Xem mẫu
- www.100hanoi.com Ban D án Hà N i Tôi Yêu Phoá coå Haø Noäi
® HDINVESTMENT.JSC
Đ i L 1000 năm Thăng Long
Ch u trách nhi m: Đinh Ti n Hoàng | Biên t p: Tr n Th Hư ng | Hi u ñính: Nguy n Vũ Hoàng Linh
2010
Haø Noäi Toâi Yeâu
1
www.100hanoi.com
- www.100hanoi.com Phoá coå Haø Noäi
Hà N i luôn là m t ñ a danh văn hóa, kinh t , chính tr c a c nư c. Tìm hi u các thông
tin v kinh t , văn hóa, gi i trí….c a Hà N i luôn là m t nhu c u thi t y u c a nhi u t ng
l p nhân dân. Bên c nh ñó, năm 2010 là năm quan tr ng, v i r t nhi u nh ng d p l k
ni m l n, ñ c bi t là ñ i l 1000 năm Thăng Long. Đây là m t c t m c văn hóa, l ch s
ñư c quan tâm c a c trong và ngoài nư c. Đó chính là lí do chúng tôi l a ch n ch ñ
v Hà N i ñ ñ nh hư ng n i dung cho d án chu i website Hà N i.
D án chu i website v Hà N i mang tên Hà N i Tôi Yêu ñư c công ty CP ĐT Hoàng
Đ t tri n khai th c hi n t tháng 2 năm 2010. V i nh ng n l c, tâm huy t và tình yêu
dành cho Hà N i, các thành viên ban d án ñã cho ra nh ng s n ph m văn hóa gây
ñư c n tư ng v i ñ c gi yêu Hà N i.
Đ i L 1000 năm Thăng Long ñang ñ n r t g n, d án cũng ñang ñi vào giai ño n g p
rút hoàn thành ñ hòa chung không khí c a ngày Đ i L .
D án là m t b c tranh t ng th , ñi t nh ng s ki n g n v i Đ i L , cũng như nh ng
góc sâu trong tâm h n Hà N i, nh ng n p s ng, nh ng c m xúc c a ngư i Hà N i.
Bên c nh vi c xây d ng và hoàn thi n chu i website v Hà N i, Ban d án còn cho ra
m t nh ng n ph m v Hà N i. Chúng tôi ñã dành nhi u tâm huy t ñ xây d ng T sách
Hà N i v i nh ng n ph m ñi n t ñư c t ng mi n phí cho quý b n ñ c. Chúng tôi hi
v ng nh ng tâm huy t này s mang l i cho quý b n ñ c yêu Hà N i nh ng ñi u thú v .
Tư li u chúng tôi s d ng ñ th c hi n nh ng n ph m này hoàn toàn ñư c sưu t m và
biên t p t các ngu n trên Internet nên không tránh ñư c nh ng thi u sót. M t s tư li u
do l y các ngu n th c p, nên chúng tôi không th trích d n ngu n ñ y ñ . Chúng tôi
mong nh n ñư c s thông c m t các tác gi .
Xin chân thành c m ơn và mong nh n ñư c nh ng góp ý t phía b n ñ c!
Ban d án
Haø Noäi Toâi Yeâu
2
www.100hanoi.com
- www.100hanoi.com Phoá coå Haø Noäi
M cL c
Nh ng con ph mang tên “Hàng”................................................................................. 4
Ph Hàng B c............................................................................................................... 7
Ph Hàng Bu m ......................................................................................................... 10
Ph Hàng Hài ............................................................................................................. 13
Ph Hàng Cót ............................................................................................................. 17
Ph Mã Mây................................................................................................................ 18
Ph Hàng Nón ............................................................................................................ 20
Ph Hàng B .............................................................................................................. 22
Ph Hàng Gai ............................................................................................................. 24
Ph Hàng Thi c .......................................................................................................... 26
Ph Hàng Khay........................................................................................................... 28
Ph Hàng Đi u ........................................................................................................... 30
Ph Hàng Da .............................................................................................................. 32
Ph Hàng Gà .............................................................................................................. 34
Ph hàng chi u........................................................................................................... 36
Ph Hàng Gi y ........................................................................................................... 39
Ph Hàng Tre ............................................................................................................. 41
Ph Hàng Thùng......................................................................................................... 43
Ph Hàng Bè .............................................................................................................. 45
Ph Hàng Bông .......................................................................................................... 47
Ph Hàng Đ u ............................................................................................................ 50
Ph hàng Hòm............................................................................................................ 51
Ph C u Đông ............................................................................................................ 53
Ph Hàng Mu i ........................................................................................................... 55
Ph Hàng Đ ng .......................................................................................................... 56
Ph Hàng Ngang ........................................................................................................ 58
Ph Hàng M m........................................................................................................... 61
Ph Hàng Mã.............................................................................................................. 63
Ph Phúc Ki n ............................................................................................................ 65
Ph hàng Gi y ............................................................................................................ 67
Ph Hàng Than........................................................................................................... 69
Ph Hàng Hài, Hàng L xưa ...................................................................................... 72
Haø Noäi Toâi Yeâu
3
www.100hanoi.com
- www.100hanoi.com Phoá coå Haø Noäi
Nh ng con ph mang tên “Hàng”
Theo T ng t p nghìn năm văn hi n Thăng Long, con s “Ba sáu” ph phư ng có l ch là
s tư ng trưng như ñi u hát c a ñình 36 gi ng, trong Binh thư 36 chư c, ñánh c 36
nư c, ch th c ra Hà N i có g n 80 ch Hàng tên ph , sang th k m i m t ñi g n 20
ch .
