Xem mẫu
- TAÏP CHÍ KHOA HOÏC ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 23 (48) - Thaùng 12/2016 Phong trào đấu tranh đòi quyền lợi của phụ nữ Nam Bộ (1936 – 1939) Southern Women fought for women rights (1936 – 1939) TS. Phạm Phúc Vĩnh Trường Đại học n Pham Phuc Vinh, Ph.D. Saigon University Tóm tắt B báo cung cấp những tư l ệu về cuộc đấu tranh dân chủ công kha đầu t ên trong lịch sử của Phụ nữ Nam Bộ g a đoạn từ 1936 đến 1939, phân tích, đánh g á về kết quả, ý nghĩa của cuộc đấu tranh n y đố vớ quá trình vươn lên tự khẳng định mình của Phụ nữ Nam Bộ. Từ khóa: phụ nữ, Nam Bộ, Phụ nữ Nam Bộ, dân chủ, Đông Dương đại hội. Abstract By providing information about the first public democratic struggling by Southern women from 1936 to 1939, this article analyzes and evaluates the results of the struggle and its meaning to the self- developing process of Southern women. Keywords: women, South, South women, democracy, Indochina Congress. 1. Đặt vấn đề d ễn đ n b n luận v tuyên truyền cho Từ cuố thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX, “Chủ nghĩa nữ quyền”, bênh vực cho quá trình t ếp b ến văn hóa V ệt - Pháp d ễn quyền lợ của phụ nữ, nhưng rất t ếc l nó ra mạnh mẽ ở Nam Bộ đã l m xuất h ện chỉ mớ dừng lạ ở v ệc g óng lên t ếng những quan n ệm mớ mẽ về va tr của chuông thức tỉnh đố vớ Phụ nữ, c n v ệc ngườ phụ nữ trong xã hộ . Nam Bộ trở lãnh đạo họ đấu tranh để h ện thực hoá th nh nơ khở xướng những tư tưởng mớ những ước mơ đó vẫn c n bị bỏ lửng. về g ả phóng phụ nữ: năm 1918, lần đầu Năm 1936, những tư tưởng bênh vực t ên ở Nam Bộ, chủ trương xây dựng v cho quyền lợ của nữ g ớ , g ả phóng phụ g áo dục nữ g ớ , từng bước g úp họ t ến bộ nữ được h ện thực hóa bằng những hoạt để tự đứng lên g ả phóng mình đã được tờ động đấu tranh công kha , rộng khắp v hết Nữ g ớ chung nêu lên(1). sức sô động ở Nam Bộ kéo d đến năm Năm 1929, tờ Phụ nữ Tân văn do bà 1939. Cuộc đấu tranh đã d ễn ra như thế Nguyễn Đức Nhuận l m chủ bút vớ tôn n o, kết quả v ý nghĩa ra sao? Đó l chỉ: “Phấn son tô điểm sơn hà/Làm cho rõ những vấn đề sẽ được g ả quyết trong b mặt đàn bà nước Nam” đã trở th nh một v ết này. 73
- 2. Nội dung Đông Dương đạ hộ được th nh lập, Đảng 2.1. Bối cảnh dẫn đến phong trào Cộng sản Đông Dương đã công bố một dân chủ 1936 – 1939 ở Nam Bộ Thư ngỏ gử các đảng phá , tổ chức quần ữa năm 1936, Mặt trận nhân dân chúng, các hộ á hữu, các tổ chức công Pháp do lãnh tụ đảng Xã hộ Pháp – Léon nông binh, phụ nữ... tuyên bố công kha Blum đứng đầu đã g nh được thắng lợ quan đ ểm v thá độ ủng hộ cuộc vận động trong cuộc tổng tuyển cử. Chính phủ của Đông Dương đạ hộ v đưa ra bản đề nghị Léon Blum đã đưa ra một số chủ trương 12 đ ểm l m cơ sở cho v ệc đề ra những t ến bộ đố vớ các nước thuộc địa như: thả nguyện vọng chung cho nhân dân Đông tù chính trị, lập Ủy ban đ ều tra tình hình Dương như: “phổ thông