Xem mẫu
- QUAN §IÓM TU TH¢N CñA NHO GI¸O Vµ Sù KÕ THõA, VËN DôNG CñA Hå CHÝ MINH TRONG VIÖC GI¸O DôC RÌN LUYÖN §¹O §øC C¸CH M¹NG Lª Kinh Nam(*) N ho gi¸o ra ®êi tõ thêi cæ ®¹i ë Trung Quèc, lµ mét häc thuyÕt lín víi hÖ thèng nh÷ng quan niÖm vÒ thÕ 1. Quan ®iÓm cña Nho gi¸o vÒ “tu th©n” (*) Trong s¸ch §¹i häc, Nho gi¸o coi viÖc tu th©n lµ nhiÖm vô hµng ®Çu kÓ tõ giíi, x· héi vµ con ng−êi, ®Æc biÖt Nho nhµ vua cho ®Õn d©n th−êng: “Tõ thiªn gi¸o nhÊn m¹nh vÒ mÆt ®¹o ®øc, ®Ò cao tö ®Õn thø d©n ai còng ph¶i lÊy viÖc tu vai trß cña ®¹o ®øc trong sù ph¸t triÓn th©n lµm gèc” (Chu Hy, 1998, tr.18). lÞch sö x· héi. Nho gi¸o du nhËp vµo ThÕ nµo lµ tu th©n? §iÒu nµy Kinh, ViÖt Nam tõ rÊt sím. Tr−íc ®©y, Nho TruyÖn cña Nho gi¸o kh«ng cã s½n gi¸o ®−îc c¸c triÒu ®¹i phong kiÕn ViÖt nh÷ng phÇn gi¶ng gi¶i cô thÓ, rµnh Nam sö dông trong viÖc cñng cè chÝnh m¹ch. Khæng Tö vµ c¸c häc trß cña «ng quyÒn phong kiÕn, ®µo t¹o con ng−êi, nã chØ cã nh÷ng c©u nãi rêi r¹c, tuú theo trë thµnh yÕu tè nßng cèt cña hÖ t− tõng tr−êng hîp cô thÓ mµ nªu lªn t−ëng phong kiÕn ViÖt Nam vµ ®· ®Ó l¹i nh÷ng ý nghÜa kh¸c nhau vÒ tu th©n. nhiÒu dÊu Ên s©u s¾c trong ®êi sèng v¨n Tuy ch−a ®−a ra ®−îc mét ®Þnh nghÜa hãa tinh thÇn cña d©n téc ta. Ngµy nay, kh¸i qu¸t vµ cã tÝnh kinh ®iÓn nµo vÒ tu tuy c¬ së kinh tÕ-x· héi cña Nho gi¸o th©n nh−ng trong Tø th−, néi dung c¬ kh«ng cßn n÷a, nh−ng nh÷ng yÕu tè b¶n cña tu th©n ®· ®−îc c¸c nhµ kinh trong t− t−ëng Nho gi¸o vÉn tån t¹i vµ ®iÓn Nho gi¸o Khæng Tö vµ M¹nh Tö tiÕp tôc ¶nh h−ëng, t¸c ®éng ®Õn nhiÒu nãi ®Õn. Trong chÝn ®iÒu kiÖn ®Ó lµm mÆt cña ®êi sèng x· héi theo c¶ h−íng viÖc quèc gia, thiªn h¹, Khæng Tö ®Æt tu tÝch cùc vµ tiªu cùc. Hå ChÝ Minh ®· kÕ th©n lµ ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn. §ã lµ: “Tu thõa mét sè luËn ®iÓm trong t− t−ëng th©n, t«n ng−êi hiÒn, th©n ng−êi th©n, ®¹o ®øc Nho gi¸o, trong ®ã, ®Æc biÖt lµ kÝnh c¸c ®¹i thÇn, thÓ tÊt c«ng lao bÒ quan ®iÓm tu th©n, nh−ng n©ng nã lªn t«i, th−¬ng d©n nh− con, thu hót c¸c tÇng cao míi t¹o nªn b¶n chÊt cña tu nhµ c«ng nghiÖp, ®èi ®·i mÒm máng víi th©n trong viÖc rÌn luyÖn ®¹o ®øc c¸ch c¸c ng−êi ph−¬ng xa vµ −u ¸i ch− hÇu” m¹ng cho c¸n bé, ®¶ng viªn. Trong ®iÒu (Chu Hy, 1998, tr.132). kiÖn hiÖn nay, chóng ta cÇn cã sù ch¾t läc, kÕ thõa, ph¸t huy nh÷ng gi¸ trÞ tÝch cùc cña nã sao cho phï hîp. (*) ThS., Tr−êng §¹i häc Bµ RÞa - Vòng Tµu.
