1. Trang Chủ
  2. Tài chính doanh nghiệp
  3. Quá trình hình thành và phương pháp liên kết mối quan hệ biện chứng giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất p2

Quá trình hình thành và phương pháp liên kết mối quan hệ biện chứng giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất p2

Trong quá trình sản xuất, để lao động bớt nặng nhọc và đạt hiệu quả cao hơn, con người luôn luôn tìm cách cải tiến, hoàn thiện công cụ lao động mới tinh xảo hơn.Cùng với sự phát triển của công cụ lao động thì kinh nghiệm sản xuất, thói quen lao động, kĩ năng sản xuất, kiến thức khoa học của con người cũng tiến bộ. Lực lượng sản xuất trở thành yếu tố cách mạng nhất. Còn quan hệ sản xuất là yếu tố tương đối ổn định, có khuynh hướng lạc hậu hơn là sự phát triển... x· héi chuyÓn tõ h×nh th¸i kinh tÕ

Thể loại Tài liệu miễn phí Tài chính doanh nghiệp

Số trang 7

Ngày tạo 8/29/2018 8:44:52 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước

Tên tệp

Tải Quá trình hình thành và phương pháp liên kết mối q... (.pdf)

Xem mẫu

  1. x· héi chuyÓn tõ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi thÊp lªn h×nh th¸i kinh tÕ x· héi cao h¬n. a. Nh÷ng t¸c ®éng cña lùc l­îng s¶n xuÊt quan hÖ s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt ®­îc h×nh thµnh, biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn ®Òu do lùc l­îng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ®Ó lao ®éng bít nÆng nhäc vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n, con ng­êi lu«n lu«n t×m c¸ch c¶i tiÕn, hoµn thiÖn c«ng cô lao ®éng míi tinh x¶o h¬n.Cïng víi sù ph¸t triÓn cña c«ng cô lao ®éng th× kinh nghiÖm s¶n xuÊt, thãi quen lao ®éng, kÜ n¨ng s¶n xuÊt, kiÕn thøc khoa häc cña con ng­êi còng tiÕn bé. Lùc l­îng s¶n xuÊt trë thµnh yÕu tè c¸ch m¹ng nhÊt. Cßn quan hÖ s¶n xuÊt lµ yÕu tè t­¬ng ®èi æn ®Þnh, cã khuynh h­íng l¹c hËu h¬n lµ sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Lùc l­îng s¶n xuÊt lµ néi dung cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt, cßn quan hÖ s¶n xuÊt lµ h×nh th¸i x· héi cña nã. Trong mèi quan hÖ gi÷a néi dung vµ h×nh thøc th× h×nh thøc phô thuéc néi dung, néi dung quyÕt ®Þnh h×nh thøc, néi dung thay ®æi tr­íc, sau ®ã h×nh thøc míi biÕn ®æi theo. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n xuÊt còng h×nh thµnh vµ biÕn ®æi phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Sù phï hîp ®ã lµ ®éng lùc s¶n xuÊt ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Khi lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn lªn mét tr×nh ®é míi , quan hÖ s¶n xuÊt cò kh«ng cßn phï hîp nòa nªn buéc ph¶i thay thÕ b»ng mèi quan hÖ míi phï hîp víi tÝnh c hÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt, më ®­êng cho lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. 8