đầu ph ếu”, “l m thuộc địa, cả cách xã hộ cho ngườ lao v ệc như nhau thì t ền lương như nhau, động. Để tr ển kha chủ trương đó, Chính không phân b ệt đố xử”, “tự do ngôn luận, phủ Mặt trận nhân dân Pháp có kế hoạch tự do hộ họp”, “truyền bá g áo dục” v đặc cử một phá đo n đến đ ều tra tình hình b ệt l đ ểm 12 của thư ngỏ n y nêu rõ: thuộc địa ở Đông Dương. “giải phóng phụ nữ, phụ nữ phải được Được t n Ủy ban đ ều tra tình hình hưởng mọi quyền lợi chính trị và kinh tế thuộc địa Đông Dương của chính phủ Pháp ngang với nam giới”(5). sắp sang, tầng lớp tr thức yêu nước, một Lờ tuyên bố ủng hộ phong tr o Đông số đảng v ên của Đảng Cộng sản Đông Dương đạ hộ v đề nghị 12 đ ểm của Dương cùng vớ các lực lượng t ến bộ v Đảng Cộng sản Đông Dương đã thúc đẩy g a cấp tư sản ở Nam Bộ đã phát động phong tr o đấu tranh dân chủ công kha phong trào vận động nhân dân Đông của nhân dân V ệt Nam, trong đó mạnh mẽ Dương t ến tớ một cuộc Đạ hộ để tập nhất l ở Nam Bộ trong g a đoạn 1936 - hợp nguyện vọng của các g ớ , các g a 1939. cấp, tầng lớp... gử lên phá đo n đ ều tra 2.2. Phong trào đấu tranh của n y. Ng y 29/7/1936, Nguyễn An N nh Phụ nữ Nam Bộ giai đoạn 1936 - 1939 cho đăng trên báo “Tranh đấu” (La Lutte) 2.2.1. Các hoạt động đấu tranh của lờ kêu gọ th nh lập Uỷ ban Trù bị Đông nữ giới ở Nam Bộ Dương Đạ hộ nhằm thu thập nguyện vọng Trong những năm 1936 – 1939, cùng của quần chúng, t ến tớ tr ệu tập Đạ hộ vớ hoạt động đấu tranh chung của các g a Đạ b ểu của nhân dân Đông Dương. cấp, tầng lớp nhân dân Nam Bộ những Ng y 13/8/1936, Hộ nghị trù bị của Ủy ngườ phụ nữ Nam Bộ đã tích cực tham g a ban lâm thờ tr ệu tập Đông Dương đạ hộ được v o phong tr o Đông Dương đạ hộ v tr ệu tập tạ t a soạn báo V ệt Nam (Sài Gòn). đồng thờ c n lập một Ủy ban vận động Tạ cuộc họp n y, Nguyễn An N nh đã khẳng r êng của nữ g ớ để t ến h nh vận động định: “Trong Ủy ban triệu tập phải có các đại xây dựng một bản yêu sách r êng đ quyền biểu thợ thuyền cử ngay trong giai cấp thợ lợ cho phụ nữ v cho dân tộc. Trong v ng thuyền”(2). Cuộc họp đã cử ra Ủy ban lâm thờ 2 tháng (tháng 8 và tháng 9/1936), trên (thường gọ l Lâm ủy) gồm 19 đạ b ểu, trong to n Nam Bộ có đến hơn 600 Ủy ban h nh đó có 3 đạ b ểu công nhân, 3 nông dân, 3 phụ động được th nh lập(6), trong các Ủy ban nữ(3), 4 báo chí v 6 trí thức, tư sản(4). n y đều có sự tham g a của nữ g ớ (7). Tháng 8/1936, sau kh Ủy ban trù bị Khở đầu cho phong tr o đấu tranh của 74
- phụ nữ Nam Bộ g a đoạn 1936 – 1939 là khắp Nam Bộ: cuộc Mít-t nh ng y 13/8/1936 của khoảng Mở đầu có thể kể đến l b báo “Phụ 400 phụ nữ tạ rạp hát Th nh Xương ( nữ vớ Đông Dương Đạ hộ ” của nữ đảng n), tạ đây họ đã nó lên nguyện vọng v ên Đảng Cộng sản Đông Dương Nguyễn của g ớ mình: “Phụ nữ chúng tôi chiếm Thị Lựu vớ ha tác g ả khác l Nguyễn Thị hơn phân nửa dân số, mà lại là những Thu v Ma Huỳnh Hoa đăng trên báo Hồn người