1. Trang Chủ
  2. Chính trị học
  3. Phát triển Kinh tế của Nhật Bản- Phần 1

Phát triển Kinh tế của Nhật Bản- Phần 1

Phát triển Kinh tế của Nhật Bản. Tác Giả Kenichi Ohno. Ở bất cứ quốc gia nμo, lịch sử phát triển là sự tương tác giữa ngoại lực và nội lực. Trong thảo luận về sự phát triển của Nhật Bản dưới đây, khía cạnh về sự tương tác hệ thống sẽ được đặc biệt quan tâm. Công cuộc hiện đại hoá của Nhật Bản đã bắt đầu với việc đối đầu với phương Tây hùng mạnh vào thế kỷ 19.... Ph¸t triÓn Kinh tÕ cña NhËt B¶n Con ®­êng ®i lªn tõ mét n­íc ®ang ph¸t triÓn Kenichi Ohno Hµ Néi th¸ng 3 n¨m 2007 PDF created with pdfF

Thể loại Tài liệu miễn phí Chính trị học

Số trang 150

Ngày tạo 8/29/2018 7:34:38 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước

Tên tệp

Tải Phát triển Kinh tế của Nhật Bản- Phần 1 (.pdf)

Xem mẫu

  1. Ph¸t triÓn Kinh tÕ cña NhËt B¶n Con ®­êng ®i lªn tõ mét n­íc ®ang ph¸t triÓn Kenichi Ohno Hµ Néi th¸ng 3 n¨m 2007 PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
  2. Biªn dÞch tõ cuèn “The Economic Development of Japan” cña Gi¸o s­ Kenichi Ohno (The Path Traveled by Japan as a Developing Country), DiÔn ®µn Ph¸t triÓn GRIPS, Tokyo, 2006. B¶n quyÒn tiÕng ViÖt © DiÔn ®µn Ph¸t triÓn ViÖt Nam 2007. DiÔn ®µn Ph¸t triÓn ViÖt Nam Phßng 401, Tßa nhµ Trung t©m Melia, 44B Phè Lý Th­êng KiÖt, Hµ Néi, ViÖt Nam §iÖn tho¹i: 84-4-9362633 Fax: 84-4-9362634 Email: hellovdf@vdf.org.vn Website: http://www.vdf.org.vn PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
  3. Xin ch©n thµnh c¸m ¬n c¸c sinh viªn ë GRIPS, nh÷ng ng­êi ®· t¹o c¬ héi cho t«i viÕt cuèn s¸ch nµy. C¸m ¬n hai trî lý Azko Hayashida vµ Vò ThÞ Thu H»ng ®· gióp t«i chØnh söa b¶n in tiÕng Anh vµ tiÕng ViÖt cña cuèn s¸ch nµy. PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
  4. PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
  5. Môc lôc Lêi tùa cho b¶n tiÕng ViÖt Lêi tùa cho b¶n tiÕng Anh Lêi tùa cho b¶n tiÕng NhËt Ch­¬ng 1 Qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ cña nh÷ng n­íc ®i sau ...... 1 Ch­¬ng 2 Thêi kú Edo: Nh÷ng ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cho c«ng nghiÖp ho¸ ...... 25 Ch­¬ng 3 Meiji (1): Nh÷ng môc tiªu quan träng cña chÝnh phñ míi ...... 45 Ch­¬ng 4 Meiji (2): NhËp khÈu vµ hÊp thô c«ng nghÖ ...... 63 Ch­¬ng 5 Meiji (3): Sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chñ chèt ...... 83 Ch­¬ng 6 Meiji (4): Ng©n s¸ch, tµi chÝnh vµ kinh tÕ vÜ m« ...... 101 Ch­¬ng 7 ThÕ chiÕn lÇn thø nhÊt vµ nh÷ng n¨m 1920: Bïng næ xuÊt khÈu vµ suy tho¸i ...... 119 Ch­¬ng 8 Khñng ho¶ng tµi chÝnh Showa n¨m 1927 ...... 135 Ch­¬ng 9 Nh÷ng n¨m 1930 vµ nÒn kinh tÕ chiÕn tranh ...... 151 Ch­¬ng 10 Håi phôc sau chiÕn tranh, 1945-49 ...... 173 Ch­¬ng 11 Kû nguyªn t¨ng tr­ëng cao ...... 195 Ch­¬ng 12 NÒn kinh tÕ chÝn muåi vµ suy tho¸i ...... 219 Ch­¬ng 13 Sù suy tho¸i vµ nÒn kinh tÕ bong bãng ...... 239 Thi cuèi kú ...... 261 Nh÷ng c©u hái sinh viªn ®Æt ra ...... 265 Tµi liÖu tham kh¶o ...... 283 PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
  6. PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