  2. b. Sù t¸c ®éng trë l¹i cña quan hÖ s¶n xuÊt ®èi víi lùc l­îng s¶n xuÊt Sù h×nh thµnh , biÕn ®æi , ph¸t triÓn cña quan hÖ s¶n xuÊt phô thuéc vµo tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt . Nh­ng quan hÖ s¶n xuÊt lµ h×nh thøc x· héi mµ lùc l­îng s¶n xuÊt dùa vµo ®ã ®Ó ph¸t triÓn , nã t¸c ®éng trë l¹i ®èi víi lùc l­îng s¶n xuÊt:Cã thÓ thóc ®Èy hoÆc k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt . Quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt th× nã trë thµnh ®éng lùc c¬ b¶n thóc ®Èy më ®­êng cho lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn . Ng­îc l¹i quan hÖ s¶n xuÊt lçi thêi kh«ng cßn phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt , béc lé m©u thuÉn gay g¾t víi lùc l­îng s¶n xuÊt th× trë thµnh ch­íng ng¹i k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt . Song sù t¸c dông k×m h·m ®ã chØ lµ t¹m thêi , theo tÝnh chÊt tÊt yÕu kh¸ch quan th× nã sÏ bÞ thay thÕ b»ng kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt míi phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt . Së dÜ quan hÖ s¶n xuÊt cã t¸c ®éng m¹nh mÏ ®èi víi lùc l­îng s¶n xuÊt v× nã quy ®Þnh môc ®Ých cña s¶n xuÊt , quy ®Þnh hÖ thèng cña tæ chøc , qu¶n lý x· héi , quy ®Þnh ph­¬ng thøc ph©n phèi cña c¶i Ýt hay nhiÒu mµ ng­êi lao ®éng ®­îc h­ëng . Do ®ã nã ¶nh h­ëng ®Õn th¸i ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt chñ yÕu cña x· héi ( con ng­êi ) , nã t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn hoÆc kÝch thÝch hoÆc h¹n chÕ viÖc c¶i tiÕn c«ng cô lao ®éng , ¸p dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc kÜ thuËt vµo s¶n xuÊt , hîp t¸c vµ ph©n c«ng lao ®éng . Mçi kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt lµ mét hÖ thèng , mét chØnh thÓ h÷u c¬ gåm ba mÆt : Quan hÖ së h÷u , quan hÖ qu¶n lý vµ quan hÖ ph©n phèi . ChØ trong chØnh thÓ ®ã quan hÖ s¶n xuÊt míi trë thµnh ®éng lùc thóc ®Èy hµnh ®éng nh»m ph¸t triÓn s¶n xuÊt. 9
  3. c. Mèi quan hÖ gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt qua sù t¸c ®éng lÉn nhau. Sù thèng nhÊt vµ t¸c ®éng qua l¹i gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt x· héi hîp thµnh ph­¬ng thøc s¶n xuÊt . Trong sù thèng nhÊt biÖn chøng nµy , sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi quan hÖ s¶n xuÊt . Quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt . Lùc l­îng s¶n xuÊt th­êng xuyªn vËn ®éng , ph¸t triÓn nªn quan hÖ s¶n xuÊt còng lu«n lu«n thay ®æi nh»m ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt . Tõ mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lµm h×nh thµnh quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt . §©y lµ quy luËt kinh tÕ chung cña mäi ph­¬ng thøc s¶n xuÊt . Quy luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt lµ quy luËt c¬ b¶n cña sù ph¸t triÓn loµi ng­êi . Sù t¸c ®éng cña nã trong lÞch sö lµm cho x· héi chuyÓn tõ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi thÊp lªn h×nh th¸i x· héi cao h¬n. II - Sù biÓu hiÖn mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt tõ tr­íc ®Õn nay nãi chung vµ tõ n¨m 1954 ®Õn nay ë ViÖt Nam . 1 . Sù biÓu hiÖn mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt tõ tr­íc ®Õn nay. 10
