Xem mẫu
- Phát thanh m i I. PHƯƠNG PHÁP VI T CHO PHÁT THANH 1. VI T CHO NGƯ I NGHE - S d ng các phương ti n l i nói, ti ng ng và âm nh c kh i g i trí tư ng tư ng cu ngư i nghe, t o nên b c tranh muôn màu cu th gi i hi n th c trư c m t h . - Vi t như b n ang nói cho m t ngư i b n, nên t o không khí g n gũi, thân m t và thuy t ph c, khác h n v i ghi chú trư c ây thư ng t trư c bàn cu phát thanh viên: Chú ý! b n ang nói cho hàng tri u ngư i nghe. - Nên vi t ng n g n gi n d , c th v i v n t v ng và phong cách giao ti p hàng ngày cu công chúng nghe ài, không dài dòng và nh t là không làm ph c t p v n . 2. NGUYÊN T C VI T CHO PHÁT THANH - S gi n d , ng n g n: tránh nh ng t ng dài ph c t p sáo r ng hay pi h i tho i, ơn gi n hoá t ng b t c ch não có th ư c, ph i luôn luôn gi cho câu ng n và ơn gi n. M t trong nh ng nguyên t c vàng ư c c bi t s d ng trong th i s và tin t c là “m i ý m t câu”: câu ng n, ý rõ. Nên vi t câu ng n g n nhưng n u t t c các câu u ng n thì nghe l i có th c m th y ơn i u, vì v y, nên vi t các câu có dài g n khác nhau, m t tác ph m phát thanh có th t o ra ti t t u b ng cách k t h p gi a các câu ng n, câu v a và câu hơi dài. Mu n t ư c i u ó, c g ng tuân theo i u g i ý ơn gi n sau: “nghĩ cho h t câu r i hãy vi t” t c là hãy g ch u dòng nh ng ý c n thi t trư c, d ng b t u vi t ngay, s p x p l i các chi ti t, d ki n trong suy nghĩ r i hãy c thông tin nó lên. Vi t ng n, nói ng n ư c coi như m t trong nh ng y u t quy t nh s t n t i cu lo i hình báo nói. 3. NÓNG N I, THÂN M T 2.1 ưu th l n nh t cu phthanh so v i báo in là tính nóng h i, t c th i. T t c nh ng thông tin trên sóng c n t o ra c m giác là ang x y ra, v a m i x y ra. 1
- 2.2 Vi t cho ài phát thanh không ph i bi n thuy t hùng h n, mà ph i thân m t. Tuy nhiên trong các b n tin, cách vi t có th hơi nghiêm ch nh v hình th c hơn là l i h i tho i thông thư ng, nhưng cũng không ư c c ng như l i vi t cho báo in. L i nói chuy n bình thư ng, ơn gi n hàng ngày bao gi cũng t o ra s thân m t, g n gũi v i thính gi hơn r t nhi u so v i l i vi t c u kỳ trong nh ng tác ph m vi t cho phthan. 3.1. S d ng văn nói “Hãy nói trư c khi vi t” ó là nguyên t c ch y u c a tác ph m vi t cho phthanh. M t bài vi t t t cho phát thanh ph i ư c th hi n b ng văn nói. Trong văn nói, ngư i ta ưu tiên quy lu t ng nghĩa r i m i n quy lu t ng pháp. Ngư i ta ph i tuỳ theo tính ch t cu n i dung mà l a ch n nh ng cách th hi n phù h p nh t thu hút thính gi cu t ng chương trình. Ti ng vi t v n r t phong phú, nên tránh nh ng t nhi u nghĩa, l i l quanh co miêu t ph c t p, khó hi u.. 3.2. Di n t rõ ràng Là i u ưu tiên b c nh t trong l i vi t phthanh. l i nói là công c cu ngư i vi t phát thanh và là cái c u n i v i b n nghe ài. Không ư c mơ h ho c m p m , ph i dùng nh ng t di n t nh ng hình nh c th , vi t ph i chính xác, ph i gi i thích nh ng khái ni m ph c t o và tr u tư ng, còn n u không gi i thích ư c thì t t nh t là không nên dùng. Nên c n th n khi dùng nh ng t có âm gi ng nhau, chú ý d u chính t , ph i thông tin m t cách có trình t lôgic; hãy khéo léo nh c l i nh ng i u ã nói u, n u thính gi không nghe ư c câu u, h cũng s không ph i mò m m tìm ra nh ng u m i thông tin nói v cái gì , x y ra âu? 3.3. H p d n ngay t u - Câu m u là câu quan tr ng nh t. Ngư i ta t ng nói: ư c hay m t thính gi là ngay câu u tiên ó. Hãy dành h t th i gian, tài ngh vào câu m u ó, lư ng thông tin ch o ph i ư c cô ng trong câu m u. Vì v y nên vi t ơn gi n, không ph c t p gây nh m l n và m t thính gi , không nên b t u bài vi t b ng cách c tr l i h t các câu h i 5W. 2
