Xem mẫu
- Khoa hoïc xaõ hoäi PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA NHÂN DÂN TRONG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐÁNH GIÁ CÁN BỘ Lê Đình Thảo Bộ môn Lý luận chính trị Trường Đại học Hùng Vương TÓM TẮT Hồ Chí Minh là người luôn tin tưởng vào vai trò và sức mạnh to lớn của quần chúng nhân dân. Theo Hồ Chí Minh, mọi công việc, trong đó có công tác cán bộ, đánh giá cán bộ, Đảng nhất thiết phải dựa vào nhân dân, có những việc làm cụ thể, thiết thực để phát huy vai trò của nhân dân. Bài viết này đi vào phân tích những nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về sự cần thiết và những giải pháp cơ bản cần phải làm nhằm phát huy vai trò của nhân dân trong công tác đánh giá cán bộ. Từ khóa: Dựa vào nhân dân, đánh giá cán bộ, khách quan công tâm, vai trò của nhân dân, phát huy vai trò của nhân dân, tư tưởng Hồ Chí Minh. Đánh giá cán bộ là một công từ nhu cầu đòi hỏi của thực tiễn nhu cầu của cách mạng là phải việc rất khó và vô cùng phức tạp. cách mạng, từ lợi ích chung của dùng”. Tiêu chuẩn cán bộ được Sinh thời, Hồ Chí Minh là người đất nước, của cơ quan, đơn vị, Hồ Chí Minh đề cập không phải sớm thấy được những khó khăn, chứ không được xuất phát từ là bằng cấp, mà là những yêu cầu phức tạp của công tác đánh giá tình cảm cá nhân ích kỷ, từ sự về phẩm chất và năng lực đối với cán bộ. Đảng ta cũng đã khẳng yêu ghét của mỗi người để đánh cán bộ. Theo Hồ Chí Minh, đã là định “đánh giá cán bộ được coi giá, lựa chọn cán bộ. cán bộ thì phải không ngừng học là khâu tiền đề quan trọng nhất Hồ Chí Minh luôn phê phán tập nâng cao trình độ. Song học nhưng vẫn là khâu khó và yếu những căn bệnh “định kiến hẹp là để có kiến thức, để làm việc, nhất”. Song, theo Hồ Chí Minh, hòi”, “gia đình dòng tộc chủ “để phụng sự Tổ quốc, phụng sự dù khó đến mấy có dân chúng nghĩa”, “địa phương cục bộ”, nhân dân”, chứ không phải học cũng sẽ làm được, không có sự “kéo bè kéo cánh, “yêu nên tốt, chỉ vì bằng cấp, để “mặc cả với tham gia của dân chúng thì sẽ ghét nên xấu” trong đánh giá, Đảng, với tố chức”. Học chỉ để không xong. lựa chọn cán bộ. Theo Hồ Chí “mặc cả với Đảng, với tổ chức” 1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về Minh, mắc phải những căn là học không thực sự, học chỉ cốt sự cần thiết phải phát huy vai bệnh đã nêu thì sẽ không biết vì bằng cấp, “để thăng quan, tiến trò của nhân dân trong công xem người, xem việc, không biết chức”. Sở dĩ Hồ Chí Minh không tác đánh giá cán bộ. “cất nhắc người tốt, đề phòng lấy bằng cấp làm tiêu chuẩn là vì Cần phải dựa vào nhân dân, người gian”. Và, để khắc phục nó dễ làm nảy sinh hiện tượng quan tâm phát huy vai trò của được những căn bệnh như đã chạy theo bằng cấp và nhiều tiêu nhân dân là vì chỉ có sự tham gia nêu thì đòi hỏi: cực khác trong giáo dục và trong của nhân dân mới có thể đảm Một là phải xác định được công tác cán bộ. bảo được sự khách quan, công tiêu chuẩn đối với cán bộ và Hai là phải căn cứ vào những tâm, không “thiên tư, thiên vị”, phải căn cứ vào tiêu chuẩn đã việc làm của cán bộ và kết quả không có những tiêu cực trong được xác định để đánh giá, lựa thực hiện nhiệm vụ của cán bộ đánh giá, lựa chọn cán bộ. Theo chọn cán bộ. Hồ Chí Minh luôn để đánh giá cán bộ. Đánh giá Hồ Chí Minh, khách quan, công khẳng định “bất kỳ ai có khả việc làm của cán bộ cần phải tâm có nghĩa là phải xuất phát năng, đủ tiêu chuẩn, cần cho phân biệt được những việc làm Ñaïi hoïc Huøng Vöông - Khoa hoïc Coâng ngheä 3