  7. Lêi tùa cho b¶n tiÕng ViÖt T«i rÊt h©n h¹nh vµ biÕt ¬n nh÷ng ng­êi ®· tham gia dÞch cuèn s¸ch nµy sang tiÕng ViÖt. MÆc dï cuèn s¸ch nµy cã thÓ thu hót ®­îc rÊt nhiÒu ®éc gi¶ quan t©m ®Õn qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ cña NhËt B¶n, nh­ng ®èi víi t«i, c¸c ®éc gi¶ ViÖt Nam lu«n lµ nh÷ng ®éc gi¶ ®Æc biÖt. Ngoµi viÖc nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang ph¸t triÓn rÊt n¨ng ®éng víi rÊt nhiÒu con ng­êi mÕn mé tri thøc, ViÖt Nam cßn lµ n¬i t«i g¾n bã phÇn lín thêi gian nghiªn cøu cña m×nh suèt tõ n¨m 1995 ®Õn nay. Ban ®Çu, t«i chØ tíi th¨m ViÖt Nam mçi n¨m mét vµi lÇn. Khi ®ã, c¸c ®­êng phè cña Hµ Néi cßn cã nhiÒu xe ®¹p h¬n xe m¸y. Sau nµy, t«i ®Õn ViÖt Nam th­êng xuyªn h¬n, hÇu nh­ th¸ng nµo t«i còng ®Æt ch©n ®Õn Hµ Néi. Ch¼ng bao l©u sau t«i nhËn thÊy r»ng m×nh nªn sèng ë ViÖt Nam vµ chØ cÇn thØnh tho¶ng l¹i trë vÒ NhËt B¶n ®Ó gi¶ng d¹y vµ gÆp vî cña t«i. N¨m 2004, chóng t«i thµnh lËp DiÔn ®µn Ph¸t triÓn ViÖt Nam (VDF), mét dù ¸n hîp t¸c nghiªn cøu gi÷a tr­êng ®¹i häc cña t«i, ViÖn nghiªn cøu ChÝnh s¸ch Quèc gia NhËt B¶n (GRIPS) ë Tokyo vµ tr­êng ®¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n ë Hµ Néi. Dù ¸n cã trô së chÝnh ®Æt ë Hµ Néi vµ mét chi nh¸nh ë Tokyo. VDF ®­îc thµnh lËp víi môc ®Ých tiÕn hµnh nh÷ng nghiªn cøu theo ph­¬ng ph¸p míi víi nh÷ng gîi ý ®æi míi chÝnh s¸ch, trong ®ã chó träng ®Õn viÖc phèi hîp m¹ng l­íi liªn kÕt gi÷a c¸c nghiªn cøu viªn, ®Æc biÖt lµ nh÷ng nghiªn cøu viªn trÎ nhiÖt huyÕt vµ tµi n¨ng. T«i lµ ®ång gi¸m ®èc chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ chuyªn m«n cña VDF vµ hiÖn nay t«i ®ang sèng ë Hµ Néi. Cuèn s¸ch nµy ®­îc dÞch sang tiÕng ViÖt víi sù hç trî vµ hiÖu ®Ýnh cña VDF. C«ng viÖc hiÖn nay cña t«i ë VDF liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc t­ vÊn cho qu¸ tr×nh ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn cña ViÖt Nam. C¸c ch­¬ng tr×nh nghiªn cøu cña chóng t«i rÊt cô thÓ vµ ®­îc tiÕn hµnh rÊt nhanh gän, bao gåm viÖc x©y dùng c¸c kÕ ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ th¶o luËn c¸c vÊn ®Ò x· héi xuÊt hiÖn khi ViÖt Nam tr¶i qua qu¸ tr×nh ph¸t triÓn PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
  8. kh¸ nhanh. Tuy nhiªn, nÕu chØ tËp trung vµo gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ng¾n h¹n kh«ng th× ch­a ®ñ nÕu ViÖt Nam muèn ®¹t ®­îc sù t¨ng tr­ëng bÒn v÷ng trong t­¬ng lai. T«i tin t­ëng ch¾c ch¾n r»ng mét tÇm nh×n lÞch sö dµi h¹n cÇn ph¶i g¾n liÒn víi nh÷ng hµnh ®éng chÝnh s¸ch ng¾n h¹n bæ sung. NhËt B¶n lµ mét n­íc ®i sau nh­ng ®· thµnh c«ng trong viÖc b¾t kÞp víi ph­¬ng t©y tõ nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû 20. §Õn nay NhËt B¶n ®· lµ mét trong nh÷ng n­íc c«ng nghiÖp hµng ®Çu trªn thÕ giíi. Khi ViÖt Nam gia nhËp Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi vµ cè g¾ng vÒ c¬ b¶n trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp ®Õn tr­íc n¨m 2020 th× nh÷ng kinh nghiÖm mµ NhËt B¶n ®· tr¶i qua sÏ lµ mét ®Þnh h­íng rÊt h÷u Ých cho ViÖt Nam trong thÕ kû 21. Tuy nhiªn, nÕu sao chÐp y hÖt nh÷ng chÝnh s¸ch mµ NhËt B¶n ®· ¸p dông tr­íc ®©y sÏ kh«ng thÝch hîp víi ViÖt Nam v× nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ hoµn c¶nh hiÖn nay ®· thay ®æi. ViÖt Nam nªn häc tËp vµ ¸p dông mét c¸ch cã chän läc vµ s¸ng t¹o tõ nh÷ng kinh nghiÖm quèc tÕ. T«i hy väng r»ng c¸c ®éc gi¶ sÏ ®ång ý víi t«i vÒ quan ®iÓm nµy. Cuèn s¸ch nµy viÕt vÒ lÞch sö cña NhËt B¶n tõ thêi kú Edo, thêi kú tr­íc khi c«ng nghiÖp NhËt B¶n cÊt c¸nh. Cuèn s¸ch nµy kh«ng chØ ®Ò cËp ®Õn nh÷ng thùc tÕ vµ sè liÖu mµ cßn giíi thiÖu rÊt nhiÒu nh÷ng cuéc tranh luËn trong lÞch sö vµ nh÷ng c¸ch gi¶i thÝch kh¸c nhau vÒ nh÷ng cuéc tranh luËn nµy. Víi phong c¸ch viÕt ®¬n gi¶n, cuèn s¸ch nµy ®· sö dông rÊt nhiÒu nh÷ng nghiªn cøu häc thuËt ë NhËt B¶n, trong ®ã cã mét sè nghiªn cøu cßn cã nhiÒu tranh c·i. Hai vÊn ®Ò chÝnh mµ cuèn s¸ch nµy ®Ò cËp ®Õn lµ (i) v× sao NhËt B¶n cã thÓ trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp dÉn ®Çu trong c¸c n­íc ®i sau, vµ (ii) v× sao NhËt B¶n l¹i dïng ®Õn viÖc x©m chiÕm qu©n sù c¸c n­íc l¸ng giÒng trong qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸. T«i kh«ng ®­a ra mét kÕt luËn cuèi cïng nµo cho nh÷ng c©u hái hãc bóa nµy nh­ng cuèn s¸ch nµy sÏ cung cÊp rÊt nhiÒu th«ng tin phong phó vµ nh÷ng gîi ý tr¶ lêi cho nh÷ng c©u hái nµy. T«i hy väng r»ng c¸c ®éc gi¶ sÏ c¶m thÊy thó vÞ vµ hµo høng khi ®äc cuèn s¸ch nµy. Hµ Néi, th¸ng 3 n¨m 2007 Kenichi Ohno PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