M t d c ph Hàng Gai (bán lư i ñánh cá làm b ng s i gai vì g n H Thái C c), Hàng
Bông có Hàng Bông Đ m, Hàng Bông L , Hàng Bông C a Quy n, hai bên có Hàng
Mành, Hàng Hòm, Hàng Nón, Hàng Tr ng (còn g i là Hàng Thêu). Khu ph c nhi u
Hàng nh t: Hàng Thi c, Hàng Đi u, Hàng Đ ng, Hàng Bát S , Hàng Bát Đàn, Hàng V i
Thâm, Hàng S t, Hàng B a (nay là Lò Rèn), Hàng Rươi, Hàng Lư c, Hàng Chai (chính
ra là ngõ Chè Chai m i chính xác), Hàng Cân, Hàng Sơn (món ngon Ch Cá ñã chi m
l y tên này, thành ra ph Ch Cá). Nhi u ph khác n a như Hàng Qu t n m trên ph
Hàng Đàn cũ, còn Lương Văn Can l i n m ñè lên ph Hàng Qu t. Hàng Bún n m tít phía
Quán Thánh, trong khi Hàng Cháo d t sang g n sân v n ñ ng Hàng Đ y. Ph Hàng Đũa
là ñâu, là ph Ngô S Liên. Còn Hàng Khay l i n m k bên H Gươm, trong khi Hàng
Giò là ñ u ph Bà Tri u. Và bách hóa Tràng Ti n chính là ñ t ph Hàng Bài.
Có hai ph Hàng Vôi nay m t v n là Hàng Vôi, m t là Lý Thái T . Hai ph Hàng Mã, m t
là Hàng Mã hi n nay, hai là Hàng Mã Vĩ g p v i Hàng Mây thành Mã Mây. Hai ph Hàng
Gà, m t n i vào Hàng Cót và m t chính là ñ u Ph Hu , t ng là cái ch chi u h p ch p
nhoáng, có rau c , con cá, con gà, bán mua v i vã. L i còn Hàng Tre n i v i Hàng Sũ,
ăn ngang là Hàng D u, buôn bán d u ăn d u th p, nay có hàng cây hoa Sưa r t ñ p n
tr ng mu t v mùa Xuân (không ph i hoa S a có d u ngã).
Haø Noäi Toâi Yeâu
4
www.100hanoi.com
- www.100hanoi.com Phoá coå Haø Noäi
Cũng quãng này còn có Hàng M m, Hàng Mu i, Hàng Tr ng, Hàng Chĩnh, toàn nh ng
ph ng n và nhà nh bé, v a th p v a nông. Ph Hàng Giày có món bánh trôi nóng c a
ngh s Ph m B ng bán vào bu i t i, ñi m t ño n là ph Hài Tư ng, t c nơi c a
nh ng ngư i th làm giày dép, hài, hán. Hàng C không còn ai buôn c mà ñã có nhà
ga xe l a, ñó là ph Tr n Hưng Đ o. Đ u Hàng Bu m có ngõ Hàng Th t. Hàng Đ y
thành ph Nguy n Thái H c xe ñi m t chi u. Hàng B a không làm răng b a n a mà s n
xu t ñ s t như c a cu n. Hàng L ng không còn nhà nào làm ô, làm tán, làm tàn, làm
l ng, nó là khúc ñ u tiên c a con ñư ng thiên lý xuôi Nam.
Hàng Kèn là ñ u ph Quang Trung. Hàng Chè là ñ u ph C u G giáp v i Hàng Đào,
còn Hàng Cau là ñ u ph Hàng Bè, giáp v i Hàng M m. Riêng ph Hàng Sơn t ng bán
sơn t Phú Th chuy n v , ñ ng vào nh ng cái “n i” b ng tre ñan, có sơn nên nó thành
thùng kín. Đ u th k XIX, có nhà h Đoàn nghĩ ra món ăn ngon: Ch cá, và t ñó chính
quy n cũng ch u thua gia ñình này, ñành ch p nh n ph này mang tên Ch Cá, mà Hàng
Sơn không còn n a. Hàng Tr ng nay cũng không còn ai làm ngh bưng tr ng, ti n tang
tr ng cho tr hay làm th tr ng ch b t b ng da dê… nó t ng có tên Hàng Thêu vì ngoài
ngh v tranh, ngư i dân ñây còn có ngh thêu n i ti ng. Ph Hàng Bún m t th i có
tên là Hàng M n, không ph i m n trên cơ th mà là m n b ng v i cũ ñ vá qu n áo.
