDH trư ng THCS: .. 45
3.5. i m i cơ ch qu n lý và th ch hoá các ho t ng qu n lý c a Trư ng THCS. .... 48
3.6 M i quan h gi a các bi n pháp................................................................................. 55
3.7 K t qu kh o nghi m ................................................................................................. 55
K T LU N VÀ KI N NGH ......................................................................................... 57
K T LU N..................................................................................................................... 57
KI N NGH .................................................................................................................... 58
TÀI LI U THAM KH O .............................................................................................. 60
1
- M TS BI N PHÁP CH O HO T NG I M I PHƯƠNG PHÁP
D Y H C C A HI U TRƯ NG TRƯ NG THCS
DANH M C VI T T T
CNH Công nghi p hoá
H H Hi n i hoá
THCS Trung h c cơ s
GD T Giáo d c ào t o
PPDH Phương pháp d y h c
GV Giáo viên
HS H c sinh
DCH Dân ch hoá
CSVC Cơ s v t ch t
TBDH Thi t b d y h c
H ND H i ng nhân dân
XHHGD Xã h i hoá giáo d c
BCHTƯ Ban ch p hành Trung ương
CBCC Cán b công ch c
CBQL Cán b qu n lý
QLGD Qu n lý giáo d c
THPT Trung h c ph thông
THCN Trung h c chuyên nghi p
2
- M U
1. LÝ DO CH N TÀI
t nư c ta ang bư c vào giai o n công nghi p hoá hi n i hoá v i m c tiêu
n năm 2020 Vi t Nam s t m t nư c nông nghi p tr thành nư c công nghi p ,
h i nh p v i c ng ng qu c t . Nhân t quy t nh th ng l i c a công cu c CNH,
H H và h i nh p qu c t là con ngư i, là ngu n l c Vi t Nam ư c phát tri n v s
lư ng và ch t lư ng trên cơ s m t b ng dân trí ư c nâng cao. Vì v y ph i chăm lo
n ngu n l c ngư i, chu n b l p ngư i lao ng có nh ng ph m ch t và áp ng
yêu c u c a giai o n m i và vi c này c n ph i b t u t giáo d c ph thông. Tinh
th n ó ư c th hi n qua nhi u văn ki n c a ng và Nhà nư c. c bi t ngày
9/12/2000 Qu c h i Nư c C ng Hoà Xã H i Ch Nghĩa Vi t Nam ã phê chu n
ngh quy t s 40/2000/QH 10 v i m i chương trình giáo d c ph thông. Vi c i
m i chương trình giáo d c ph thông quán tri t v n i dung, phương pháp giáo d c
ã ư c qui nh trong lu t giáo d c i v i các b c h c, c p h c.
Trung h c cơ s là c p h c n i gi a Ti u h c và Trung h c ph thông t o nên
m t s liên thông g n bó các c p, b c h c c a giáo d c ph thôngvà th c hi n m c
tiêu “ Nh m giúp h c sinh c ng c và phát tri n nh ng k t qu c a ti u h c. Có
trình h c v n ph thông cơ s và nh ng hi u bi t ban u v k thu t và hư ng
nghi p ti p t c h c THPT, THCN, h c ngh ho c i vào cu c s ng lao ng”.
Chương trình THCS m i chú ý m c tiêu: “ Phát tri n ti p t c k năng h c t p
chung và k năng h c t p b môn, c bi t là k năng v n d ng ki n th c vào các
tình hu ng h c t p m i, vào th c t s n xu t và i s ng, hình thành thói quen và
phương pháp t h c, phát tri n năng l c thu th p, x lý, và truy n thông tin, kh
năng phát tri n và gi I quy t v n . c l p suy nghĩ, sáng t o trong tư duy và
trong hành ng “.
Ch th 14/ 2001/ CT - TTg là i m i n i dung giáo d c, sách giáo khoa, i
m i phương pháp giáo d c, i m i ánh giá ng th i v i i m i cơ s v t ch t thi t
b d y h c và công tác qu n lý giáo d c.
Th c t cho tháy v i cách d y h c ph bi n hi n nay là phương pháp truy n -
thu 1 chi u “ th y c, trò chép “ ghi nh tái hi n ki n th c là chính, cho nên khó t
ư c nh ng yêu c u c a chương trình giáo d c ã t ra. Vì l ó i m i PPDH là
i u h t s c c n thi t cùng v i i m i n i dung chương trình, sách giáo khoa. Trong
3
- nh ng năm qua ã có không ít nh ng nghiên c u c pt i i m i PPDH nhưng các
phương pháp gi ng d y truy n th ng v n ch ng trong vi c gi ng d y trư ng THCS.
V y nguyên nhân nào d n t i hi n tư ng này? Theo chúng tôi có r t nhi u nguyên
nhân và m t trong nh ng nguyên nhân là vi c ch o ho t ng i m i PPDH c a
cán b qu n lý trư ng THCS chưa áp ng yêu c u. Công tác qu n lý giáo d c c n i
m i theo k p các yêu c u, các nhi m v m i, m t m t c n t o i u ki n cho giáo
viên thu n l i hơn, ph n kh i hơn trong vi c th c hi n i m i phương pháp d y h c,
m t m t c n xem ch o i m i phương pháp d y h c là m t n i dung c a công tác
qu n lý giáo d c.
Vì th chúng tôi l a ch n v n nghiên c u: “ M t s bi n pháp ch o ho t ng i
m i phương pháp d y h c c a hi u trư ng trư ng THCS “.