- - Nh ng i u nên làm và không nên làm trong câu m u - Tránh dùng nhi u t trong câu m u. Nhi u t quá, khó c và ngư i nghe không nh h t. - C n th n v i câu m u mang tính nghi ván - Tránh ưa nh ng thông tin quan tr ng ngay t nh ng ch u tiên, nhưng cùng d ng mãi v sau m i nói n nh ng chi ti t quan tr ng. - Không nên ưa vào tai thính gi nh ng t l , tên l không quen thu c. - không bao gi m u b ng m t m nh ph . - Nên dùng t “hôm nay” tuy nhiên, m t chương trình phthanh n u có quá nhi u t ó có th s tr nên bu n t nên thay th b ng các t khác như sáng nay. - ng cho thính gi ph i ch t i cu i câu m u m i bi t ư c chuy n x y ra âu. - Tránh nh ng câu m u có dùng trích d n, ph i ưa ngu n d n ngay lên u, trư c câu trích, n u không, ngư i nghe có th nghĩ r ng chính ptv ang ưa ra ý ki n riêng cu mình. - Nh ng c u trúc thư ng g p Mô hình hình chóp ngư c: có nh ng ưu th c u trúc này t nhi n bu c các ý cu câu chuy n không th l n x n, ngư i biên t p có th c t b t tin bài t dư i lên trên c n ph i rút ng n , còn ngư i nghe luôn luôn bi t ngay ư c nh ng thông tin qtr ng nh t ngay t àu quy t nh có nên ti p t c l ng nghe hay không? Ngoài ra còn có c u trúc hình kim cuơng, ng h cát, con cá II. C I M C A NGÔN NG PHÁT THANH 1. Ngôn ng phthanh là ngôn ng nói (ngôn ng âm thanh) ây là m t ph m ch t vô cùng quý giá, vì ngôn ng nói hư ng t i thính giác - m t h th ng tri giác hoàn h o nh t c a con ngư i. Theo các chuyên gia thì dung lư ng thông tin mà con ngư i chuy n t i hay ti p nh n ư c nh thính giác và ngôn ng nói l n g p 3 l n so v i lư ng thông tin mà anh ta 3
- chuy n t i hay ti p nh n b ng con ư ng th giác- c ho c vi t. Ngoài thông tin n m trong ý nghĩa c a ngôn t , còn mang trong mình m t thông tin b tr áng k khác ư c th hi n qua ch t gi ng, qua ng i u, qua âm lư ng. 2. Ngôn ng phthanh thiên v hình th c c tho i c tho i là s n ph m ngôn t cu m t cá nhân trong hoàn c nh giao ti p ch có anh ta là ngư i nói. Theo nhà ngôn ng h c L.V. Secba (Nga): ây là h th ng có t ch c cao c a các ý tư ng ư c bi u t qua ngôn t , nh m tác ng có ch ích t i nh ng ngư i xung quanh”. Ph n l n các th lo i c a báo phthanh như bình lu n phóng s , ph n ánh, câu chuy n phóng viên, i m tin, ti u ph m .. u mang tính ch t c tho i. 3. Ngôn ng phthanh luôn mang d u n cá nhân c a ngư i nói M c cu nó tuỳ thu c vào t ng th lo i, t ng tình hu ng giao ti p c th . khi ngư i truy n tin là phát thanh viên, d u n cá nhân có v như b h n ch t i m c th p nh t song ngư i ta v n nh n th y thái c m xúc cu anh ta i v i bài vi t thông qua gi ng i u. Còn n u như ngư i truy n tin là tác gi bài vi t (Pv, btv) thì d u n cá nhân rõ nét hơn nhi u. 4. Ngôn ng phthanh không có kh năng ư c minh ho b ng hình nh ây là m t khác bi t, ng th i cũng là m t h n ch cu nó so v i truy n hình và báo in. Tuy nhiên, ngôn ng phthanh ã tìm th y s minh ho cho mình các ngu n khác cũng n m trong chính th gi i cu âm thanh. ó là các băng ghi âm tư li u, là