- Trang Chủ
- Chính trị học
- Quá trình hình thành và phương pháp nắm vững vấn đề kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở việt nam p1
Xem mẫu
- Quá trình hình thành và phương pháp nắm vững
Më bµi
vấn đề kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa ở việt nam
Sau 15 n¨m thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi cña §¶ng , b»ng sù nç lùc s¸ng t¹o
cña quÇn chóng , c¸c nghµnh, c¸c cÊp, chóng ta ®· vît qua ®îc khñng ho¶ng,
®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu to lín vµ rÊt quan träng trong ho¹t ®éng thùc tiÔn trªn
nhiÒu lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi: kinh tÕ t¨ng trëng nhanh, chÝnh trÞ æn ®Þnh,
më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, tËn dông
nguån vèn vµ c«ng nghÖ, ph¸t huy néi lùc ®Êt níc, ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸-
hiÖn ®¹i ho¸, bé mÆt kinh tÕ-x· héi thay da ®æi thÞt tõng ngµy, ®êi sèng ®¹i bé phËn
nh©n d©n ®îc c¶i thiÖn râ nÐt.
Trong qu¸ tr×nh ®æi míi, mét trong nh÷ng vÊn ®Ò t duy lý luËn cèt lâi thuéc vÒ
®êng lèi lµ sù chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh
tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
Víi mong muèn t×m hiÓu c¸c vÊn ®Ò khi x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng
®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam nh: v× sao chóng ta ph¶i ph¸t triÓn kinh
tÕ thÞ trêng, môc ®Ých ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng lµ g×, nh÷ng ®Æc ®iÓm vµ thùc
tr¹ng kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë níc ta... V× vËy em ®· chän
®Ò tµi “Mét sè vÊn ®Ò kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt
Nam”
1
- I Kh¸i niÖm kinh tÕ thÞ trêng.
Kinh tÕ thÞ trêng lµ mét kiÓu tæ chøc kinh tÕ-x· héi.Trong ®ã tõ s¶n xuÊt ®Õn
tiªu dïng ®Òu th«ng qua thÞ trêng. Lµ mét h×nh thøc ph¸t triÓn cao cña kinh tÕ
hµng ho¸ trong ®ã c¸c quan hÖ kinh tÕ ®Òu ®îc tiÒn tÖ ho¸. Kinh tÕ hµng ho¸ vËn
®«ng theo c¬ chÕ thÞ trêng
II. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi
chñ nghÜa.
Kinh tÕ hµng ho¸ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng ph¸t triÓn tõ s¬ khai ®Õn hiÖn
®¹i lµ mét c«ng tr×nh s¸ng t¹o cña loµi ngêi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ trao ®æi.
Tríc ®©y cã quan niÖm cho r»ng kinh tÕ hµng ho¸ lµ s¶n phÈm riªng cã cña chñ
nghÜa t b¶n.§©y lµ quan ®iÓm sai.Tõ ®ã kinh tÕ x· héi chñ nghÜa vËn hµnh theo c¬
chÕ tËp trung ,quan liªu bao cÊp ,lµm cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn tr× trÖ,lµ mét trong
nh÷ng nguyªn nh©n lµm cho chñ nghÜa x· héi khñng ho¶ng. §ã lµ tr×nh ®é v¨n
minh mµ nh©n lo¹i ®· ®¹t ®îc, chø kh«ng ph¶i lµ ph¸t minh cña chñ nghÜa t b¶n.