  9. Lêi tùa cho b¶n tiÕng Anh Nh÷ng th«ng tin trong cuèn s¸ch nµy ban ®Çu ®­îc xuÊt hiÖn trªn mét trang web tiÕng Anh cho ch­¬ng tr×nh häc Th¹c sü t¹i ViÖn Nghiªn Cøu ChÝnh S¸ch Quèc Gia (GRIPS) t¹i Tokyo. Sau ®ã, nh÷ng th«ng tin nµy ®­îc dÞch sang tiÕng NhËt vµ ®­îc xuÊt b¶n d­íi d¹ng s¸ch v× quyÒn lîi cña ®éc gi¶ NhËt B¶n vµo ®Çu n¨m 2005. Tuy nhiªn, ng­êi ta sím nhËn ra r»ng nhiÒu ng­êi ®äc t¹i c¸c quèc gia kh¸c còng rÊt muèn ®­îc ®äc cuèn s¸ch nµy. C¸c sinh viªn n­íc ngoµi t¹i NhËt B¶n vµ nh÷ng nhµ xuÊt b¶n ®· ®Ò nghÞ t«i cho phÐp hä ®­îc dÞch cuèn s¸ch nµy sang c¸c ng«n ng÷ kh¸c nh­ tiÕng ¶ RËp, tiÕng Trung vµ tiÕng ViÖt. MÆc dï b¶n tiÕng NhËt lµ b¶n gèc nh­ng nÕu nh­ cuèn s¸ch ®­îc in b»ng tiÕng Anh th× sÏ khiÕn viÖc dÞch thuËt sang c¸c ng«n ng÷ kh¸c sÏ nhanh vµ ®¸ng tin cËy h¬n. H¬n n÷a, víi Ên b¶n b»ng tiÕng Anh, l­îng ng­êi ®äc s¸ch nµy sÏ lín h¬n rÊt nhiÒu. §ã lµ lý do t¹i sao cuèn s¸ch nµy ®· ®­îc dÞch sang tiÕng Anh. Víi cuèn s¸ch nµy ng­êi ®äc sÏ ®­îc ®i mét chuyÕn hµnh tr×nh ph©n tÝch vÒ nh÷ng thay ®æi kinh tÕ x· héi cña NhËt B¶n. Cuèn s¸ch kh«ng ph¶i lµ mét chuçi nh÷ng sù kiÖn buån tÎ vµ còng kh«ng ph¶i lµ mét bé s¸ch s­u tÇm nh÷ng bµi häc thuËt kh«ng liªn quan tíi nhau. Cuèn s¸ch giíi thiÖu cho ®éc gi¶ nh÷ng nghiªn cøu míi nhÊt vµ ®«i khi g©y tranh c·i vÒ lÞch sö hiÖn ®¹i cña NhËt B¶n. Kh¶ n¨ng néi lùc t¹o ra bëi sù t­¬ng t¸c th­êng xuyªn gi÷a néi lùc vµ ngo¹i lùc lµ sîi chØ xuyªn suèt cuèn s¸ch nµy. MÆc dï lèi viÕt trong cuèn s¸ch nµy cã vÎ nh­ ®¬n gi¶n vµ kh«ng nÆng vÒ lý thuyÕt nh­ng quan ®iÓm trong cuèn s¸ch ®· ®­îc rót ra tõ nh÷ng cuéc ®iÒu tra nghiªm tóc vµ mÊt nhiÒu thêi gian cña nhiÒu nhµ nghiªn cøu. T«i tin r»ng ®©y lµ cuèn s¸ch ®Çu tiªn kiÓu nµy ®· ®­îc xuÊt b¶n c¶ b»ng tiÕng Anh vµ tiÕng NhËt. §éc gi¶ h·y cïng ®äc. Tokyo, th¸ng 2 n¨m 2006 Kenichi Ohno PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
  10. PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
  11. Lêi tùa cho b¶n tiÕng NhËt Cuèn s¸ch nµy gåm nh÷ng bµi gi¶ng vÒ sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña NhËt B¶n ®· ®­îc t¸c gi¶ tr×nh bµy b»ng tiÕng Anh t¹i ViÖn Nghiªn Cøu ChÝnh S¸ch Quèc Gia (GRIPS) t¹i Tokyo tõ n¨m 1998 ®Õn n¨m 2004. PhÇn lín sinh viªn cña t«i lµ nh÷ng c¸n bé nhµ n­íc trÎ tuæi ®Õn tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ ®ang trong giai ®o¹n chuyÓn ®æi, hä lµ nh÷ng ng­êi sÏ quay trë l¹i ®Êt n­íc víi vÞ trÝ vµ nhiÖm vô cña m×nh sau khi häc tËp t¹i GRIPS. NhËt B¶n lµ mét ®Êt n­íc ®Æc biÖt. §Êt n­íc ®· ®i lªn tõ mét nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp l¹c hËu t¹i khu vùc ViÔn §«ng ®Ó trë thµnh mét quèc gia ®i ®Çu trong lÜnh vùc c«ng nghÖ c«ng nghiÖp. MÆc dÇu t«i kh«ng ph¶i lµ mét nhµ lÞch sö häc kinh tÕ nh­ng t«i ®· ®ång ý gi¶ng d¹y kho¸ häc nµy bëi v× t«i ®· bÞ cuèn hót bëi th¸ch thøc r»ng t«i cã ®ñ trÝ tuÖ ®Ó cã thÓ kÓ l¹i c©u chuyÖn phi th­êng vÒ sù ph¸t triÓn cña NhËt B¶n theo mét c¸ch míi kh«ng ph¶i nh­ mét c©u chuyÖn ®Ó håi t­ëng vÒ qu¸ khø cña b¶n th©n NhËt B¶n mµ nh­ mét th«ng ®iÖp thêi ®¹i cho nh÷ng c¸n bé n­íc ngoµi ®ang nç lùc ®Ó ph¸t triÓn quª h­¬ng hä ngay trong thêi ®iÓm nµy. T«i lµ mét ng­êi ho¹t ®éng thùc tiÔn vÒ sù ph¸t triÓn kinh