- Quan ®iÓm tu th©n cña Nho gi¸o… 29 Theo «ng, “ng−êi qu©n tö kh«ng thÓ nghÜ vµ hµnh ®éng, xem ®ã lµ c¸i lý tÊt kh«ng tu th©n mµ muèn tu th©n kh«ng yÕu cña ®øc dòng. Theo «ng, nÕu tù xÐt thÓ kh«ng kÝnh thê cha mÑ” (Chu Hy, lÊy m×nh thÊy m×nh ngay th¼ng kh«ng 1998, tr.132). Khæng Tö kh¼ng ®Þnh cã ®iÒu g× tµ khóc th× kh«ng cã g× ph¶i r»ng, nh©n, trÝ, dòng lµ ba ®iÒu ®¹t ®øc sî h·i. cña ng−êi qu©n tö trong thiªn h¹, lµ Kh¸i niÖm “tu th©n” ®−îc M¹nh Tö nh÷ng néi dung quan träng cña tu th©n hoµn thiÖn h¬n, b»ng c¸ch thªm c¸c néi vµ tù söa m×nh, lµ nh÷ng ®iÒu thiÕt yÕu dung míi. ¤ng ®· ®−a ra thuyÕt “tø ®èi víi ng−êi qu©n tö trong viÖc trÞ ®oan” vµ yªu cÇu sù tu d−ìng cña con ng−êi, trÞ n−íc: “Ham häc lµ gÇn tíi chç ng−êi ph¶i lµm theo nh÷ng chuÈn mùc trÝ, biÕt g¾ng søc lµ gÇn tíi chç nh©n, ®ã. M¹nh Tö nãi: “Lßng th−¬ng xãt lµ biÕt sØ nhôc lµ gÇn tíi chç dòng. BiÕt ba mèi ®Çu cña ®øc nh©n, lßng hæ thÑn lµ ®iÒu Êy lµ gÇn biÕt c¸ch söa m×nh. BiÕt mèi ®Çu cña ®øc nghÜa, lßng khiªm c¸ch söa m×nh th× biÕt c¸ch trÞ ng−êi. nh−îng lµ mèi ®Çu cña ®øc lÔ, lßng ph¶i BiÕt c¸ch trÞ ng−êi th× biÕt c¸ch trÞ thiªn quÊy lµ mèi ®Çu cña ®øc trÝ. Ng−êi ta tù h¹ quèc gia vËy” (Chu Hy, 1998, tr.131). nhiªn cã ®ñ bèn mèi Êy n¬i lßng, còng MÆt kh¸c, khi nãi vÒ ®¹o cña ng−êi nh− th©n thÓ m×nh cã ®ñ hai tay vµ qu©n tö, Khæng Tö cho r»ng: ng−êi ch©n vËy. §· cã ®ñ bèn mèi th−¬ng xãt, qu©n tö “nªn lÊy lßng kÝnh träng mµ hæ thÑn, khiªm nh−êng vµ ph¶i quÊy Êy söa m×nh” (Chu Hy, 1998, tr.559). Söa n¬i lßng, thÕ mµ l¹i nãi r»ng m×nh m×nh lµ tõ trong suy nghÜ tíi hµnh ®éng ch¼ng cã thÓ lµm theo nh÷ng ®øc nh©n, ®Òu ph¶i tu©n theo lÔ kÝnh, tÝch cùc lµm nghÜa, lÔ, trÝ, ®ã lµ m×nh tù h¹i m×nh viÖc thiÖn, kh«ng lµm ®iÒu cµn quÊy, v× vËy” (Chu Hy, 1998, tr.841). “Ng−êi qu©n tö tù söa m×nh, nhê ®ã Theo M¹nh Tö, “tø ®oan” (bao gåm ng−êi ta ®−îc yªn trÞ, nhê ®ã tr¨m hä bèn ®Çu mèi: tr¾c Èn, tu è, tõ nh−îng, ®−îc yªn trÞ” (Chu Hy, 1998, tr.559). Tu thÞ phi) lµ nh÷ng c¸i bÈm sinh, vèn cã th©n lµ ph¶i biÕt chÕ ngù b¶n th©n vµ cña con ng−êi, lµ c¬ së h×nh thµnh nªn lµm theo lÔ (kh¾c kû, phôc lÔ), nhÊt nh©n, nghÜa, lÔ vµ trÝ. V× vËy, con ng−êi nhÊt mäi c¸i ph¶i tu©n theo lÔ: “S¾c chi cÇn thiÕt ph¶i th−êng xuyªn tu d−ìng ch¼ng hîp lÔ th× m×nh ®õng nh×n, tiÕng bèn ®øc tÝnh Êy vµ cã nh÷ng ®øc tÝnh Êy chi ch¼ng hîp lÔ th× m×nh ®õng nghe, lêi míi thÓ hiÖn ®−îc b¶n tÝnh