Xem mẫu
- 1 CHUYÊN MỤC TRIẾT HỌC - CHÍNH TRỊ HỌC - XÃ HỘI HỌC PHƯƠNG PHÁP TUYÊN TRUYỀN BẰNG THƠ CỦA HỒ CHÍ MINH NGUYỄN THỊ NHÀN* Chủ tịch Hồ Chí Minh không những là nhà tư tưởng lớn mà còn là bậc thầy trong tuyên truyền, vận động và tổ chức quần chúng cách mạng. Phương pháp tuyên truyền bằng thơ ủ ồ h inh th hi n s sáng tạo và độ đáo, phù hợp với hoàn cảnh, điều ki n Vi t Nam lúc bấy giờ. Phương pháp ấy đã góp phần rất lớn trong vi c tạo ra s thành công cho cách mạng Vi t Nam. Bài viết tập trung khái quát quá trình tuyên truyền bằng thơ ủa Hồ Chí Minh qua các thời kỳ cách mạng, qu đó đ thấy được s sáng tạo và độ đáo ủ phương pháp tuyên truyền này. Từ khóa: phƣơng pháp, tuyên truyền, thơ, cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh, tuyên truyền bằng thơ Nhận bài ngày: 30/9/2019; đư vào biên tập: 10/10/2019; phản bi n: 19/10/2019; duy t đăng: 15/3/2020 1. DẪN NHẬP đến một góc độ rất đặc biệt đó à Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhà chính trị, phƣơng pháp tuyên truyền bằng thơ nhà tƣ tƣởng lỗi lạc, đồng thời à nhà của Hồ Chí Minh. v n, nhà thơ cách mạng với phong Phƣơng pháp tuyên truyền của Hồ cách v n thơ mới, mang đậm triết lý Chí Minh là sự tổng hợp những cách hành động. Những đóng góp của Hồ thức, biện pháp tuyên truyền; là khoa Chí Minh đối với nền v n học cách học và nghệ thuật tuyên truyền mà mạng Việt Nam là rất lớn. Tuy nhiên, Ngƣời đã tiếp thu, kế thừa, vận dụng trong bài viết này, ngƣời viết không đề một cách sáng tạo học thuyết Mác - cập đến toàn bộ sự nghiệp v n Lênin, tinh hoa v n hóa của dân tộc chƣơng của Hồ Chí Minh mà chỉ bàn và nhân loại, để giác ngộ, giải thích, cổ vũ và động viên mọi tầng lớp nhân * Trƣờng Đại học Quy Nhơn. dân tham gia, ủng hộ sự nghiệp cách
- 2 NGUYỄN THỊ NHÀN – PHƢƠNG PHÁP TUYÊN TRUYỀN BẰNG THƠ… mạng. Ngƣời khẳng định: “Tuyên hoàn cảnh rất đặc biệt và thƣờng gắn truyền à đem một việc gì nói cho dân liền với những sự kiện trọng đại của hi u, dân nhớ, dân theo, dân làm” (Hồ cách mạng Việt Nam. Tập thơ Ngục Chí Minh, 2011: 776). trung nhật ký(1) là một ví dụ điển hình. Trong sự nghiệp cách mạng, Chủ tịch Có thể nói, phƣơng pháp tuyên truyền Hồ Chí Minh là một nhà tuyên truyền bằng thơ đƣợc Chủ tịch Hồ Chí Minh giàu kinh nghiệm, Ngƣời đã vận dụng lựa chọn từ rất sớm và phƣơng pháp một số phƣơng pháp tuyên truyền ấy đƣợc Ngƣời sử dụng xuyên suốt (tuyên truyền thông qua sử dụng hệ trong tiến trình cách mạng Việt Nam. thống thông tin đại chúng, sách báo, 2. THỜI KỲ TRƯỚC NĂM 1930 tranh ảnh; tuyên truyền thông qua các Xã hội Việt Nam cuối thế kỷ XIX, đầu hoạt động v n hóa, v n nghệ, thể thao, thế kỷ XX đứng trƣớc sự khủng hoảng, tổ chức lễ hội truyền thống, báo cáo bế tắc trầm trọng về đƣờng lối cứu điển hình, học tập gƣơng ngƣời