tÕ. T«i sèng t¹i mét quèc gia ®i sau (cô thÓ lµ ViÖt Nam), c«ng viÖc cña t«i lµ t­ vÊn cho chÝnh phñ ViÖt Nam x©y dùng c¸c chÝnh s¸ch, ®µo t¹o ng­êi trÎ tuæi cã thÓ thay thÕ t«i trong t­¬ng lai vµ hç trî nghiªn cøu cho chÝnh phñ NhËt B¶n vµ nh÷ng nhµ tµi trî kh¸c cña ViÖt Nam. Chñ ®Ò cña cuèn s¸ch nµy vÒ lÞch sö NhËt B¶n sau thêi kú t¸i héi nhËp toµn cÇu gi÷a thÕ kû 19. Chñ ®Ò cã vÎ kh«ng míi ®èi víi mét sè häc gi¶ NhËt B¶n, nh÷ng ng­êi ®· dµnh nhiÒu giÊy mùc cho chñ ®Ò nµy. Nh­ng t«i vÉn quan t©m tíi chñ ®Ò nµy víi hy väng r»ng chóng ta cã thÓ thÊy ®­îc chÆng ®­êng mµ NhËt B¶n ®· ®i qua víi mét ¸nh s¸ng míi ®­îc soi räi bëi nh÷ng tiªu chuÈn vµ lÏ th­êng cña nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn ngµy nay. T«i ®· viÕt cuèn s¸ch nµy b»ng tiÕng NhËt ®Ó chia sÎ niÒm vui cña t«i víi ®éc gi¶ NhËt. PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
  12. Chóng ta c«ng nhËn b¶n th©n b»ng sù tån t¹i cña nh÷ng ng­êi kh¸c. Sù so s¸nh víi quèc tÕ lµ hoµn toµn cÇn thiÕt ®Ó hiÓu ®­îc nh÷ng ®Æc tÝnh cña bÊt cø x· héi nµo. Nh÷ng bµi gi¶ng cña t«i cã ý nghÜa nh­ mét tÊm g­¬ng mµ ë ®ã nh÷ng sinh viªn n­íc ngoµi cã thÓ kh¸m ph¸ ra ®Êt n­íc cña hä. §ång thêi, t«i tin r»ng hä cã thÓ lµ mét tÊm g­¬ng cho nh©n d©n NhËt B¶n ®Ó kh¸m ph¸ l¹i b¶n th©n hä. B¶n th©n t«i còng ®· gÆp rÊt nhiÒu nh÷ng ®iÒu ®¸ng ng¹c nhiªn khi t«i chuÈn bÞ vµ tr×nh bµy nh÷ng bµi gi¶ng nµy. Nghiªn cøu trong n­íc ®ãng kÝn víi phÇn cßn l¹i cña thÕ giíi kh«ng thÓ cho thÊy vÞ trÝ cña NhËt B¶n trong lÞch sö thÕ giíi. Trong khi chuÈn bÞ trang web vµ nh÷ng chó thÝch cho bµi gi¶ng mµ t«i ®· sö dông ®Ó biªn so¹n cuèn s¸ch nµy, t«i ®· cè g¾ng thu thËp th«ng tin réng r·i. MÆc dï nh÷ng tµi liÖu c¬ b¶n trong cuèn s¸ch nµy ®· cã trong nh÷ng tµi liÖu häc thuËt vÒ lÞch sö kinh tÕ NhËt B¶n nh­ng t«i còng ®· bæ sung thªm mét lo¹t nh÷ng bµi ph¸t biÓu hoÆc bµi b¸o vÒ chÝnh trÞ, v¨n ho¸ vµ nh÷ng ý kiÕn ®Ó gióp cho nh÷ng bµi gi¶ng dÔ hiÓu vµ thó vÞ h¬n ®èi víi ng­êi nghe. V× thêi gian vµ kiÕn thøc cña t«i cã h¹n, nh÷ng vÊn ®Ò ®­a ra trong cuèn s¸ch nµy ®«i khi cã thÓ Ýt chÝnh x¸c h¬n c¸c chuyªn gia chÊp nhËn. Sù m« t¶ chi tiÕt vÒ nh÷ng vÊn ®Ò ®· ®­îc tranh luËn gay g¾t bëi c¸c häc gi¶ cã thÓ cã nguy c¬ dÉn ®Õn lèi viÕt qu¸ ®¬n gi¶n mµ kh«ng chó träng ®Õn nhiÒu dÉn chøng. NÕu nh­ quý vÞ t×m thÊy bÊt cø lçi nµo trong nh÷ng chi tiÕt, t«i sÏ rÊt vui nÕu lçi Êy ®­îc chØnh söa. Tuy nhiªn, t«i còng xin nhÊn m¹nh r»ng môc ®Ých cña cuèn s¸ch nµy lµ ®Ó miªu t¶ mét dßng lÞch sö réng lín víi sù hç trî cña mét tÇm nh×n cô thÓ h¬n lµ xem xÐt nh÷ng sù kiÖn lÞch sö mét c¸ch chi tiÕt. T¸i hiÖn l¹i h×nh ¶nh lÞch sö lµ mét nhiÖm vô cã thÓ ®­îc thùc hiÖn t­¬ng ®èi t¸ch rêi khái viÖc lµm râ nh÷ng chi tiÕt nhá. Khi t«i tíi th¨m c¸c th­ viÖn vµ c¸c hiÖu s¸ch cò t¹i QuËn Kanda cña Tokyo ®Ó viÕt cuèn s¸ch nµy, t«i th­êng bÞ thÊt väng. T«i cho r»ng qu¸ nhiÒu nghiªn cøu vÒ lÞch sö NhËt B¶n ®· bÞ ¶nh h­ëng bëi t­ t­ëng MaxÝt. Mét nhãm nh÷ng nghiªn cøu kh¸c th× kh«ng ngõng theo ®uæi nh÷ng kh¸m ph¸ nhá vµ nh÷ng lý gi¶i l¹i mét c¸ch nhá nhÆt mµ kh«ng ®Æt chóng vµo ®óng bèi c¶nh lÞch sö. Ngoµi ra, nh÷ng cuèn s¸ch kh¸c th× PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
