Xem mẫu
- Phßng vµ trÞ bÖnh cho t»m
I. BÖnh t»m gai
1. TriÖu chøng
! T»m bÞ nhiÔm bÖnh sÏ sinh tr−ëng, ph¸t triÓn
kh«ng ®ång ®Òu, lét x¸c kÐm, cã n¬i cßn gäi lµ
t»m xun..
! T»m chèn ngñ, da c¨ng bãng, ®èt h¬i ng¾n, vËn
®éng nhiÒu, hai bªn s−ên xuÊt hiÖn nhiÒu chÊm
®en nhá li ti .
! Trøng t»m bÞ nhiÔm bÖnh th× bÖnh sÏ ph¸t khi
t»m ë tuæi 1 - 3
! T»m nhiÔm bÖnh ë tuæi 1 - 3 th× sÏ ph¸t bÖnh ë tuæi 4 - 5
! Cuèi tuæi 5 vÉn ¨n b×nh th−êng, khi lªn nÐ th× xun l¹i, r¬i xuèng vµ chÕt
! NÕu ®Õn tuæi 5 míi m¾c bÖnh th× vÉn nh¶ t¬ kÐo kÐn nh−ng kÐn kh«ng tèt
2. Nguyªn nh©n vµ con ®−êng l©y nhiÔm
! Nguyªn nh©n: do bµo tö bÖnh gai x©m nhËp vµo c¬ thÓ qua ®−êng tiªu ho¸. Bµo tö bÖnh
gai chØ sinh s«i n¶y në trong c¬ thÓ sèng cña t»m hoÆc mét sè lo¹i c«n trïng.
! Con ®−êng l©y nhiÔm:
- NhiÔm qua ph«i (trøng) sÏ ph¸t bÖnh ë tuæi 1 ®Õn tuæi 3.
- NhiÓm bÖnh qua ®−êng tiªu ho¸ sÏ ph¸t ë tuæi 4-5.
- NÕu tuæi 4-5 nhiÔm bÖnh gai t»m vÉn kÕt kÐn nh−ng bÖnh sÏ l©y nhiÔm ®Õn trøng cña
®êi sau.
3. BiÖn ph¸p phßng trõ
! Lo¹i mäi l« trøng nhiÔm bÖnh gai trªn 5% (chñ yÕu ®èi víi c¸c c¬ së s¶n xuÊt gièng).
! Khö trïng nhµ nu«i vµ dông cô nu«i t»m b»ng dung dÞch Fooc-m«n 2% tr−íc vµ sau khi
nu«i t»m.
! S¸t trïng m×nh t»m qua c¸c tuæi b»ng v«i bét khi t»m ngñ vµ dËy.
II. BÖnh v«i
1. TriÖu chøng
! BÖnh ph¸t triÓn trªn con t»m kháe, quan
s¸t kü thÊy trªn th©n t»m cã lÊm chÊm
nhiÒu nèt trong suèt. Khi t»m chÕt Ên
vµo ®Çu, th©n vÉn ®µn håi, toµn th©n t»m
cøng vµ tr¾ng nh− v«i, ph©n h¬i nh·o,
miÖng øa n−íc.
! NhiÔm bÖnh ë tuæi 5 th× thêi gian ñ
bÖnh kÐo dµi 5-7 ngµy.
Ch−¬ng tr×nh S«ng Hång - th¸ng 4/2002 1
- 2. Nguyªn nh©n
! Do mét lo¹i nÊm cøng tr¾ng g©y nªn. NÊm bÖnh v«i b¸m trªn th©n t»m hoÆc c«n trïng
kh¸c. NÊm ph¸t triÓn víi nhiÖt ®é vµ Èm ®é nh− nhiÖt ®é vµ Èm ®é cña t»m −a thÝch .
! Con ®−êng l©y nhiÔm: th−êng lµ qua da, qua vÕt th−¬ng trªn da.
3. BiÖn ph¸p phßng trõ
! Khö trïng triÖt ®Ó nhµ vµ dông cô nu«i t»m, vÖ sinh tèt ®ång d©u, ñ ph©n t»m cÈn thËn
tr−íc khi bãn cho d©u. Trong nu«i t»m cÇn dïng v«i ®Ó hót Èm vµ vÖ sinh th©n t»m.
III. BÖnh vi rut
(Cßn gäi bÖnh bñng hay bÖnh nghÖ)
1. TriÖu chøng
! T»m nhá da c¨ng phång, trèn ngñ. T»m lín ®èt c¨ng
phång, cã mµu tr¾ng nhê, nÕu lµ t»m kÐn vµng th× cã
mµu vµng nghÖ hay bß lªn c¹p nong. T»m bß ®Õn ®Õn
®©u n−íc ch¶y ®Õn ®ã. NÕu m¾c bÖnh ë cuèi tuÇn 5
th× kÐn sÏ máng, t»m ch−a ho¸ nhéng ®· chÕt.