Nh c ñ n dòng tên này ta có ph n ng m ngùi v m t th i Thăng Long nghèo khó, qu n
áo rách ph i vá ch ng vá ñ p nên m i có h n m t ph bán các th m n ñ màu như
th . Tr i Hàng Hoa nay cũng ñã l n chìm vào lòng ñ t. Nó là ñ u d c Ng c Hà, c nh
vư n Bách Th o, mà t ch này Khái Hưng và Nh t Linh ñã sáng tác ti u thuy t “Gánh
hàng hoa” n i ti ng m t th i, ñư c d ng thành phim v i ch ñ trong sáng c a ngư i
con gái Hà N i bán hoa nuôi ch ng ăn h c…
Haø Noäi Toâi Yeâu
5
www.100hanoi.com
- www.100hanoi.com Phoá coå Haø Noäi
Ph Hàng Chai như trên ñã nói, th c ra ñây là m t ngõ nh , c c nh , ch có b r ng
chưa ñ y 2m, t ng là nơi chi u chi u các bà ñi rong buôn bán các lo i ph ph m. Là
lông gà lông v t, chai l cũ, s t v n ñ ng nát, v bao ñ ng chè t u b ng thi c, b ng th y
tinh, g i chung là các bà “ñ ng nát, chè chai lông v t” vì th mà ngõ này mang tên ngõ
Chè Chai. Không hi u sao sau này chính quy n thành ph l i g t l ch s ra ngoài, g i nó
là ph Hàng Chai, cũng như b cái tên ph Hàng Đũa, m t nét ñ c bi t c a ngư i Vi t
Nam, ăn cơm b ng ñũa mà không ăn b ng thìa, b ng dĩa ho c ăn b c. Cũng không hi u
còn nh ng ai Hà N i nh v cái ph nho nh y t ng mang tên như th , nó khu t
mình phía sau ga Hàng C , nay là ga Tr n Quý Cáp.
Còn Hàng Bút v n là ño n cu i c a ph Thu c B c. Hàng B a và Hàng Cu c (nay g p
l i là ph Lò Rèn), Hàng Tàn t c Hàng L ng (nay là ño n ñ u ph Lê Du n), Hàng B t
(nay là ph Tôn Đ c Th ng), Hàng Đàn (nay là ph Hàng Qu t), ph Hàng Màn (nay là
ño n ñ u ph Hàng Giày), ph Hàng Lam (ño n ñ u ph Hàng Ngang), ph Hàng L
(cu i Hàng Bông), ph Hàng Nâu (nay là Tr n Nh t Du t), ph Hàng Ti n (nay là ño n
ñ u Hàng Gai), ph Hàng Tr ng (ño n cu i ph Hàng M m), ph Hàng G o (ph Đ ng
Xuân), ph Hàng S t (nay là ño n ñ u ph Thu c B c).
Haø Noäi Toâi Yeâu
6
www.100hanoi.com
- www.100hanoi.com Phoá coå Haø Noäi
Ph Hàng B c
Trư c ñây, ph Hàng B c có ba ngh khác nhau: ngh ñúc b c nén, ngh kim hoàn và
ngh ñ i ti n. H xu t thân t ba làng ngh làm ñ vàng b c n i ti ng mi n B c Vi t
Nam: làng Châu Khê (t nh Hưng Yên), làng Ð ng Xâm (t nh Thái Bình) và làng Đ nh
Công.
Vào th k 15, quan thư ng thư b l i Lưu Xuân Tín - v n ngư i làng Châu Khê ñư c
tri u ñình nhà Lê giao cho vi c l p xư ng ñúc b c nén t i kinh thành Thăng Long (t c
Hà N i ngày nay) b i lúc b y gi b c nén ñư c dùng làm ñơn v ti n t ñ trao ñ i. Ông
ñã ñưa th Châu Khê t i kinh thành l p xư ng ñúc b c. D n d n, cùng v i ngh ñúc
b c, th Châu Khê làm c ngh th trang trí vàng b c. Ð n ñ u th k 19, dư i tri u
Nguy n, xư ng ñúc b c nén chuy n vào Hu (mi n Trung Vi t Nam). Ph n l n th
Châu Khê v n t i Thăng Long làm ngh kim hoàn, h l p thành phư ng th t i ph
Hàng B c ngày nay. Lúc này ph Hàng B c còn có c th vàng b c Ð nh Công và
Ð ng Xâm t i l p nghi p. Ngư i ta s n xu t, buôn bán, k c ñ i b c nén l y b c v n. Vì
v y, vào th i Pháp thu c, ph này còn có tên ti ng Pháp là Rue de changeurs (ph Ð i
B c).
V i ñ ngh th công, ngư i th kim hoàn ph Hàng B c ñã làm ra nhi u s n ph m
vàng b c tinh x o, nh t là ñ trang s c. Ngư i th kim hoàn Hàng B c thư ng ch m
kh c trên các ñ vàng b c theo các m u trang trí nh t ñ nh. T linh (long, ly- còn g i là
lân, quy, phư ng) là lo i m u ph bi n nh t. Riêng hình tư ng long (con r ng) ñã ñư c
bàn tay khéo léo c a ngh nhân th hi n v i nhi u ch ñ khác nhau: (hai con r ng tranh
viên ng c), Lư ng long ch u nguy t (hai con r ng cùng ch u m t trăng)... các m u trang
trí khác nhau như Bát v t (Tám con v t), Bát b o (Tám v t quý), Bát qu (Tám lo i trái
cây)v.v... cũng ñư c ch m kh c tinh x o trên ñĩa, mâm b ng vàng, b c.
Haø Noäi Toâi Yeâu
7
www.100hanoi.com
- www.100hanoi.com Phoá coå Haø Noäi
Trên các ñ vàng, b c, ta còn th y ngư i th kim hoàn ch m tr hình nh con ngư i,
ho c hình nh các lo i cây mà theo quan ni m phương ñông thì ñó là tư ng trưng cho
nh ng ph m ch t cao quý c a ngư i quân t : trúc, mai, lan, cúc, v.v...