  4. Theo Chñ nghÜa Mac-Lªnin th× loµi ng­êi tõ tr­íc ®Õn nay ®· tr¶i qua 5 h×nh th¸i kinh tÕ x· héi. Tõ thêi kú m«ng muéi ®Õn hiÖn ®¹i nh­ ngµy nay, ®ã lµ : Thêi kú c«ng x· nguyªn thuû , thêi kú chiÕm h÷u n« lÖ , thêi kú phong kiÕn , thêi kú t­ b¶n chñ nghÜa vµ thêi kú x· héi chñ nghÜa. Trong mçi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi ®­îc quy ®Þnh bëi mét ph­¬ng thøc s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh . ChÝnh nh÷ng nh÷ng ph­¬ng thøc s¶n xuÊt vËt chÊt lµ yÕu tè quyÕt ® Þnh sù ph¸t triÓn cña mçi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi . trong ®ã h×nh th¸i kinh tÕ x· héi thêi k× c«ng x· nguyªn thuû lµ h×nh th¸i s¶n xuÊt tù cung tù cÊp . §©y lµ kiÓu tæ chøc kinh tÕ ®Çu tiªn mµ loµi ng­êi sö dông . ë thêi k× nµy lùc l­îng s¶n xuÊt ch­a ph¸t triÓn , nã chØ lµ s¶n xuÊt tù cung tù cÊp , khi mµ lao ®éng thñ c«ng chiÕm vÞ trÝ thèng trÞ . Vµ trong h×nh th¸i kinh tÕ x· héi nµy do lùc l­îng s¶n xuÊt ch­a ph¸t triÓn nªn kÐo theo sù chËm ph¸t triÓn cña quan hÖ s¶n xuÊt . §©y lµ mèi quan hÖ kiÓu tæ chøc s¶n xuÊt tù nhiªn , khÐp kÝn trong ph¹m vi nhá cña tõng ®¬n vÞ , kh«ng cho phÐp më réng mèi quan hÖ víi c¸c ®¬n vÞ kh¸c . H×nh th¸i kinh tÕ x· héi nµy cßn tån t¹i ®Õn thêi k× chiÕm h÷u n« lÖ . §Õn thêi k× phong kiÕn s¶n xuÊt tù cung tù cÊp tån t¹i d­íi h×nh thøc ®iÒn trang , th¸i Êp vµ kinh tÕ n«ng d©n gia tr­ëng . V× vËy mµ ph­¬ng thøc s¶n xuÊt ë c¸c thêi k× nµy cã tÝnh chÊt b¶o thñ , tr× trÖ vµ bÞ giíi h¹n ë nhu cÇu h¹n hÑp tho¶ m·n tiªu dïng néi bé tõng gia ®×nh ..... Do mçi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi nh­ vËy nªn quan hÖ s¶n xuÊt cña nã còng t­¬ng øng víi mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh cña lùc l­îng s¶n xuÊt ®ång thêi tiªu biÓu cho mét giai ®o¹n ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña lÞch sö loµi ng­êi . Trong c¸c quy luËt kh¸ch quan chi phèi sù vËn ®éng ph¸t triÓn c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi th× lùc l­îng s¶n xuÊt b¶o ®¶m tÝnh kÕ thõa trong sù ph¸t triÓn tiÕn lªn cña x· héi , quy ®Þnh khuynh h­íng ph¸t triÓn tõ thÊp ®Õn 11
  5. cao . Quan hÖ s¶n xuÊt lµ mÆt thø hai cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt biÓu hiÖn tÝnh gi¸n ®o¹n trong sù ph¸t triÓn cña lÞch sö . Nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt lçi thêi l¹c hËu ®­îc xo¸ bá vµ thay thÕ b»ng nh÷ng kiÓu s¶n xuÊt míi cao h¬n trong thêi k× t­ b¶n chñ nghÜa . Trong thêi k× nµy , M¸c nhËn ®Þnh r»ng : “ph­¬ng thøc s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa kh«ng thÓ tån t¹i vÜnh viÔ n , mµ chØ lµ sù qu¸ ®é t¹m thêi trong lÞch sö . Qu¸ tr×nh ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt nµy . Nã kh«ng chØ t¹o ra tiÒn ®Ò x· héi mµ ®iÒu quan träng lµ ®· t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò vËt chÊt , kinh tÕ cho sù phñ ®Þnh sù ra ®êi cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt míi .” ®· ®­îc tr×nh bÇy trong t¸c phÈm “Chèng §uy-rinh” cña F.