Xem mẫu
- Ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng
cho ng−êi nghÌo
1. ChÝnh phñ víi ch−¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo
Xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo lµ mét trong c¸c ch−¬ng tr×nh träng ®iÓm cña Nhµ n−íc ViÖt
nam trong nh÷ng n¨m võa qua. §· cã nhiÒu nghiªn cøu vÒ nguyªn nh©n g©y ra
nghÌo khã vµ nh÷ng chiÕn l−îc, biÖn ph¸p cô thÓ ®Ò ra ®Ó gi¶i quyÕt ®ãi nghÌo
nh :
H¹n chÕ sù gia t¨ng d©n sè,
T¨ng c−êng ch¨m sãc søc khoÎ céng ®ång
T¨ng c−êng gi¸o dôc
T¨ng c−êng th«ng tin,
Ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng
C¶i thiÖn m«i tr−êng
T¨ng c−êng m¹ng líi dÞch vô, s¶n xuÊt vµ ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt v.v…
Nh vËy xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo lµ mét c«ng viÖc phøc t¹p, l©u dµi, ®ßi hái sù tiÕn
hµnh ®ång bé vµ sù phèi hîp tèt gi÷a c¸c c¬ quan chøc n¨ng, ban ngµnh
v.v… ë c¸c cÊp tõ Trung −¬ng ®Õn ®Þa ph−¬ng.
Cuéc chiÕn chèng ®ãi nghÌo tuy ®· ®¹t ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ khÝch lÖ nhng vÉn
cßn cam co vµ quyÕt liÖt. PhÇn v× ®éi ngò nh÷ng ng−êi tham gia vµo ch−¬ng
tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cßn máng kh«ng t−¬ng xøng víi qui m«, thiÕu kinh
nghiÖm vµ phÇn v× cßn cã nh÷ng h¹n chÕ trong chÝnh s¸ch, c¸ch lµm v.v…
Néi dung cña bµi tËp huÊn nµy kh«ng cã tham väng bao trïm toµn bé c¸c lÜnh
vùc mµ chØ giíi h¹n trong ph¹m vi c«ng t¸c khuyÕn n«ng cho ng−êi nghÌo ®Ó
®¹t hiÓu qu¶ cao h¬n, gãp phÇn vµo viÖc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë ®Þa ph−¬ng.
2. §Æc ®iÓm hé nghÌo
1.1. Lao ®éng
Ýt,
KÐm kinh nghiÖm, Kh¶ n¨ng ®óc kÕt kinh nghiÖm kÐm
KÐm nh¹y bÐn víi thÞ tr−êng
Kh«ng tÝnh to¸n kü, ®«i khi n«n nãng
1.2. S¶n xuÊt
- §¬n ®iÖu,
Kh«ng cã ®Þnh híng s¶n xuÊt hµng ho¸,
§Çu t− kh«ng ®óng vÒ sè l−îng còng nh− vÒ ph−¬ng ph¸p, n¨ng suÊt
thÊp vµ ®«i khi c¶ chÊt l−îng còng thÊp, gi¸ b¸n cã thÓ thÊp,
Th−êng chê ®îi ng−êi kh¸c lµm ®· ®Ó xem kÕt qu¶ ra sao. NÕu tèt, lµm
theo mét c¸ch m¸y mãc,
Sî rñi ro nhng l¹i th−êng hay gÆp rñi ro. Khi gÆp rñi ro th−êng hay n¶n
vµ bá.
Mét sè û l¹i vµo sù hç trî tõ bªn ngoµi
Khã ®−îc tham gia vµo c¸c ho¹t ®«ng khuyÕn n«ng cña c¸c dÞch vô
khuyÕn n«ng Nhµ n−íc,
Ýt tÝnh ®Õn hiÖu qu¶ ®Çu t−
1.3. TÝnh c¸ch
Hay tù ti,
KÐm tù tin, e dÌ
Mèi quan hÖ hÑp
Ng¹i nãi ra khã kh¨n sî bÞ ®¸nh gi¸ thÊp
Ng¹i tiÕp nhËn sù gióp ®ì cña c¸c thµnh viªn kh¸c trong céng ®ång v×
lu«n nghÜ ph¶i tr¶ ¬n.
Th−êng c¸c «ng chång lµ chñ vµ qu¶n lý mäi sù chi tiªu
Khã diÔn ®¹t vÊn ®Ò cho ng−êi kh¸c
Quan t©m ®Õn c¸i tr−íc m¾t, Ýt quan t©m ®Õn c¸i l©u dµi
1.4. Nguån tµi lùc vµ vËt lùc
Thu nhËp thÊp, nguån thu th−êng nhá h¬n hoÆc b»ng chi phÝ nªn
kh«ng cã hay Ýt cã tÝch luü.