tốt, nƣớc. Tìm lối ra khỏi cuộc khủng việc tốt…) một cách sáng tạo và hiệu hoảng ấy là yêu cầu bức thiết của quả, phục vụ thiết thực cho sự nghiệp cách mạng Việt Nam. Giữa úc đó, cách mạng. Một trong những phƣơng anh thanh niên Nguyễn Tất Thành pháp tuyên truyền mà Ngƣời kế thừa bƣớc ên vũ đài chính trị. Nhằm đáp trong truyền thống hàng nghìn n m ứng công tác tuyên truyền mục tiêu, lịch sử của dân tộc là lối tuyên truyền nhiệm vụ cách mạng, chỉ ra con miệng thông qua những câu vè, ca đƣờng cứu nƣớc, giải phóng dân tộc, dao để từ đó hình thành nên một Nguyễn Ái Quốc đã dịch Bản yêu sách phƣơng pháp tuyên truyền sáng tạo của nhân dân An Nam ra tiếng Việt và độc đáo: tuyên truyền bằng thơ. theo thể thơ ục bát để tuyên truyền Đây à phƣơng pháp tuyên truyền phù cho đồng bào trong nƣớc dƣới nhan hợp với một nƣớc An Nam thời thực đề Vi t Nam yêu cầu ca. Từ một Bản dân Pháp thống trị với 95% ngƣời dân yêu sách bằng tiếng Pháp, Nguyễn Ái không biết chữ; đồng thời cũng thích Quốc đã thể hiện sự tài tình khi hợp với đời sống v n hóa tinh thần chuyển tải toàn bộ nội dung thành 56 thấm đ m âm hƣởng ca dao, dân ca câu thơ theo thể lục bát truyền thống. của ngƣời Việt Nam. Phƣơng pháp Từ tác phẩm này, ngƣời dân trong tuyên truyền này thể hiện tầm nhìn nƣớc và cả thế giới lần đầu tiên biết bao quát và sâu sắc của Hồ Chí Minh đến cái tên Nguyễn Ái Quốc – một về thực tiễn cách mạng Việt Nam. ngƣời Việt Nam yêu nƣớc dũng cảm, Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh không một chiến sĩ cách mạng kiên cƣờng. khi nào nhận mình à “nhà thơ” hoặc “… ột xin tha kẻ đồng bào, có ch ng cũng chỉ à “nhà thơ bất đắc Vì hưng h nh trị mắc vào tù giam. dĩ”. Những bài thơ của Ngƣời luôn Hai xin phép luật sửa sang, đƣợc sáng tác trong những điều kiện, Người Tây người Vi t h i phương
- TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI số 5 (261) 2020 3 ùng đồng. đến đƣợc với nhân dân An Nam. Những tò đặc bi t bất công, Những câu thơ dễ hiểu, giản dị, dung Giám xin bỏ dứt rộng dung dân lành. dị, gần gũi đối với tất cả mọi ngƣời Ba xin rộng phép học hành, góp phần giúp nhân dân ý thức về các Mở mang kỹ ngh , lập thành công quyền tự do, các quyền dân chủ tối thương. thiểu, biết đến con đƣờng cách mạng Bốn xin được phép hội hàng, vô sản. Năm xin nghĩ ngợi nói bàn t do. 3. THỜI KỲ 1930 - 1945 Sáu xin được phép lịch du, Sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam Bốn phương mặc sứ , năm hâu mặc đƣợc thành lập (3/2/1930), cách mạng tình Việt Nam bƣớc sang giai đoạn mới: Bảy xin hiến pháp ban hành, giai đoạn đấu tranh dƣới sự ãnh đạo Trăm đều phải có thần linh pháp của Đảng. Nguyễn Ái Quốc có một dự quyền định rất táo bạo là viết một tác phẩm Tám xin được cử nghị viên, v n học để giới thiệu nƣớc Nga Xô Qua Tây thay