con ng−êi lµ chi ch¼ng hîp lÔ th× m×nh ®õng nãi, viÖc thiÖn vµ lµ tiªu chuÈn ®Ó ph©n biÖt con chi ch¼ng hîp lÔ th× m×nh ®õng lµm” ng−êi kh¸c víi loµi vËt kh¸c. (Chu Hy, 1998, tr.417). Qua sù ph©n tÝch trªn, cã thÓ hiÓu Mét trong nh÷ng häc trß xuÊt s¾c r»ng: Tu lµ söa, th©n lµ th©n m×nh. Tu cña Khæng Tö lµ T¨ng Tö rÊt coi träng th©n lµ tu söa b¶n th©n m×nh cho ®−îc viÖc tu th©n, söa m×nh vµ coi ®ã lµ mét ngay chÝnh, hîp víi ®¹o ®øc. Nho gi¸o viÖc lµm hµng ngµy: “Hµng ngµy ta xÐt coi tu th©n lµ mét qu¸ tr×nh tù trau dåi, m×nh vÒ ba ®iÒu nµy: lµm viÖc g× cho ai, tu d−ìng b¶n th©n theo mét hÖ thèng ta cã hÕt lßng hay ch¨ng? KÕt giao víi nh÷ng chuÈn mùc ®¹o ®øc c¬ b¶n, ®ã lµ: b»ng h÷u, ta cã tÝn thËt hay ch¨ng? §¹o nh©n, lÔ, nghÜa, trÝ, trung, tÝn, hiÕu, ®Ô, lý do thÇy truyÒn d¹y, ta cã häc tËp hay thµnh, kÝnh… nh»m hoµn thiÖn con ch¨ng?” (Chu Hy, 1998, tr.188). ¤ng ng−êi vÒ mÆt ®¹o ®øc. Nã ®Æt ra yªu cÇu lu«n ®Ò cao sù ngay th¼ng trong suy rÊt cao, ®ßi hái kh¾t khe sù nç lùc, phÊn
- 30 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 9.2014 ®Êu cña mçi ng−êi, sù thµnh thËt nhËn 2. Hå ChÝ Minh kÕ thõa, vËn dông quan ®iÓm “tu lçi vµ s÷a lçi cña hä. Thùc hiÖn tèt th©n” cña Nho gi¸o trong viÖc gi¸o dôc rÌn luyÖn nh÷ng ®iÒu ®ã lµ ®· hoµn thµnh viÖc tu ®¹o ®øc c¸ch m¹ng cho c¸n bé, ®¶ng viªn th©n vµ ®¹t tíi mÉu ng−êi lý t−ëng nhÊt Ngay tõ nh÷ng thËp niªn ®Çu cña mµ Nho gi¸o ®−a ra lµ bËc th¸nh nh©n, thÕ kû XX, Hå ChÝ Minh trong qu¸ tr×nh lµ ng−êi qu©n tö. t×m ®−êng cøu d©n, cøu n−íc ®· n¾m Tuy tu th©n lµ nhiÖm vô cña mäi b¾t, khai th¸c ®−îc nh÷ng gi¸ trÞ, tinh ng−êi, nh−ng Nho gi¸o l¹i ®Æc biÖt quan hoa ®¹o ®øc mang ®Ëm tÝnh nh©n v¨n, t©m ®Õn viÖc häc tËp, tu d−ìng ®¹o ®øc nh©n b¶n s©u s¾c trong t− t−ëng cña cña nh÷ng ng−êi ®−îc gäi lµ qu©n tö. nh©n lo¹i, nhÊt lµ cña Khæng Tö vµ Bëi v× chØ cã ng−êi qu©n tö míi cã thÓ M¹nh Tö; ®ång thêi kÕ thõa cã chän läc häc ®¹o, lµm “to¶ ®øc s¸ng trong thiªn s¸ng t¹o vµo cuéc ®Êu tranh chèng thùc h¹” vµ ra cÇm quyÒn, trÞ thiªn h¹ ®−îc. d©n x©m l−îc, nh»m ®ßi quyÒn tù do, ChÝnh v× thÕ trong néi dung tu th©n, b×nh ®¼ng cho c¸c d©n téc thuéc ®Þa. Nho gi¸o ®ßi hái ng−êi qu©n tö ph¶i kiªn Ng−êi ®· cho r»ng nh÷ng gi¸ trÞ t− tr×, nç lùc, phÊn ®Êu cao trong viÖc häc t−ëng Êy nh− lµ tiÒn ®Ò “lý do lÞch sö ®¹o vµ söa m×nh ®Ó trë thµnh nh÷ng cho phÐp chñ nghÜa céng s¶n th©m nhËp ng−êi cã Ých vµ gióp Ých cho x· héi. dÔ dµng h¬n lµ ch©u ¢u” (Ph¹m §×nh §¹t, 2009, tr.35). VÊn ®Ò ®Æt ra lµ, ng−êi qu©n tö, §èi víi nh÷ng ph¹m trï mang tÝnh theo Nho gi¸o, ®· lµ mÉu ng−êi hoµn nguyªn t¾c, chuÈn mùc ®¹o ®øc cña Nho thiÖn vÒ mÆt ®¹o ®øc mµ sao cßn ph¶i tu gia tõ l©u ®· th©m nhËp vµo ®êi sèng th©n? Qua sù nh×n nhËn vµ t×m hiÓu ®¹o ®øc con ng−êi ViÖt Nam nh− nh©n, thùc tiÔn x· héi ®−¬ng thêi, cã thÓ thÊy nghÜa, lÔ, trÝ, dòng còng ®−îc Ng−êi kÕ r»ng, ng−êi qu©n tö cã thÓ ®¶m ®−¬ng thõa, ph¸t triÓn, n©ng lªn tÇm cao míi nh÷ng chøc vÞ cao trong x· héi, cho nªn b»ng viÖc bæ sung vµo nh÷ng néi dung bÞ ¶nh h−ëng bëi nh÷ng nguy c¬: Tr−íc míi. Hå ChÝ Minh nãi: Nh©n lµ “thËt hÕt, lµ lîi léc dô dç. TiÕp ®Õn, do thÕ lùc thµ th−¬ng yªu, hÕt lßng gióp ®ì ®ång c−êng quyÒn ¸p chÕ. Cuèi cïng, lµ sù chÝ vµ ®ång bµo”. NghÜa lµ “ngay th¼ng, thay ®æi hoµn c¶nh sèng cña b¶n th©n. kh«ng cã t− t©m, kh«ng lµm viÖc bËy, Lîi léc dô dç, c−êng quyÒn uy hiÕp, kh«ng cã viÖc g× ph¶i giÊu §¶ng”. TrÝ lµ hoµn c¶nh x« ®Èy ®· khiÕn nhiÒu ng−êi “v× kh«ng cã viÖc t− tói nã lµm mï sa ng·, biÕn chÊt, ®iÒu nµy kh«ng ngo¹i qu¸ng, cho nªn ®Çu ãc trong s¹ch, s¸ng trõ ng−êi qu©n tö. H¬n n÷a, ng−êi qu©n suèt. DÔ hiÓu lý luËn. DÔ t×m ph−¬ng tö ph¶i phÊn ®Êu hoµn thiÖn m×nh vÒ h−íng. BiÕt xem ng−êi. BiÕt xÐt viÖc”. mäi mÆt míi thùc hiÖn ®−îc vai trß cña Nh−ng muèn thùc hiÖn ®−îc nh©n, m×nh. Hä ph¶i cã hµnh vi ®óng mùc vµ nghÜa, lÔ, trÝ yªu cÇu ph¶i cã dòng. Bëi lµ ng−êi mang danh v× ®¹o, v× nghÜa, mäi dòng lµ “dòng c¶m, gan gãc, gÆp viÖc t− duy hµnh ®éng cña hä ®Òu ¶nh h−ëng ph¶i cã gan lµm. ThÊy khuyÕt ®iÓm cã tíi lý t−ëng. Ng−êi qu©n tö cÇn ph¶i x¸c gan söa ch÷a. Cùc khæ khã kh¨n, cã gan lËp ®−îc c¸c chuÈn mùc cho t− duy vµ chÞu ®ùng. Cã gan chèng l¹i nh÷ng vinh hµnh ®éng cña m×nh. §ã lµ nh÷ng lý do hoa, phó quý, kh«ng chÝnh ®¸ng. NÕu mµ Nho gi¸o ®Ò cao yªu cÇu tu th©n cña cÇn, th× cã gan hy sinh c¶ tÝnh m¹ng cho ng−êi qu©n tö, ng−êi cÇm quyÒn. §¶ng, cho tæ quèc, kh«ng bao giê rôt rÌ,
- Quan ®iÓm tu th©n cña Nho gi¸o… 31 nhót nh¸t” (Hå ChÝ Minh Toµn tËp, cha con ph¶i gi÷ ®¹o “hiÕu”, vî chång 2004, TËp 5, tr.251-252). Hå ChÝ Minh ph¶i lÊy “nghÜa” lµm träng, anh em ph¶i ®· vËn dông s¸ng t¹o nh÷ng quan ®iÓm gi÷ ch÷ “®Ô”. tÝch cùc ®ã ®Ó kh¼ng ®Þnh, trong bÊt kú Ngoµi quan hÖ gia ®×nh, gia téc, hoµn c¶nh nµo, ng−êi c¸n bé còng ph¶i nh÷ng ng−êi cÇm quyÒn cßn cã c¸c