Nói chung b t kỳ ñ vàng b c tr m kh c ho c ñ n trang nào ngư i ta ñ u d nh n
th y hai ñ c ñi m n i b t: t o dáng ngh thu t và t o văn (nét chìm, n i) tinh x o, sinh
ñ ng. Trên các ñ vàng, b c, ta còn th y ngư i th kim hoàn ch m tr hình nh con
ngư i, ho c hình nh các lo i cây mà theo quan ni m phương ñông thì ñó là tư ng
trưng cho nh ng ph m ch t cao quý c a ngư i quân t : trúc, mai, lan, cúc, v.v...
Đ u ñ i Nguy n, trư ng ñúc b c b gi i th , vi c ñúc b c nén tri u ñình giao cho trư ng
ñúc Hu ; Hàng B c v n còn gi ngh ñ i b c. Đ n khi ngư i Pháp chi m Hà N i, theo
ngh nghi p t ng phư ng, ñã g i ph này là Rue des Changeurs (Ph nh ng ngư i ñ i
b c).
Haø Noäi Toâi Yeâu
8
www.100hanoi.com
- www.100hanoi.com Phoá coå Haø Noäi
Đo n cu i ph phía tây, t ngã tư T Hi n - Đinh Li t ñ n ngã tư Hàng Đào - Hàng B
là nơi t p trung c a ngư i làng Đ nh Công di cư ra Thăng Long cũng làm ngh vàng b c.
H là nh ng ngư i th kim hoàn, t c là nh n ñ t làm nh ng ñ n trang như khuyên
vàng, xã tích b c, vòng xuy n, hoa, h t b ng vàng, khánh, vòng b c cho tr con. Nh ng
ngư i nhi u v n v a làm hàng, v a mua v a bán ra các ñ vàng b c; ngư i không có
v n nh n làm thuê l y ti n công.
Th i Pháp thu c, ph có tên là Boulevard Đ ng Khánh. Gi a 1460 và 1497, ñây là nơi
sinh s ng và buôn bán ch y u c a các th kim hoàn. Vào th k 19, dù vi c buôn bán
ñây không còn phát tri n như trư c do kinh thành ñã chuy n v Hu , ngư i ta v n có th
tìm th y ñây nhi u c a hàng bán ñ n trang b ng b c.
T ngày ñ t nư c ñ i m i, ngh th công truy n th ng trong ñó có ngh vàng b c kim
hoàn ñã có ñ y ñ ñi u ki n phát tri n, v a b o t n ngh nghi p v a nâng cao cu c
s ng, ñ n nay ph hàng B c l i s m u t v i nhi u c a hàng kinh doanh, s n xu t m
ngh kim hoàn, làm ñ trang s c v i k năng cao, v i truy n th ng khéo tay hay ngh
cha truy n con n i.
Ngày nay, ngh buôn bán trao ñ i vàng b c không ch còn t p trung ph Hàng B c.
nhi u ph khác cũng ñã r i rác có các c a hi u buôn bán vàng. Nhưng ph Hàng B c
v n là nơi t p trung c a nh ng ngư i th kim hoàn tinh x o, dù nay ñã ít ñi so v i truy n
th ng ch tác ñ vàng b c lâu ñ i.
Là m t trong nh ng ph tr ng tâm c a khu ph c Hà N i, ph Hàng B c tuy có nhi u
thay ñ i nhưng cơ b n v n chưa b bi n d ng nhi u, vi c b o t n m t không gian ph
ngh có nhi u thu n l i do ph Hàng B c nay ñã tr l i buôn bán kinh doanh và s n xu t
m ngh kim hoàn, ñ n trang và m t s ngành ngh khác ph c v du l ch.
Haø Noäi Toâi Yeâu
9
www.100hanoi.com
- www.100hanoi.com Phoá coå Haø Noäi
Ph Hàng Bu m
Th i Pháp thu c, ph có tên ti ng Pháp là “Rue des Voiles”, d ch ra ti ng Vi t là ph
Hàng Bu m. Sau 1954, ph chính th c ñư c g i tên là ph Hàng Bu m.
Ph Hàng Bu m xưa chuyên bán các lo i bu m. Đó là bu m ñư c may b ng v i hay
ñan b ng cói dùng cho thuy n bè. S n ph m xưa kia c a ph là các lo i b , túi, v bu m,
chi u bu m... ñan b ng mây, cói. Nguyên li u ñư c các thuy n ch vào t n sát ph , và
cũng các thuy n y ch s n ph m ñi các khu v c khác. Sau ngư i Hoa chi m lĩnh ph
thì các m t hàng này d n bi n m t. Hoa Ki u m nhi u hi u ăn ph này.
Theo các tài li u còn lưu l i thì s có m t c a Hoa thương Hàng Bu m b t ñ u t r t
s m và có l t th k th 19 ph này ñã tr thành m t ph Tàu. T khi ngư i Pháp ñ t
chân ñ n Hà N i năm 1872 thì Hàng Bu m ñã r t ñông Hoa Ki u và có nhà H i Qu n.
Th i kì này, nhi u lái buôn ngư i Hoa cũng ñã b t ch p lu t pháp c a tri u ñình, lén
buôn bán v i các lái buôn Pháp và có ngư i còn làm n i gián. Vì th , nh ng năm bi n
ñ ng t 1873 - 1882, Hà N i x y ra nhi u cu c chi n, thành trì 2 l n b h , các ph ñ u
b ñ t phá, cư p bóc, riêng khu ngư i Hoa ph Hàng Ngang, Hàng Bu m thì v n gi
ñư c c nh n ào, ñông vui c a m t ph ch . ph Hàng Bu m th i kì này còn có c ng
d ng ch c ch n ñ u ph , có ngư i canh gác ban ñêm. Trong th i kì ñ u này, Pháp
v n chưa xây d ng ñư c công trình ki n trúc nào nên ñã s d ng H i Qu n Hàng Bu m
làm ch h i h p, ti p tân khi có ñ i l . Giai ño n này, các thương nhân Hoa Ki u làm
giàu nhanh chóng và t p trung ngày càng ñông các ph này, ngư i Vi t ph ñã d n
d n nhà sang các ph khác, bi n Hàng Bu m thành m t "ph khách" v i nh ng c a
hàng buôn bán c a ngư i Hoa giàu có, phát ñ t.