mặt giữ quyền thổ dân…” viết với nhân dân Việt Nam và yêu (Hồ Chí Minh, 2011: 612). cầu các đồng chí ở Quốc tế Cộng sản Ngày 11/11/1924, Nguyễn Ái Quốc từ giúp đỡ tƣ iệu. Ban đầu, tác phẩm Liên Xô về tới Quảng Châu (Trung này có tiêu đề là Những kỷ ni m về Quốc) với tƣ cách à đại biểu của cuộc du lịch của tôi. Nhƣng cuối cùng Quốc tế Cộng sản để nắm tình hình, tiêu đề tác phẩm đƣợc Ngƣời sửa lại gây dựng phong trào và thành lập chi là Nhật ký chìm tàu(2). bộ Đảng Cộng sản Đông Dƣơng. Điều đặc biệt trong tác phẩm này là Tháng 6/1925, Ngƣời thành lập Hội mỗi chƣơng trong tất cả 24 chƣơng Việt Nam Cách mạng Thanh niên - đều có từ 2 đến 4 câu thơ ục bát khái tiền thân của Đảng Cộng sản Việt quát ý chính. Một số câu thơ tiêu biểu Nam. Cùng thời gian đó, Ngƣời xuất trong Nhật ký chìm tàu thể hiện tƣ duy bản một số tác phẩm lý luận quan sáng tạo trong phƣơng pháp tuyên trọng nhƣ Bản án chế độ th c dân truyền của Ngƣời nhƣ: Pháp; Đường cách m nh, và trực tiếp dịch bản Quốc tế ca ra dạng thơ ục “Nước Nga có chuy n lạ đời. bát để tuyên truyền về cách mạng vô Biến người nô l thành người t do”. sản. Điều đó đã minh chứng Nguyễn (Hồ Chí Minh, 2011: 843). Ái Quốc luôn quan tâm và sử dụng Tác phẩm Nhật ký chìm tàu do phƣơng pháp tuyên truyền bằng thơ ở Nguyễn Ái Quốc viết đã trực tiếp mọi lúc, mọi nơi. truyền lửa cho cao trào Xô viết Nghệ Chính phƣơng pháp tuyên truyền đặc Tĩnh. Thời điểm đó, các đồng chí biệt này đã àm cho nội dung của Bản đảng viên đã bí mật chuyền cho nhau yêu sách, Quốc tế … nhanh chóng đọc Nhật ký chìm tàu, xem đó nhƣ à
- 4 NGUYỄN THỊ NHÀN – PHƢƠNG PHÁP TUYÊN TRUYỀN BẰNG THƠ… tài liệu tham khảo chính (Trần Minh minh” (Hồ Chí Minh, 2011: 712). Siêu, 2011). Qua tác phẩm này, Những điều nêu trong bài thơ ười Nguyễn Ái Quốc kêu gọi nhân dân chính sách của Vi t Minh đã góp phần Việt Nam, trong đó có nhân dân Nghệ tuyên truyền cho nhân dân thấy rõ sức An và Hà Tĩnh noi gƣơng nƣớc Nga mạnh của sự đoàn kết thống nhất. Từ Xô viết đứng lên chiến đấu, không đó nhân dân tự nguyện nghe, tin, theo ngại hi sinh, gian khổ để giành lại nền tổ chức hợp thành sức mạnh vô địch độc lập, xây dựng cuộc sống tự do, làm nên thắng lợi to lớn trong Cách ấm no, hạnh phúc dƣới sự ãnh đạo mạng tháng Tám 1945. của Đảng Cộng sản Việt Nam. Thành N m 1942, tình hình cách mạng có công và sức lan tỏa của tác phẩm nhiều chuyển biến mới, Hồ Chí Minh chính một phần là ở phƣơng pháp tiếp tục chuyển tải đƣờng lối chủ tuyên truyền bằng thơ rất đặc sắc của trƣơng của Đảng, chính sách của Mặt Chủ tịch Hồ Chí Minh. trận qua cách tuyên truyền bằng thơ Ngay khi trở về nƣớc sau 30 n m bôn rất đặc sắc của mình, Ngƣời liên tục ba hải ngoại (28/1/1941), Hồ Chí Minh cho ra đời những vần thơ gần gũi, bắt tay ngay vào việc chỉ đạo, lãnh trong