NÒn kinh tÕ hµng ho¸ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng trªn thùc tÕ ®· tá râ nhiÒu lîi
thÕ nhng ®ång thêi còng béc lé nh÷ng khuyÕt tËt cÇn kh¾c phôc. Nhê cã c¬ chÕ
thÞ trêng, viÖc ph©n bæ vµ sö dông c¸c nguån lùc cña nÒn kinh tÕ ®· cã hiÖu qu¶
h¬n. §éng lùc lîi Ých kinhtÕ ®· ph¸t huy t¸c dông m¹nh h¬n, c¬ chÕ qu¶n lý míi ®·
®îc vËn hµnh vµ ngµy cµng tham gia ®Çy ®ñ h¬n ph©n c«ng lao ®éng ë trong níc
vµ quèc tÕ. Chinh s¸ch ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh
theo c¬ chÕ thÞ trêng kh«ng nh÷ng kh«ng lµm h¹n chÕ kh¶ n¨ng thu hót, ®Çu t
x©y dùng ®Êt níc, mµ cßn thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n, ph¸t huy
néi lùc g¾n víi khai th¸c cao nhÊt nguån lùc bªn ngoµi, kÕt hîp søc m¹nh d©n téc
víi søc m¹nh thêi ®¹i ®a ®Êt níc ta v÷ng bíc ®i lªn.
Tríc nh÷ng lîi Ých ®ã§¶ng vµ nhµ níc ta chñ tr¬ng chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ
hµnh chÝnh, quan liªu, bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng bÊt k×, mµ lµ mét nÒn
kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. VÒ thùc chÊt ë ®ã võa kÕ thõa
2
- nh÷ng thµnh tùu tiÕn bé trong lÞch sö ph¸t triÓn nh©n lo¹i mµ ®Ønh cao lµ chñ nghÜa
t b¶n, võa g¾n liÒn víi môc tiªu cña chñ nghÜa x· héi.
Nhê sö dông triÖt ®Ó kinh tÕ thÞ trêng nªn chñ nghÜa t b¶n ®· ®¹t ®îc nh÷ng
thµnh tùu vÒ kinh tÕ- x· héi, ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt vµ n©ng cao n¨ng suÊt lao
®éng x· héi. Nhê sö dông kinh tÕ thÞ trêng, qu¶n lÝ x· héi díi chñ nghÜa t b¶n
®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh qu¶ v¨n minh hµnh chÝnh, v¨n minh c«ng nghiÖp, v¨n
minh trÝ tuÖ...
V× vËy chñ nghÜa x· héi còng ph¶i biÕt kÕ thõa vµ sö dông c¸c u ®iÓm cña kinh
tÕ thÞ trêng, lo¹i bá nh÷ng khuyÕt tËt cña nã ®Ó x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x·
héi.
Ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng cã vai trß quan träng. §èi víi níc ta muèn chuyÓn tõ
nÒn kinh tÕ cßn kÐm ph¸t triÓn lªn s¶n xuÊt lín x· héi chñ nghÜa th× kh«ng cßn con
®êng nµo kh¸c lµ ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng. Kinh tÕ thÞ trêng kh¾c phôc
®îc kinh tÕ tù nhiªn tù cÊp tù tóc, ®Èy m¹nh ph©n c«ng lao ®éng x· héi ph¸t triÓn
ngµnh nghÒ, t¹o viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, khuyÕn khÝch øng dông c«ng nghÖ-
kÜ thuËt míi nh»m t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng sè lîng, chñng lo¹i, hµng ho¸,
dÞch vô, thóc ®Èy tÝch tô tËp trung s¶n suÊt, më réng giao lu kinh tÕ gi÷a c¸c ®Þa
ph¬ng, c¸c vïng l·nh thæ, thóc ®Èy viÖc ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o cña mçi
ngêi lao ®éng, mçi ®¬n vÞ kinh tÕ ®«ng thêi t¹o ra c¬ chÕ ph©n bæ vµ sö dông c¸c
nguån lùc cña x· héi hîp lý, tiÕt kiÖm. V× vËy ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng ®îc
coi lµ chiÕc ®ßn xeo ®Ó x©y dùng chñ nghÜa x· héi , lµ ph¬ng tiÖn kh¸ch quan ®Ó
x· héi ho¸ x· héi chñ nghÜa .
