Xem mẫu
- Thông báo Khoa học và Công nghệ* Số 2-2012 53 QUYỀN CON NGƯỜI VÀ GIÁ TRỊ GIẢI PHÓNG CON NGƯỜI CỦA CÁCH MẠNG THÁNG TÁM ThS. Nguyễn Thị Hoa Kiều Khoa Lý luận Chính Trị, trường Đại học Xây dựng Miền Trung Tóm tắt: Cách mạng tháng Tám là một trong những mốc son chói lọi trong lịch sử cách mạng của dân tộc Việt Nam. Cách mạng tháng Tám thành công đã mở ra một kỷ nguyên mới cho dân tộc ta - kỷ nguyên độc lập dân tộc gắn liền với con đường đi lên chủ nghĩa xã hội. Ý nghĩa lịch sử quan trọng và tầm vóc chính trị vĩ đại của cuộc cách mạng này đã được cả thế giới thừa nhận. Trong nội dung bài báo này tác giả phân tích quyền con người và giá trị giải phóng con người của Cách mạng tháng tám. Từ khóa: quyền con người; cách mạng tháng tám; chủ nghĩa xã hội. Thắng lợi vĩ đại của Cách mạng tháng chất bước ngoặt và căn bản về chất trong toàn tám là tiền đề đưa đến một trong những sự kiện bộ các lĩnh vực của đời sống xã hội [0]. Lịch lịch sử của dân tộc Tuyên ngôn Độc lập 1945. sử loài người đã chứng kiến một chuỗi các Vào ngày 2/9/1945, tại quảng trường Ba Đình cuộc cách mạng xã hội kế tiếp nhau, đưa loài lịch sử, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trịnh trọng người chuyển biến từ chế độ xã hội đã không đọc bản Tuyên ngôn Độc lập khẳng định những còn phù hợp với xu thế của lịch sử sang một thành quả mà Cách mạng tháng Tám mang lại. chế độ xã hội khác cao hơn, tiến bộ hơn. Khi Bản Tuyên ngôn bất hủ ấy như một lời tuyên nghiên cứu về các cuộc cách mạng xã hội bố với thế giới về quyền độc lập tự do và chủ trong lịch sử, mà chủ yếu nhất là các cuộc quyền quốc gia của dân tộc Việt Nam. cách mạng tư sản, thì như Chủ tịch Hồ Chí Có thể nói, cách mạng tháng Tám là Minh đánh giá về các cuộc cách mạng tư sản một mốc son chói lọi trong tiến trình dựng đã chỉ rõ đó là những cuộc cách mạng "không nước và giữ nước của dân tộc, không chỉ dừng đến nơi", và tất nhiên, vấn đề giải phóng con lại quyền độc lập tự chủ được khẳng định một người cũng chưa được giải quyết một cách cách vững chãi thì những giá trị to lớn của nó triệt để trong các cuộc cách mạng này. Cho đã được xác lập, con người - nhân dân Việt đến khi tiếp xúc với Sơ thảo lần thứ nhất Nam đã được giải phóng. Sự giải phóng to lớn những luận cương về các vấn đề dân tộc và của một cách mạng xã hội đem lại không chỉ vấn đề thuộc địa của V.I.Lênin, Người phát giản đơn là thoát khỏi sự xâm lược của bè lũ hiện rằng, chỉ có cách mạng vô sản là cuộc thực dân mà còn giúp dân tộc thoát thai khỏi cách mạng triệt để nhất, là cuộc cách mạng một chế độ đã thống trị hơn một ngàn năm - "đến nơi đến chốn". Rằng, muốn cứu nước và chế độ phong kiến. Con người - nhân dân Việt giải phóng dân tộc, không có con đường nào Nam đi lên theo tiếng gọi của lịch sử, theo nấc khác con đường cách mạng vô sản. Từ góc độ thang của sự tiến bộ xã hội, bước vào một kỳ quyền con người và giải phóng con người ta nguyên mới mà ở đó các giá trị của con người có thể khái quát giá trị của Cách mạng tháng được phát huy một cách cao nhất - chủ nghĩa Tám trên hai bình diện chủ yếu sau: xã hội. Thứ nhất, giải phóng với tư cách Giá trị giải phóng của một cuộc cách giành lại quyền sống, quyền tự do và quyền mạng xã hội bao giờ cũng là rất lớn lao, bởi lẽ mưu cầu hạnh phúc (tức quyền làm người) chúng đã tạo ra một sự biến đổi mang tính cho mỗi người dân Việt Nam.