2.M C ÍCH NGHIÊN C U:
xu t m t s bi n pháp ch o ho t ng i m i phương pháp d y h c c a
hi u trư ng trư ng THCS nh m hi n th c hoá ch trương i m i PPDH c a
ngành và góp ph n nâng cao hi u qu qu n lý cho cán b qu n lý trư ng THCS.
3. NHI M V NGHIÊN C U:
3.1 Nghiên c u cơ s lý lu n c a tài.
3.2 i u tra, kh o sát và ánh giá th c tr ng ch o ho t ng i m i PPDH
trư ng THCS.
3.3 xu t m t s bi n pháp ch o ho t ng i m i PPDH c a hi u trư ng
trư ng THCS.
4. PH M VI NGHIÊN C U:
tài t p trung nghiên c u nh ng bi n pháp ch o c a hi u trư ng trư ng
THCS i v i giáo viên th c hi n i m i PPDH theo hư ng phát huy tính tích
c c t giác, ch ng sáng t o c a h c sinh áp ng i m i n i dung chương trình,
SGK THCS.
Ph m vi kh o sát ư c th c hi n m t s trư ng THCS c a Hà N i, Hà Tây,
B c Ninh, Vĩnh Phúc, Thanh Hoá, Hà Giang.
5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U:
5.1. Phương pháp nghiên c u lý lu n: Nghiên c u tài li u, thu th p phân tích
thông tin tìm hi u m t s khái ni m v PPDH, ch o d y h c... Nghiên c u m t
s văn b n v nh hư ng i m i giáo d c ph thông, i m i PPDH b c THCS.
4
- 5.2. Phương pháp i u tra, kh o sát:
Thông qua phi u h i, ph ng v n cá nhân và d gi . Vi c i u tra kh o sát ư c th c
hi n trên hai nhóm i tư ng:
- Giáo viên tr c ti p gi ng d y c p THCS nh m phân tích, ánh giá th c tr ng
c a vi c s d ng các PPDH v các khía c nh liên quan n vi c i m i PPDH.
- Cán b qu n lý trư ng THCS nh m ánh giá th c tr ng vi c ch o ho t ng
i m i PPDH trư ng THCS.
5.3. Phương pháp chuyên gia: Thông qua trao i, th o lu n nh m thu th p các ý
ki n óng góp c a các nhà khoa h c. Ngoài ra nhóm nghiên c u cũng s d ng
phương pháp t ng k t kinh nghi m, phương pháp th ng kê toán h c phân tích,
t ng h p làm cơ s cho vi c xu t các bi n pháp.
6. TI N TRÌNH T CH C VÀ TH C HI N NGHIÊN C U:
T tháng 5/ 2002 n 12/ 2002
- T p h p l c lư ng nghiên c u
- T ch c h p bàn xác nh n i dung, k ho ch nghiên c u.
- Tri n khai nhi m v nghiên c u n các thành viên tham gia nghiên c u.
T tháng 12/ 2002 n 5/ 2003
- Kh o sát th c tr ng ch o ho t ng i m i PPDH c a hi u trư ng
trư ng THCS
- X lý k t qu i u tra kh o sát
- H i th o ánh giá th c tr ng ch o ho t ng i m i phương pháp c a
hi u trư ng trư ng THCS
T tháng 6/ 2003 n 12/ 2003
- Vi t báo cáo k t qu nghiên c u
- B o v c p cơ s .
- i u ch nh s a ch a báo cáo k t qu nghiên c u
- B ov tài nghi m thu c p B .
N I DUNG C A BÁO CÁO
5
- 1. CƠ S LÝ LU N LIÊN QUAN N CH O I M I PPDH
TRƯ NG THCS
1.1 Cơ s pháp lý c a vi c i m i PPDH Trư ng THCS
i m i chương trình giáo d c ph thông nói chung và THCS nói riêng th c
hi n Ngh quy t i h i ng IX, Ngh quy t 40/2000/QH 10. Ch th s
14/2001/CT-TTg là i m i n i dung giáo d c, sách giáo khoa; i m i phương
pháp giáo d c, i m i ki m tra ánh giá ng th i v i i m i cơ s v t ch t,
thi t b d y h c và công tác qu n lý giáo d c. Trong ó i m i PPGD gi vai
trò c bi t quan tr ng th c hi n m c tiêu giáo d c THCS.
i m i phương pháp giáo d c là m t ch trương c a ng và Nhà nư c.
Ngh quy t Trung ương 2 khoá 8 ã nêu rõ: “Ph i i m i phương pháp giáo
d c- ào t o, kh c ph c l i truy n th m t chi u, rèn luy n thành n p tư duy
sáng t o c a ngư i h c. T ng bư c áp d ng các phương pháp tiên ti n và
phương ti n hi n i vào quá trình d y h c b o m i u ki n và th i gian t
h c, t nghiên c u cho h c sinh, nh t là sinh viên i h c”.
Lu t giáo d c, i u 24 kho n 2 quy nh: “Phương pháp giáp d c ph thông
ph i phát huy tính tích c c, t giác, ch ng, sáng t o c a h c sinh phù h p v i
c i m c a t ng l p h c, môn h c; b i dư ng phương pháp t h c rèn luy n
k năng v n d ng ki n th c vào th c ti n, tác ng n tình c m, em l i ni m
vui, h ng thú h c t p cho h c sinh”.