2. Nguyªn nh©n vµ con ®−êng l©y nhiÔm
! Nguyªn nh©n: do vi rót cã s½n trong c¬ thÓ t»m vµ
ngoµi m«i tr−êng, g©y ra khi gÆp ®iÒu kiÖn thêi tiÕt
thay ®æi ®ét ngét.
! Con ®−êng l©y nhiÔm: chñ yÕu qua ®−êng tiªu ho¸
(khi t»m ¨n ph¶i l¸ d© bÞ hÊp h¬i hoÆc «i, hÐo). Ngoµi
ra bÖnh cßn bÞ nhiÔm qua vÕt th−¬ng tªn da t»m.
3. BiÖn ph¸p phßng trõ
! Th«ng giã cho nhµ nu«i t»m tho¸ng vµ ®ãng cöa kÞp thêi khi thêi tiÕt thay ®æi.
! Tr−íc vµ sau løa t»m cÇn khö trïng b»ng n−íc v«i trong hoÆc foocmol
! Cho ¨n l¸ d©u t−¬i ngon, khi ph¸t hiÖn t»m bÞ bÖnh cÇn thay ph©n kÞp thêi vµ xö lÝ t»m dËy
b»ng v«i bét, lo¹i bá t»m bÖnh.
! Dïng thuèc Lôc mª tè, kh¸ng khuÈn ®a n¨ng (Trung Quèc).
- Phßng bÖnh: dïng 1 èng 2ml pha víi 0,5 lÝt n−íc phun lªn 5kg l¸ d©u. Cho t»m ¨n tõ
tuæi 2 ®Õn tuæi 5, mçi tuæi cho ¨n 1 - 2 lÇn, riªng tuæi 5 cho ¨n 1 lÇn/ngµy.
- Ch÷a bÖnh: dïng 2 èng pha víi 0,5 lÝt n−íc phun lªn 5 kg l¸ d©u, cho ¨n liÒn 2
b÷a/ngµy c¸ch nhau 6 - 8 giê (cho ¨n 2 - 3 ngµy liªn tôc).
Ch−¬ng tr×nh S«ng Hång - th¸ng 4/2002 2
- IV. BÖnh vi khuÈn (bÖnh trong)
1. TriÖu chøng
! T»m ®ang ¨n khoÎ chuyÓn sang kÐm ¨n, ho¹t
®éng chËm, da x¸m, ®Çu ngÈng cao, c¸c ®èt
th©n cã xu h−íng gi·n ra, ®Çu vµ toµn th©n
trong, chÕt ë thÓ cÊp tÝnh, kh«ng chÕt ë thÓ m·n
tÝnh.
2. Nguyªn nh©n g©y bÖnh
! Do vi khuÈn bÖnh trong g©y nªn qua con ®−êng
tiªu ho¸ (¨n d©u chÊt l−îng kÐm, «i hÐo), phßng
nu«i t»m bÝ h¬i, kh«ng th«ng tho¸ng.
3. BiÖn ph¸p phßng trõ
! Duy tr× ®iÒu kiÖn sèng thËt tèt, phßng nu«i cã nhiÖt ®é, ®é Èm vµ ¸nh s¸ng phï hîp víi
sinh lý ph¸t triÓn cña t»m, l¸ d©u cho t»m ¨n ph¶i ®¶m b¶o chÊt l−îng.
! Cho t»m ¨n l¸ d©u cã phun r−îu tái theo tØ lÖ 1 r−îu - 8 n−íc
! Dïng thuèc ho¸ häc: khi bÞ bÖnh cÇn dïng tuèc Kh¸ng khuÈn ®a n¨ng, Hång mª tè, Lôc
mª tè (1 èng pha víi 0,5 lÝt n−íc). Còng cã thÓ sö dông Penixilin ®Ó ®iÒu trÞ bÖnh t»m pha
theo tØ lÖ 2ml víi 0,5l n−íc phun cho 5 - 7 kg l¸ d©u ®Ó r¸o cho t»m ¨n.
V. BÖnh ngé ®éc
1. Nguyªn nh©n
! Ngé ®éc do ho¸ chÊt nh− thuèc trõ s©u, ph©n
bãn, ho¸ chÊt kh¸c (cÊp tÝnh)
! Ngé ®éc do khãi c«ng nghiÖp: lß g¹ch, lß ngãi
vµ bÕp than (m·n tÝnh).