MÆt kh¸c chóng ta cÇn ph¶i n¾m lÊy vai trß to lín cña kinh tÕ thÞ trêng ®Ó ®a
nÒn kinh tÕ tho¸t khái t×nh tr¹ng tr× trÖ, kÐm ph¸t triÓn. N¾m b¾t vµ h¹n chÕ
nh÷ng mÆt tiªu cùc, mÆt tr¸i, khuyÕt tËt cña kinh tÕ thÞ trêng. Bëi v× kinh tÕ thÞ
trêng thóc ®Èy t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trªn c¬ së kh¬i dËy nguån tiÒm
n¨ng, søc s¸ng t¹o cña nh©n d©n ta ®Ó s¶n xuÊt vµ n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n. Sù
3
- ph©n c«ng lao ®éng x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn sù chuyªn m«n ho¸ ngµy cµng s©u
tiÕn tíi sù ph©n c«ng vµ hîp t¸c quèc tÕ. Trong khi ®ã níc ta chuyÓn sang chñ
nghÜa x· héi tõ ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp, kinh tÕ x· héi cßn nghÌo nµn l¹c hËu cha cã
c¬ së ®Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi. Kinh tÕ thÞ trêng cßn lµ
sù tån t¹i cña nh÷ng chñ thÓ kinh tÕ ®éc lËp tù chñ trong s¶n xuÊt kinh doanh cã
lîi Ých riªng ®Ó hä cã quyÒn ra quyÕt ®Þnh phi tËp trung ho¸. V× vËy trong ®iÒu kiÖn
chÕ ®é c«ng h÷u x· héi chñ nghÜa còng cã thÓ thùc hiÖn ®îc thÓ chÕ kinh tÕ thÞ
trêng.
Tríc ®Ëy cã quan niÖm cho r»ng kinh tÕ thÞ trêng vµ chñ nghÜa x· héi kh«ng
thÓ dung hîp víi nhau, chóng lµ nh÷ng thùc thÓ x· héi tuyÖt ®èi lo¹i bá lÉn nhau.
§· lµ chñ nghÜa x· héi th× kh«ng thÓ lµ kinh tÕ thÞ trêng. Hä cho r»ng kinh tÕ thÞ
trêng lµ chñ nghÜa t b¶n vµ khi ®a ra ®ßi hái trong hai ®iÒu kiÖn ph¶i chän lÊy
mét. Hä hi väng r»ng tríc sù n¨ng ®éng hÊp dÉn cña kinh tÕ thÞ trêng so víi kinh
tÕ bao cÊp nh©n d©n sÏ chän chñ nghÜa t b¶n nhng hä ®· sai kinh tÕ thÞ trêng cã
c¶ mÆt tÝch cùc vµ mÆt tiªu cùc, nã nh “ con dao hai lìi” trong tiÕn tr×nh x©y
dùng chñ nghÜa x· héi. Kinh tÕ thÞ trêng lµ con ®êng dÉn tíi giµu cã, v¨n minh,
lµ b¹n ®ång hµnh cña chñ nghÜa x· héi, nhng nã còng cã thÓ dÉn ®Õn chÖch híng
x· héi chñ nghÜa, tù ph¸t ®i theo con ®êng t b¶n chñ nghÜa tr¸i víi môc tiªu mµ
§¶ng, B¸c Hå vµ nh©n d©n ®· chän. V× vËy cÇn ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa cho
kinh tÕ thÞ trêng ®Ó kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn phôc vô cho x©y dùng thµnh c«ng
chñ nghÜa x· héi.
III. Nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ
nghÜa ë ViÖt Nam.
1. Kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa lµ sù kÕt hîp gi÷a c¸i
chung vµ c¸i ®Æc trng.