THCS là m t c p h c ph c p trong th i gian t i (năm 2010) nh m nâng cao
m t b ng dân trí, chu n b ào t o ngu n cho giai o n CNH, H H. Do v y ã
có nh ng im i ng b v m c tiêu, n i dung, phương pháp, phương ti n
áp ng các yêu c u m i c a xã h i, cũng như yêu c u m i c a ngư i h c. Vi c
biên so n sách giáo khoa m i v i nh ng yêu c u t ra m t m t nh m góp ph n
t o i u ki n thu n l i cho giáo viên i m i PPDH theo hư ng tích c c hoá
ho t ng h c t p c a h c sinh qua vi c xây d ng m t h th ng các câu h i bài
t p. M t khác sách giáo khoa m i òi h i giáo viên ph i i m i PPDH, giáo
viên là ngư i thi t k trên giáo án các ho t ng c a th y và trò trên l p, là
ngư i thông báo tin m i, t ch c hư ng d n cho h c sinh thu th p thông tin, x
lý thông tin và v n d ng ki n th c ã h c vào cu c s ng, là tr ng tài trong khi
h c sinh tranh lu n v i nhau, giúp h c sinh t hoàn thành nhi m v h c t p.
6
- Nh ng i u nêu trên òi h i công tác qu n lý giáo d c ph i im i áp ng
yêu c u các nhi m v m i trong vi c th c hi n i m i phương pháp d y h c là
m t n i dung c a công tác qu n lý giáo d c.
1.2. Cơ s giáo d c h c c a vi c i m i phương pháp d y h c trong trư ng THCS.
1.2.1. Phương pháp d y h c
• Khái ni m v phương pháp d y h c:
Phương pháp d y h c là t h p các cách th c ho t ng th ng nh t có s tương
tác bi n ch ng gi a th y và trò nh m th c hi n m c ích và nhi m v d y h c.
Phương pháp d y h c bao g m phương pháp d y và phương pháp h c. Chúng là
hai ho t ng khác nhau v i tư ng, nhưng th ng nh t v i nhau v m c ích và
nhi m v , tác ng qua l i v i nhau và là hai m t c a quá trình d y h c.
• Cách phân lo i các phương pháp d y h c:
Cách phân lo i c a BaBanxKi: Ông phân lo i h th ng phương pháp d y h c
thành 3 nhóm:
- Các phương pháp kích thích và thúc y ng cơ ho t ng h c t p.
- Các phương pháp t chưc và th c hi n ho t ng nh n th c-h c t p.
- Các phương pháp ki m tra và t ki m tra hi u qu c a ho t ng nh n th c,
h c t p.
Cách phân lo i c a anilov M.A:
Cách phân lo i này d a trên m c ích và nhi m v d y h c ư c th hi n trong
m i giai o n c a quá trình d y h c - ông chia h th ng phương pháp d y h c
làm 3 nhóm:
- Nhóm 1: Nghiên c u tài li u m i.
- Nhóm 2: ng d ng ki n th c, k năng, k x o, c ng c k năng k x o.
- Nhóm 3: Ki m tra ki n th c c a h c sinh.
Cách phân lo i c a Pêtrôvsky:
Trên cơ s các phương ti n ư c s d ng trong quá trình d y h c, ông chia
h th ng phương pháp d y h c thành 3 nhóm l n:
- Nhóm 1: Phương pháp dùng l i
- Nhóm 2: Phương pháp tr c quan
- Nhóm 3: Phương pháp th c hành
7
- Cách phân lo i c a c giáo sư Nguy n Ng c Quang:
Theo ông phân lo i là m t quy lu t v m i liên h qua l i bi n ch ng gi a
m c ích, n i dung và phương pháp. Theo quan i m ó, ông phân lo i h th ng
phương pháp d y h c thành 5 nhóm như sau:
- Nhóm 1: Nghiên c u tài li u m i.
- Nhóm 2: C ng c ki n th c
- Nhóm 3: V n d ng ph c h p ki n th c, k năng, k x o
- Nhóm 4: Khái quát hoá và h th ng hoá ki n th c
- Nhóm 5: Ki m tra ánh giá và u n n n ki n th c k năng, k x o.
Trong nh ng năm g n ây v i s phát tri n như vũ bão c a khoa h c công
ngh , nh ng y u t k thu t hi n i ã xâm nh p sâu vào t t c m i lĩnh v c
i s ng xã h i trong ó có lĩnh v c khoa h c giáo d c. Chính vì th trong lý
lu n d y h c nói chung cũng như trong lĩnh v c phương pháp d y h c nói riêng
ã xu t hi n nh ng xu hư ng ti p c n v phương pháp d y h c như:
• D y h c theo quan i m h p tác:
Trong quá trình d y h c h p tác GVvà HS u ư c coi có vai trò bình ng,
các ho t ng cá nhân riêng bi t ư c t ch c l i, liên k t h u cơ v i nhau
nh m th c hi n m c ích chung.
PPDH h p tác là ho t ng có ng cơ và t nguy n c a HS, GV ư c t
vào tư th s n sàng h tr , thông qua ó s hình thành ư c m i quan h v a
d c (Th y-Trò) v a ngang (Trò-Trò) m b o các nguyên t c tích c c, tác ng
qua l i và tham gia, h p tác.
• D y h c gi i quy t v n :
D y h c gi i quy t v n có nét c trưng là giáo viên chính là ngư i t o ra
nh ng tình hu ng có v n , d n d t, nh hư ng cho h c sinh phát hi n ra v n
,t ó hư ng cho h c sinh h ng thú ho t ng, tích c c và sáng t o gi i quy t
v n . Thông qua ó, HS có th lĩnh h i tri th c, rèn luy n k năng và t ư c
các m c ích h c t p.
• D y h c v i s h tr c a công ngh thông tin:
Ngày nay v i s ph c p máy tính i n t và s phát tri n c a công ngh
thông tin, nhi u nư c trên th gi i ã cho ra i nh ng phòng h c thông minh,
8
- trư ng h c n i m ng, h c t p tr c ti p, xêmina, h i th o tr c tuy n. ây là
nh ng hình th c h c t p hi n i và có tính tương tác cao gi a ngư i h c v i
ngư i h c, ngư i h c v i th y t b t c kho ng cách nào.
V i i u ki n máy tính i n t ã, ang và s ư c trang b y hơn cho
các trư ng ph thông, chúng ta có th khai thác tri t th m nh này nh m
nâng cao ch t lư ng h c t p c a h c sinh.
T t c nh ng v n lý lu n v PPDH nói trên s là i m t a nghiên c u
i m i PPDH trư ng THCS:
• nh hư ng i m i PPDH Trư ng THCS c a Vi t Nam.
Ngh quy t Trung ương 2 khoá VIII ã kh ng nh: “Ph i i m i phương
pháp giáo d c ào t o, kh c ph c l i truiy n th m t chi u, rèn luy n thành n p
tư duy sáng t o c a ngư i h c. T ng bư c áp d ng các phương pháp tiên ti n và
phương pháp hi n i vào quá trình d y h c, m b o i u ki n và th i gian t
h c, t nghiên c u cho h c sinh, nh t là sinh viên i h c”
- nh hư ng PPDH Trư ng THCS là phương pháp d y h c tích c c v i
nh ng c trưng cơ b n là:
+ Giáo viên là ngư i t ch c, hư ng d n v i vai trò tr ng tài, c v n.
H c sinh là ch th nh n th c, ư c phát tri n trong ho t ng, ư c giáo
viên hư ng d n, khuy n khích, ng viên h c sinh h c t p b ng hành ng tuỳ
theo h ng thú và kh năng c a mình.
+ S d ng ngày càng nhi u phương pháp và phương ti n k thu t có
th cá th hoá, phân hoá vi c h c t p c a h c sinh.
+ Quan tâm t i vi c hư ng d n h c sinh h c t p cá nhân.
- Phương pháp d y h c ph i :
+ K th a nh ng y u t tích c c c a phương pháp d y h c truy n th ng.
+ L a ch n, ph i h p các PPDH hi n i nh m tích c c hoá ho t ng
nh n th c c a t ng cá nhân h c sinh. C n ti p c n v i PPDH gi i quy t
v n v n d ng tinh th n c a lý thuy t d y h c tình hu ng, d y h c h p
tác…
- H PPDH ư c l a ch n ph i:
9
- + có tính th c thi, có kh năng áp d ng vào th c ti n d y h c c a nư c ta
và có tác d ng c i t o d n th c ti n ó.
+ Các PPDH s ph i h p các ho t ng c l p c a h c sinh.
+ HS c n ư c t o i u ki n ho t ng h c t p c l p dư i s ki m tra
c a GV.
1.2.2. i m i phương pháp d y h c trong trư ng THCS
• Quan ni m chung v i m i PPDH
- i m i giáo d c nói chung, PPDH nói riêng là quy lu t phát tri n c a xã
h i, c a giáo d c và c a chính b n thân ngư i làm công tác giáo d c, c a giáo
viên và h c sinh trong i u ki n m i.
- i m i không ph i là thay cái cũ b ng cái m i. Nó là s k th a, và s
d ng m t cách có ch n l c và sáng t o h th ng phương pháp d y h c truy n
th ng hi n còn có giá tr tích c c trong vi c hình thành trí th c, rèn luy n k
năng, kinh nghi m và phát tri n thái tích c c v i i s ng, chi m lĩnh các giá
tr xã h i.
- i m i phương pháp d y h c òi h i ph i kiên quy t lo i b các phương
pháp d y h c l c h u, truy n th m t chi u, bi n h c sinh thành ngư i th ng
trong h c t p, m t d n kh năng sáng t o v n có c a ngư i h c. ng th i kh c
ph c nh ng chư ng ng i v tâm lý, nh ng thói quen c h ã tr thành thâm
căn c ó ngư i d y và ngư i h c.
- Ph i quy t tâm, m nh d n chi m lĩnh nh ng thành t u m i c a khoa h c, k
thu t, công ngh , tin h c có kh năng ng d ng trong quá trình d y h c nh m
góp ph n nâng cao ch t lư ng d y h c.
- i m i phương pháp d y h c ph i th c s góp ph n nâng cao ch t lư ng
d y h c.
• Ti p c n h th ng trong i m i phương pháp d y h c trư ng THCS
- ts i m i PPDH trong m i quan h bi n ch ng v i s im im c
tiêu (M) - n i dung (N) trong chương trình h c t p.
M N P
10
- - Ph i b t ut c i m i tư ng h c t p theo tinh th n:
+ Phát huy tri t tính tích c c, ch ng, sáng t o c a h c sinh trong gi
h c t p.
+ Phân hoá v a s c c g ng c a i tư ng.
+ Tăng cư ng d y cách t h c, t hoàn thi n mình cho m i h c sinh.
- u tư và s d ng t i ưu các ngu n l c ph c v cho ho t ng d y h c.
+ Ti m l c c a i ngũ giáo viên
+ Cơ s v t ch t thi t b d y h c
+ Môi trư ng giáo d c tích c c.
- i m i cách qu n lý cho phù h p v i s i m i m c tiêu, n i dung chương
trình và phương pháp d y h c.
- i m i cách ki m tra, ánh giá.