- Khoa hoïc xaõ hoäi thiết thực, vì dân, vì nước, với của cơ quan, đơn vị mà họ phụ mong muốn có được những những việc làm mang nặng hình trách. Trong công tác cán bộ, cán bộ thực sự có phẩm chất và thức, đối phó, lãng phí. Còn khi nếu để xảy ra tình trạng cán bộ năng lực, biết sống và làm việc đánh giá về kết quả thực hiện yếu kém, mất đoàn kết, đánh giá vì lợi ích của họ. Trong khi đó, nhiệm vụ của cán bộ cần phải có và sử dụng cán bộ không đúng, do có những quan hệ đan xen quan điểm toàn diện, phát triển, không có hiệu quả thì người phức tạp về lợi ích nên đánh giá lịch sử - cụ thể, phải thấy được đứng đầu cấp ủy, chính quyền của cán bộ đối với cán bộ (của những tác động của nó đến tất các cấp phải là người đầu tiên cấp trên đối với cấp dưới, của cả các lĩnh vực kinh tế, chính chịu trách nhiệm. cấp dưới đối với cấp trên) trong trị, văn hóa, xã hội và phải đặt Thực hiện tốt những yêu cầu nhiều trường hợp đã không đảm nó trong mối quan hệ với việc đã nêu là cơ sở cần thiết để có thể bảo được khách quan, công tâm, thực hiện các mục tiêu, nhiệm đảm bảo được sự khách quan, rơi vào “thiên tư, thiên vị”. Vì vụ chung của cách mạng, chứ công tâm trong đánh giá cán bộ. vậy, để có thể khắc phục được không phải đánh giá theo kiểu Song mọi quy định là do con những tiêu cực trong đánh giá, địa phương, cục bộ. người đề ra và do đó, con người lựa chọn cán bộ thì nhất thiết Ba là phải phát huy được dân cũng hoàn toàn có khả năng vượt phải dựa vào nhân dân. Hồ Chí chủ trong công tác đánh giá cán qua, hay lách qua được những Minh khẳng định: “để cho dân bộ. Thực hiện tốt nguyên tắc tập quy định của mình. Đây cũng chúng phê bình cán bộ, dựa vào thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách. chính là nguyên nhân dẫn đến ý kiến của họ mà cất nhắc cán Lãnh đạo cần phải tập thể vì tình trạng nơi này, nơi khác luôn bộ, nhất định không xảy ra thiên một người dù khôn ngoan, tài có một số người tìm mọi cách để tư, thiên vị, nhất định hợp lý và giỏi mấy, dù nhiều kinh nghiệm lách luật, để bao biện, bao che công bằng”. đến đâu, cũng chỉ trông thấy, chỉ cho những sai lầm, khuyết điểm Theo Hồ Chí Minh, cần phải xem xét được một hoặc một số của nhau. Nó dẫn đến tình trạng, dựa vào ý kiến của nhân dân còn mặt của một vấn đề, không thể ở nhiều nơi có những cán bộ yếu là vì nhân dân là những người trông thấy và xem xét được tất kém, mắc sai lầm, khuyết điểm, có thể biết được tất cả những cả mọi mặt của nó. Hơn nữa, thậm chí kéo dài, nhưng không việc làm, những quan hệ của cán theo Hồ Chí Minh, nếu lãnh được phát hiện, hoặc chậm được bộ. Trong quan hệ với cấp trên, đạo không tập thể, thì dễ dẫn phát hiện xử lý. nhiều người thường tìm mọi đến “cái tệ bao biện, độc đoán, Cán bộ là người lãnh đạo và cách để được “ghi điểm”, che đậy chủ quan”. cũng là người đầy tớ thật trung những yếu kém, khuyết điểm và Bốn là phải có những quy thành của nhân dân. Nhân dân do đó làm cho cấp trên nhiều định rõ về thẩm quyền và trách là những người làm chủ và cũng khi không biết và không đánh nhiệm của người đứng đầu là những người chịu sự lãnh giá đúng được cấp dưới. Song cấp ủy, chính