¡nghen . §ã lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan theo ®óng yªu cÇu cña quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt . Tõ sù ph©n tÝch trªn cho thÊy l«gic tÊt yÕu cña sù thay thÕ ph­¬ng thøc s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa vµ sù ra ®êi cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt míi - Céng s¶n chñ nghÜa vÒ mÆt lý thuyÕt lµ phï hîp víi quy luËt tiÕn ho¸ cña lÞch sö loµi ng­êi . Theo quan niÖm cña C.Mac giai ®o¹n nµy ph¶i lµ mét x· héi céng s¶n chñ nghÜa ®· ph¸t triÓn trªn c¬ së chÝnh nã . Do ®ã vÒ mäi ph­¬ng diÖn kinh tÕ , ®¹o ®øc, tinh thÇn cßn mang dÊu vÕt cña x· héi cò . Trong giai ®o¹n nµy quyÒn lîi kh«ng bao giê cã thÓ ë møc cao h¬n chÕ ®é kinh tÕ vµ sù ph¸t triÓn v¨n ho¸ cña x· héi do chÕ ®é kinh tÕ ®ã quyÕt ®Þnh , cho nªn ph©n phèi theo lao ®éng lµ kh«ng tr¸nh khái . Tõ nh÷ng ®iÓm nµy cã thÓ thÊy giai ®o¹n x· héi chñ nghÜa cã nh÷ng ®Æc tr­ng kinh tÕ chñ yÕu sau : T×nh ®é x· héi ho¸ tuy cã cao h¬n chñ nghÜa t­ b¶n song cßn thÊp h¬n so v íi giai ®o¹n cao cña x· héi céng s¶n . Quan hÖ së h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt tån t¹i d­íi hai h×nh 12
  6. thøc chñ yÕu : Së h÷u toµn d©n vµ së h÷u tËp thÓ . Lao ®éng võa lµ quyÒn lîi vïa lµ nghÜa vô , ph©n phèi theo lao ®éng cßn mang dÊu vÕt “ph¸p quyÒn t­ s¶n”. KÕt thóc giai ®o¹n thÊp , x· héi céng s¶n b­íc lªn giai ®o¹n cao , giai ®o¹n mµ sù phô thuéc cã tÝnh chÊt n« dÞch cña hä vµo sù ph©n c«ng lao ®éng kh«ng cßn n÷a , cïng víi sù phô thuéc ®ã sù ®èi lËp gi÷a lao ®éng trÝ ãc víi lao ®éng ch©n tay kh«ng cßn n÷a , khi mµ lao ®«ng kh«ng nh÷ng lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó sinh sèng mµ b¶n th©n nã cßn lµ nhu cÇu bËc nhÊt cña sù sinh sèng , khi mµ cïng víi sù ph¸t triÓn toµn diÖn cña c¸c c¸ nh©n , n¨ng xuÊt cña hä còng ngµy mét t¨ng lªn vµ tÊt c¶ c¸c nguån míi cã thÓ v­ît h¼n ra khái giíi h¹n chËt hÑp cña c¸c quyÒn t­ s¶n . Tãm l¹i mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt v¹ch ra quy luËt kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn x· héi nh­ mét qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn . Trong ®ã sù s¶n xuÊt ra ®êi sèng x· héi cña m×n h , con ng­êi ta cã nh÷ng quan hÖ nhÊt ®Þnh , tÊt yÕu kh«ng tuú thuéc vµo ý muèn cña hä , tøc nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt , nh÷ng quan hÖ nµy phï hîp víi mét tr×nh ®é ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña lùc l­îng s¶n xuÊt vËt chÊt cña hä . Toµn bé nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt Êy hîp thµnh c¬ cÊu kinh tÕ cña x· héi tøc lµ c¸i c¬ së hiÖn thùc , trªn ®ã x©y dùng lªn mét kiÕn tróc th­îng tÇng ph¸p lý vµ chÝnh trÞ t­¬ng øng víi c¬ së thùc t¹i ®ã cã nh÷ng h×nh th¸i ý thøc x· héi nhÊt ®Þnh . Ph­¬ng thøc s¶n xuÊt chÝnh trÞ vµ tinh thÇn nãi chung . Kh«ng ph¶i ý thøc con ng­êi quyÕt ®Þnh sù tån t¹i cña hä , tr¸i l¹i chÝnh sù tån t¹i x· héi cña hä quyÕt ®Þnh ý thøc cña hä . Tíi mét giai ®o¹n ph¸t triÓn nµo ®ã cña chóng , c¸c lùc l­îng s¶n xuÊt vËt chÊt cña x· héi sÏ g©y m©u thuÉn víi nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt hiÖn cã , hay ®©y chØ lµ biÓu hiÖn ph¸p lý cña nh÷ng quan hÖ së h÷u , trong ®ã tõ tr­íc tíi nay c¸c lùc l­îng s¶n xuÊt vÉn ph¸t 13
  7. triÓn . Tõ chç lµ nh÷ng h×nh thøc ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt , khi ®ã b¾t ®Çu thêi ®¹i cña cuéc c¸ch m¹ng x· héi . 2. BiÓu hiÖn cña mèi quan hÖ tõ n¨m 1954 - 1975 ë ViÖt Nam. N¨m 1954 sau khi hoµ b×nh lËp l¹i ë miÒn B¾c , §¶ng ta ®· thùc hiÖn chñ tr­¬ng ®­a ®Êt n­íc tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi bá qua t­ b¶n chñ nghÜa . MÆc dï chñ tr­¬ng ®ua ®Êt n­íc tiÕn lªn c hñ nghÜa x· héi ®· ®­îc x¸c ®Þnh tõ ®Çu thÕ kû XX , nh­ng ®Õn thêi gian nµy míi cã ®iÒu kiÖn ®Ó ®­a ®Êt n­íc tiÕn lªn theo con ®­êng nµy . Tuy nhiªn sau mét thêi gian dµi n­íc ta ph¶i chÞu ¸ch thèng trÞ cña thùc d©n Ph¸p víi nh÷ng chÝnh s¸ch thèng trÞ “ngu d©n” cña chóng ®· lµm cho con ng­êi cña ®Êt n­íc chóng ta kÐm ph¸t triÓn vµ bÞ tôt hËu , ®iÒu ®ã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn lùc l­îng s¶n xuÊt , nã lµm cho nÒn kinh tÕ n­íc ta bÞ tôt hËu rÊt nhiÒu n¨m so víi thÕ giíi bªn ngoµi . Chóng ta ®Òu biÕt r»ng ph­¬ng thøc s¶n xuÊt lµ c¸ch con ng­êi thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt ë nh÷ng giai ®o¹n lÞch sö nhÊt ®Þnh . Ph­¬ng thøc s¶n xuÊt lµ sù thèng nhÊt biÖn chøng gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc l­îng s¶n xuÊt , trong ®ã lùc l­îng s¶n xuÊt lµ thèng nhÊt h÷u c¬ gi÷a t­ liÖu s¶n xuÊt (tr­íc hÕt lµ c«ng cô lao ®éng) vµ nh÷ng ng­êi sö dông nh÷ng t­ liÖu nµy ®Ó s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt . Trong lùc l­îng s¶n xuÊt yÕu tè con ng­êi ®ãng vai trß chñ thÓ vµ quyÕt ®Þnh . Con ng­êi ch¼ng nh÷ng lµ chñ thÓ tham gia trùc tiÕp vµo qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt b»ng søc m¹nh c¬ b¾p , trÝ tuÖ cña m×nh , mµ cßn kh«ng ngõng s¸ng t¹o ra nh÷ng c«ng cô lao ®éng ®Ó s¶n xuÊt . Tõ t×nh h×nh lùc l­îng s¶n xuÊt nh­ vËy nªn quan hÖ s¶n xuÊt trong thêi k× nµy tån t¹i nhiÒu h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau ®ã lµ : Së h÷u c¸ nh©n , së h÷u tËp thÓ vµ së h÷u t­ b¶n t­ nh©n . Trong hoµn c¶nh ph­¬ng thøc s¶n xuÊt diÔn ra 14
nguon tai.lieu . vn
Ngân hàng - Tín dụng Kế toán - Kiểm toán Đầu tư Bất động sản Quỹ đầu tư Đầu tư Chứng khoán Tài chính doanh nghiệp Bảo hiểm Tiêu chuẩn - Qui chuẩn Giáo dục học Kinh tế học Quản trị kinh doanh