Nhìn chung, mu n i m i phương pháp d y h c có hi u qu ph i th c hi n
m t cách có h th ng ng b trong b n thân các thành t c a quá trình d y h c
cũng như toàn b h th ng giáo d c qu c dân trong th i i m i.
Trên ây chúng tôi ã trình b y nh ng v n c t lõi nh t c a v n lý lu n
d y h c. Trong ó có k th a nh ng giá tr c a truy n th ng và nh ng thành t u
m i hi n nay. Nh ng v n lý lu n ó m t m t có th ng d ng m t cách sáng
t o trong i m i phương pháp d y h c trư ng ph thông. M t khác nó cũng
là m t trong nh ng cơ s ch o ho t ng d y h c theo tinh th n im i
trư ng THCS .
1.3. Cơ s tâm lý h c c a ho t ng D y - H c
1.3.1. Ho t ng d y và các c i m tâm lý c a nó
Ho t ng d y bao g m các lo i công vi c: a) công vi c chu n b c a giáo
viên (v ch k ho ch gi ng d y c năm và t ng chương, t ng ph n, so n giáo
án,..v..v); b) công vi c truy n t hay t ch c s lĩnh h i n i dung và c) công
vi c nh m b o m m i liên h ngư c t h c sinh n giáo viên, nghĩa là ki m
tra ti n trình và k t qu c a ho t ng h c.
11
- Giáo viên ph i ho ch nh và th c hi n các lo i công vi c sau và ph i có
nh ng năng l c tương ng:
- Xây d ng lôgíc c a n i dung tài li u h c t p;
- Thi t k tài li u h c t p;
- Chu n b ph i h p các th thu t, phương pháp d y h c, c i t chúng trong
ti n trình d y - h c;
- D th o và th c hi n các phương ti n d y h c;
- Ho ch nh hành vi và ho t ng c n thi t c a h c sinh;
- L p k ho ch t ng k t;
- Quan sát h c sinh nh m nh n bi t b n ch t tâm lý và ngu n g c hành vi c a
h c sinh, ngu n g c nh ng thành công và sai sót;
- Bi u t các tri th c, ni m tin, c m xúc b ng ngôn ng và b ng k thu t giao
ti p phi ngôn ng : i u b , nét m t, v..v..;
- Thi t l p không khí tâm lý thu n l i và th c hi n các hình th c giao ti p khác
nhau ( c tho i, i tho i, tranh lu n, ra l nh,..);
- T p trung s chú ý c a h c sinh, phân ph i các ch c năng, xây d ng khung
c nh làm vi c,v..v..
- T t c nh ng vi c làm trên ây cho ta th y rõ ràng: ho t ng c a ngư i th y
giáo có m t n i dung (tri th c, k năng, k x o), có m t tâm lý, m t xã h i và
m t nhân cách. Vi c th c hi n quá trình d y h c òi h i ph i có s th hi n tích
c c c a các ch c năng tri giác; bi u c m, giao ti p, t ch c, và thi t k ngư i
giáo viên.
c trưng tâm lý c a ho t ng d y còn th hi n vi c s d ng các phương
pháp và th thu t d y h c. Thông thư ng trình chuyên môn v gi ng d y
ư c th hi n s ph i h p các phương pháp d y h c m t cách phù h p v i tài
li u h c t p a d ng và v i ngư i h c tài li u ó. Nh ng tri th c lý lu n ph c
t p nh t òi h i ph i s d ng các tri th c b tr hi u ư c tri th c cơ b n
trong bài ng th i v i vi c v n d ng các tri th c ph c t p ó vào nh ng tình
hu ng m i i v i h c sinh, lĩnh h i và c ng c ư c các tri th c ó. Do ó,
m t tài li u h c t p như th ít nh t cũng òi h i ph i có 3 - 4 phương pháp d y
h c, bao g m nhi u th thu t khác nhau, h c sinh có th lĩnh h i ư c nó.
12
- Tính ch t m m d o trong vi c xây d ng các th th t và phương pháp d y h c
tuỳ thu c vào tính ch t c a tài li u h c t p và trình c a h c sinh - ó là m t
thu c tính c bi t quan tr ng, c n thi t i v i ngư i giáo viên.
Y u t tâm lý khi so n bài cũng gi m t vai trò l n. Giáo viên ph i hình dung
trư c ư c trình c a l p h c, tâm tr ng c a l p, d ki n phân chia l p h c
thành t ng nhóm khác nhau theo kh năng lĩnh h i tài li u có th có h c sinh,
d ki n thái , ph n ng c a h c sinh v i bài gi ng,v..v.. giai o n này, giáo
viên còn ph i thi t k các th thu t cá th hoá vi c d y h c. S khéo léo và t
nh v tâm lý òi h i ph i cá th hoá vi c d y h c. i u quan tr ng là, trong m t
m c như nhau ph i b o m nh ng i u ki n cho nh ng kh năng cá nhân
c a t ng h c sinh - các năng l c, nh p lĩnh h i… ư c phát huy; ng th i
không h th p h c sinh y u hơn, cũng không thúc y s t ph c a h c sinh
khá hơn.
Khi nh n xét và ánh giá các câu tr l i c a h c sinh thư ng xu t hi n nh ng
tình hu ng tâm lý ph c t p. Các câu tr l i c a h c sinh thư ng thi u chính xác,
không nh hình. Trong nh ng i u ki n ó thì i u c c kỳ quan tr ng là giáo
viên ph i bi t nh n ra cái gì là cái mà h c sinh mu n nói ra nhưng không bi t
cách bi u t. M t k năng cơ b n là k năng c m nh n ư c h t nhân c a m t
ý nghĩ úng n ho c c s c trong câu tr l i không chính xác c a h c sinh,
ng h cái m m chân lý hay tính c áo, em l i ni m tin cho h c sinh.