ThiÕu vèn ®Çu t
ThiÕu c«ng cô s¶n xuÊt
Chi tiªu phÇn lín nh»m vµo l−¬ng thùc,
Kh«ng sö dông tèt nguån lùc vèn Ýt ái.
3. Mét sè kh¸i niÖm vÒ khuyÕn n«ng
3.1. Ph©n lo¹i khuyÕn n«ng
Ph©n theo tÝnh chÊt cña tæ chøc thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng
KhuyÕn n«ng c«ng quyÒn
KhuyÕn n«ng tù nguyÖn
KhuyÕn n«ng tõ thiÖn
Ph©n theo c¸ch thøc tæ chøc thùc hiÖn
- C¸ch thøc déi tõ trªn xuèng (topdown approach)
C¸ch thøc khuyÕn n«ng cã sù tham gia cña n«ng d©n (participatory
approach)
Ph©n theo néi dung khuyÕn n«ng vµ ®èi t−îng phôc vô
KhuyÕn n«ng tæng hîp, kh«ng giíi h¹n vµo mét chñ ®Ò nµo chän tr−íc,
kh«ng giíi h¹n cho mét nhãm ®èi t−îng nµo.
KhuyÕn n«ng g¾n víi viÖc s¶n xuÊt hµng ho¸ cô thÓ nh s¶n xuÊt mÝa
®−êng, c¸o su, cµ phª, ®iÒu, s¾n, rau qu¶ v.v… Th−êng do c¸c c«ng ty
®¶m nhiÖm hay phèi hîp ®¶m nhiÖm.
KhuyÕn n«ng nh¾m vµo ®èi t−îng hay nhãm ng−êi cô thÓ. VÝ dô: khuyÕn
n«ng cho ng−êi nghÌo, ®Þnh canh ®Þnh c−, xo¸ bá c©y thuèc phiÖn v.v…
3.2 Ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng
Lµ c¸ch lµm ®Ó gióp ®¹t môc tiªu ®Ò ra
Ph−¬ng ph¸p tiÕp xóc c¸ nh©n
Ph−¬ng ph¸p tiÕp xóc tËp thÓ
Ph−¬ng ph¸p th«ng tin ®¹i chóng
4. Ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng cho ng−êi nghÌo
Ch−a cã nhiÒu nghiªn cøu vÒ ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng cô thÓ nµo tá ra h÷u
hiÖu nhÊt ®èi víi nhãm n«ng d©n nghÌo. Mét vµi tæ chøc Phi chÝnh phñ Quèc tÕ
®· cã kinh nghiÖm lµm viÖc víi nh÷ng hé nghÌo vµ ®· cã nh÷ng ®óc kÕt song
khã cã thÓ ¸p dông nh÷ng kinh nghiÖm cña hä vµo c¸c dù ¸n kh¸c do cã nh÷ng
®Æc ®iÓm v¨n ho¸, kinh tÕ, x· héi vµ qui m« còng nh− ®Æc thï cña nh÷ng ho¹t
®éng s¶n xuÊt ë vïng ®ã.
Dùa vµo nh÷ng ®Æc thï cña ng−êi nghÌo nªu trªn, ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng
cho hä ph¶i híng vµo viÖc kh¾c phôc nh÷ng ®iÓm yÕu cña ng−êi nghÌo ®Ó hä cã
thÓ chñ ®éng tham gia.
Ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng mµ nã t¨ng c−êng sù hiÓu biÕt cña n«ng d©n vÒ chÝnh
nh÷ng khã kh¨n mµ hä gÆp ph¶i vµ vai trß cña hä trong viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh tá
ra phï hîp vµ cÇn ®−îc quan t©m ¸p dông.
4.1. Nhãm n«ng d©n
- H×nh thøc nµy kh«ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ph¸t triÓn tæ chøc, mµ bao gåm thiÕt lËp
hoÆc cñng cè m¹ng líi cña c¸c nhãm n«ng d©n. Cñng cè nhãm tËp trung vµo
viÖc c¶i thiÖn n¨ng lùc tæ chøc cña nhãm n«ng d©n, do ®ã hä cã thÓ gãp phÇn
n©ng cao hiÖu qu¶ cña c¸c dÞch vô kü thuËt chuyÓn giao cho n«ng d©n vµ, nãi
chung h¬n, lµm cho ng−êi d©n cã kh¶ n¨ng c¶i thiÖn t×nh h×nh kinh tÕ cña hä.
B»ng c¸ch nµy, cã thÓ cung cÊp cho c¸c nhãm n«ng d©n n¨ng lùc ®Ó ®iÒu khiÓn
sù ph¸t triÓn nhãm cña hä, ch¼ng h¹n n¨ng lùc ®Ó tù ph¸t triÓn, ®¶m b¶o sù bÒn
v÷ng cña tæ chøc nhãm.
