Xem mẫu
- “ Quyền được biết ”
Báo chí thể hiện "quyền được biết", một quyền cơ bản của con người. Đây là điều
hầu như ai cũng biết. Song thực tế cho thấy báo chí có thể là nhân tố hỗ trợ mạnh
mẽ cho tăng trưởng kinh tế, phát triển xã hội và xoá đói giảm nghèo. Thông tin là
yếu tố quan trọng đảm bảo cho thành công của một chiến lược phát triển. Để xoá
đói giảm nghèo, chúng ta phải tăng cường khả năng tiếp cận với thông tin và nâng
cao chất lượng thông tin.
Các cơ quan thông tin đại chúng, mà một số người coi là "hàng hoá phát triển", có
vai trò hết quan trọng trong việc thúc đẩy công tác quản trị quốc gia tốt. Báo chí
có thể đưa ra ánh sáng những hiện tượng tham nhũng trong các cơ quan Nhà nước
và trong các doanh nghiệp, truyền đạt tiếng nói của người dân, góp phần tạo ra sự
- đồng thuận của công chúng để mang lại kết quả đổi mới cũng như tạo thuận lợi
cho thị trường hoạt động tốt hơn bằng cách cung cấp những thông tin kinh tế đáng
tin cậy.
Giống như các nước khác, báo chí ở Việt Nam là lực lượng xung kích trong công
cuộc đấu tranh chống tham nhũng, vốn là rào cản lớn đối với quá trình phát triển
kinh tế và xã hội. Tổng Thư ký LHQ Kofi Annan nói rằng tham nhũng là một mối
đe doạ đáng sợ. Ông cho rằng tham nhũng "hạ thấp nền dân chủ, phá hoại chế độ
pháp quyền, bóp méo thị trường, hạn chế tăng trưởng kinh tế và làm cho nhiều
người bị mất đi quyền được chia sẻ các nguồn lực kinh tế hay viện trợ cứu sinh".
Chúng ta hãy xem vai trò của báo chí trong quá trình xét xử vụ án Năm Cam gần
đây. Báo chí đưa tin về tham nhũng trong khi Việt Nam đang triển khai những
bước đầu để tiến tới cải cách ngành toà án. Điều đó đã khuyến khích Chính phủ
tăng cường hơn nữa trách nhiệm giải trình của mình và gây dựng được lòng tin.
Một khu vực báo chí lành mạnh không những góp phần hạn chế hiện tượng lạm
dụng quyền lực mà còn tăng khả năng đáp ứng những nhu cầu xã hội cơ bản của
người dân. Bằng việc làm đó, báo chí góp phần xoá đói giảm nghèo và tăng cường
phát triển kinh tế.
Ví dụ, gần đây các nhà lãnh đạo của Thành phố Hồ Chí Minh hơi "giật mình" sau
khi có những bài báo đặt câu hỏi về các chính sách phát triển kinh tế - xã hội của
Thành phố. Năm ngoái, báo cáo của LHQ về tiến độ thực hiện các Mục tiêu Phát
triển Thiên niên kỷ với tiêu đề "Đưa các Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ đến với
người dân" đã xếp trung tâm kinh tế của cả nước này ở vị trí thứ 14 về chất lượng
cuộc sống. Có thông tin cho hay giờ đây Thành phố đang thảo luận về các biện
pháp giải quyết những thách thức về mặt xã hội, đặc biệt là tình trạng bất bình
đẳng hay HIV/AIDS, được coi là nguyên nhân làm giảm sút chất lượng cuộc sống
của Thành phố.
- Về các vấn đề kinh tế, có những sáng kiến hiện đang được triển khai nhằm tăng
cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình thông qua việc công bố thông tin
về ngân sách và luật pháp. Đây là bước đi quan trọng nhằm đảm bảo thực hiện
cam kết về dân chủ ở cơ sở. Trên cơ sở có thêm thông tin, người dân có thể đưa ra
những quyết định lựa chọn đúng đắn hơn. Giáo sư Joseph Stiglitz, người đoạt giải
thưởng Nô-ben, ủng hộ việc tăng cường tính minh bạch của các cơ quan Nhà nước
và cho rằng nhiều quyết định chính trị kéo theo các hệ quả về mặt kinh tế. Việc
cung cấp thông tin chất lượng hơn và kịp thời hơn dẫn đến việc phân bổ nguồn lực
một cách hiệu quả hơn và phù hợp hơn.
Việc mở rộng tự do báo chí không chỉ là vấn đề đưa ra những thông cáo báo chí
kịp thời và giàu thông tin, mà còn là vấn đề ý thức, tức là sẵn sàng chấp nhận rằng
rủi ro của việc đưa ra thông tin gây xôn xao dư luận không nguy hại bằng rủi ro
tiềm tàng của việc bưng bít thông tin.