Trong m t m c áng k , thành công c a vi c d y, h c ph thu c vào ch :
d y- h c như là s tác ng qua l i gi a th y và trò trên cơ s m t n i dung d y
h c xác nh.
Khía c nh tâm lý c a s tác ng qua l i gi a th y và trò là ch : nó chính là
s giao ti p trong quá trình d y - h c. S tác ng qua l i gi a th y và trò (như
là m t quá trình giao ti p v i m c ích d y - h c) có m t thông tin, b i vì th y
thông báo cho trò nh ng thông tin xác nh. S giao ti p này cũng là s t ch c
ho t ng nh n th c c a h c sinh (m t t ch c). Nó không tránh kh i s tác
ng giáo d c n h c sinh (m t giáo d c). Vì v y, th y giáo c n ph i suy nghĩ
c v tính ch t c a thông tin, l n v hình th c bi u t thông tin. H ph i suy
13
- nghĩ v tính ch t và s c m nh c a tác ng t ch c, ph i luôn nh r ng m i
hành ng giao ti p b ng cách này hay cách khác u có tác ng giáo d c.
Khi th y giáo thông báo hay t ch c ho t ng c a h c sinh, s giao ti p gi a
th y - trò mang tính ch t ch nh, tác ng c a nó s khác v i giao ti p t do
trong gi ngh , trong th i gian ngoài gi h c. C hai lo i giao ti p (ch nh và
t do) u có nh ng c i m tâm lý riêng i v i các nhóm h c sinh khác
nhau. Ch ng h n, có nh ng h c sinh này né tránh s giao ti p t do, có nh ng
h c sinh khác l i tìm ki m nó. c i m tâm lý c a giao ti p ph thu c nhi u
vào chính ngư i giáo viên, vào k năng th c hi n hình th c giao ti p này hay
hình th c giao ti p kia. Do ó, trong d y- h c di n ra các lo i giao ti p sau: a)
gi a cá nhân (giáo viên) v i cá nhân (h c sinh); b) gi a cá nhân (giáo viên) v i
nhóm hay t p th h c sinh; c) Gi a cá nhân (h c sinh) v i nhóm. c i m tâm
lý c a quá trình d y - h c trong lo i giao ti p này khác v i c i m tâm lý c a
quá trình day - h c trong lo i giao ti p khác.
Giao ti p còn là m t thành t c a n i dung giáo dư ng. Chúng ta c n ph i
d y cho h c sinh c ngh thu t giao ti p n a. Như v y, s gương m u c a giáo
viên v m t giao ti p cũng r t quan tr ng. S t nh và l ch thi p c a giáo viên là
m t nhân t r t quan tr ng cho s thành công c a d y h c và giáo d c.
Giao ti p trong quá trình d y - h c là m t công c hi u l c, nó khi n cho h c
sinh c m th y ư c b o v và b o tr m t cách c n thi t.
Cu i cùng, còn m t khía c nh tâm lí n a c n ư c nói n. M t ngư i th y
giáo mà không trau d i trách nhi m, lương tâm, nâng cao trình chuyên môn,
tay ngh , thì t t y u s b t t lùi. Mu n tránh i u ó, thì i u quan tr ng iv i
ngư i giáo viên là ph i có tâm th không ng ng t hoàn thi n b n thân và sáng
t o: Có th th y rõ 3 ph m vi sáng t o c a ngư i giáo viên: ho t ng nghiên
c u trong lĩnh v c giáo d c h c ho c b môn gi ng d y; ho t ng thi t k
trong lĩnh v c các th thu t, các phương pháp và phương ti n d y h c; s sáng
t o trong quá trình t ch c và th c hi n vi c d y h c và giáo d c.
Nh ng i u ã trình bày trên cho ta th y tâm lí h c d y h c giúp chúng ta
hi u b n ch t c a ho t ng d y và ho t ng h c. K t qu c a ho t ng này
có nh ng th hi n bên ngoài có th quan sát ư c và ng sau nh ng s ki n có
14
- th quan sát ư c ó còn n ch a nh ng hi n tư ng tâm lí mà ngư i giáo viên
c n tìm hi u, xem xét, i u khi n ho t ng h c t p c a h c sinh, xác l p m i
quan h gi a các hành ng c a th y và các hành ng tương ng c a trò và
nh hư ng k t qu c a ho t ng ph i h p cùng nhau này.
1.3.2. Ho t ng h c và các c i m tâm lí c a nó
Ho t ng h c là ho t ng c a h c sinh nh m lĩnh h i n i dung kinh nghi m
xã h i. lĩnh h i các tri th c, kĩ năng, kĩ x o (kinh nghi m xã h i) nh t nh,
h c sinh có th có hai cách h c, và do ó có hai d ng ho t ng h c khác nhau.
Cách th nh t ch nh m n m các khái ni m và k năng m i, xem ó là m c ích
tr c ti p. Cách th hai là ti p thu các tri th c và kĩ năng trong khi th c hi n các
m c ích khác. H c t p theo cách th hai không ph i là m t ho t ng c l p,
mà là m t quá trình ư c th c hi n như là m t thành ph n và k t qu c a m t
ho t ng khác. Thông thư ng vi c h c c a h c sinh ư c di n ra theo c hai
cách. Còn ho t ng h c mà ta nói trên ây là ho t ng có m c ích theo
cách h c th nh t hư ng tr c ti p vào vi c n m các tri th c và kĩ năng nh t
nh. Các ho t ng khác trong nhà trư ng (vui chơi, lao ng) cũng giúp cho
h c sinh n m ư c các tri th c, kĩ năng … nhưng vi c n m các tri th c, kĩ năng
ó ch là k t qu ph , k t qu i kèm theo c a ho t ng mà thôi. Cho nên ho t
ng h c khác v i ho t ng do h c sinh ti n hành trong quá trình h c t p (vui
chơi, lao ng…) ch : m t cách khách quan nó cũng hư ng vào vi c hình
thành nhân cách h c sinh. Nhưng khác h n các ho t ng khác do h c sinh ti n
hành trong quá trình h c t p, ho t ng h c hư ng m t cách ch quan (có m c
ích) vào vi c hình thành nhân cách c a b n thân. “Ho t ng h c, trư c h t là
ho t ng mà nh nó di n ra s thay i trong b n thân h c sinh. ó là ho t
ng nh m t bi n i mà s n ph m c a nó là nh ng bi n i di n ra trong
chính b n thân ch th trong quá trình th c hi n nó” ( . B. Encônin).
Tuy nhiên, h c t p không ng nh t v i lĩnh h i. Trong ho t ng h c t p
bao g m vi c nh hư ng h c t p, l p k ho ch ho t ng, b n thân ho t ng
h c và vi c ki m tra hi u qu c a nó. Vi c h c òi h i kĩ năng th c hi n m t
lo t các hành ng không tr c ti p liên quan n s lĩnh h i, nhưng l i là ti n
c n thi t cho nó. Có nh ng kĩ năng h c t p như: c sách, l p cương ơn
15
- gi n và ph c t p, tóm t t, trích d n; k t h p úng n làm vi c và ngh ngơi,
bi t các phương pháp h c thu c, tái hi n trong trí nh , xây d ng các b n báo
cáo..v..v.. Hoàn toàn rõ ràng là: quá trình lĩnh h i g n li n v i các thao tác phân
tích - t ng h p, so sánh khái quát… c a tư duy. ng th i, vi c lĩnh h i cùng
m t n i dung như nhau l i có th ư c th c hi n b ng nhi u phương pháp và
phương ti n h c t p khác nhau.
V n tâm lí ch y u c a h c t p là xu hư ng, v i bi u hi n t p trung là
h ng thú, i v i lo i ho t ng này (thích h c), h ng thú tìm tòi, ham hi u bi t,
h ng thú t hoàn thi n b n thân. N u s h ng thú i v i vi c h c t p không
ư c hình thành, thì b n thân s lĩnh h i s di n ra th p hơn nhi u so v i cư ng
v n có c a h c sinh. Ngoài h ng thú ra, thì s n nh, t p trung tư tư ng,
khuynh hư ng kh c ph c khó khăn, tình c m trách nhi m và nghĩa v cũng gi
vai trò quan tr ng i v i vi c h c t p.
1.4. Cơ s lý lu n qu n lý giáo d c
Quá trình qu n lý là quá trình ho t ng c a ch th qu n lý nh m th c hi n
t h p các ch c năng qu n lý, ưa h qu n lý t i m c tiêu. Quá trình qu n lý
bao g m 4 ch c năng:
• K hoach hoá
• T ch c
• Ch o
• Ki m tra
Trong ph m vi nghiên c u c a tài chúng tôi t p chung vào ch c năng ch
o.
1.4.1. Khái ni m ch c năng ch o:
- Ch c năng ch o là quá trình tác ng nh hư ng t i hành vi, thái c a
nh ng ngư i khác nh m t t i các m c tiêu ch t lư ng cao.
1.4.2. V trí, vai trò c a ch c năng ch o:
Ch c năng ch o là ch c năng th 3 trong 1 quá trình qu n lý, nó có vai trò
cùng v i ch c năng t ch c hi n th c hoá các m c tiêu. Ch c năng ch o
ư c xác nh t vi c i u hành và hư ng d n các ho t ng nh m t ư c
m c tiêu có ch t lư ng và hi u qu . Th c ch t c a ch c năng ch d o là quá
16
- trình tác ng và nh hư ng c a ch th qu n lý t i nh ng ngư i khác nh m
bi n nh ng yêu c u chung c a t ch c, h th ng giáo d c và nhà trư ng thành
nhu c u c a m i cán b công ch c, trên cơ s ó m i ngư i tích c c t giác và
mang h t kh năng làm vi c. Do ó ch c năng ch o là cơ s phát huy
các ng l c cho vi c th c hi n các m c tiêu qu n lý và góp ph n t o nên ch t
lư ng và hi u qu cao c a các ho t ng.
1.4.3. N i dung ch y u c a ch c năng ch o
Ch c năng ch o là m t ch c năng qu n lý quan tr ng và c n thi t cho vi c
hi n th c hoá các m c tiêu, do trong ch o giáo d c quán tri t phương châm
“duy trì - n nh - i m i - phát tri n” trong các ho t ng c a nhà trư ng và
c h th ng giáo d c, t ó, ch c năng ch o trong giáo d c c n th c hi n các
n i dung sau:
(1). Th c hi n quy n ch huy và hư ng d n tri n khai các nhi m v
(2). Thư ng xuyên ôn c, ng viên và kích thích.
(3). Giám sát và s a ch a.
(4). Thúc y các ho t ng phát tri n.
Ch c năng ch o có ngu n g c t hai thu t ng Directing ( i u hành) và
thu t ng Leading ( Lãnh o), do ó ch o v a có ý nghĩa ra ch th i u
hành v a là tác ng nh hư ng t i hành vi, tháI ( nh hư ng t i quá trình
hình thành ng cơ làm vi c) c a m i thành viên trong toàn b h th ng trên cơ
s s d ng úng n các quy n c a ngư i qu n lý.