Ph−¬ng ph¸p nµy cã thÓ gióp:
N©ng cao n¨ng lùc cña n«ng d©n ®Ó hä gióp ®ì lÉn nhau tù gi¶i quyÕt c¸c
vÊn ®Ò khã kh¨n thay v× chØ phô thuéc vµo hç trî bªn ngoµi. N«ng d©n cã
thÓ gióp ®ì liªn kÕt víi nhau trong s¶n xuÊt, cïng nhau häc hái vµ øng
dông c¸c kü thuËt s¶n xuÊt.
C¶i thiÖn hiÖu qu¶ chuyÓn giao kü thuËt, c¸c thµnh viªn cña nhãm cã thÓ
gióp ®ì nhau trong viÖc ¸p dông kiÕn thøc míi vµo thùc tÕ, trë nªn tù tin
h¬n tr−íc hÕt qua c¸c thö nghiÖm cña chÝnh hä. Ngoµi ra, c¸c thµnh viªn
nhãm cã thÓ chia sÎ nhiÖm vô víi nhau. Mçi ng−êi cã thÓ thö nghiÖm mét
chñ ®Ò vµ sau ®ã c¶ nhãm cïng chia sÎ kÕt qu¶ thö nghiÖm.
Gióp ng¬× d©n ®a ra c¸c vÊn ®Ò khã kh¨n cña hä trong s¶n xuÊt vµ biÕt ®Ò
xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p can thiÖp phï hîp vµ biÕt ®Ò nghÞ gióp ®ì tõ c¸c ban
nghµnh cã liªn quan
N©ng cao n¨ng lùc lµm viÖc gi÷a c¸c tæ chøc kh¸c nhau ®Ó lµm viÖc víi
c¸c nhãm nµy.
4.2. Tr×nh diÔn kü thuËt hay gi¶i ph¸p can thiÖp
§èi víi nh÷ng n«ng d©n nghÌo, tr×nh diÔn kü thuËt hay gi¶i ph¸p can thiÖp còng
tá ra cã hiÖu qu¶ kh«ng thÊp. Cã vµi ®iÓm cÇn lu ý khi sö dông ph−¬ng ph¸p nµy:
Ng−êi tham gia tr×nh diÔn ph¶i lµ chÝnh thµnh viªn trong nhãm cã ®iÒu
kiÖn, hoµn c¶nh t−¬ng tù,
Chän ®Þa ®iÓm tr×nh diÔn sao cho c¸c thµnh viªn kh¸c cã thÓ dÔ rµng tiÕp
cËn, xem xÐt vµ ®¸nh gi¸,
Néi dung tr×nh diÔn kh«ng qu¸ phøc t¹p,
NÕu cã thÓ th× tËp trung c¸c thµnh viªn l¹i cïng chøng kiÕn c¸c c«ng viÖc
tr×nh diÔn,
Tæ chøc ®¸nh gi¸ ®Þnh kú víi sù tham dù cña c¸c thµnh viªn.
4.3. TËp huÊn
- Lµ ph−¬ng ph¸p tá ra h÷u hiÖu ®èi víi tÊt c¶ c¸c nhãm ®èi t−îng. Nhng ®èi víi
nhãm ng−êi nghÌo, th× néi dung cÇn ph¶i ®−îc chuÈn bÞ chu ®¸o vµ ph−¬ng ph¸p
tËp huÊn còng ph¶i chän sao cho phï hîp víi ng−êi nghÌo ®Ó cã kÕt qu¶ tèt.
4.4. Th¨m quan
Ph−¬ng ph¸p nµy it ®−îc ¸p dông trong c¸c ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng cho
nh÷ng hé nghÌo
5. Nh÷ng ®iÓm lu ý trong c«ng t¸c khuyÕn n«ng cho hé nghÌo
5.1. Yªu cÇu khi lµm viÖc víi ng−êi nghÌo
Nh m« t¶ ë trªn th× lµm viÖc víi ng−êi nghÌo lµ mét th¸nh thøc nªn ®ßi hái ë
ng−êi lµm c«ng t¸c ph¸t triÓn:
CÇn gÇn gòi, ®ång c¶m vµ cã t×nh th−¬ng nhiÒu h¬n ®èi víi hä
§ßi hái sù tØ mØ, cô thÓ, s©u s¸t h¬n, cã liªn hÖ th−êng xuyªn
MÊt nhiÒu th−êi gian h¬n,
§ßi hái sù mÒm dÎo còng nh sù c−¬ng quyÕt h¬n
CÇn cã sù khÐo lÐo vµ ®éng viªn kÞp th−êi
5.2. Ph−¬ng ch©m lµm viÖc víi ng−êi nghÌo
Hé nghÌo ph¶i cã mong muèn vµ quyÕt t©m râ rµng trong viÖc c¶i thiÖn
t×nh tr¹ng cña m×nh. Dù ¸n hay c¸c ch−¬ng tr×nh kh¸c kh«ng thÓ lµm
thay mµ chØ t¸c ®éng ®Ó gia ®×nh thùc hiÖn ®−îc quyÕt t©m ®ã.