quyền các cấp, đạo, quản lý của cán bộ. Hồ Chí với nhân dân, những yếu kém, các ngành. Thực tế cho thấy, Minh khẳng định: “dân chúng là khuyết điểm của cán bộ thường dù muốn hay không muốn, ý những người chịu đựng cái kết được bộc lộ rõ. Tai mắt của kiến của người đứng đầu cấp quả của sự lãnh đạo”. Lắng nghe nhân dân (bao gồm nhiều giai ủy, chính quyền các cấp cũng ý kiến của nhân dân, dựa vào ý cấp, tầng lớp, qua nhiều thế hệ, có ảnh hưởng rất lớn, nếu như kiến của nhân dân cũng có nghĩa nhiều thời kỳ khác nhau) ở đâu không muốn nói là chi phối đến là lắng nghe và dựa vào ý kiến cũng có, việc gì họ cũng nghe, các thành viên trong tập thể của những người đang chịu sự cũng thấy. Đặc điểm của nhân lãnh đạo. Vì vậy, người đứng lãnh đạo, quản lý của cán bộ. Do dân là hay so sánh. “Họ so sánh đầu cấp ủy, chính quyền các cấp “chịu kết quả của sự lãnh đạo” và bây giờ và họ so sánh thời kỳ phải là người chịu trách nhiệm do liên quan trực tiếp đến lợi ích đã qua. Họ so sánh từng việc và chính về tình hình phát triển của bản thân nên nhân dân luôn họ so sánh toàn bộ phận”. Bằng 4 Ñaïi hoïc Huøng Vöông - K hoa hoïc Coâng ngheä
- Khoa hoïc xaõ hoäi cách cách đó, nhân dân có thể đánh giá cán bộ, quy trình và vậy, thì dân chúng sẽ không tin biết được, chỉ ra được đâu là cán phương pháp đánh giá cán bộ, chúng ta. Biết, họ cũng không bộ tốt, đâu là cán bộ yếu kém. quyền hạn và trách nhiệm của nói. Nói, họ cũng không nói Như vậy, theo Hồ Chí Minh, cán bộ, những chế độ chính sách hết”. “Phải nhiệt thành”, “khiêm dựa vào nhân dân là cơ sở để có có liên quan đến cán bộ. tốn” có nghĩa là phải thực sự thể đánh giá, lựa chọn đúng cán Lãnh đạo phải gắn với kiểm lắng nghe ý kiến của nhân dân, bộ. Nó cũng là cơ sở để có thể tra, kiểm soát. Không quan tâm dựa vào ý kiến của nhân dân để đảm bảo được sự khách quan, làm tốt công tác kiểm tra, kiểm đánh giá, lựa chọn cán bộ. Phải công tâm, không “thiên tư, thiên soát cũng có nghĩa là không “quyết tâm” có nghĩa là dù khó vị”, không có tiêu cực trong đánh quan tâm, hoặc buông lỏng sự khăn, phức tạp đến mấy cũng giá, lựa chọn cán bộ. Nhân dân là lãnh đạo. Chủ tịch Hồ Chí Minh phải tổ chức để nhân dân tham những người luôn mong muốn khẳng định lãnh đạo đúng là gia vào quản lý, đánh giá cán bộ. có được những cán bộ thực phải quyết định mọi vấn đề cho Làm được những điều như vậy sự có phẩm chất và năng lực. đúng, phải tổ chức thi hành cho thì nhân dân mới tin tưởng vào Họ luôn ý thức được rằng phải đúng và phải tổ chức kiểm tra, sự lãnh đạo của Đảng và mới có những cán bộ như vậy thì kiểm soát cho tốt. Theo Chủ tích cực tham gia vào các công quyền và lợi ích của họ mới có tịch Hồ Chí Minh, kiểm soát việc của Đảng, trong đó có việc thể được đảm bảo. Họ là những khéo, bao nhiêu khuyết điểm lòi quản lý, đánh giá cán bộ. người hoàn toàn có thể biết được ra hết, hơn nữa kiểm tra khéo Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, những việc làm của cán bộ, phân về sau khuyết điểm nhất định “Có nhiều cách hỏi ý kiến dân biệt được đâu là những việc làm bớt đi. Có kiểm tra, kiểm soát chúng. Nói chuyện với từng thiết thực, xuất phát từ tinh thần tốt thì “mới biết rõ cán bộ và người. Nói chuyện với đông trách nhiệm, thực sự vì lợi ích nhân viên tốt hay xấu, mới biết người. Khai hội, nói chuyện với