ti ng ng, là âm nh c và c bi t là các c tính v t ch t, hình tu ng c u ngon t c t thành ti ng. Có th nói, nhà báo phát thanh ph i v nên hình nh b ng âm thanh. Th c t cho th y là các tá ph m báo phthanh hay, có s c tác ng l n bao gi cũng có ngôn ng h t s c s ng ng, giàu hình nh, có tính tr c quan cao, ch p cánh cho s tư ng tư ng cu ngư i nghe, khi n cho h có c m giác như ang ư c ch ng ki n s vi c x y ra trư c m t mình bên c nh ó, nó còn ph i ư c trình bày b i m t ch t gi ng t t, lên b ng xu ng tr m, tăng gi m t c âm thanh m t cách h p lý. 4
- 5. Ngôn ng phthanh cũng như ngôn ng truy n hình có tính hình tuy n Tính hình tuy n cu tín hi u ngôn ng , không h không nói n quan h ng o n như là h qu cu nó. Theo quan h này, các ơn v ngôn ng khi ng c nh nhau s quy nh l n nhau và cho ta nh ng k t h p g i là ng do n. Trong Ngôn ng phthanh, bi u hi n n i b t nh t cu quan h ng o n là vi c ng t o n khi nói, khi c. Do ó, ây là i u c n ư c các nhà báo phát thanh c bi t quan tâm. III. CHƯƠNG TRÌNH PHÁT THANH 1. Khái ni m Là s liên k t, s p x p h p lý tin, bài, b ng tư li u âm nh c trong m t th i lư ng nh t nh ư c m u b ng nh c hi u, k t thúc v i l i chào t m bi t nh m áp ng yêu c u tuyên truy n cu cơ quan báo phthanh, ng th i mang l i hi u qu cao nh t i v i ngư i nghe. M t ài phthanh thư ng bao g m 4 b ph n chính: lãnh o qu n lý, biên t p viên, pviên, kthu t viên, trong ó phóng viên là ngư i tr c ti p sáng t o nh ng tác ph m báo phthanh. các tác ph m ư c s p x p , b trí h p ly giúp thính gi ti p nh n chương trình m t cách y , h th ng, có chi u sâu. Các tác ph m phthanh s ư c s a ch a, biên t p hoàn ch nh, ư c xâu chu i m t cách khéo léo, t o nên kh năng ti p nh n y , sâu s c cho ngư i nghe. Quá trình ti p nh n cu công chúng g n li n v i chương trình phthanh, ngư i nghe có th n m ư c thông tin th i s m t cách nhanh nh t qua ó nhưng h l i th c s tin tư ng và ch i nh ng hư ng dân c th qua chương trình chuyên 1 cách t m hơn. Như v y chương trình phthanh th hi n tính ch t lao ng t p th cu lao ng báo chí, không ch cơ quan ài phthanh mà còn c công chúng n a. 2. c i m c a chương trình phát thanh a- S m u b ng nh c hi u, nh c chtrình: nh c hi u ư c s d ng như 1 thông báo chính th c nó giúp ng ơi nghe phân bi t ài phát thanh cu qu c gia này v i qu c gia khác t nh này v i t nh khác, có kh năng t o nên tâm lý tích c c cho quá trình nghe. 5
- b- L i xư ng cu phthanh viên: ư c dùng như 1 thông báo ng n g n cho tên c a chtrình phthanh. Các ài có cách l a ch n riêng, l i xư ng bao hàm các y u t : tên chtrình, a ch cu ài, t n s phát sóng. c- C u trúc c a chương trình phthanh: m i chtrình phthanh u n nh v c u trúc. V i chtrình th i s thư ng có 3 ph n: trang tin, bài ti t m c ư c phân chia b ng nh ng do n nh c c t. Chtrình chuyên thư ng có 2 ph n ti t m c tr lên ư c phân cách b ng nh ng nh c c t. V i các chtrình có th i lư ng l n, s ti t m c có th tăng, vì v y s lư ng nh c c t cũng tăng lên. d- L i k t c a chtrình ho c chào thính gi : th i lư ng c a chtrình phthanh n nh và có h n. Chính vì v y, khi ph/ánh nh ng v n l n, các chtrình phthanh thư ng l a ch n hình th c bài vi t nhi u ph n dùng cho nh ng chtrình k ti p nhau. Như v y, k t thúc bu i phthanh hôm nay là cơ h i gi i thi u n i dung cu bu i phthanh s p t i. Cách chào và h n g p l i t o s g n k t thính gi v i chtrình và duy trì s chú ý c a ngư i nghe v i v n mà h quan tâm. 3. Các d ng chương trình phát thanh Trong th c t ang t n t i nhi u cách phân d ng các chtrình phthanh. N u l y tiêu chí là lĩnh v c ph/ánh s có: chtrình kinh t , văn hoá, an ninh, qu c phòng.. Theo tiêu chí l a tu i s có: chương trình thi u nhi, thanh niên, câu l c b ngư i cao tu i... Phân chia theo gi i có: chtrình thanh niên, ph n . Còn theo như c u thính gi l i có: Câu l c b b n yêu âm nh c, clb b n yêu sân kh u. và n u chia theo tính ch t cu thông tin và năng l c ph/ánh s có chtrình th i s , chtrình chuyên . 3.1. Chương trình th i s t ng h p hàng ngày K t c u chtrình thư ng bao g m: - Ph n tin th i s (tin trong nư c+tin th gi i) - Phóng s t hi n trư ng, t h u kỳ - PV n tr c ti p t i phòng thu, ghi âm 6
- - Nh ng thông tin v th i ti t, dân s , tình hình giao thông, giá c th trư ng, gi tàu xe ch y... 3.2. Chương trình th i s c bi t K t c u chương trình thư ng bao g m: - Thông tin tư li u (có tính ch t d o sóng, cung c p nh ng tư li u, b i c nh, tư li u c n thi t giúp thính gi hi u y và sâu s c hơn v s ki n s p di n ra). - Bình lu n, kh ng nh t m c , ý nghĩa cu s ki n. - Tư ng thu t tr c ti p y s ki n. ây là ph n n i dung cơ b n cu chtrình, quy t nh s c h p d n c a chtrình v i ngư i nghe. - Pv n nh ng nhân ch ng ho c ngư i tr c ti p tham gia s ki n, giúp ngư i nghe nh n th c v ý th c và t m quan tr ng cũng như thái , quan i m, tình c m cu nh ng ngư i có liên quan. - M t s ca khúc minh ho làm tăng tính phong phú, h p d n c a chtrình. 3.3. Chtrình chuyên : th c hi n ch c năng thông tin y , sâu s c, có tr ng tâm, tr ng i m 4. Tính c l p và năng l c tác c a chtrình phương thanh 4.1. Th i lư ng xác nh Thông thư ng chương trình th i s t ng h p cu ài qu c gia có th i lư ng 45ho c 60 phút (v i các ài phthanh t nh, thành ph thư ng ít hơn kho ng 30 phút). Các chtrình chuyên thư ng có th i lư ng 15 n 20 phút. khung th i lư ng chtrình trư c h t là khuôn kh cho phép cu các nhà qu n lý, ng th i òi h i ngư i s n xu t chtrình ph i ho ch nh n i dung, t ch c nhân l c và ch o th c hi n nh m t m c tiêu ra cho m i chương trình. 4.2. N i dung: tuỳ theo d ng chương trình phát thanh, các nhà s n xu t l a ch n ph m vi ph n ánh phù h p. ví d v i chtrình phthanh nông thôn, n i dung có kh năng h p d n ngư i nông dân là các chính sách, phương hư ng u tư phát tri n cây tr ng v t nuôi và ngành ngh ph trong nông nghi p.... 7
- 4.3. Tính ch t i tư ng và th i i m tác ng m i lo i chương trình phát thanh u ph c v tr c ti p b ph n ngư i nghe cu mình. Trình hi u bi t, v n tri th c, tâm lý, s thích, thói quen cu thính gi s là nh ng y u t quan tr ng nh m l a ch n hình th c thông tin phù h p. Các chtrình phát thanh mu n t hi u qu cao trong quá trình tác ng còn ph i l a ch n th i i m tác ng. Tuy nhiên các th i i m: u gi sáng, trưa, t i là nh ng th i i m có s lư ng ngư i nghe ông hơn. Trong khi ó, câu l c b ngư i cao tu i có th phát vào 8 ho c 9 gi sáng; 3 gi ho c 4 gi chi u nhóm i tư ng này có th i gian nhàn r i nhi u hơn; các chtrình thanh niên, thi u nhi c n tránh kho ng th i gian các em t i l p ho c th i gian t h c t i nhà. 4.4 . Phong cách th hi n và v n cá th hoá