T¹o sù thay ®æi dÇn dÇn cho ng−êi nghÌo nhng ph¶i ®¶m b¶o ch¾c
ch¾n. Sù thay ®æi tr−íc hÕt cÇn ph¶i cã lµ thay ®æi vÒ nhËn thøc vµ
c¸ch lµm.
Lµm râ môc tiªu cña sù trî gióp vµ tr¸nh ®Ó hä hiÓu mét c¸ch ®¬n
thuÇn lµ chóng ta ®Õn ®Ó cho hä mét c¸i g× ®ã.
CÇn huy ®éng thªm sù quan t©m cña céng ®ång ®Ó t¨ng c−êng vai
trß, tr¸ch nhiÖm cña céng ®ång nh− c¸c c¬ quan ®oµn thÓ, chÝnh
quyÒn. Trong tr−êng hîp cã thÓ th× huy ®éng ng−êi th©n trong gia ®×nh
nh bè mÑ, anh chÞ em ruét, con c¸i, ng−êi trong dßng hä v.v… hç trî.
KhuyÕn n«ng cho ng−êi nghÌo kh«ng ph¶i chØ ®¬n thuÇn lµ chuyÓn
giao c«ng nghÖ hay hç trî vÒ mÆt kü thuËt, vËt t− v.v… mµ ph¶i thùc
sù lµ mét qu¸ tr×nh n©ng cao nhËn thøc, n¨ng lùc cña bé phËn d©n
nghÌo.
5.3. Kü thuËt chän lùa ®Ó khuyÕn c¸o
§iÒu then chèt lµ c¸c kü thuËt hay gi¶i ph¸p can thiÖp lùa chän ®Ó khuyÕn c¸o
cho ng−êi nghÌo ¸p dông ph¶i phï hîp víi ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng cña nh÷ng hé
- nghÌo ®Ó hä cã thÓ tù ®øng v÷ng trªn ®«i ch©n cña hä. §iÒu nµy gióp hä Ýt phô
thuéc vµo sù trî gióp vÒ ®Çu t− tõ bªn ngoµi kÓ c¶ khi sù hç trî tõ bªn ngoµi bÞ
chÊm døt. Nh÷ng kü thuËt hay gi¶i ph¸p can thiÖp ®−îc lùa chän ®Ó khuyÕn c¸o
ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu sau:
DÔ lµm, kh«ng phøc t¹p, chuyÓn dÇn tõ dÔ ®Õn khã,
Møc ®é rñi ro thÊp,
Yªu cÇu ®Çu t− tõ bªn ngoµi thÊp hoÆc võa ph¶i,
Huy ®éng ®−îc nguån lùc cña ng−êi d©n,
ThÞ tr−êng ®Çu ra kh«ng qu¸ bÊp bªnh nÕu ho¹t ®éng cho s¶n phÈm
b¸n ra thÞ tr−êng (cash crop etc).
5.4. Qui m« vµ tiÕn tr×nh thùc hiÖn
B¾t ®Çu víi qui m« nhá, chuyÓn dÇn tõ nhá ®Õn lín tuú thuéc vµo kinh
nghiÖm tÝch luü vµ tiÕn bé ®¹t ®−îc,
§¶m b¶o m−êi ®óng ®èi t−îng tham gia,
CÇn ph¶i ph©n tÝch kü khã kh¨n gÆp ph¶i trong mçi lo¹i h×nh ho¹t ®éng
trî gióp vµ lªn kÕ ho¹ch ho¹t ®éng khuyÕn n«ng chi tiÕt,
Ph¶i cã sù gi¸m s¸t chÆt chÏ viÖc triÓn khai c¸c ho¹t ®éng. Lªn kÕ
ho¹ch cô thÓ ®èi víi tõng hé hay mét nhãm hé gia ®×nh cã cïng chung
mét ho¹t ®éng vÒ lo¹i h×nh c«ng viÖc mµ hä cÇn ph¶i hoµn thµnh trong
mét kho¶ng th−êi gian nhÊt ®Þnh. NÕu cã thÓ ®−îc th× tæ chøc thµnh
chiÕn dÞch.
§¸nh gi¸ kÕt qu¶ c«ng viÖc theo tõng c«ng ®o¹n vµ rót bµi häc kinh
nghiÖm ®Ó c«ng viÖc ®−îc thùc hiÖn tèt h¬n.
Duy tr× häp ®Òu ®Æn víi c¸c hé tham ®Ó th¶o luËn nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i
hay míi n¶y sinh vµ ®Ò ra c¸c h−íng gi¶i quyÕt.
nguon tai.lieu . vn