  13. liÖt kª ra mét lo¹t nh÷ng sù kiÖn trong lÞch sö mµ kh«ng cã kÕt cÊu khiÕn cho nh÷ng cuèn s¸ch ®ã kh¸ tÎ nh¹t ®èi víi ®éc gi¶. MÆc dï t«i kÝnh träng nç lùc cña hä trong viÖc t×m kiÕm sù thËt, nh­ng râ rµng r»ng ë ®ã thiÕu ®i sù c¹nh tranh gi÷a nh÷ng quan ®iÓm lÞch sö kh¸c nhau ®Ó gióp chóng ta lùa chän vµ ®¸nh gi¸ nh÷ng sù thËt kh¸c nhau. HiÖn t­îng x· héi ph¶i ®­îc hiÓu mét c¸ch c¬ häc vµ toµn diÖn, nh­ng ®iÒu nµy kh«ng cã nghÜa cøng nh¾c r»ng t­ t­ëng MaxÝt nªn lµ kim chØ nam duy nhÊt. Nãi mét c¸ch khiªm tèn, cuèn s¸ch nµy nç lùc ®Ó ®­a ra tÇm nh×n gÇn ®Ó xem xÐt vµ dù ®o¸n sù ph¸t triÓn kinh tÕ. TÇm nh×n nµy ®­îc thÓ hiÖn ®Çy ®ñ h¬n trong ch­¬ng 1 vµ cho thÊy sù n¨ng ®éng cña x· héi NhËt B¶n lµ kÕt qu¶ cña nh÷ng t­¬ng t¸c ngµy cµng nhiÒu gi÷a nh÷ng c¬ chÕ trong n­íc vµ n­íc ngoµi mµ ë ®ã sù thay ®æi dÇn dÇn cña tæ chøc trong n­íc vµ nh÷ng ph¶n øng ®èi víi nh÷ng yÕu tè n­íc ngoµi ®· ®­îc lÆp ®i lÆp l¹i trong suèt thêi kú lÞch sö. MÉu h×nh ph¸t triÓn ®éc ®¸o ®èi víi NhËt B¶n (vµ T©y ¢u) nµy ®· t¨ng c­êng kh¶ n¨ng cña c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n vµ c¸c quan chøc chÝnh phñ, chuyÓn ®æi c¬ cÊu x· héi mét c¸ch tõ tõ nh­ng hÕt søc to lín vµ chuÈn bÞ nh÷ng ®iÒu kiÖn cho c«ng nghiÖp ho¸ nhanh chãng trong thêi kú Meiji vµ vÒ sau nµy. Tuy nhiªu, mÉu h×nh thuËn lîi nµy ®· kh«ng tån t¹i t¹i c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ngµy nay. V× vËy, nh÷ng n­íc ®ã kh«ng thÓ sao chÐp con ®­êng ph¸t triÓn cña NhËt B¶n ®Ó ph¸t triÓn vµ c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc cña hä. T«i xin ®Ó cho ®éc gi¶ tù ®¸nh gi¸ tÇm nh×n nµy. Trong khi xuÊt b¶n cuèn s¸ch nµy, nh÷ng nghiªn cøu vÒ ng­êi NhËt ®Çu tiªn ®· ®­îc tãm t¾t vµ dÞch sang tiÕng Anh, sau ®ã ®­îc dÞch trë l¹i tiÕng NhËt. Trong qu¸ tr×nh nµy, mét sè tõ ng÷ cæ ®· ®­îc thay thÕ bëi ng«n ng÷ th«ng dông h¬n. Mét sè gi¶i thÝch hoµn toµn kh«ng cÇn thiÕt ®èi víi ®éc gi¶ NhËt B¶n tuy nhiªn vÉn ®­îc gi÷ l¹i mét phÇn ®Ó truyÒn t¶i kh«ng khÝ cña nh÷ng bµi gi¶ng ®­îc tr×nh bµy cho sinh viªn n­íc ngoµi. Nh÷ng sè liÖu vµ ¶nh bæ sung ®­îc sö dông trong tµi liÖu gi¶ng d¹y vµ trang web ®· ®­îc bá bít khái cuèn s¸ch nµy do sè l­îng trang s¸ch cã h¹n. Nh÷ng c©u ph¸t biÓu b»ng tiÕng NhËt cæ ®· ®­îc tr×nh bµy PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
  14. l¹i b»ng tiÕng NhËt ®­¬ng ®¹i. ë cuèi cuèn s¸ch lµ nh÷ng c©u hái kiÓm tra cuèi cïng t«i ®­a ra cho sinh viªn vµ líp häc trao ®æi ý kiÕn ®· ®­îc ®Ýnh kÌm ®Ó nh÷ng ®éc gi¶ quan t©m tham kh¶o. Trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ vµ viÕt cuèn s¸ch nµy, t«i biÕt ¬n s©u s¾c Bµ Yuko Fujita, ¤ng Susumu Ito cña C«ng ty xuÊt b¶n Yuhikaku. Mét lÇn n÷a t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¶ hai ng­êi tr­íc ®ã ®· gióp t«i xuÊt b¶n mét cuèn s¸ch kh¸c. Vµ t«i còng xin c¶m ¬n nh÷ng sinh viªn cña t«i, nh÷ng ng­êi ®· tham gia vµo kho¸ häc vÒ sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña NhËt B¶n trong 6 n¨m qua. Con sè tham gia thi cuèi kho¸ chÝnh thøc lµ 172 nh­ng nÕu tÝnh c¶ nh÷ng ng­êi rêi tr­êng tr­íc khi tham gia kú thi nµy th× cã h¬n 200 sinh viªn ®· nghe nh÷ng bµi gi¶ng cña t«i. T«i hy väng r»ng hä sÏ nhí con ®­êng ®· ®­îc ®i qua bëi mét n­íc ®ang ph¸t triÓn tªn NhËt B¶n víi nh÷ng thµnh c«ng chãi läi cña nã vµ nh÷ng thÊt b¹i tåi tÖ khi NhËt B¶n thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch chèng l¹i chÝnh ®Êt n­íc cña hä. Th¸ng 12 n¨m 2004 T¸c Gi¶ PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
  15. Ch­¬ng 1 Qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ cña nh÷ng n­íc ®i sau Ng©n hµng ThÕ giíi, Washington DC, Hoa K ú Tin trªn b¸o vÒ c¸c con tµu ®en cña Perry, 1853 PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