mèi th−êng xuyªn tu d−ìng, rÌn luyÖn ®¹o quan hÖ x· héi kh¸c nh− quan hÖ víi bÒ ®øc vµ xem ®¹o ®øc lµ c¸i gèc cña ng−êi trªn (cao nhÊt lµ vua) vµ víi d©n. Trong c¸n bé c¸ch m¹ng. quan hÖ víi bÒ trªn, Nho gi¸o lu«n yªu Tõ thùc tiÔn ®Êu tranh c¸ch m¹ng, cÇu ng−êi qu©n tö cÇm quyÒn ph¶i gi÷ giµnh ®éc lËp, d©n téc, d©n chñ còng ®−îc “®øc trung” vµ “®øc kÝnh”, nh−ng nh− trong qu¸ tr×nh x©y dùng CNXH ë “®øc trung” vµ “®øc kÝnh” ph¶i phï hîp n−íc ta hiÖn nay cho thÊy, ng−êi c¸n bé víi ®¹o “trung dung”, kh«ng th¸i qu¸ vµ tr−íc hÕt ph¶i cã ®¹o ®øc vµ tu d−ìng còng kh«ng bÊt cËp, ph¶i “chÝnh danh”. ®¹o ®øc, kh«ng tu d−ìng ®¹o ®øc th× Còng nh− c¸n bé muèn ®−îc mäi ng−êi kh«ng thÓ l·nh ®¹o ®−îc nh©n d©n. Nh− t«n träng th× “danh” ph¶i ®i víi “phËn”, Hå ChÝ Minh ®· tõng nãi: “Còng nh− “danh” ph¶i ®i liÒn víi “thùc”; phÈm s«ng th× cã nguån míi cã n−íc, kh«ng cã chÊt ph¶i ®i ®«i víi n¨ng lùc. nguån th× s«ng c¹n. C©y ph¶i cã gèc, Theo Khæng Tö: “Danh kh«ng chÝnh kh«ng cã gèc th× c©y hÐo. Ng−êi c¸ch th× lêi nãi ch¼ng thuËn, lêi nãi kh«ng m¹ng ph¶i cã ®¹o ®øc, kh«ng cã ®¹o ®øc thuËn th× viÖc ch¼ng nªn, viÖc kh«ng th× tµi giái mÊy còng kh«ng l·nh ®¹o nªn th× lÔ nh¹c ch¼ng h−ng v−îng, lÔ ®−îc nh©n d©n” (Hå ChÝ Minh Toµn tËp, nh¹c kh«ng h−ng v−îng th× h×nh ph¹t 2004, TËp 5, tr.253). ch¼ng tróng, h×nh ph¹t kh«ng tróng ¾t Theo Hå ChÝ Minh, ng−êi “cã tµi mµ d©n kh«ng biÕt xö trÝ ra sao” (Chu Hy, kh«ng cã ®øc lµ v« dông”. Nh− vËy, ®¹o 1998, tr.498-499). Ngµy nay, phÈm chÊt, ®øc vµ sù tu d−ìng ®¹o ®øc lµ nÒn t¶ng, n¨ng lùc mµ kh«ng phï hîp víi chøc vô, lµ c¸i gèc cña ng−êi c¸n bé. Tu th©n tr¸ch nhiÖm cña m×nh th× kh«ng thÓ còng chÝnh lµ tu d−ìng ®¹o ®øc c¸ nh©n. lµm g−¬ng tr−íc nh©n d©n, kh«ng cã vai Trong Nho gi¸o, ng−êi qu©n tö ph¶i trß g× víi nh©n d©n vµ do vËy mµ, nhiÖm “chÝnh t©m”, muèn trÞ ®−îc thiªn h¹ th× vô cña hä kh«ng thÓ thµnh c«ng ®−îc vµ ng−êi qu©n tö ph¶i cã “®øc nh©n”, ph¶i trªn thùc tÕ hä kh«ng cßn lßng tin cña chÝnh trùc, cã nghÜa khÝ. Còng nh− c¸n d©n. Trong c¬ quan §¶ng, chÝnh quyÒn bé muèn l·nh ®¹o ®−îc nh©n d©n th× vµ c¸c tæ chøc chÝnh trÞ x· héi kh¸c còng ph¶i cã t×nh yªu th−¬ng con ng−êi, ph¶i vËy, “chÝnh danh” ®ßi hái cÊp d−íi ph¶i g−¬ng mÉu, nh− Hå ChÝ Minh nãi: “Tù phôc tïng cÊp trªn, kh«ng ®−îc v©y bÌ, m×nh ph¶i chÝnh tr−íc míi gióp ®−îc kÐo c¸nh lµm mÊt ®oµn kÕt néi bé. ng−êi kh¸c chÝnh, m×nh kh«ng chÝnh mµ Trong