Th c hi n quy n ch huy và hư ng d n tri n khai các nhi m v cũng như tác
ng nh hư ng t i các thành viên khác ph I m b o phù h p, thi t th c và c th
v i kh năng và trình c a t ng thành viên trong t ch c hay trong trư ng h c.
Vi c th c hi n thư ng xuyên ôn c, ng vi n và kích thích lao ng có tác
d ng như quá trình t o ng cơ làm vi c c a m i thành viên. Trong giai o n này,
ngư i qu n lý c n có nh ng tác ng c n thi t t i các i tư ng nghiên c u bi n
các yêu c u t p th thành nhu c u ho t ng c a t ng ngư i. Khi ó m i ngư i s
th hi n ư c h t kh năng và công s c c a mình cho vi c th c hi n các m c tiêu
chung c a t ch c.
17
- Giám sát là quá trình ho t ng c a ch th qu n lý theo dõi vi c th c hi n các
nhi m v c a c p dư i, khi th y có s sai l ch, lúng túng thì giúp s a ch a ho c h
tr , giúp i tư ng th c hi n t t các nhi m v ư c giao.
Như v y ch o i m i PPDH n m trong m c tiêu c a h th ng giáo d c qu c
dân, ch u s ch o chung và tuân th theo lý lu n qu n lý. Ch o ho t ng i
m i PPDH c a Hi u trư ng trư ng THCS v th c ch t là s can thi p c a Hi u
trư ng trong toàn b quá trình d y h c, huy ng l c lư ng giáo viên tham gia th c
hi n i m i PPDH, i u khi n ho t ng i m i PPDH, ph i h p các l c lư ng
trong nhà trư ng th c hi n k ho ch ưa ho t ng i m i PPDH t t i m c tiêu
ã nh.
Trong quá trình ch o Hi u trư ng chú ý t o i u ki n thu n l i v cơ s v t
ch t cũng như các i u ki n khác cho ho t ng i m i PPDH.
1.5 Nhi m v , quy n h n c a hi u trư ng, phó hi u trư ng trư ng THCS
1.5.1 Hi u trư ng có nh ng nhi m v và quy n h n sau:
• T ch c b máy nhà trư ng
• Xây d ng k ho ch và t ch c th c hi n nhi m v năm h c
• Qu n lý giáo viên, nhân viên, h c sinh; qu n lý chuyên môn; phân công công
tác; ki m tra ánh vi c th c hi n nhi m v c a giáo viên, nhân viên.
• Qu n lý và t ch c giáo d c h c sinh.
• Qu n lý hành chính, tài chính, tài s n c a nhà trư ng.
• Th c hi n các ch chính sách c a nhà nư c i v i giáo viên, nhân viên,
h c sinh; t ch c th c hi n qui ch dân ch trong ho t ng c a nhà trư ng.
• ư c theo h c các l p chuyên môn, nghi p v và hư ng các ch hi n hành.
1.5.2 Phó hi u trư ng có nh ng nhi m v và quy n h n sau:
• Th c hi n và ch u trách nhi m trư c hi u trư ng v nhi m v ư c hi u
trư ng phân công
• Cùng v i hi u trư ng ch u trách nhi m trư c c p trên v ph n vi c ư c giao.
• Thay m t hi u trư ng i u hành ho t ng c a nhà trư ng khi ư c u quy n.
• ư c theo h c các l p chuyên môn, nghi p v và hư ng các ch hi n hành.
18
- 2. TH C TR NG CH O HO T NG I M I PPDH TRƯ NG
TRUNG H C CƠ S
tìm hi u th c tr ng ch o ho t ng i m i phương pháp d y h c
trư ng THCS, nhóm nghiên c u ã ti n hành i u tra kh o sát th c tr ng qua
nh ng ho t ng sau :
• T ch c i nghiên c u th c t m t s trư ng THCS.
• Nghe báo cáo v th c tr ng d y h c và ch o ho t ng i m i PPDH
m t s trư ng THCS .
• D gi c a m t s giáo viên trư ng THCS th c hi n i m i PPDH.
• Tham gia h i ngh ánh giá vi c th c hi n chương trình i m i và sách
giáo khoa l p 6 v i vi c i m i PPDH c a phòng giáo d c qu n ng
a Hà N i.
• Ph ng v n, to àm v i m t s hi u trư ng trư ng THCS.
• S d ng phi u i u tra v i hai i tư ng: CBQL và GV trư ng THCS.
(chúng tôi ã thu ư c tr l i c a 96 phi u trưng c u ý ki n dành cho
CBQL trư ng THCS, 368 phi u trưng c u ý ki n dành cho GV trư ng
THCS).
Trên cơ s nghiên c u th c t cùng v i phân tích và x lý s li u ã thu th p
ư c nhóm nghiên c u ưa ra m t s nét cơ b n v th c tr ng vi c d y h c theo
tinh th n i m i PPDH và ch o ho t ng i m i PPDH c a Hi u trư ng
trư ng THCS và cũng như m t vài ý ki n ánh giá t th c t i u tra.
2.1. Th c tr ng ch o ho t ng i m i PPDH c a Hi u trư ng trư ng THCS.
2.1.1 Th c tr ng vi c d y h c theo tinh th n i m i PPDH trư ng THCS.
•M c s d ng các PPDH trong quá trình d y h c c a giáo viên
19
nguon tai.lieu . vn