bị áp bức bóc lột nhất. Nào là thập trẻ (tập mớ số 11, ra ng y 20/8/1936). Bài nữ viết vô, nào là tam tòng tứ đức, nội trợ báo v ết: “Chị em phụ nữ không có đại tề gia, cử án ngang mày v.v... Đã cùng biểu bênh vực quyền lợi như đại đa số chung số phận người dân mất nước còn bị những quần chúng thuộc giai cấp bị bóc nam giới xem thường. Chị em ta nên noi lột, lại còn chịu thiệt thòi khác. Anh em bên gương Bà Trưng, Bà Triệu, phá xiềng xích nam giới đã thành lập ủy ban để cổ động nô lệ, đoàn kết đòi tự do, bình đẳng với kêu toàn thể giai cấp bị áp bức ở Đông nam giới, chung lưng chống phong kiến Dương liên hiệp lại và chọn người tổ chức thực dân, tiến theo phụ nữ thế giới”(8). và tham dự Đông Dương đại hội để bênh T ếp theo sự k ện trên, nh ều hoạt động vực quyền lợi cho mình. Chị em chúng ta đấu tranh của nữ g ớ t ếp tục d ễn ra ở cũng phải có Đại hội Đông Dương để bênh nh ều địa phương Nam Bộ: Cuố năm 1936, vực và đòi quyền lợi cho chúng ta. Chỉ có ở Phước Long (Rạch á), trên 2000 ngườ , mình lo cho mình mới thành việc”(10). trong đó đa số l phụ nữ đã tổ chức một T ếp đến l Truyền đơn của Uỷ ban cuộc b ểu tỉnh kéo d 3 ng y đ các quyền h nh động Phụ nữ B Đ ểm – a Định vớ dân s nh; Ng y 12/2/1937, 700 thợ dệt kêu gọ : “Hỡi toàn thể chị em! Hơn 25 (trong đó đạ đa số l phụ nữ) ở quận Chợ triệu nhân dân trên mãnh đất Đông Dương Mớ , tỉnh Long Xuyên đã tổ chức bã công đang lầm than vất vả. Dưới ánh sáng mặt đ g ảm g ờ l m v ệc; Ng y 21/8/1937, trời, mấy mươi vạn đồng bào đang sống phụ nữ tỉnh Bến Tre đã tổ chức tổng bã ngủ chết say. Chị em phụ nữ chúng ta cũng công của những nông dân đ cấy trên to n đồng chung chịu cái cảnh đớn đau khổ cực tỉnh; Tính trong năm 1937, chung quanh ấy. Ngoài xã hội, chị em chúng ta bị bóc n có tổng cộng 14 cuộc bã thị được lột, áp bức, áp bức một cách hết sức giã đưa t n trên báo chí(9), đặc b ệt trong tháng man (dã man), tàn nhẫn. Trong gia đình, 12/1938, phụ nữ Hóc Môn, Hạnh Thông phụ nữ chúng ta còn bị nhiều tầng chuyên Tây, Vấp ( a Định) tổ chức bã thị kéo chế đè ép, nặng nề. Chị em chúng ta bị chế d 3 ng y chống tăng thuế chợ. độ phong kiến hủ bại giam hãm nơi cõi đời Trên mặt trận truyền thông, những bất tối tăm nhu nhược. Làm thân gái phải bị bình bị dồn nén của Phụ nữ đã nổ tung trên muôn điều ràng buộc, nào “tam tùng tứ những trang báo. Hoạt động n ấn v phát đức”, nào “khuê môn bất xuất”, chẳng truyền đơn, xuất bản báo chí để tuyên chút học hành cho được hiểu rộng thấy xa; truyền vận động chị em phụ nữ ủng hộ v chỉ để ở nhà lo việc trách cá nồi cơm, đến tham g a Đông Dương đạ hộ để đ quyền lớn lên về việc lương duyên của mình cũng lợ cho nữ g ớ d ễn ra một cách mạnh mẽ. không có quyền tự do quyết định”(11). Những b báo, những bản truyền đơn vớ Tạ C Mau, Uỷ ban h nh động Phụ lờ lẽ phản kháng mãnh l ệt được phát h nh nữ C Mau ra truyền đơn tố cáo chế độ 75