của họ, với đâu chỉ là những việc rõ ưu điểm và khuyết điểm của tầng lớp này, nói chuyện với làm mang nặng động cơ lợi ích cơ quan, mới biết rõ ưu điểm tầng lớp khác, với mọi tầng lớp”. cá nhân, hình thức, đối phó, cơ và khuyết điểm của các mệnh Nhân dân có thể trực tiếp hoặc hội, thủ đoạn. lệnh và nghị quyết”. Song “muốn gián tiếp tham gia đánh giá cán 2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về kiểm soát đúng thì cũng phải bộ. Với cán bộ cơ sở, phạm vi lấy những giải pháp cơ bản nhằm có quần chúng giúp mới được”. ý kiến không lớn, việc lấy ý kiến phát huy vai trò của nhân dân Vì vậy, nâng cao trình độ hiểu của nhân dân có thể bằng hình trong công tác đánh giá cán bộ. biết cho nhân dân là cơ sở để thức trực tiếp. Còn với những Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, họ ngày càng có khả năng tham cán bộ ở cấp cao hơn, phạm vi để nhân dân thực sự tham gia gia vào việc kiểm tra, kiểm soát cần lấy ý kiến rộng hơn, việc lấy vào các công việc của Đảng, Nhà các công việc của Đảng và Nhà ý kiến của nhân dân có thể bằng nước, trong đó có việc quản lý, nước, trong đó có việc đánh giá, những hình thức gián tiếp. Các đánh giá cán bộ, thì cần phải lựa chọn cán bộ. tổ chức chính trị - xã hội là nơi nâng cao trình độ hiểu biết về Cách mạng là sự nghiệp tuyên truyền, vận động, tập hợp mọi mặt của nhân dân, mà trước của nhân dân, do nhân dân và quần chúng. Đảng cần phải quan hết là phải nâng cao trình độ hiểu vì nhân dân. Vì vậy, Đảng phải tâm phát huy vai trò của các tổ biết của nhân dân về các đường xuất phát từ nhân dân, lắng chức chính trị - xã hội trong việc lối, chủ trương của Đảng, chính nghe và tôn trọng ý kiến của tham gia vào công tác quản lý, sách và pháp luật của Nhà nước. nhân dân. Hồ Chí Minh khẳng đánh giá cán bộ. Việc tham gia Trong công tác đánh giá cán bộ, định: “Muốn hiểu biết, học hỏi vào quản lý, giám sát cán bộ và cần phải tuyên truyền, phổ biến, dân chúng thì ắt phải có nhiệt công tác cán bộ, cần được coi công khai để nhân dân nắm vững thành, có quyết tâm, phải khiêm là nội dung hoạt động của các được tiêu chuẩn cán bộ, tiêu chí tốn, phải chịu khó. Nếu không tổ chức chính trị - xã hội. Nhân Ñaïi hoïc Huøng Vöông - Khoa hoïc Coâng ngheä 5
- Khoa hoïc xaõ hoäi dân còn thực hiện quyền quản vào nhân dân còn là cơ sở để Một trong những nguyên nhân lý, giám sát của mình thông qua đảm bảo cho việc đánh giá, lựa cơ bản của tình trạng đã nêu là các đại biểu Quốc hội và Hội chọn cán bộ không bị rơi vào do chúng ta chưa phát huy được đồng nhân dân các cấp. Vì vậy “thiên tư, thiên vị”. Nhân dân rất tốt vai trò của nhân dân tham cần có quy định về việc đại biểu sáng suốt vì họ là những người gia vào xây dựng Đảng, vào việc Quốc hội và Hội đồng nhân “chịu cái kết quả của sự lãnh quản lý, đánh giá cán bộ. Dưới dân các cấp phải thường xuyên đạo”, họ luôn mong muốn có ánh sáng của tư tưởng Hồ Chí tiếp xúc để lắng nghe ý kiến của được những cán bộ thực sự có Minh, Đảng ta khẳng định việc nhân dân về cán bộ và công tác phẩm chất và năng lực, tai mắt xây dựng Đảng, trong đó có đánh giá cán bộ. của họ ở đâu cũng có. Song, để công tác cán bộ, đánh giá cán bộ, Nhân dân bao gồm nhiều phát huy được vai trò của nhân cần phải quan tâm phát huy vai tầng lớp khác nhau, có trình độ dân, cần phải quan tâm