Haø Noäi Toâi Yeâu
10
www.100hanoi.com
- www.100hanoi.com Phoá coå Haø Noäi
Ngày nay trên ph có nhi u c a hàng bán bánh k o, h t dưa h t bí các lo i, phong phú
ña d ng. Cùng v i ñó là các lo i rư u bia, nư c gi i khát. Các d p T t và Trung thu, nơi
ñây r t t p n p. Và trên ph Hàng Bu m v n còn nhi u di tích tôn giáo cũng như di tích
cách m ng: Ngôi ñ n B ch Mã n i ti ng n m s nhà 76, Đ n th th n Long Đ , là tr n
phương Đông c a kinh thành Thăng Long xưa, Đ n B ch Mã là công trình ki n trúc khá
l n, quy ho ch theo chi u sâu, b t ñ u t ph Hàng Bu m ñ n ph Ngõ G ch, xây d ng
theo hư ng Đông Nam, sát hè ph Hàng Bu m. Ngoài ra, trên ph Hàng Bu m còn có
ngôi ñình T Dương n m nhà s 8, dân gian v n g i là ñình Hàng Th t vì do phư ng
Hàng Th t g c làng Kim Ngưu, huy n Văn Giang, t nh Hưng Yên ra Thăng Long hành
ngh l p nên.
Trong th i kỳ kháng chi n ch ng Pháp, ñ c bi t là nh ng ngày ñ u Toàn qu c kháng
chi n, Hàng Bu m n m trung tâm Liên khu I. Do y ban Kháng chi n Liên khu cho
phép các c a hàng buôn bán c a Hoa Ki u ñư c t do m c a nên ph này là nơi duy
nh t Hà N i có các ho t ñ ng d ch v nh n nh p. M t trong hai tr m quân y c a Liên
khu I cũng ñư c ñ t s 26 Hàng Bu m.
Hàng Bu m là con ph gi ñư c v s m u t lâu b n nh t qua nh ng th thách l ch s .
Ngay trong th i kỳ 60 ngày ñêm m ñ u kháng chi n ch ng Pháp ñây là khu v c ñư c
c hai bên lâm tr n ñ u ch a ra làm nơi"phi chi n ñ a".
Haø Noäi Toâi Yeâu
11
www.100hanoi.com
- www.100hanoi.com Phoá coå Haø Noäi
Haø Noäi Toâi Yeâu
12
www.100hanoi.com
- www.100hanoi.com Phoá coå Haø Noäi
Ph Hàng Hài
Ph Hàng Hài (Sandals) mà dân gan thư ng g i là Hàng Bông Hài nay ñ i thành
ph Ph Hàng Bông(Cotton). Ph dài kho ng 1km n i ph Hàng Gai v i ph C a Nam.
Ph có tên g i như v y vì trong th i Pháp thu c có nh ng c a hàng chuyên làm và bán
hài, ñ m i ki u lo i t hài th t ñ b ng g vông nh x p, mũi b ng l a thêu kim tuy n,
dùng cho các gia ñình quý phái ñ n hài gi làm b ng gi y ngũ s c và ñính trang kim ñ
treo th các c a ñi n h u bóng h u ñ ng. Bây gi con ph này là nơi h i t c a nhi u
c a hàng th i trang danh ti ng như nhà may Phú Hưng chuyên may comple, veston n i
ti ng Hà N i và vài hàng quà như nem chua ngõ T m Thương - Hàng Bông ñư c x p
vào lo i ngon nh t Hà N i.
Tên g i ph Hàng Bông m i có cách ñây 80 năm. Xưa kia ph này g m b n ph . T ph
Hàng Hòm ñ n ngã tư Hàng Mành, có hơn 30 s nhà tên g i là ph Hàng Hài. Các c a
hàng ñây bán các lo i gi y (hài) ñ b ng g vuông, mũi b ng l a thêu kim tuy n. T
Hàng Mành ñ n Hàng Da có tên g i là ph Bông Đ m. Nhi u nhà ñây bán chăn ñ m
kiêm ngh b t bông làm l i chăn cũ. Ti p ñ n là ph Hàng Bông L , chuyên bán l , ñó,
d ng c ñánh b t cá.
Là m t ñư ng ph dài không ñ n m t cây s (chính xác là 932 mét), m t ñ u ti p giáp
v i ph Hàng Gai, ñ u t t cùng thông sang ô C aNam. Con ñư ng ñó ñi qua ñ t c a
nh ng thôn cũ, k t ñông sang tây, là Kim Bát Thư ng (ph Hàng Hài, Hàng Hòm), Kim
Bát H (Ph Hàng Bông Cây Đa C a Quy n - Hàng Da) và Yên Trung H (Hàng Bông
L ).