  16. Ch­¬ng 1 1. Néi lùc vµ ngo¹i lùc ë bÊt cø quèc gia nµo, lÞch sö ph¸t triÓn lµ sù t­¬ng t¸c gi÷a ngo¹i lùc vµ néi lùc. Trong th¶o luËn vÒ sù ph¸t triÓn cña NhËt B¶n d­íi ®©y, khÝa c¹nh vÒ sù t­¬ng t¸c hÖ thèng sÏ ®­îc ®Æc biÖt quan t©m. C«ng cuéc hiÖn ®¹i ho¸ cña NhËt B¶n ®· b¾t ®Çu víi viÖc ®èi ®Çu víi ph­¬ng T©y hïng m¹nh vµo thÕ kû 19. Do ®ã, con ®­êng c«ng nghiÖp ho¸ cña NhËt B¶n cã thÓ ®­îc lý gi¶i nh­ qu¸ tr×nh cña nh÷ng nhµ ho¹t ®éng trong n­íc gåm cã chÝnh phñ, c¸c doanh nghiÖp, céng ®ång vµ nh÷ng c¸ nh©n ph¶n øng víi nh÷ng có shock vµ ¶nh h­ëng tõ n­íc ngoµi. Quan ®iÓm nµy thËm chÝ cho tíi thêi ®iÓm hiÖn nay vÉn cßn h÷u dông, bëi v× c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn buéc ph¶i ph¸t triÓn d­íi ¸p lùc lín cña toµn cÇu ho¸. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c¸c quèc gia ®ã cã thÓ ®­îc hiÓu nh­ sù t­¬ng t¸c n¨ng ®éng cña hai hÖ thèng: néi lùc vµ ngo¹i lùc. Ngµy nay, nh÷ng ý t­ëng vµ hÖ thèng míi xuÊt hiÖn víi nh÷ng c¸i tªn nh­ c¬ chÕ thÞ tr­êng, d©n chñ, ®iÒu kiÖn, th«ng lÖ quèc tÕ, chiÕn l­îc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo (PRSP), môc tiªu ph¸t triÓn thiªn niªn kû (MDGs), .v.v. Néi lùc lµ c¬ së ®Ó c¸c hÖ thèng n­íc ngoµi ®­îc ®­a vµo x· héi. Mçi x· héi cã nh÷ng ®Æc ®iÓm ®éc ®¸o riªng ph¶n ¸nh sinh th¸i häc vµ lÞch sö cña nã. Nh÷ng hÖ thèng tæ chøc ®ang tån t¹i trong x· héi ®ã phô thuéc lÉn nhau vµ t¹o nªn mét thÓ thèng nhÊt (®­îc gäi lµ “sù bæ sung hÖ thèng tæ chøc”). X· héi néi ®Þa cã nh÷ng lý luËn vµ c¬ chÕ vÒ sù ph¸t triÓn néi lùc trong nh÷ng giai ®o¹n nhÊt ®Þnh vµ cã thÓ ph¸t triÓn vµ thay ®æi dÇn dÇn trong mét thêi gian dµi chñ yÕu th«ng qua ngo¹i lùc. Sù ph¸t triÓn nµy th­êng chËm vµ liªn tôc. Nh­ng khi kh«ng ®­îc b¶o vÖ khái nh÷ng ¶nh h­ëng m¹nh mÏ cña n­íc ngoµi, sù c©n b»ng cña x· héi sÏ bÞ ¶nh h­ëng vµ quèc gia ®ã bÞ chÖch h­íng khái sù ph¸t triÓn tr­íc ®ã. NÕu nh÷ng ph¶n øng trong n­íc ®èi víi ngo¹i lùc m¹nh mÏ vµ ®óng ®¾n th× x· héi sÏ b¾t ®Çu mét tiÕn tr×nh ph¸t triÓn n¨ng ®éng. Nh­ng nÕu sù ph¶n øng ®ã yÕu ít hoÆc kh«ng ®ång nhÊt, x· héi ®ã cã thÓ bÞ r¬i vµo t×nh tr¹ng bÊt æn vµ thËm chÝ bÞ diÖt vong bëi sù thèng trÞ cña n­íc ngoµi. Trong thÕ kû 20, kÕ ho¹ch ho¸ x· héi chñ nghÜa ®· theo ®uæi chÝnh s¸ch c« lËp vµ tù cung tù cÊp, tuy nhiªn, nh÷ng nç lùc ®ã ®· thÊt 2 PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
  17. Qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ cña nh÷ng n­íc ®i sau b¹i th¶m h¹i ®Ó cho ra ®êi c¬ chÕ kinh tÕ n¨ng ®éng. Sau khi Liªn X« tan r·, NhËt B¶n tõ chèi héi nhËp víi thÕ giíi vµ ®iÒu nµy ®· ®­îc tin t­ëng vµ coi nh­ mét chiÕn l­îc kinh tÕ quèc gia. MÆc dï néi dung nh÷ng chÝnh s¸ch cña c¸c tæ chøc quèc tÕ nh­ WTO, IMF vµ Ng©n hµng thÕ giíi cã nhiÒu ®iÓm yÕu, c¸c quèc gia ®Õn sau kh«ng cã sù lùa chän nµo kh¸c ngo¹i trõ viÖc tham gia vµo c¸c tæ chøc Êy. HiÖn t¹i, vÊn ®Ò kh«ng ph¶i lµ cã héi nhËp hay kh«ng mµ lµ héi nhËp nh­ thÕ nµo. Héi nhËp quèc tÕ lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓn nh­ng ®iÒu kiÖn ®ã ch­a ®ñ (UNCTAD, 2004). ThuËt ng÷ sù ph¸t triÓn kh«ng nhÊt thiÕt ¸p dông cho sù tån t¹i cña nh÷ng ¶nh h­ëng ngo¹i lùc. VÒ lý thuyÕt, sù ph¸t triÓn cã thÓ ®­îc thùc hiÖn trong n­íc hoÆc ®­îc thóc ®Èy tõ n­íc ngoµi. Tuy nhiªn, trong thêi ®¹i cña chóng ta, sù ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng ®· trë nªn kh«ng thÓ ®¹t ®­îc nÕu kh«ng cã sù sao chÐp hiÖu qu¶ vµ kh«ng héi nhËp víi hÖ thèng toµn cÇu. Sù ph¸t triÓn giê ®©y hÇu nh­ mang ý nghÜa t­¬ng tù nh­ “theo kÞp c¸c quèc gia c«ng nghiÖp” hoÆc “hiÖn ®¹i ho¸ th«ng qua th­¬ng m¹i, FDI vµ c«ng nghiÖp ho¸”. Víi quan ®iÓm lÞch sö l©u dµi, ®©y lµ lo¹i ph¸t triÓn rÊt ®Æc biÖt. Nh­ng chóng ta khã cã thÓ nghÜ ra mét c¸ch nµo kh¸c. Cho dï ®iÒu nµy cã ®­îc mong muèn hay kh«ng, ®©y lµ thùc tÕ mµ ngµy nay chóng ta ph¶i ®èi mÆt1. Xuyªn suèt lÞch sö cña NhËt B¶n, ®Êt n­íc ®· tr¶i qua c¸c thêi kú ph¸t triÓn trong n­íc t­¬ng ®èi b×nh lÆng vµ nh÷ng thêi