nâng trò của nhân dân, thường xuyên, khác nhau, ý kiến khác nhau. Vì cao trình độ hiểu biết của nhân định kỳ “tổ chức để nhân dân vậy, lắng nghe ý kiến của nhân dân, tuyên truyển phổ biến, góp ý kiến xây dựng Đảng”, “ban dân nhưng “không được theo công khai để nhân dân nắm hành quy chế giám sát (trực tiếp đuôi quần chúng”, “không phải vững các đường lối, chủ trương và gián tiếp) của nhân dân đối dân chúng nói gì, ta cũng nhắm của Đảng, chính sách và pháp với cán bộ, đảng viên, tổ chức mắt theo”, mà cần phải biết “chọn luật của Nhà nước, trong đó có đảng và chính quyền các cấp”, lấy ý kiến đúng, đưa ra cho dân những quy định, hướng dẫn của “cán bộ chủ chốt và cán bộ dân chúng bàn bạc, lựa chọn lại, để Đảng và Nhà nước về cán bộ và cử các cấp phải thường xuyên nâng cao dần dần sự giác ngộ công tác đánh giá cán bộ; cần tiếp xúc, đối thoại trực tiếp với của dân chúng”. Đánh giá cán bộ phải có những việc làm cụ thể để nhân dân tin tưởng rằng ý kiến nhân dân”. nhất thiết phải theo ý kiến của của họ được lắng nghe, được tôn Tài liệu tham khảo nhân dân, có như vậy thì nhân trọng và cần phải có những hình 1. Đảng Cộng sản Việt Nam dân mới tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng. Ý kiến của nhân thức tổ chức phù hợp, thuận lợi (2009): Văn kiện Hội nghị lần dân cần được coi là ý kiến phản để nhân dân tham gia vào đánh thứ chín Ban Chấp hành Trung biện đối với những đánh giá, lựa giá, lựa chọn cán bộ. ương khóa X, NXB Chính trị chọn cán bộ của cấp có thẩm Trong những năm qua, Đảng Quốc gia, Hà Nội, Tr 213. quyền. Trong những trường ta luôn quan tâm đến công tác 2. Hồ Chí Minh (1995): Toàn hợp ý kiến của nhân dân chưa cán bộ, trong đó có đánh giá cán tập, Tập 5, NXB Chính trị Quốc có sự thống nhất với đánh giá, bộ. Đây là cơ sở giúp cho Đảng gia, Hà Nội, Tr 252. lựa chọn cán bộ của tổ chức, ta luôn có một đội ngũ cán bộ 3. Hồ Chí Minh (1995): Toàn có nhiều điểm còn mâu thuẫn có phẩm chất và năng lực, đáp tập, Tập 10, NXB Chính trị Quốc thì cần phải điều tra xác minh ứng được những yêu cầu đòi gia, Hà Nội, Tr 466 - 467. làm rõ và cần phải tổ chức để hỏi của thực tiễn cách mạng. 4. Hồ Chí Minh (1995): Toàn nhân dân “bàn bạc, lựa chọn lại”. Những thành tựu to lớn mà tập, Tập 5, NXB Chính trị Quốc Theo Hồ Chí Minh, “như thế Đảng và nhân dân ta đạt được gia, Hà Nội, Tr 505; 285; 296; hơi phiền một chút, phiền cho luôn có sự đóng góp to lớn của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Song 295; 287-288; 285-286; 293; 296; những người lười biếng học hỏi và giải thích, nhưng việc gì cũng bên cạnh những thành tựu đạt 297; 294. nhất định thành công”. được, công tác cán bộ ở nước ta 5. Đảng Cộng sản Việt Nam Như vậy, theo Hồ Chí Minh, hiện nay còn nhiều hạn chế, yếu (2012): Văn kiện Hội nghị lần cần phải dựa vào nhân dân, phát kém. Ở nhiều nơi, việc “đánh thứ tư Ban Chấp hành Trung huy vai trò của nhân dân là vì giá, bố trí cán bộ còn chưa thật ương khóa XI, NXB Chính trị nhân dân rất sáng suốt, cán bộ công tâm, khách quan, không vì Quốc gia, Hà Nội, Tr 22; 33-37. nào tốt, cán bộ nào yếu kém yêu cầu công việc, bố trí không nhân dân đều có thể biết. Dựa đúng sở trường, năng lực” (14). (Xem tiếp trang 20) 6 Ñaïi hoïc Huøng Vöông - K hoa hoïc Coâng ngheä
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học