Haø Noäi Toâi Yeâu
13
www.100hanoi.com
- www.100hanoi.com Phoá coå Haø Noäi
T nh ng năm 30 c a th k trư c, t i ñây m t s nhà in tư s n Vi tNaml p nh ng
xư ng in: Trung B c, M c Đình Tư, Nghiêm Hàm n quán. nhà báo Vũ Đình Long có
nhà in Tân Dân. Nhà tư s n Lê Văn Tân m Xư ng in Lê Văn Tân s nhà 136 v i
công ngh in tiên ti n và ti m l c kinh doanh l n, còn t u thêm 1 kho nh ñ t r ng gi a
ph Lý Qu c Sư d ng m t nhà in b th . Sau này vào công ty h p doanh c hai ñ a
ñi m trên có tên nhà in Th ng Nh t.
Th i Pháp thu c ph Hàng Bông là dãy ph thương m i ña d ng. C a hàng Xuân Dung
chuyên bán xe ñ p c a hãng Peugoet sterling, Meteor. C a hàng Đa Phúc bán máy hát.
C a hàng Kim Đi p bán kem ñ u tiên c a Hà N i. Nhà hàng tr ng răng sinh sinh. Hi u
c t tóc Ph m Ng c Phúc t p h p nh ng ngư i th gi i c a làng ngh Kim Liên kiêm c
u n tóc.... Hi u giò ch Qu c Hương c a ngư i làng Ư c L có hàng trăm năm tu i.
Hàng lo t hi u bán ñ ng h , kính bút, v t li u ñi n r i rác trên ph .
Hàng Bông có chi u dài th t ngo n m c, lòng ñư ng, v a hè r ng rãi. M t th i t sáng
s m khi tr i còn m sương, xa xa ñã th y nh p nháy tia l a lóe xanh trên c n tàu ñi n
và ti ng chuông leng keng r n rã reo vui báo hi u m t ngày m i b t ñ u. T ng ñoàn tàu
sơn ñ băng băng ch hành khách, hàng hóa cùng nh ng quang gánh v t toa là hình
nh thân quen g n gũi và r t Hà N i trong th i chi n.
Gi ñây là ph Hàng Bông s m u t t p n p và buôn bán phong phú ña d ng. Đ u ph là
c a hàng vàng b c ñá quý kim Quy g m các s nhà 11, 13, 15, ti p ñó là ti m vàng
Thanh Bình, kim Lai cùng nhi u c a hàng vàng b c khác trên ph như B o Tín, Hoàng
Long, Tuy t Mai... T o nên s giàu có sang tr ng c a khu ph thương m i.
Haø Noäi Toâi Yeâu
14
www.100hanoi.com
- www.100hanoi.com Phoá coå Haø Noäi
Gi a ph có t i g n 20 c a hàng bi n hi u ñ r c: chuyên in, thêu, may: c , kh u hi u,
qu n áo th thao... Vào ngày l h i hay nh ng gi i bóng ñá l n, v a hè Hàng Bông bày
bán ñ các lo i c các c , băng rôn, qu n ñ u, qu n mũ ph c v cho các c ñ ng viên
n ng nhi t. R i rác trên ph là các c a hàng ñi n l nh, nhi t ñi n, v t li u ñi n, d ch v
s a ch a ñi n c a qu c doanh và tư nhân như B Đi n, Lioa, Kasaki, như Đi n...
Ph Hàng Bông bư c vào th i kỳ h i nh p ñã d n dày v i th thách thương trư ng,
ch ng t m t ti m năng l n, ñang ngày càng phát tri n m nh m , ñáp ng nhu c u kinh
t c a thành ph trong tương lai.
Trư c ñó n a, vào th k 17 - 18, ch c h n ñư ng Hàng Bông ñã là m t ph tương ñ i
s m u t, nên khi chúa Tr nh và vua Tây Sơn m y l n ti p s th n nhà Thanh ñ n Thăng
Long, ta ñã s p x p ñ s ñoàn b n B Đ qua sông sang b n Kiên Nghĩa r i theo l i
Hàng Bu m sang Hàng Ngang (Hàng áo), Hàng Đào qua Hàng Gai (Hàng Túi), Hàng Hài
(ngã ba Hàng Gương), Hàng Bông Đ m ( Ch Huy n), ñ n Hàng Bông L (C m Ch ),
Haø Noäi Toâi Yeâu
15
www.100hanoi.com
- www.100hanoi.com Phoá coå Haø Noäi
r i do vư n Qu ng Văn Đình (C a Nam) mà vào c a Vò Vò (Đoan Môn) ñ ñ n n i
ñi n. Qua ñó ta th y v th H u Lê, con ñư ng Hàng Bông g m nhi u ph , nhân dân
ñây làm ngh th công (khâu túi, giày, nhu m, làm gương soi...) có c a hàng buôn bán,
trong ph có ch (Ch Huy n)
Trên tr c ñư ng Hàng Bông còn nhi u di tích nhi u ñình chùa mi u m o c a nh ng
phư ng thôn cũ. Không k b n Hàng Gai có ñình Đông Hà (nhà s 46), ñình C Vũ (s
nhà 85) và ñình T T ch (s 1 T T ch), bên Hàng Bông và m y ph ngang li n c nh có
nh ng di tích như sau:
Hàng Hài: ñình Kim C (còn có tên là ñ n Phúc H u) th ông t ngh làm gương soi
(nhà s 2).
- Hàng Hài có m t trư ng h c ñ i t p (cu i ñ i Nguy n) c a c nhân Ngô Văn D ng
(1835 - 1885) ngư i thôn Kim C . Ông ñã t ng t ch c các sĩ phu quanh vùng thành ñ i
nghĩa quân ñánh Pháp năm 1873.