sáng và có sức lan tỏa sâu rộng đạo cách mạng Việt Nam. V n là trong phong trào quần chúng nhân phƣơng pháp tuyên truyền bằng thơ dân nhƣ: Mừng xuân 1942; Lịch sử bình dị, hiệu quả và phục vụ cho số nước ta; Ca sợi chỉ; òn đá; on áo đông, Ngƣời đã sáng tác rất nhiều bài và tổ ong; Nhóm lử ; hơi giăng; Trẻ thơ để động viên, cổ vũ, giác ngộ, vận chăn trâu; Bài du k h… Đặc biệt, động mọi thành phần, mọi đối tƣợng trong bài Lịch sử nước ta (2/1942), Hồ tham gia, ủng hộ Việt Minh với ngôn Chí Minh đã tài tình tóm tắt lịch sử từ dễ hiểu, dễ nhớ và đi sâu vào mọi hơn bốn nghìn n m dựng nƣớc và giữ đối tƣợng, tạo sức mạnh tuyên truyền. nƣớc của dân tộc bằng 128 câu thơ Điển hình nhƣ các bài: Dân cày; Phụ lục bát. Đất nƣớc đã có rất nhiều bộ nữ; Kêu gọi thiếu nhi; Công nhân; Bài lịch sử với những nhà sử học có uy tín l nh; ười chính sách của Vi t nhƣ Lê V n Hƣu, Ngô Sĩ Liên, Trần inh… Đáng chú ý, ở bài ười chính Trọng Kim, Đặng Xuân Bảng… nhƣng sách của Vi t Minh (1941), Hồ Chí vì sao Ngƣời lại phải viết Lịch sử Minh đã khéo éo chuyển thể 10 chính nước ta? Đó à để vận động nhân dân sách lớn của Việt Minh bằng 46 câu tham gia Việt Minh, tuyên truyền tinh thơ ục bát. Bài thơ đƣợc Ngƣời kết thần yêu nƣớc bằng cách dễ nhớ cho lại nhƣ một tƣ tƣởng chỉ đạo trong đông đảo quần chúng nhân dân úc đó phƣơng châm hoạt động của Mặt trận đa số là mù chữ. Với thể thơ ục bát, Việt Minh: tất cả những sự kiện, thời đại, nhân “Khuyên i nên nhớ chữ đồng, vật trong lịch sử Việt Nam từ thời Đồng tình, đồng sứ , đồng lòng, đồng Hồng Bàng đến n m 1941 đƣợc
- TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI số 5 (261) 2020 5 Ngƣời viết đầy đủ, chi tiết. Điều đó đã Minh v n tranh thủ viết một số bài thơ làm cho hiệu quả tuyên truyền của tác mỗi khi có dịp hoặc khi tết đến, xuân phẩm đƣợc nhân lên gấp bội. Đặc về để tuyên truyền, cổ vũ, động viên biệt, phần cuối của Lịch sử nước ta, quần chúng nhân dân tích cực, h ng điểm lại các mốc son lịch sử của dân hái tham gia vào sự nghiệp cách tộc, Hồ Chí Minh đƣa ra một dự đoán mạng. Những bài thơ tiêu biểu của chính xác: “1945 - Việt Nam độc lập” Ngƣời theo từng n m cụ thể nhƣ sau: (Hồ Chí Minh, 2011: 712). hú năm mới, Cảnh khuya, Tặng các Cuối n m 1942, với tƣ cách à đại cụ du kích, Khen tặng hai cháu liên lạc biểu của Đồng minh, Hồ Chí Minh lên trong bộ đội chiến khu II (1947); Thơ đƣờng sang Trung Quốc thì bị chính chúc tết Mậu Tý (1948); Chúc tết 1949, quyền Tƣởng Giới Thạch vô cớ bắt Đi thuyền trên sông Đáy (1949); Sáu giam. Chính trong điều kiện bị giam mươi tuổi, Khuyên thanh niên (1950); cầm, ngƣời chiến sĩ cách mạng - nhà Thơ hú tết Tân Mão (1951); Thơ v n hóa Hồ Chí Minh đã cho ra đời chúc Tết Nhâm Thìn (1952); Thơ tập thơ Ngục trung nhật ký với 134 bài mừng tết Quý