- thuộc địa đã l m cho những ngườ phụ nữ mặt khác lạ tìm cách hạn chế các cuộc đấu V ệt Nam “chẳng những phải chịu chung tranh v từ sau phong tr o chuẩn bị đón một kiếp sống vô hạnh phúc như anh em phá đo n do Just n odart dẫn đầu sang nam giới: sống không tự do, sống bị đoạ đ ều tra tình hình dân chủ ở Đông Dương đày, sống cùng, sống cực, sống như câm v đón to n quyền Đông Dương Jules như điếc... lại còn chịu nhiều nỗi thiệt thòi Brév é (năm 1937), phong tr o đấu tranh hơn anh em nam giới nữa: ... làm một công của Phụ nữ Nam Bộ cũng bắt đầu lắng việc như đàn ông mà tiền công thì chủ lại xuống cùng vớ tình hình chung của phong trả ít hơn,... Về phương diện chính trị thì tr o dân chủ trong cả nước. Đến năm 1939, chị em phụ nữ bị thiệt thòi cả trăm phần phong tr o dừng hẳn v chuyển v o hoạt trăm...Về phương diện xã hội thì lại càng động bí mật. tồi tệ. Giáo dục, vệ sinh không ai ngó ngàn 2.2.2. Một số kết quả bước đầu và đến...”(12). ý nghĩa của phong trào Cùng vớ v ệc lên án những bất công Tuy chưa g nh được thắng lợ như m Phụ nữ phả gánh chịu trong xã hộ , các mong muốn, nhưng phong tr o đ quyền Ủy ban h nh động phụ nữ ở Nam Bộ đã lợ của phụ nữ ở Nam Bộ năm 1936 đã có đưa ra nh ều yêu sách th ết thực l ên quan những tác động lớn, góp phần buộc thực đến quyền bình đẳng v lợ ích của phụ nữ dân Pháp phả quan tâm hơn đến quyền lợ trong xã hộ cũng như trong cuộc sống của phụ nữ. Nghị định về cả cách xã hộ h ng ng y: Uỷ ban h nh động Phụ nữ (11/10/1936) của chính quyền thực dân quy Gòn đ “Nam nữ phổ thông đầu phiếu, định: “Ngày làm việc của công nhân viên phổ thông giáo dục, mở thêm trường dạy chức, công hay tư, nam hay nữ... đều không nghề cho phụ nữ. Được làm việc trong các được quá 9 giờ kể từ ngày 01/01/1937 và công sở, làm việc đồng giờ phải đồng tiền không được qúa 8 giờ kể từ ngày lương, tăng tiền lương, giảm giờ làm. Lập 01/01/1938 (Khoản 1)”; “Không được bắt nhà bảo sanh khắp thành thị và thôn quê. đàn bà con gái bất kì bao nhiêu tuổi làm Lập trường và chỗ thể dục cho phụ nữ. Bỏ đêm trong các nhà máy (Khoản 5)”(16). thuế chợ. Lập viện dục anh (nhà trẻ) khắp T ếp đến, ng y 30/12/1936, chính thôn quê và các công xưởng”(13), Uỷ ban quyền thực dân c n ra t ếp một sắc lệnh, h nh động Phụ nữ B Đ ểm – a Định lạ trong đó có một số đ ều khoản có lợ hơn yêu sách “nghỉ một tháng trước và sau khi cho công nhân nữ, cụ thể trong chương 3 đẻ được lãnh trọn lương. Mở quỹ cứu tế quy định: “công nhân phụ nữ có quyền cho phụ nữ nghèo nàn và thất nghiệp. Giúp nghỉ 8 tuần liên tiếp trong thời kì sinh đẻ, tiền cho con em nghèo đi học, mở trường chủ không vì lẽ gì mà thôi mướn người phụ dạy đêm cho phụ nữ...”(14) và Uỷ ban h nh nữ nghỉ đẻ, nếu ngược lại thì người chủ động Phụ nữ C Mau thì đ “quyền ứng phải bồi thường thiệt hại, trong trường hợp cử và tuyển cử cho phụ nữ”(15). chủ không bồi thường thiệt hại thì người Trước sự phát tr ển ng y c ng mạnh phụ nữ công nhân bị mất việc kia có quyền mẽ của phong tr o đấu tranh đ dân s nh kiện ra toà mà không tốn tiền”(17). dân chủ của nhân dân Đông Dương nó Các cuộc b ểu tình, bã thị của phụ nữ chung v Phụ nữ Nam Bộ nó r êng, chính trong g a đoạn 1936 – 1939 ở Nam Bộ đều quyền thực dân một mặt có sự nhượng bộ, thu được một số kết bước đầu: đốc phủ 76