quan ®iÓm tu th©n cña Nho muèn gióp ng−êi kh¸c chÝnh lµ v« lý” gi¸o, tu th©n th× ph¶i “kh¾c kû”, cã (Hå ChÝ Minh Toµn tËp, 2004, TËp 5, nghÜa lµ tiÕt chÕ, h¹n chÕ ham muèn, tr.664). Sù tu th©n cña con ng−êi, theo dôc väng, “phôc lÔ” lµ lµm cho ®óng lÔ Nho gi¸o, lµ tõ gia ®×nh cho ®Õn x· héi (lÔ lµ nh÷ng quy ®Þnh mµ mäi ng−êi cho vµ ph¶i theo nh÷ng chuÈn mùc nhÊt lµ ®óng vµ nghe theo ®Ó gi÷ ®óng vÞ trÝ ®Þnh, mµ chñ yÕu lµ “tam c−¬ng”, “ngò tõng ng−êi trong t−¬ng quan gi÷a mäi th−êng”. Trong quan hÖ gia ®×nh, th× ng−êi; tuú theo “phËn vÞ” mµ mçi ng−êi
- 32 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 9.2014 ®−îc phÐp lµm g×, nãi g×,..) (TrÇn §×nh vµng cµng luyÖn cµng trong” (Hå ChÝ H−îu, 2001, tr.220). “Kh¾c kû, phôc lÔ” Minh Toµn tËp, 2004, TËp 7, tr.293). cã nghÜa lµ ph¶i ®−a b¶n th©n m×nh vµo Thùc chÊt viÖc tu th©n trong Nho gi¸o khu«n phÐp thùc hiÖn nh÷ng quy ®Þnh lµ “söa m×nh” cho ngay chÝnh. §èi víi theo lÔ. Theo ®ã, ng−êi c¸n bé còng ph¶i c¸n bé ta ngµy nay ®ã chÝnh lµ c«ng t¸c tù rÌn luyÖn m×nh, g−¬ng mÉu thùc hiÖn “tù phª b×nh”, tù kiÓm ®iÓm c«ng viÖc mäi chñ tr−¬ng, ®−êng lèi cña §¶ng, cña m×nh, ®Ó tu d−ìng, rÌn luyÖn ®¹o ph¸p luËt cña Nhµ n−íc vµ cã nh− vËy ®øc c¸ nh©n cho phï hîp víi phÈm chÊt míi thµnh ng−êi cã ®¹o ®øc c¸ch m¹ng. ®¹o ®øc c¸ch m¹ng. Theo Ng−êi, trong mäi phong trµo, Hå ChÝ Minh nãi: “§¹o ®øc c¸ch mäi nhiÖm vô, ®¶ng viªn ®Òu ph¶i tiªn m¹ng lµ kh«ng ph¶i ®¹o ®øc thñ cùu. phong, g−¬ng mÉu lµm tr−íc, tiÕn tr−íc Nã lµ ®¹o ®øc míi, ®¹o ®øc vÜ ®¹i, nã ®Ó quÇn chóng noi theo. Sù g−¬ng mÉu kh«ng ph¶i v× danh väng cña c¸ nh©n, cña ®éi ngò c¸n bé, ®¶ng viªn cã vai trß mµ v× lîi Ých cña §¶ng, cña d©n téc vµ rÊt to lín ®Ó biÕn ®−êng lèi, chñ tr−¬ng cña loµi ng−êi” (Hå ChÝ Minh Toµn tËp, cña §¶ng thµnh hiÖn thùc. Ng−êi nhÊn 2004, TËp 12, tr.288). §¹o ®øc c¸ch m¹nh: “Ng−êi ®¶ng viªn - dï c«ng t¸c to m¹ng cña c¸n bé, ®¶ng viªn, theo Hå hay nhá, ®Þa vÞ cao hay thÊp - ë ®©u ChÝ Minh, “lµ bÊt kú khã kh¨n ®Õn møc còng ph¶i lµm g−¬ng mÉu cho quÇn nµo còng kiªn quyÕt lµm ®óng chÝnh chóng… Muèn cho quÇn chóng nghe lêi s¸ch vµ nghÞ quyÕt cña §¶ng, lµm m×nh, lµm theo m×nh, th× ng−êi ®¶ng g−¬ng mÉu cho quÇn chóng. Mäi ®¶ng viªn, tõ viÖc lµm, lêi nãi ®Õn c¸ch ¨n ë viªn ph¶i n©ng cao tinh thÇn tr¸ch ®Òu ph¶i g−¬ng mÉu” (Hå ChÝ Minh nhiÖm tr−íc nh©n d©n, tr−íc §¶ng; ph¶i Toµn tËp, 2004, TËp 6, tr.189). ng¨n