Tỵ, Gửi các cháu nhi thơ bằng chữ Hán, nhiều bài thơ trong đồng nhân dịp tết Trung thu 1953 đó có thể sánh ngang với thơ Đƣờng, (1953); Thơ hú Tết Giáp Ngọ, Quân thơ Tống. Với Ngục trung nhật ký, Hồ ta toàn thắng ở Đi n Biên Phủ (1954); Chí Minh đã ên án chế độ nhà tù hà Mở mang thủy lợi (1958); Tặng công khắc của chính quyền Tƣởng Giới n nhân dân vũ tr ng, Trồng cây Thạch và thể hiện tinh thần chịu đựng (1959); Thơ mừng năm mới, Đảng ta gian khổ, khắc phục khó kh n, tinh (1960); Thăm lại hang Pác Bó (1961); thần lạc quan cách mạng và tình cảm Chúc mừng năm mới (1964); Mừng nhân đạo cộng sản chủ nghĩa cao đẹp. xuân 1967 (1967); Mừng xuân 1968, Đó là một tác phẩm v n học lớn của Khen 11 cháu dân quân gái thành phố một chiến sĩ cộng sản vĩ đại. Giá trị Huế, Nhị vật - Hai chớ (1968); Mừng tuyên truyền về ý chí kiên cƣờng, lạc xuân 1969 (1969). quan của ngƣời tù cách mạng trong Những bài thơ trong giai đoạn này với tập thơ Nhật ký trong tù đến nay v n những lời lẽ mộc mạc, giản dị, vừa còn nguyên vẹn. mang màu sắc dân gian vừa mang 4. THỜI KỲ 1945 - 1969 màu sắc hiện đại, đặc biệt là những Từ n m 1944 trở về sau, mặc dù phải bài thơ chúc tết hàng n m của Hồ Chí tập trung cao độ vào việc trực tiếp chỉ Minh có sức truyền cảm vô cùng lớn đạo, ãnh đạo cách mạng Việt Nam ao và mang ý nghĩa truyền lửa cho trong đấu tranh giành chính quyền công cuộc cách mạng của dân tộc. cũng nhƣ thực hiện đồng thời hai Đáng chú ý trong giai đoạn này là bài nhiệm vụ chiến ƣợc: kháng chiến và thơ Khuyên thanh niên đƣợc Ngƣời kiến quốc, nhƣng Chủ tịch Hồ Chí tặng một đơn vị thanh niên xung
- 6 NGUYỄN THỊ NHÀN – PHƢƠNG PHÁP TUYÊN TRUYỀN BẰNG THƠ… phong trên đƣờng đi chiến dịch Biên “đại tổng kết về lý luận” v n đang giới (9/1950). Bài thơ này à ời của đƣợc các nhà khoa học tiếp tục Ngƣời đối với lớp lớp thế hệ thanh nghiên cứu và làm sáng tỏ. Đặc biệt niên Việt Nam: trong tác phẩm lớn này, Chủ tịch Hồ “Không ó vi c gì khó, Chí Minh cũng khéo éo sử dụng Chỉ sợ lòng không bền, phƣơng pháp tuyên truyền đặc biệt Đào núi và lấp bi n, bằng hai câu thơ nhƣ một lời nhắn Quyết chí ắt làm nên” . nhủ, c n dặn toàn Đảng, toàn quân và toàn dân: (Hồ Chí Minh, 2011: 633). “ òn non, òn nướ , òn người, Ngoài ra, có thể kể đến bài thơ Quân Thắng giặc Mỹ, ta sẽ xây d ng hơn ta toàn thắng ở Đi n Biên Phủ, một mười ngày n y”. bài thơ đƣợc Ngƣời viết xuất phát từ (Hồ Chí Minh, 2011: 782). cảm xúc cao độ về chiến thắng Điện Biên Phủ vang dội của quân ta. Điểm 5. KẾT LUẬN đặc sắc của bài thơ này ở chỗ là lối kể Khởi nguồn phƣơng pháp tuyên chuyện đánh giặc và niềm vui chiến truyền bằng thơ với Vi t Nam yêu cầu thắng đƣợc thể hiện qua bốn đoạn ca (1919) và kết thúc tròn 50 n m thơ với bút pháp khéo éo để tuyên sau cũng bằng phƣơng pháp ấy trong truyền