2. TriÖu chøng
! Ngé ®éc do ho¸ chÊt: t»m ®ang ¨n m¹nh tù
nhiªn dõng ¨n, øa n−íc miÖng, ®Çu l¾c l− råi
chÕt, khi chÕt th©n co qu¾p.
! Ngé ®éc do khãi c«ng nghiÖp: t»m kh«ng chÕt
ngay, biÓu hiÖn cã nhiÒu m¶ng ®en tËp trung ë
gi÷a c¸c ®èt, da máng h¬n ch¹m vµo dÔ vì,
ch¶y n−íc xanh (thøc ¨n).
3. BiÖn ph¸p phßng trõ
! Ngé ®éc do khãi c«ng nghiÖp: nªn röa l¸ d©u b»ng n−íc v«i trong, sau ®ã röa n−íc s¹ch,
®Ó r¸o cho t»m ¨n.
! Ngé ®éc do ho¸ chÊt: cÇn thay ph©n kÞp thêi, dïng dông cô s¹ch, cho t»m ¨n l¸ d©u ngon
cã phun n−íc ®−êng + vitamin C 5%, th«ng giã phßng nu«i.
Ch−¬ng tr×nh S«ng Hång - th¸ng 4/2002 3
- VI. Ruåi h¹i t»m (nhÆng)
1. T¸c h¹i
! NhÆng h¹i chñ yÕu vµo mïa hÌ, ®Î
trøng trªn m×nh t»m. Trøng në, dßi
chui vµo ®Ó l¹i vÕt ®en trªn m×nh
t»m. Khi dßi ®Éy søc chui ra ho¸
nhéng lµm cho t»m chÕt, ë giai
®o¹n kÐn lµm cho kÐn thñng ®Çu
kh«ng −¬m t¬ ®−îc.
2. BiÖn ph¸p phßng trõ
! BiÖn ph¸p phßng: dïng mµnh ng¨n kh«ng cho nhÆng vµo phßng t»m.
! BiÖn ph¸p trõ b»ng thuèc ho¸ häc : diÖt trøng ruåi b»ng c¸ch phun Bi58 lªn m×nh t»m víi
tØ lÖ 1/500, phun 1 lÇn vµo ngµy thø 3 ë tuæi 4 vµ ngµy thø 2, 4,6 ë tuæi 5. Phun vµo buæi
chiÒu ®Ó lµm trøng do nhÆng ®Î buæi s¸ng r¬i khái m×nh t»m, kh«ng në ®−îc thµnh dßi.
VII. Phßng trõ tæng hîp bÖnh h¹i t»m
! Khö trïng: phun n−íc Èm nong, ®òi tr−íc khi tiÕn hµnh khö trïng míi cã hiÖu qu¶.
! Dïng n−íc v«i trong s¸t trïng ®Ó diÖt nÊm, bµo tö bÖnh gai, bÖnh trong ®Çu vµ bÖnh bñng.
Cã thÓ dïng Foocmol 2% - 5% ®Ó khö trïng.
! Phßng nu«i t»m dÔ ®iÒu chØnh nhiÖt ®é khi cÇn (th«ng tho¸ng mïa hÌ, Êm ¸p mïa ®«ng).
! Kü thuËt nu«i: vÖ sinh m«i tr−êng s¹ch sÏ, cho ¨n theo tiªu chuÈn vµ chÊt l−îng l¸ d©u
®óng ®é tuæi, phï hîp víi sinh tr−ëng cña t»m.
! C¸c chÊt dinh d−ìng vµ bæ sung thuèc kh¸ng sinh
- Khi l¸ d©u non hoÆc qu¸ giµ sÏ thiÕu chÊt dinh d−ìng, cã thÓ bæ sung b»ng c¸ch phun
mét sè lo¹i thuèc bæ nh− B1, B12, B6 vµ Bcomplec.
- Cho ¨n thuèc phßng bÖnh nh− Penixilin vµ Ampixilin, r−îu tái.
- C¸ch cho ¨n phun dung dÞch Penixilin hoÆc Ampixilin pha theo tØ lÖ 2ml víi 0.5l n−íc
phun ®Òu lªn 5 - 7kg l¸ d©u, ®Ó r¸o cho t»m ¨n.
- R−îu tái t¨ng søc ®Ò kh¸ng cho t»m: dïng 2 - 3 gam tái + 100ml r−îu lµm dung dÞch,
lÊy dung dÞch pha theo tØ lÖ 2ml + 0,5 lÝt n−íc phun lªn l¸ d©u cho t»m ¨n.
Ch−¬ng tr×nh S«ng Hång - th¸ng 4/2002 4
nguon tai.lieu . vn