- Long (Rạch á) phả g ả quyết các yêu của các g a cấp, lực lượng chính trị yêu cầu của nông dân, quận trưởng Hóc Môn nước ở Nam Bộ. Hoạt động mạnh mẽ của phả mờ ban đạ d ện bạn h ng lên thương phong tr o đã buộc chính quyền thực dân lượng v chấp nhận không tăng thuế chợ phả có những chính sách thể h ện sự để chấm dứt bã thị…. nhượng bộ, đáp ứng một phần những yêu Mặc dù thắng lợ của cuộc vận động sách chính đáng của nữ g ớ trong các dân chủ 1936 của Phụ nữ Nam Bộ c n phong tr o đấu tranh n y. kh êm tốn, nhưng phong tr o có ý nghĩa Nếu như trong phong tr o 1930 – hết sức to lớn: 1931, phụ nữ chỉ đóng va tr l một lực Thứ nhất, đó l bằng chứng thực tế lượng hỗ trợ trong các cuộc đấu tranh của cho thấy, Phụ nữ Nam Bộ nó r êng v Phụ công nhân, nông dân... thì trong cuộc vận nữ V ệt Nam nó chung ho n to n không động dân chủ 1936 - 1939, Phụ nữ V ệt phả l một lực lượng chỉ b ết chờ ngườ Nam m trong đó t êu b ểu l Phụ nữ Nam khác đ đ quyền lợ cho mình m họ ho n Bộ đã trở th nh một lực lượng mạnh mẽ, to n có khả năng chủ động đứng lên không góp phần quan trọng cho lực lượng cách những đấu tranh cho quyền lợ của mình mạng V ệt Nam. Nếu được vận động, tập m c n cho cả quyền lợ của dân tộc. hợp v lãnh đạo kịp thờ thì Phụ nữ V ệt Thứ hai, những hoạt động đấu tranh Nam sẽ trở th nh một lực lượng quan trọng của phụ nữ Nam Bộ đã góp phần tạo nên góp phần tạo nên sức mạnh to lớn của cách th nh công của phong tr o dân chủ 1936 – mạng V ệt Nam trong mọ thờ đạ . 1939 ở Nam Bộ nó r êng v cả nước nó Chú thích chung, đồng thờ tạo t ền đề cho những (1) Tờ Nữ giới chung do b ương Nguyệt Anh hoạt động đấu tranh của phụ nữ trong (con gá cụ Nguyễn Đình Ch ểu) l m chủ bút. phong tr o yêu nước ở Nam Bộ trong au 5 tháng hoạt động, tờ báo n y đã bị chính những g a đoạn lịch sử t ếp theo. quyền thực dân đình bản vĩnh v ễn. (2) 3. Kết luận Dương Trung Quốc (2005), Việt Nam những sự kiện lịch sử (1919-1945), Nxb áo dục, Phong tr o đấu tranh dân chủ công HN, tr. 253. kha của Phụ nữ Nam Bộ trong g a đoạn (3) Theo Tổ sử Phụ nữ Nam Bộ, ba đạ b ểu nữ: 1936 - 1939 tuy d ễn ra trong bố cảnh Nguyễn Thị Lựu, Trần Thị Đầy v Nguyễn th ếu k nh ngh ệm, nhưng quy mô v tính Thị Lương. (4) chất của nó hết sức to lớn v mạnh mẽ, nộ Dương Trung Quốc (2005), Sách đã dẫn, dung đấu tranh phong phú, các yêu sách tr. 253. (5) không chỉ dừng lạ ở v ệc thức tỉnh nữ g ớ , Nguyễn Th nh (1985), Cuộc vận động Đại hội Đông Dương năm 1936, Nxb Tp. HCM, đ các quyền lợ k nh tế, đ quyền bình tr.45. đẳng g ớ m c n tố cáo sự bất công của xã (6) Tổ sử Phụ nữ Nam Bộ (1989), Truyền thống hộ thực dân đố vớ phụ nữ, đ hỏ các cách mạng của Phụ nữ Nam Bộ thành đồng, quyền lợ chính trị cho nữ g ớ . Nxb Tp. HCM, tr. 67. (7) Phong tr o đấu tranh đ quyền lờ của Theo Tổ sử Phụ nữ Nam Bộ thì nh ều chị em Phụ nữ Nam Bộ trong g a đoạn 1936 – Phụ nữ ở n đã tích cực tham g a Ủy ban trù bị Đông Dương đạ hộ (Nguyễn Thị 1939 l kết quả của sự vận dụng sáng tạo Lựu, Nguyễn Thị K m – báo Phụ nữ Tân Văn, chủ trương của Đảng Cộng sản Đông Nguyễn Thị Lương); Nh ều tỉnh khác ở Nam Dương v sự hoạt động chủ động, tích cực Bộ có phụ nữ tham g a Ủy ban h nh động cấp 77
- tỉnh: Chị Ngọc Thơ ở Mĩ Tho; Chị Ngô Thị TÀI LIỆU THAM KHẢO Huệ, Nguyễn Thị Lan, Nguyễn Thị Đính ở 1. Bảo t ng cách mạng V ệt Nam (2004), Truyền Rạch á; Chị Lý Thị X nh, Nguyễn Thị đơn cách mạng trước tháng 9 năm 1945, Nxb Cứng, Đ nh Thị T ếu, Trần Thụy L ễu ở Long CTQ , H Nội. Xuyên; Chị Cẩm Thượng ở Bến Tre…. (8) Hộ l ên h ệp Phụ nữ Tp. Hồ Chí M nh 2. Cục Lưu trữ Nh nước – TT lưu trữ Quốc g a (2004), Tên gọi và quá trình phát triển của 1 (2001), Tuyên truyền Cách mạng trước năm phong trào phụ nữ thành phố Hồ Chí Minh 1945 (Sưu tập tài liệu lưu trữ), Nxb Lao qua các thời kỳ, Động, H Nộ . http://www.phunu.hochiminhcity.gov.vn/qua- 3. Đảng Cộng sản V ệt Nam (1998), Văn kiện trinh-phat-trien-post250.html, truy cập ng y Đảng toàn tập (tập 1, 2), Nxb CTQ , H Nộ . 12/12/2016. 4. Lê Mậu Hãn (Chủ b ên) (1998), Đại cương (9) Tổ sử Phụ nữ Nam Bộ (1989), Sách đã dẫn, tr. 70. lịch sử Việt Nam, tập 3, Nxb D, H Nộ . (10) Nguyễn Th nh (1985), Sách đã dẫn, tr. 45. 5. Hộ l ên h ệp Phụ nữ Tp. Hồ Chí M nh (11) Cục Lưu trữ Nh nước – TT Lưu trữ Quốc g a (2004), Tên gọi và quá trình phát triển của 1 (2001), Tuyên truyền Cách mạng trước năm phong trào phụ nữ thành phố Hồ Chí Minh 1945 (Sưu tập tài liệu lưu trữ), Nxb Lao qua các thời kỳ, Động, HN, tr. 198, 199. (12) http://www.phunu.hochiminhcity.gov.vn/qua- Cục Lưu trữ Nh nước – TT Lưu trữ Quốc g a trinh-phat-trien-post250.html, truy cập ng y 1 (2001), Sách đã dẫn, tr. 213 - 215. 12/12/2016. (13) Cục Lưu trữ Nh nước – TT Lưu trữ Quốc g a 1 (2001), Sách đã dẫn, tr. 148. 6. Dương Trung Quốc (2005), Việt Nam những (14) sự kiện lịch sử (1919-1945), Nxb áo dục, Cục Lưu trữ Nh nước – TT Lưu trữ Quốc g a HN, tr. 253. 1 (2001), Sách đã dẫn, tr. 202. (15) Cục Lưu trữ Nh nước – TT Lưu trữ Quốc g a 7. Nguyễn Th nh (1985), Cuộc vận động Đại hội 1 (2001), Sách đã dẫn, tr. 216. Đông Dương 1936, Nxb Tổng hợp TP.HCM. (16) Tổ sử Phụ nữ Nam Bộ (1998), Sách đã dẫn, 8. Tổ sử Phụ nữ Nam Bộ (1989), Truyền thống tr.64. cách mạng của Phụ nữ Nam Bộ thành đồng, (17) Tổ sử Phụ nữ Nam Bộ (1998), Sách đã dẫn, Nxb Tổng hợp TP.HCM. tr. 64. Ngày nhận bài: 07/11/2016 Biên tập xong: 15/12/2016 Duyệt đăng: 20/12/2016 78
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học