ngõa vµ kiªn quyÕt chèng l¹i chñ Trong suèt qu¸ tr×nh l·nh ®¹o c¸ch nghÜa c¸ nh©n” (Hå ChÝ Minh Toµn tËp, m¹ng, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lu«n yªu 2004, TËp 9, tr.288). cÇu ph¶i nªu g−¬ng, tr−íc hÕt vÒ ®¹o Theo quan ®iÓm Hå ChÝ Minh, lµ ®øc cho tÊt c¶ c¸n bé, ®¶ng viªn. Bëi c¸n bé, c«ng chøc nhµ n−íc th× dï Ýt, dï theo Ng−êi: “Mét tr¨m bµi diÔn thuyÕt nhiÒu ®Òu cã quyÒn hµnh. CÊp cao th× hay kh«ng b»ng mét tÊm g−¬ng sèng” quyÒn to, cÊp thÊp th× quyÒn nhá. Cã vµ “QuÇn chóng chØ quý mÕn nh÷ng quyÒn mµ thiÕu l−¬ng t©m, kh«ng chÞu ng−êi cã t− c¸ch, ®¹o ®øc. Muèn h−íng tu d−ìng rÌn luyÖn th× dÔ trë nªn hñ dÉn nh©n d©n, m×nh ph¶i lµm mùc b¹i, dÔ biÕn thµnh s©u mät, dÔ “dÜ c«ng th−íc cho ng−êi ta b¾t ch−íc” (Hå ChÝ vi t−”. V× vËy, tham nhòng theo Hå ChÝ Minh Toµn tËp, 2004, TËp 4, tr.84). Minh lµ c¨n bÖnh cña nh÷ng ng−êi cã Theo Hå ChÝ Minh, ng−êi c¸ch quyÒn lùc, l¹m dông quyÒn lùc céng víi m¹ng th× ph¶i cã ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, lßng tham ®Ó nhòng nhiÔu d©n. Muèn nh−ng ®¹o ®øc c¸ch m¹ng kh«ng ph¶i chèng tham nhòng, ph¶i chèng c¶ xa xØ, tù nhiªn mµ cã mµ ph¶i tù trau dåi, tù v× xa xØ mµ sinh ra tham nhòng. Mµ rÌn luyÖn bÒn bØ hµng ngµy: “§¹o ®øc chèng tham nhòng tr−íc hÕt lµ chèng c¸ch m¹ng kh«ng ph¶i trªn trêi sa tham quyÒn. Chèng suy tho¸i vÒ ®¹o xuèng, nã do ®Êu tranh, rÌn luyÖn bÒn ®øc, ®Æc biÖt ph¶i tËp trung chèng chñ bØ hµng ngµy mµ ph¸t triÓn vµ cñng cè. nghÜa c¸ nh©n. Bëi v× chñ nghÜa c¸ nh©n Còng nh− ngäc cµng mµi cµng s¸ng, lµ mét lo¹i giÆc, ®ång minh víi c¸c lo¹i
- Quan ®iÓm tu th©n cña Nho gi¸o… 33 giÆc kh¸c. Muèn chèng c¸c lo¹i giÆc chóng nh©n d©n mµ trong ®ã cã c¶ bé kh¸c, tr−íc hÕt ph¶i chèng giÆc trong phËn c¸n bé, ®¶ng viªn ®· suy tho¸i vÒ lßng, tøc chñ nghÜa c¸ nh©n. Chñ nghÜa ®¹o ®øc, lèi sèng. c¸ nh©n lµ mét trë lùc nguy hiÓm trªn ChÝnh v× lÏ ®ã, ®ßi hái c¸n bé ph¶i con ®−êng x©y dùng CNXH, lµ ®èi lËp lu«n gi÷ g×n lèi sèng trong s¸ng, “lµ víi CNXH. V× vËy, th¾ng lîi cña CNXH ng−êi giµu cã kh«ng thÓ quyÕn rò, kh«ng thÓ t¸ch rêi th¾ng lîi cña cuéc nghÌo khæ kh«ng thÓ chuyÓn lay, uy lùc ®Êu tranh trõ bá chñ nghÜa c¸ nh©n. kh«ng thÓ thuyÕt phôc”. Lµ ng−êi “cÇn, Nh− vËy, trong qu¸ tr×nh ra ®i t×m kiÖm, liªm, chÝnh. ChÝ c«ng v« t−” vµ ®−êng cøu n−íc, cøu d©n vµ l·nh ®¹o “trung víi n−íc, hiÕu víi d©n”, hÕt lßng c¸ch m¹ng, Hå ChÝ Minh ®· lµm giµu