kú thay ®æi n¨ng ®éng d­íi nh÷ng t¸c ®éng m¹nh mÏ tõ bªn ngoµi. Nh÷ng giai ®o¹n kh¸c nhau nµy ®· t¹o nªn mét x· héi NhËt B¶n víi mét phong c¸ch ®a tÇng (H×nh 1-1). Nh÷ng ¶nh h­ëng lín tõ bªn ngoµi ®èi víi NhËt B¶n bao gåm nh÷ng ¶nh h­ëng sau: 1 Trong c¸c chiÕn l­îc ph¸t triÓn, nh÷ng ng­êi thóc ®È y s ù p h¸t triÓn néi lù c ®· tranh c·i ®Ó ng¨n c¶n sù héi nhË p quèc tÕ vµ ®Ó cho nh÷ng hÖ thèng trong n­íc trong mç i x· héi trë thµnh cç m ¸y ph¸t triÓn. V Ý dô, ®iÒu nµy bao gåm nÒn s¶n xuÊ t n«ng nghiÖp ®Ó tiªu d ïng trong n­íc h¬n lµ ®Ó bu«n b¸n th­¬ng m¹i vµ sù ph¸t triÓn chung dùa trªn t«n gi¸o truyÒn thèng, gi¸ trÞ vµ phong tôc. Ph­¬ng h­íng nµy cã thÓ thóc ® Èy nh÷ng céng ®ång vµ cung cÊ p mét c¬ chÕ chia s Î nh÷ng r ñi ro ë mét giai ®o¹n nhÊ t ®Þnh cña sù p h¸t triÓn. Nh­ng hiÖu l ùc cña nã kh«ng ®­îc x¸c nhË n nh­ lµ mét chiÕn l­îc ph¸t triÓn toµn c Çu l©u dµi. 3 PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
  18. Ch­¬ng 1 · Th©m canh lóa — ®· ®­îc ®­a vµo tõ lôc ®Þa ¸ ¢u kho¶ng gi÷a thÕ kû tr­íc c«ng nguyªn (nh÷ng b»ng chøng míi ®©y chØ ra r»ng th©m canh lóa cã thÓ ®· ®­îc mang tíi NhËt B¶n tr­íc ®ã) · PhËt gi¸o — ®­îc mang tíi tõ Trung Quèc th«ng qua Hµn Quèc vµ thÕ kû thø s¸u sau c«ng nguyªn · V¨n hãa vµ hÖ thèng chÝnh trÞ Trung Hoa — ®· ®­îc du nhËp m¹nh mÏ tõ thÕ kû thø 7 ®Õn ®Çu thÕ kû 10 sau c«ng nguyªn · LÇn ®Çu tiªn tiÕp xóc trùc tiÕp víi ng­êi ch©u ¢u — sóng vµ Thiªn chóa gi¸o ®· vµo NhËt B¶n vµo thÕ kû 16 sau c«ng nguyªn · HiÖn ®¹i ho¸ — lÇn thø 2 tiÕp xóc víi nÒn v¨n minh ph­¬ng T©y vµo thÕ kû 19 Qu©n M«ng Cæ ®· cè x©m l­îc NhËt B¶n hai lÇn vµo thÕ kû 13 nh­ng nh÷ng nç lùc qu©n sù cña M«ng Cæ ®· thÊt b¹i. Ng­êi ta nãi r»ng trong mçi lÇn x©m l­îc nµy, mét c¬n b·o lín ®· huû ho¹i nh÷ng tµu chiÕn cña chóng ë phÝa ngoµi ®¶o Kyushu. NÕu qu©n M«ng Cæ thµnh c«ng trong viÖc x©m l­îc NhËt B¶n th× NhËt B¶n ch¾c h¼n ®· tiÕp thu mét ¶nh h­ëng n­íc ngoµi lín kh¸c. So s¸nh víi lÞch sö cña c¸c quèc gia kh¸c kh«ng thuéc thÕ giíi ph­¬ng T©y, cã thÓ nãi r»ng NhËt B¶n ®· gi¶m c¸c có shock liªn tiÕp tõ bªn ngoµi kh¸ tèt vµ ®· sö dông chóng mét c¸ch tÝch cùc ®Ó thay ®æi vµ ph¸t triÓn. NhËt B¶n còng duy tr× b¶n s¾c d©n téc suèt giai ®o¹n nµy, mÆc dÇu NhËt B¶n ngµy nay vµ NhËt B¶n trong qu¸ khø hoµn toµn kh¸c nhau vÒ diÖn m¹o. X· héi NhËt B¶n cho thÊy mét c¬ cÊu ®a tÇng d¹ng cñ hµnh n¬i mµ nh÷ng yÕu tè cò vµ míi cïng tån t¹i mét c¸ch tho¶i m¸i vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau cã thÓ næi lªn tuú vµo hoµn c¶nh (H×nh 1-1). Trong khi ®ã, mét nhµ khoa häc x· héi Trung Quèc ®· nhËn xÐt r»ng Trung Quèc gièng nh­ mét qu¶ bãng b»ng ®¸ nÆng nÒ kh«ng thÓ thay ®æi trõ khi bÞ næ tung vµ thay thÕ b»ng mét qu¶ bãng nÆng kh¸c (gäi lµ “c¸ch m¹ng”) cã thÓ víi mét mµu s¾c kh¸c. Ng­êi NhËt B¶n vui vÎ tiÕp nhËn rÊt nhiÒu nh÷ng yÕu tè m©u thuÉn tiÒm tµng vµ sö dông chóng mét c¸ch cã thÓ thay thÕ cho nhau khi cÇn. §©y lµ mét ®Æc ®iÓm ®éc ®¸o cña ng­êi NhËt, ®iÒu nµy kh«ng th­êng thÊy ë c¸c x· héi kh¸c. Nãi mét c¸ch tÝch cùc, ng­êi NhËt linh 4 PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