- Thông báo Khoa học và Công nghệ* Số 2-2012 54 Nhìn vào lịch sử, trước 1945, dưới chế thiếu thốn, nước ta xơ xác, tiêu điều; cướp độ cai trị khắc nghiệt gắn liền với các cuộc không ruộng đất, hầm mỏ, nguyên liệu; giữ khai thác thuộc địa của chế độ thực dân Pháp, độc quyền in giấy bạc, xuất cảng và nhập nhân dân Việt nam đã phải sống trong sự áp cảng; đặt ra hàng trăm thứ thuế vô lý, làm cho bức, bóc lột tàn tệ. Quyền con người là một dân ta, nhất là dân cày và dân buôn trở nên giá trị tự nhiên "không ai có thể chối cãi được" bần cùng; chèn ép các nhà tư sản dân tộc ta; như đã được ghi nhận trong Tuyên ngôn độc bóc lột công nhân ta một cách vô cùng tàn lập của Cách mạng Mỹ năm 1776 và Tuyên nhẫn. ngôn về nhân quyền và dân quyền của Cách Không chỉ có thực dân Pháp, với sự mạng Pháp, song giờ đây nó đã bị chính thực bùng nổ của chiến tranh thế giới lần thứ hai, dân Pháp vi phạm một cách thô bạo. Trong quân phát xít (phát xít Nhật) mở rộng phạm vi Tuyên ngôn độc lập của cách mạng Mỹ năm tham chiến đến Đông Dương để mở thêm căn 1776 do Thomas Jefferson soạn thảo có viết: cứ đánh quân Đồng minh, thì chính quyền "Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình thực dân Pháp nhanh chóng quỳ gối đầu hàng, đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai mở cửa nước ta rước Nhật. Từ đó nhân dân ta có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, chịu hai tầng xiềng xích: Pháp và Nhật. Từ đó có quyền được sống, quyền tự do và quyền dân ta càng cực khổ, nghèo nàn. Kết quả là mưu cầu hạnh phúc" [0]. Cùng chung ý tưởng cuối năm 1944 đến đầu 1945, hơn hai triệu tiến bộ ấy, trong Tuyên ngôn Nhân quyền và người dân Việt Nam bị chết đói. dân quyền của Cách mạng Pháp năm 1791 đã Như vậy, nếu chiếu theo những giá trị khẳng định: "Người ta sinh ra tự do và bình mà nhân loại đã đạt được về quyền tự nhiên đẳng về quyền lợi; và phải luôn luôn được tự của con người thì thực dân Pháp và tiếp đó là do và bình đẳng về quyền lợi". Vậy mà, những phát xít Nhật đã đi ngược lại. Tuy nhiên, với ý tưởng cao đẹp ấy dường như chỉ là những thắng lợi của cuộc cách mạng tháng Tám thần điều tuyên ngôn không dành cho nhân dân các thánh, quyền con người của người Việt Nam nước thuộc địa vốn nghèo yếu về mọi mặt, mới được hoàn trả đúng như nó vốn có. Người trong đó có Việt Nam. Với việc áp đặt ách đô dân Việt Nam không còn bị áp bức, bóc lột mà hộ từ cuối thế kỷ XIX, hãy xem thực dân Pháp đã hưởng được làn gió mát tự do, được quyền đã làm gì với dân tộc ta [3]. sống với tư cách là một con người thực sự, Về chính trị, nhân dân ta tuyệt đối được "quyền làm người", "có quyền được không được hưởng một chút tự do dân chủ sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh nào. Thực dân Pháp lập ba chế độ khác nhau ở phúc". Đây quả thực là giấc mơ ngàn đời của Trung, Nam, Bắc để ngăn cản việc thống nhất mỗi con người Việt Nam sau khi đã trải qua nước nhà của ta, để ngăn cản dân tộc ta đoàn một thời gian dài "sống không ra sống" dưới kết. Những kẻ xâm lược đã lập ra nhà tù nhiều gọng kìm cai trị khắc nghiệt của các thế lực hơn trường học; thẳng tay chém giết những xâm lược và tay sai. người yêu nước. Đàn áp dã man các cuộc khởi Nhưng về mặt nguyên tắc, dân tộc có nghĩa của nhân dân ta. Chúng chi phối dư độc lập thì con người mới tự do, hạnh phúc. luận, thi hành chính sách ngu dân; dùng thuốc Không thể có quyền con người khi quyền độc phiện, rượu cồn để làm cho nòi giống ta suy lập dân tộc, của cả một cộng đồng bị chà đạp. nhược. Khi quốc gia được độc lập thì con người mới Về kinh tế, thực dân Pháp bóc lột dân được giải phóng, mới có thể cùng nhau xây ta đến xương tủy, khiến cho dân ta nghèo nàn, dựng đất nước. Độc lập, tự do, hạnh phúc -