trÝ hÕt søc phôc vô nh©n d©n. Muèn vËy tuÖ cña m×nh b»ng viÖc võa tiÕp thu, c¸n bé, ®¶ng viªn cÇn ph¶i g−¬ng mÉu võa g¹n läc vèn tri thøc nh©n lo¹i c¶ trong viÖc “tu th©n” ®Ó n©ng cao ®¹o ®øc §«ng vµ T©y; ®Æc biÖt nh÷ng gi¸ trÞ c¸ch m¹ng, ®Ó kh«ng bÞ tha hãa tr−íc mang tÝnh nh©n v¨n, nh©n b¶n s©u s¾c mÆt tr¸i cña c¬ chÕ thÞ tr−êng lµm xãi trong häc thuyÕt Nho gia nãi chung vµ mßn ®¹o ®øc, gãp phÇn x©y dùng mét x· trong quan ®iÓm tu th©n nãi riªng. §¹i héi - x· héi chñ nghÜa phån vinh, h¹nh t−íng Vâ Nguyªn Gi¸p ®· tõng viÕt: “Hå phóc ChÝ Minh ®· tiÕp thu Khæng gi¸o, nh−ng tiÕp thu mét c¸ch cã phª ph¸n, chän lÊy c¸i tinh hoa, lo¹i bá nh÷ng yÕu Tµi liÖu tham kh¶o tè thñ cùu, tiªu cùc, biÕn ®¹o ®øc thñ cùu Êy thµnh ®¹o ®øc c¸ch m¹ng” (Vâ 1. Ph¹m §×nh §¹t (2009), Häc thuyÕt Nguyªn Gi¸p, 1993, tr.29). tÝnh thiÖn cña M¹nh Tö víi viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc ë n−íc ta hiÖn nay, Nxb. Trong hoµn c¶nh x· héi ViÖt Nam, ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. chÞu ¶nh h−ëng s©u s¾c cña t− t−ëng ®¹o ®øc Nho gi¸o, viÖc sö dông nh÷ng 2. TrÇn §×nh H−îu (2001), C¸c bµi luËn ®iÓm cña Nho gi¸o ®Ó ®−a vµo gi¶ng vÒ t− t−ëng ph−¬ng §«ng, nh÷ng néi dung ®¹o ®øc míi lµ c¸ch Nxb. §¹i häc Quèc gia Hµ Néi. thøc s¸ng t¹o cña Hå ChÝ Minh. Nh÷ng chuÈn mùc ®¹o ®øc mµ Ng−êi ®−a ra 3. Chu Hy (1998), Tø th− tËp chó, DÞch lu«n lµ nh÷ng phÈm chÊt c¬ b¶n cÇn cã vµ chó gi¶i NguyÔn §øc L©n, Nxb. ®èi víi c¸n bé, ®¶ng viªn. V¨n hãa Th«ng tin, Hµ Néi. HiÖn nay chóng ta ®ang tÝch cùc ®Èy 4. §µo Duy Qu¸t (2004), VÒ vÊn ®Ò gi¸o m¹nh sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn dôc ®¹o ®øc c¸ch m¹ng trong c¸n bé ®¹i hãa ®Êt n−íc vµ héi nhËp kinh tÕ ®¶ng viªn hiÖn nay thùc tr¹ng vµ quèc tÕ. Kinh tÕ thÞ tr−êng, ngoµi nh÷ng gi¶i ph¸p, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, t¸c ®éng tÝch cùc cßn cã mÆt tr¸i cña nã, Hµ Néi. ¶nh h−ëng tíi nh©n c¸ch, ®¹o ®øc, lèi 5. Hå ChÝ Minh, Toµn tËp (2004), Nxb. sèng con ng−êi; cã thÓ lµm cho con ng−êi ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. ph¸t triÓn mét c¸ch phiÕn diÖn, ch¹y theo lèi sèng thùc dông v× lîi bá nghÜa. 6. Vâ Nguyªn Gi¸p (1993), T− t−ëng Nh÷ng mÆt tiªu cùc ®ã còng ®· ¶nh Hå ChÝ Minh - qu¸ tr×nh h×nh thµnh h−ëng kh«ng nhá ®Õn bé phËn quÇn vµ ph¸t triÓn, Nxb. Sù thËt, Hµ Néi.
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học