  19. Qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ cña nh÷ng n­íc ®i sau ho¹t, phãng kho¸ng vµ thùc tÕ. Nh­ng nÕu nãi mét c¸ch phª ph¸n, hä lµ nh÷ng ng­êi kh«ng cã nguyªn t¾c, qu¸ trung thµnh hay qu¸ hy sinh. Trong cuèn s¸ch næi tiÕng vÒ t©m lý ng­êi NhËt, Masao Maruyama (1961) ®· thÊt väng cho r»ng ng­êi NhËt kh«ng cã truyÒn thèng suy nghÜ mét c¸ch logic vµ ®ång nhÊt mÆc dï hä cã nhiÒu c¶m xóc vµ kinh nghiÖm. Sù phª ph¸n nµy cã thÓ hîp lý nÕu ®øng trªn quan ®iÓm duy ý trÝ cña ph­¬ng T©y. Nh­ng ë mét khÝa c¹nh kh¸c, c¸ch Ýt nguyªn t¾c nµy cña ng­êi NhËt B¶n cã vÎ cã mét gi¸ trÞ nµo ®ã nÕu chóng ta ph¶i cïng chung sèng hoµ b×nh gi÷a nh÷ng t­ t­ëng ®¹o ®øc, t«n gi¸o vµ lý t­ëng kh¸c nhau trong thÕ giíi héi nhËp nµy. Cho dï thÕ nµo, ®iÒu chóng ta muèn nãi ë ®©y ®ã lµ suy nghÜ cña ng­êi NhËt kh¸c víi suy nghÜ cña ng­êi ph­¬ng T©y chø kh«ng kh¼ng ®Þnh lèi suy nghÜ nµo ®óng. H×nh 1-1 C¸c tÇng v¨n ho¸ cña NhËt B¶n TiÒn sö Th©m canh lóa PhËt gi¸o, Trung Quèc V¨n ho¸ Heian vµ Samurai Sóng vµ Thiªn chóa gi¸o V¨n ho¸ Edo ¶nh h­ëng cña ph­¬ng T©y Cuèn s¸ch nµy tËp trung vµo sù chuyÓn ®æi lín gÇn ®©y nhÊt cña NhËt B¶n g©y ra bëi mét ¶nh h­ëng lín tõ phÝa bªn ngoµi gäi lµ qu¸ tr×nh T©y ho¸ vµ c«ng nghiÖp ho¸ d­íi søc Ðp cña ph­¬ng T©y trong thÕ kû 19 vµ 20. 5 PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
  20. Ch­¬ng 1 2. Sù thÝch nghi chuyÓn ®æi Keiji Maegawa, mét nhµ nh©n chñng häc kinh tÕ t¹i tr­êng ®¹i häc Tsukuba ®· ®­a ra ý t­ëng vÒ sù thÝch nghi chuyÓn ®æi. Khi mét quèc gia ngo¹i biªn gia nhËp hÖ thèng thÕ giíi, nã cã thÓ tr«ng gièng mét n­íc (ch¼ng h¹n nh­ Kazakhstan) ®ang bÞ hót vµo t×nh h×nh x· héi quèc tÕ næi bËt (ch¼ng h¹n nh­ hÖ thèng kinh tÕ toµn cÇu). §Êt n­íc ®ã cã vÎ nh­ bÞ buéc ph¶i tõ bá v¨n ho¸ truyÒn thèng, nh÷ng c¬ chÕ, c¬ cÊu x· héi... nh÷ng ®iÒu mµ bÞ coi lµ “l¹c hËu”, ®Ó ®ãn nhËn “th«ng lÖ quèc tÕ tèt nhÊt”. Tuy nhiªn, nh×n tõ bªn trong cña ®Êt n­íc trong qu¸ tr×nh héi nhËp th× t×nh h×nh nµy kh«ng lu«n lu«n ph¶i lµ thô ®éng. Maegawa nãi r»ng trong mét qu¸ tr×nh héi nhËp ®óng ®¾n ®Êt n­íc NhËt nªn chñ ®éng trong viÖc quyÕt ®Þnh nh÷ng c¸ch thøc héi nhËp ®Ó ®¶m b¶o r»ng ®Êt n­íc cã thÓ duy tr× quyÒn së h÷u (®éc lËp quèc gia), tÝnh liªn tôc cña x· héi vµ b¶n s¾c d©n téc. N­íc NhËt thay ®æi nh­ng nh÷ng thay ®æi Êy ph¶i ®­îc kiÓm so¸t bëi chÝnh phñ vµ nh©n d©n NhËt chø kh«ng ph¶i bëi c¸c c«ng ty hay tæ chøc n­íc ngoµi. Nh÷ng ý kiÕn vµ hÖ thèng cña n­íc ngoµi ®­îc giíi thiÖu tíi NhËt B¶n ®· ®­îc thay ®æi hoÆc chØnh söa chø kh«ng hoµn toµn nguyªn b¶n ®Ó phï hîp víi nhu cÇu trong n­íc. NÕu ®¹t ®­îc ®iÒu nµy, ®Êt n­íc NhËt ®· ®­îc chuyÓn ®æi thùc sù kh«ng ph¶i lµ mét n­íc qu¸ yÕu hoÆc bÞ ®éng. N­íc NhËt ®ang tËn dông nh÷ng lùc tõ bªn ngoµi ®Ó thay ®æi vµ ph¸t triÓn. §iÒu nµy ®­îc gäi lµ “sù thÝch øng chuyÓn ®æi”. Maegawa nãi r»ng NhËt B¶n sau thêi kú Meiji ®· lµm ®­îc ®iÒu ®ã. Khi mét x· héi kh«ng ph¶i lµ x· héi ph­¬ng T©y ®èi ®Çu víi mét ®¹i diÖn cña nÒn v¨n minh Ph­¬ng T©y, x· héi ®ã khã cã thÓ tho¸t khái nh÷ng ¶nh h­ëng cña nã. Mét sè nhãm d©n téc ®· bÞ xo¸ sæ trong nh÷ng thêi kú ng¾n sau khi tiÕp xóc víi ph­¬ng T©y. §ång thêi, nhiÒu quèc gia vµ x· héi ®· lùa chän nh÷ng c¬ cÊu tæ chøc vµ nh÷ng thø cña ph­¬ng T©y kh«ng biÕt ®óng hay sai ®Ó tån t¹i (hoÆc b»ng sù lùa chän cña riªng hä). Tuy nhiªn, ®iÒu quan träng lµ ph¶i thõa nhËn r»ng hä kh«ng chÊp nhËn nh÷ng s¸ng t¹o cña ph­¬ng T©y theo ®óng nguyªn m Éu cña nã. BÊt cø mét vËt thÓ nµo trong mét nÒn v¨n ho¸ sÏ thay ®æi ý nghÜa cña nã khi ®­îc chuyÓn ghÐp sang mét nÒn v¨n ho¸ kh¸c, nh­ ®­îc thÊy réng r·i trong d©n téc häc trªn thÕ giíi. Kh«ng chØ vò trô häc, häc thuyÕt t«n gi¸o, nghi thøc mµ c¶ hÖ thèng gia ®×nh, c¬ chÕ trao ®æi vµ thËm chÝ nh÷ng tæ chøc kinh tÕ x· 6 PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
nguon tai.lieu . vn
Chính trị học Báo chí - Truyền thông Xã hội học Giáo dục học Tâm lý học Lịch sử - Văn hoá Triết học Ngôn ngữ học Thư viện thông tin Văn học nước ngoài Ngư nghiệp Hành chính - Pháp luật Địa lý - Địa danh Văn học Việt nam Lịch sử Đảng CNXH - KH Tư Tưởng HCM Ngụ ngôn - Cổ tích Ca dao - Tục ngữ Hoá học Sinh học Y khoa - Dược Kinh tế học