1.1. Kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam mang nh÷ng
®Æc tÝnh chung cña kinh tÕ thÞ trêng. ®ã lµ quy luËt gi¸ c¶,quy luËt cung_cÇu,quy
4
- luËt gi¸ trÞ... Trªn thÞ trêng gi¸ c¶ lµ ph¹m trï kinh tÕ trung t©m, lµ c«ng cô quan
träng th«ng qua cung cÇu ®Ó kÝch thÝch vµ ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng kinh tÕ cña c¸c chñ
thÓ kinh tÕ tham gia thÞ trêng. Sù biÕn ®éng cña cung cÇu kÐo theo sù biÒn ®éng
gi¸ c¶ trªn thÞ trêng vµ ngîc lai gi¸ c¶ thÞ trêng còng ®iÒu tiÕt cung cÇu. MÆt
kh¸c cã sù c¹nh tranh gay g¾t gi÷a c¸c chñ thÓ kinh tÕ tham gia thÞ trêng nh»m
giµnh giËt nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh doanh thuËn lîi. Trong cuéc c¹ch tranh ®ã tÊt yÕu
cã ngêi ®îc vµ ngêi thua nªn sù ph¸ s¶n cña mét bé phËn doanh nghiÖp lµ khã
tr¸nh khái. Trong ®ã cã c¹nh tranh lµnh m¹nh vµ c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh.
C¹nh tranh lµnh m¹nh lµ sù c¹nh tranh ®îc tiÕn hµnh trong khu«n khæ ph¸p luËt
cu¶ nhµ níc vµ b»ng nh÷ng biÖn ph¸p kinh tÕ , kÜ thuËt nh»m n©ng cao n¨ng suÊt
lao ®éng, sè -chÊt lîng hµng ho¸, dÞch vô b»ng tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt, chi phÝ
lu th«ng ®Ó n©ng cao møc l·i.C¹nh tranh lµnh m¹nh lµ ®éng lùc ®Ó ph¸t triÓn kinh
tÕ hµng ho¸. C¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh lµ c¹nh tranh ®îc tiÕn hµnh b»ng
nh÷ng h×nh thøc vµ thñ ®o¹n phi kinh tÕ, lÈn tr¸nh sù kiÓm so¸t cña nhµ níc, kinh
doanh phi ph¸p thu lêi bÊt chÝnh. Sù c¹nh tranh nµy g©y thiÖt h¹i cho ngêi tiªu
dïng vµ nh÷ng ®èi t¸c cã liªn quan do vËy cÇn ph¶i nghiªm trÞ b»ng phÊp luËt.
VËy kinh tÕ thÞ trêng chÞu t¸c ®éng hµng ngµy hµng giê cña c¸c quy luËt kinh tÕ
kh¸ch quan nh quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt cung cÇu, quy luËt c¹nh tranh chø kh«ng
ph¶i lµ nh÷ng quy luËt mang tÝnh h×nh thøc nh trong m« h×nh kinh tÕ cò. C¬ chÕ
thÞ trêng lµ c¬ chÕ kinh tÕ tÊt yÕu v× chØ th«ng qua c¬ chÕ thÞ trêng míi liªn kÕt
c¸c nhµ s¶n xuÊt riªng lÎ vµo ho¹t ®éng kinh tÕ cña quèc gia. C¹nh tranh lµ tÊt yÕu
®Ó tån t¹i cña doanh nghiÖp. Mçi ®¬n vÞ kinh tÕ lµ mét chñ thÓ tù do, tù chñ kinh
doanh theo ph¸p luËt. Kinh tÕ t nh©n cã vai trß quan träng trongviÖc lµm sèng
®éng thÞ trêng. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng tiÒn tÖ ®ãng vai trß rÊt quan träng.
§ång tiÒn ph¸t huy ®Çy ®ñ c¸c chøc n¨ng cña m×nh, ®ång tiÒn quèc gia tõng bíc
héi nhËp thÞ trêng khu vùc vµ quèc tÕ. Tèi u ho¸ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®Ó ®¹t
lîi nhuËn tèi ®a.