- Thông báo Khoa học và Công nghệ* Số 2-2012 55 những nội dung ấy hợp thành một khối thống được lập nên. Đây có thể được xem là bệ nhất, trong đó quyền độc lập của dân tộc với phóng để hướng đến một tương lai tốt đẹp về quyền tự do và sự hạnh phúc của mỗi người sau. gắn kết chặt chẽ với nhau, làm tiền đề tồn tại Ở đây, sự kiện giành được quyền tự cho nhau. Từ lôgic của bình diện giải phóng quyết cho dân tộc Việt Nam như là một bình thứ nhất đưa đến bình diện giải phóng thứ hai diện giải phóng của Cách mạng tháng Tám của Cách mạng tháng Tám. còn mang một ý nghĩa quốc tế to lớn, đó là nó Thứ hai, giải phóng với tư cách giành đã phá vỡ một mắt xích quan trọng của chủ lại quyền tự quyết, quyền độc lập, tự do cho nghĩa thực dân và phát xít ở một khu vực có vị toàn dân tộc. trí chiến lược quan trọng, đánh dấu sự bắt đầu Không chỉ dừng lại ở tầm mức giải tan rã của hệ thống thuộc địa mà chủ nghĩa phóng con người với tư cách là quyền làm thực dân đã dày công gây dựng. Đặt trong bối người của mỗi cá nhân, giá trị giải phóng của cảnh quốc tế đó mới thấy được giá trị giải cách mạng tháng Tám còn thể hiện ở một tầm phóng của Cách mạng tháng Tám to lớn đến mức cao hơn đó là lần đầu tiên trên thế giới, mức nào. một dân tộc thuộc địa đã giành quyền tự quyết Tiếp cận từ góc độ riêng biệt, quyền vận mệnh của mình từ tay chính quốc. Từ đó con người và giải phóng con người trong cái góp phần khẳng định một chân lý của thời đại: đích tham chiếu là Tuyên ngôn Độc lập năm "Tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh ra 1945 chỉ là một trong số nhiều cách tiếp cận bình đẳng, dân tộc nào cũng có quyền sống, về những giá trị to lớn của Cách mạng tháng quyền sung sướng và quyền tự do". Thắng lợi Tám. Vì thế bài viết này không thể bao quát của cách mạng tháng Tám đã đưa Việt Nam từ hết được mọi khía cạnh của vấn đề này mà chỉ một nước thuộc địa trở thành một nước độc đi sâu vào một khía cạnh của nó. Theo nhận lập, dân tộc Việt Nam từ chỗ là một dân tộc định riêng, thắng lợi của Cách mạng tháng phải chịu thân phận nô lệ trở thành chủ nhân Tám chỉ là sự khởi đầu cho sự nghiệp giải của đất nước. Nắm trong tay quyền tự quyết, phóng con người Việt Nam, điều quan trọng là giờ đây dân tộc Việt Nam có thể tự quyết định giá trị giải phóng đó cần phải được phát huy thể chế chính trị, tự do theo đuổi con đường cao hơn nữa, đặc biệt là trong giai đoạn hiện phát triển kinh tế, xã hội và văn hóa của mình. nay, nhằm tạo ra những điều kiện thuận lợi Cùng với sự thành công của Cách cho sự phát triển đầy đủ và toàn diện của mỗi mạng tháng Tám, một hướng đi mới cho dân con người Việt Nam, và do đó đưa đất nước tộc, một chế độ chính trị mới tiến bộ hơn và Việt Nam ngày càng trở nên giàu mạnh, dân ưu việt hơn - chế độ dân chủ cộng hòa - đã chủ, văn minh hơn. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]. "Giá trị pháp lý của Tuyên ngôn độc lập", http://www.cpv.org.vn/ [2]. Giáo trình Triết học Mác-Lênin, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1999. [3]. Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2002, t.4, tr.1. [4]. Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 4, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2002. [5]. Phạm Khiêm Ích, Hoàng Văn Hảo (chủ biên), Quyền con người trong thế giới hiện đại, Viện Thông tin Khoa học xã hội, Hà Nội, 1995. [6]. Website: http://en.wikipedia.org/ [7]. Wolfgang Benedeck, Tìm hiểu về quyền con người, Nxb Tư pháp, Hà Nội, 2008.
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học