ngưòi nghe d dàng nh n ra chtrình mà mình yêu thích ho c quan tâm. Trư c h t h có thói quen tìm sóng cu chtrình vào th i i m thích h p. Th hai, thính gi thư ng chú ý t i n i dung, phong cách th hi n cu chính chương trình phương thanh y. Hình th c ưa tin nóng h i, ng n g n có bình lu n k p th i hư ng d n dư lu n, ó là nét tiêu bi u cu phong cách th hi n chương trình th i s . L a ch n v n n i b t có ý nghĩa, thu hút s quan tâm cu công chúng, ng th i ph n ánh v n 1 cách sâu s c, có kh năng ch o ho t ng th c ti n s là nét tiêu bi u cu phong cách th hi n chương trình chuyên . 4.5. Kh năng ph i h p các chương trình phát thanh Các ài phát thanh qu c gia thư ng s n xu t và phát sóng nhi u chương trình phát thanh trong ngày, các ài a phương có s bu i phát thanh ít hơn. Du s lư ng nhi u hay ít v n có m t th c t là: các chương trình phát thanh không th là nh ng chương trình c l p tuy t i mà k ti p nhau th c ch t có m i liên h k th a, b sung cho nhau. Trong th c t , thính gi có th nghe nhi u chương trình phát thanh chuyên khác nhau có s hi u bi t toàn di n hơn. Chính vì v y, c n chú ý tính nh t quán trong n i dung thông tin cũng như trong quan i m, thái , 8
- tránh tình tr ng ch ng l n, b sót ho c mâu thu n nhau làm cho thính gi hoang mang và khó khăn trong vi c theo dõi chương trình. 9
- M CL C I. PHƯƠNG PHÁP VI T CHO PHÁT THANH..................................................1 1. VI T CHO NGƯ I NGHE.............................................................................1 2. NGUYÊN T C VI T CHO PHÁT THANH.................................................1 3. NÓNG N I, THÂN M T ................................................................................1 3.1. S d ng văn nói ..........................................................................................2 3.2. Di n t rõ ràng..........................................................................................2 3.3. H p d n ngay t u..................................................................................2 II. C I M C A NGÔN NG PHÁT THANH..........................................3 1. Ngôn ng phát thanh là ngôn ng nói .........................................................3 2. Ngôn ng phát thanh thiên v hình th c c tho i .....................................4 3. Ngôn ng phát thanh luôn mang d u n cá nhân c a ngư i nói...............4 4. Ngôn ng phát thanh không có kh năng ư c minh ho b ng hình nh 4 5. Ngôn ng phát thanh cũng như ngôn ng truy n hình có tính hình tuy n III. CHƯƠNG TRÌNH PHÁT THANH .............................................................5 1. Khái ni m........................................................................................................5 2. c i m c a chương trình phát thanh ........................................................5 3. Các d ng chương trình phát thanh ...............................................................6 3.1. Chương trình th i s t ng h p hàng ngày.............................................6 3.2. Chương trình th i s c bi t .................................................................7 4. Tính c l p và năng l c tác c a chương trình phát thanh ........................7 10
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học