Dịch SARS là một ví dụ điển hình về cách thức phối hợp giữa Chính phủ và các
cơ quan thông tin đại chúng. Một số người lo ngại rằng việc đưa ra thông tin một
cách vô trách nhiệm về bệnh dịch này có thể gây ra phản ứng thái quá của công
chúng. Nhưng thay vì giữ kín thông tin, Chính phủ đã chọn phương châm "mở
cửa" được đông đảo dư luận trong và ngoài nước ca ngợi. Các cơ quan y tế không
chỉ cho phép tiếp cận thông tin mà còn đảm bảo rằng các cơ quan thông tin đại
chúng được chuẩn bị đầy đủ để cung cấp thông tin chính xác về tình hình dịch
SARS.
Ví dụ về chiến lược phòng chống HIV/AIDS thành công ở những nước như
Uganđa cho thấy rằng bản thân các cơ quan thông tin đại chúng có thể trở thành
một công cụ chính sách y tế quan trọng. Vì vậy, việc khai thác kỹ năng truyền
thông của các nhà báo là một trong những cách thức hiệu quả nhất để phá tan sự
im lặng xung quanh vấn đề HIV/AIDS, thông báo cho công chúng biết về những
bước cần tiến hành để bảo vệ sức khoẻ của họ.
- Tuy nhiên, một báo cáo nghiên cứu mới đây ở Việt Nam cho thấy rằng các cơ
quan thông tin đại chúng giữ vai trò chính trong việc duy trì sự kỳ thị do truyền
đạt những thông điệp tiêu cực, không chính xác và không đầy đủ về HIV, các
phương thức truyền bệnh (và nguy cơ đối với công chúng) cũng như về thực chất
cuộc sống của những người sống chung với HIV/AIDS. Rõ ràng các phóng viên
cần được hỗ trợ để nâng cao kiến thức về lĩnh vực này.
Cửa sổ tình yêu, một chương trình phát thanh hàng tuần trên Đài tiếng nói Việt
Nam với sự tư vấn kĩ thuật của Chương trình Dân số LHQ, là một diễn đàn để
thanh niên đưa ra câu hỏi về các vấn đề tình dục và tình yêu. Những chuyên gia tư
vấn và người dẫn chương trình giúp cho thanh niên hiểu biết về nguy cơ nhiễm
HIV/AIDS và những biện pháp họ có thể áp dụng để tự bảo vệ mình.
Quan hệ hợp tác giữa Chính phủ và các cơ quan thông tin đại chúng cũng có thể
giúp ích cho việc bảo vệ môi trường. Việc yêu cầu các công ty thông báo mức độ
ô nhiễm trên các phương tiện thông tin đại chúng là một biện pháp ngăn chặn tình
trạng ô nhiễm rất hiệu quả. Một biện pháp khác là công bố trên báo chí "danh sách
đen" liệt kê các cơ sở gây ô nhiễm nhằm hạn chế những hành vi không thân thiện
với môi trường.
Việt Nam có khoảng 600 tờ báo và tạp chí, 59 đài phát thanh và truyền hình địa
phương bên cạnh đài Truyền hình Trung ương và đài Tiếng nói Việt Nam và
12.000 nhà báo đã qua đào tạo. Việt Nam có vai trò ngày càng quan trọng trong
cộng đồng quốc tế, vì vậy Việt Nam cần có một nền công nghiệp báo chí đảm bảo
chuyển tải tới thế giới bên ngoài những thông tin chính xác và kịp thời về những
gì đang diễn ra trong nước. Các cơ quan thông tin đại chúng cũng cần tiếp tục
nâng cao hiểu biết và tranh thủ sự ủng hộ của công chúng trong nước để giải quyết
những thách thức to lớn. Điều này càng cần thiết hơn khi Việt Nam triển khai thực
hiện các hiệp định thương mại song phương và chuẩn bị gia nhập WTO - một tổ
chức thương mại toàn cầu.
- Liên Hợp Quốc đang phối hợp chặt chẽ với các cơ quan thông tin đại chúng và các
tổ chức phi chính phủ ở nhiều nước để hỗ trợ công tác phát thanh, truyền hình
mang tính chất khách quan và các sáng kiến khác nhằm tăng cường trình độ
chuyên môn và việc tự do trao đổi thông tin.
Việt Nam cam kết xây dựng một xã hội tri thức. Xã hội này phải thông thoáng,
trong đó mọi người đều được tiếp cận với thông tin, và mở cửa đón nhận những ý
kiến và quan điểm rộng rãi hơn. Cuộc cách mạng công nghệ thông tin đã góp phần
truyền bá tri thức bằng cách cung cấp các thông tin cập nhật về kinh tế, xã hội và
pháp luật về nguyên tắc là không mất chi phí. Chúng ta hãy suy ngẫm xem việc
phát triển các cơ quan thông tin đại chúng mang tính chuyên nghiệp và có trách
nhiệm cũng như việc tôn trọng những quan điểm khác biệt sẽ có tác dụng như thế
nào để đưa Việt Nam trở thành một xã hội tri thức.
nguon tai.lieu . vn