- Hàng Bông Đ m, ngõ Yên Thái, ngõ T m Thương, ph Đư ng Thành có: ñình Yên
Thái th bà phi Lan; ñ n bà Chúa (Li u H nh) và Chư v trong ngõ T m Thương; -
Chùa Kim C , trong cũng th bà phi Lan, s 73 Đư ng Thành; Đình Lương Ng c,
nơi th v ng thành hoàng làng c a ngư i Lương Ng c t nh Hưng Yên; - Đình Kim H i do
các nhà buôn bông d n lên ngõ 95 Hàng Bông th Tr n Hưng Đ o; ñình này còn có
tên là ñình Quy Long.
- Hàng Bông Cây Đa C a Quy n có: ñ n Thiên Tiên và quán V ng Tiên s nhà 120 và
120b. Trong ñ n Thiên Tiên có bài v th Lý Thư ng Ki t và m t t m bia ñá. Bên ngoài
ñ n Thiên Tiên có m t b ph n là ñ n c a tư nhân, g i là Đ n Tàu, ñ t tư c a m t ngư i
ñàn bà v khách, th Chư v . Đình Đông M nhà s 127, do m t nhóm lái buôn l n l p
ra ñ h i h p t l ; ch th ñ t trên gác, nhà dư i cho thuê m c a hàng l y hoa l i.
- Hàng Da có ñ n Tam Thánh (s 42), ph H i Vũ có ñình H i Vũ (s 2).
Sinh ho t kinh t và xã h i c a ñư ng ph Hàng Bông ñư c ñánh ñ u b ng nhi u c a
hàng buôn bán xen l n v i nhà c a tư nhân thu c thành ph n l p trên và l p gi a c a
xã h i. Và m t ñ c ñi m n a là nơi ñây s m t p trung nh ng ngành ho t ñ ng có tính
ch t văn hoá, ñó là s xu t hi n ngay t ñ u th i thu c Pháp và ti p t c mãi v sau
nh ng trư ng h c, nhà in, hi u sách, tr s m t s báo chi qu c văn, nhà xu t b n
Haø Noäi Toâi Yeâu
16
www.100hanoi.com
- www.100hanoi.com Phoá coå Haø Noäi
Ph Hàng Cót
Tên m t ph dài 404m ñi t ph Phan Đình Phùng ch vư n hoa Hàng Đ u, ngã ba
Hàng Lư c, c t Hàng Mã, nơi r c a ph Hàng Chai, n i ti p v i ph Hàng Gà, thu c
qu n Hoàn Ki m.
Ph này ñư c xây d ng trên n n ñ t xưa v n thu c thôn Tân L p - Tân Khai, t ng Ti n
Túc (sau ñ i là t ng Thu n M ). Theo bia ñ t chùa Thái Cam, s nhà 76A ph Hàng
Gà, thì thôn này l p t năm 1822.
Ph Hàng Cót có nhi u nhà làm ngh ñan cót bán; ngư i ñan cót làm vi c ngoài v a
hè. Th i Pháp thu c g i là ph Tacu (Rue Takou). T sau 1945, tên ph ñư c chính
th c g i là Hàng Cót cho ñ n nay, vì nơi ñây vào cu i th k XIX ñ u th k XX có nhi u
nhà dân ñan cót, buôn bán cót.
Ph Hàng Cót ñư c m mang t th p niên ba mươi, b n mươi; nhi u nhà ki u m i to
ñ p b t ñ u ñư c xây d ng ñây. Đư ng xe ñi n Kim Liên - Yên Ph ñ t năm 1935 ñi
qua Hàng Gà - Hàng Cót lên Hàng Than.
Ngày nay ph này không còn bán m t hàng này n a... Các c a hàng trong ph ch là
nh ng c a hàng xén l t v t ph c v nh ng cái c n thi t hàng ngày cho ngư i trong ph ,
khách mua hàng ch m y bư c chân là vào ñ n ch ñ mua s m có ñ y ñ hơn. Ngư i
thuê nhà Hàng Cót ña s cũng ch là công ch c, nhân viên s tư.
Haø Noäi Toâi Yeâu
17
www.100hanoi.com
- www.100hanoi.com Phoá coå Haø Noäi
Ph Mã Mây
Ph Mã Mây là m t ph trong khu ph c hà n i, ch y theo hư ng nam lên phía b c r i
l i quay sang phía tây. Đ u phía nam c a ph c t c t ph hàng b c, ñ u quay sang phía
tây n i vào ph Hàng Bu m.
Tên Mã Mây ghép t hai tên ph Hàng Mã (ño n phía nam) và Hàng Mây (ño n phía
b c). Th i xưa ñ u ph phía nam chuyên làm hàng mã, là các lo i ñ cúng b ng gi y
cho các ñám tang, ñám rư c, gi y vàng. Đo n ñ u phía b c chuyên làm các ñ dùng
ch bi n t mây và c s i mây nguyên li u.
Hàng Mây là ñ t c a Giáp Hương Tư ng thu c phư ng Hà Kh u cũ, t c là ph n ñ t
giáp Hàng Bu m; ñình Hương Tư ng s 64 ph Mã Mây th Nguy n Trung Ng n, còn
có tên là T ý ñ i vương. G i là Hàng Mây vì g n b n sông, nơi thuy n bè ñ u ch
t mi n ngư c v các th lâm s n: song mây tre n a bán cho Hàng Mây và Hàng Mã;
g ñem lên Bè Thư ng; v gió c nâu ñưa lên ph Thanh Hà.