cho chiến thắng “ ừng y n m bản Di chúc thiêng iêng (1969) đã châu, chấn động địa cầu”, nhằm động minh chứng cho một phƣơng pháp viên quân và dân ta vững tin ở sự lớn tuyên truyền rất đặc biệt, rất dung dị, mạnh của mình mà tiến lên xây dựng đời thƣờng nhƣng ại vô cùng hiệu đất nƣớc. quả của Hồ Chí Minh. Điều đó thể Thế là quân t đã toàn thắng hiện Ngƣời không những là lãnh tụ Toàn thắng là vì rất cố gắng thiên tài, nhà tƣ tƣởng lớn mà còn là Chiến sĩ viết thư dâng ụ Hồ: bậc thầy trong tuyên truyền, giác ngộ, vận động và tổ chức quần chúng “Xin Bá vui lòng mà nhận cho, cách mạng. Phƣơng pháp đó đã trở Món quà chúc thọ sinh nhật Bác, thành “diệu pháp tuyên truyền” mang Chúng cháu cố gắng đã sắm đượ ”. phong cách của Hồ Chí Minh và cũng (Hồ Chí Minh, 2011: 647). trở thành nền tảng tƣ tƣởng chỉ đạo Trƣớc khi Chủ tịch Hồ Chí Minh kính toàn bộ hoạt động tuyên truyền cách yêu từ biệt chúng ta để về với thế giới mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam, ngƣời hiền, Ngƣời đã dành rất nhiều tạo nên sức mạnh của toàn dân tộc, thời gian (từ tháng 5/1965 đến tháng góp phần quyết định đến mọi thắng lợi 5/1969) và tâm sức viết bản Di chúc của cách mạng Việt Nam. Phƣơng để lại cho toàn Đảng, toàn dân Việt pháp tuyên truyền bằng thơ của Hồ Nam. Hơn 40 n m đã trôi qua, nhƣng Chí Minh cần đƣợc nghiên cứu đầy đủ, giá trị của bản Di chúc - một tác phẩm nghiêm túc và vận dụng một cách
- TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI số 5 (261) 2020 7 sáng tạo vào công tác tuyên truyền mãi mãi về sau. của Đảng trong giai đoạn hiện nay và CHÚ THÍCH (1) Đây à à cuốn sổ đƣợc Chủ tịch Hồ Chí Minh ghi chép trong thời gian Ngƣời bị nhà cầm quyền địa phƣơng của Tƣởng Giới Thạch giam giữ tại các nhà lao, tỉnh Quảng Tây (Trung Quốc) từ tháng 8/1942 đến 9/1943. Ngục trung nhật ký phản ánh tâm hồn đại trí, đại nhân, đại dũng của ngƣời chiến sĩ cách mạng không chịu khuất phục trƣớc kẻ thù. Nét nổi bật dễ nhận thấy nhất trong toàn bộ tác phẩm là tinh thần yêu nƣớc, lạc quan cách mạng, biến những điều trông thấy, những cảnh khổ cực, đọa đày ở trong tù trở thành niềm tin, tinh thần vƣơn ên khát khao đối với tự do, bình đẳng. (2) Nhật ký chìm tàu đƣợc viết bằng Quốc ngữ và Nôm, vào n m 1930 - khi phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh ở quê hƣơng Bác vừa bị dập tắt. Ngƣời viết với mong muốn giữ vững lòng tin cho đồng bào, đồng chí trong nƣớc, sau một cơn khủng bố trắng, qua những trang kể về nƣớc Nga. TÀI LIỆU TRÍCH DẪN 1. Hồ Chí Minh. 2011. Toàn tập, tập 1, 3, 5, 6, 12, 15. Hà Nội: Nxb. Chính trị Quốc gia. 2. Trần Minh Siêu. 2011. “Tác phẩm Nhật ký chìm tàu truyền lửa cho cao trào Xô viết Nghệ Tĩnh”. Báo Nghệ An, số ra ngày 09/9/2011.
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học