Bªn c¹nh nh÷ng nÐt chung ®ã kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa cßn
cã nh÷ng nÐt ®Æc thï. §ã lµ kiÓu tæ chøc nÒn kinh tÕ trong qu¸ tr×nh ®i lªn chñ
5
- nghÜa x· héi tõ mét níc n«ng nghiÖp l¹c hËu kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn. KiÓu tæ
chøc nÒn kinh tÕ nµy nh»m nhanh chãng ®a ®Êt níc ta ®¹t ®Õn môc tiªu “ d©n
giµu níc m¹nh x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh”. NÒn kinh tÕ thÞ trêng
®Þnh híng x· héi chñ nghÜa lµ mét nÒn kinh tÕ gåm nhiÒu thµnh phÇn, trong ®ã
kinh tÕ nhµ níc vµ kinh tÕ tËp thÓ ph¶i trë thµnh nÒn t¶ng vµ kinh tÕ nhµ níc
gi÷ vai trß chñ ®¹o. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu vËn ®éng theo ®Þnh híng chung
vµ theo khu«n khæ ph¸p luËt cña nhµ níc x· héi chñ nghÜa. Kinh tÕ thÞ trêng
®Þnh híng x· héi chñ nghÜa thùc chÊt lµ kiÓu tæ chøc kinh tÕ hµng ho¸ dùa trªn
nh÷ng nguyªn t¾c vµ b¶n chÊt cña chñ nghÜa x· héi. Kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng
x· héi chñ nghÜa lµ m« h×nh kinh tÕ më c¶ bªn trong vµ bªn ngoµi.
1.2. §ång thêi kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa nh»m môc ®Ých ph¸t
triÓn lùc lîng s¶n xuÊt ,x©y dùng c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt cho chñ nghÜa x· héi vµ
hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt trªn c¶ ba mÆt: së h÷u, tæ chøc, ph©n phèi.
§Þnh híng x· héi chñ nghÜa thÓ hiÖn sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt lµ
tõng bíc x©y dùng c¬ së vËt chÊt-kÜ thuËt cña chñ nghÜa x· héi, ®Èy m¹nh c«ng
nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ theo híng x· héi chñ nghÜa, thÓ hiÖn ë tÝnh hiÖu qu¶ toµn
diÖn, tao ra n¨ng xuÊt lao ®éng cao h¬n vµ tr¸nh ®îc l·ng phÝ lao ®éng. TÝnh
nh©n v¨n v× con ngêi, do con ngêi, tÝnh c©n ®èi cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, tÝnh
môc ®Ých ph¸t triÓn bÒn v÷ng t¹o ra cña c¶i vËt chÊt ®¸p øng nhu cÇu ngaú cµng
cao cña ngêi lao ®éng. Trong ®Þnh híng ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt cÇn x¸c
®Þnh râ ®îc m« h×nh môc tiªu, néi dung cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ trong
c¶ mét thêi gian dµi cho ®Õn khi x©y dùng xong c¬ së vËt chÊt-kÜ thuËt cña chñ
nghÜa x· héi, còng nh trong tõng thêi k×,tõng bíc cña qu¸ tr×nh ®ã. CÇn ph¶i
®Þnh híng c¶ sù ph¸t triÓn cña khoa hoc-c«ng nghÖ, ®Þnh híng chuyÓn dÞch c¬
cÊu kinh tÕ, ®Þnh híng ®µo t¹o, ph¸t triÓn vµ sö dông nguån nh©n lùc trong sù
nghiÖp ®Èy m¹nh cong nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
§Þnh híng ph¸t triÓn quan hÖ s¶n xuÊt, hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt míi ë níc
ta hiÖn nay lµ cïng víi qu¸ tr×nh t¹o lËp c¬ së vËt chÊt- kÜ thuËt cña chñ nghÜa x·
6
nguon tai.lieu . vn