Hàng Mã giáp v i Hàng B c là ñ t thôn cũ Dũng Th , dân trong ph có ngh làm ñ Mã
dùng cho các ñám tang và cúng mã, cúng c u mát, cùng v i ngh làm vàng g p dùng
trong ngày gi ngày T t và các ñám cúng ( khác v i Hàng Mã g n Hàng Đ ng là nơi làm
ñ mã nh và hoa gi y bày bàn th , Hàng Gai bán ñ chơi b ng gi y T t Trung thu).
Th i thu c Pháp, hai ph Hàng Mây - Hàng Mã nơi trên ñư c g i chung là Rue Des
Pavillons Noirs (ph quân C Đen). Có tên ñó là vì năm 1882, Mã Mây nh ng tháng
ti p theo qu n C u Gi y, quân Pháp b bao vây Đ n Thu và trong Thành thì quân C
Đen hoành hành kh p các ph Hà N i, m t ñơn v c a chúng ñ n ñóng ph Mã Mây.
Tuy nhiên ngư i Vi t Nam v n c tên cũ mà g i hai ph này là ph Mã Mây
Haø Noäi Toâi Yeâu
18
www.100hanoi.com
- www.100hanoi.com Phoá coå Haø Noäi
Giai ño n ñ u sau khi chi m Hà N i (th p niên cu i th k 19) ngư i Pháp ñã có ý ñ nh
m mang khu v c này thành nơi kinh doanh c a chúng. Chính quy n Pháp ñ t nhi u
công s trong khu v c b n sông : S Thu quan b sông ngoài c a Ô Quan Chư ng
(sau nhà ñó dùng làm trư ng h c Trư ng Ke); S Xen ñ m Hàng Bè (s 55); Toà án
Hàng Tre. T i ph Mã Mây có nhi u di tích c a s m mang ñó: là nhà ng c(m t dãy
nhi u gian t s 19 ñ n s 33 thuê c a tư nhân; nhà ch ng c ngư i Pháp bên kia
ñư ng nhà s (20 -21), tr s H i Tam Đi m B c Kỳ (nhà s 37, sau dùng làm trư ng
h c trư ng Hàng Mã). B n con buôn Pháp cũng có ñôi ba c a hàng Mã Mây.
Ngư i Pháp có ý ñ nh m mang khu v c này vì ti n có b n sông, l i g n ph ngư i Tàu
có nhi u c a hi u l n.
Th i kỳ ñ u th k 20, nh ng th p niên trư c và sau chi n tranh th gi i 1914 - 1918,
quang c nh ph Mã Mây v n gi các hình nh m t ph c c a Hà N i.
Đo n ph Hàng Mây có nh ng c a hàng nh bán th ñ gia d ng b ng song mây tre
như quang th ng; h bán nh ng s i mây s i song làm nguyên li u. Sau 1920 có m t s
ít nhà làm ñ hàng như gh mây bàn mây, gh xích ñu theo ki u ñ t hàng c a khách
nư c ngoài, th là ngư i làng Sơn Đ ng h c l i ñư c ngh làm gh mây theo ki u hàng
Nh t có bày bán B o tàng khu Maurice Long khu Đ u X o.
Haø Noäi Toâi Yeâu
19
www.100hanoi.com
- www.100hanoi.com Phoá coå Haø Noäi
Ph Hàng Nón
Th i Pháp thu c ph có tên là Rue des Chapeaux, d ch t ch Hàng Nón. T năm 1945,
ph này chính th c ñ ơc g i là ph Hàng Nón.
Vào nh ng năm 50 c a th k trư c, Hàng Nón bán nh ng chi c nón Chuông, nón Hu ,
v a g n, nh , l i duyên dáng. Lúc ñó còn có c m t hàng dành cho nam gi i g m các
lo i mũ. Hàng Nón v a làm, v a bán buôn, bán l các lo i mũ ñ t ti n, lo i r ti n làm
b ng b c. Th i kỳ chi n tranh ch ng M , ngư i Hàng Nón mua nh ng c t mũ do làng
H ép b ng b t gi y, r i dùng v i ka ki xanh l p lên thành nh ng chi c "mũ c i", r t
ñư c ưa chu ng, bán kh p các t nh, thành mi n B c lúc y.
Trong nh ng năm 1928 - 1929 do ho t ñ ng c a Thanh niên Cách m ng Đ ng chí H i,
có t ch c ra nh ng Công h i; Nguy n Đ c C nh năm 1929 ñã tri u t p ñư c m t cu c
h p có nhi u ñ i bi u tham d trong m t nhà có c a hàng thu c lào nh (s 15 Hàng
Nón). Qua cơn kh ng ho ng kinh t nh ng năm 1930 - 1931 và nh t là ñ i s ng khó
khăn th i kỳ ñ u Chi n tranh th gi i (1939 - 1940) nhi u nhà buôn Hàng Nón b sa
sút ph i bán c a hàng d n ñi ñ n ph khác; nhưng cũng có nhi u công ch c l i
chuy n sang kinh doanh hàng tơ s i Nh t, tơ Bình Đ nh, Quy Nhơn, tranh khách hàng tơ
l a Lyon c a Pháp (như nhà Tô Châu).
Haø Noäi Toâi Yeâu
20
www.100hanoi.com
nguon tai.lieu . vn