Xem mẫu
- Sigmund Freud 106 rùçng khöng caãm thêëy gò hïët, khöng coá möåt yá tûúãng, möåt tònh caãm hay möåt kyã niïåm naâo, hay nïëu coá cuäng chùèng biïët roä nhû thïë naâo. Nhûng dêìn dêìn ngûúâi bïånh nhûúång böå trûúác nhûäng àïì nghõ cuãa chuáng ta, tûå töë caáo bùçng caách lùång im thêåt lêu trong khi àang noái chuyïån, röìi ruát cuåc thuá nhêån rùçng mònh biïët nhûäng àiïìu khöng thïí noái ra àûúåc laâm cho mònh xêëu höí, cho nïn khöng noái ra àûúåc traái vúái lúâi àaä hûáa. Coá khi ngûúâi bïånh thuá nhêån rùçng coá biïët möåt vaâi àiïìu nhûng àiïìu àoá liïn can àïën möåt ngûúâi khaác nïn khöng tiïån noái ra. Coá khi laåi cho laâ nhûäng àiïìu mònh biïët chaã coá nghôa gò, chaã coá têìm quan troång naâo àaáng cho mònh àïí yá àïën. Cûá thïë tiïëp tuåc maäi cho túái khi baác sô noái cho hoå biïët rùçng khi yïu cêìu ngûúâi bïånh noái hïët thò ngûúâi bïånh phaãi noái hïët thûåc sûå chûá khöng phaãi noái chúi. Khoá loâng tòm thêëy möåt ngûúâi bïånh naâo laåi khöng daânh riïng cho mònh möåt khoaãng naâo àoá trong tinh thêìn, laâm cho viïåc trõ bïånh khöng len loãi vaâo àoá àûúåc. Möåt thên chuã rêët thöng minh cuãa töi trong suöët möåt tuêìn liïìn àaä giêëu khöng cho töi biïët laâ anh ta coá nhên tònh, khi töi traách anh vïì àiïìu àoá, anh traã lúâi laâ anh tûúãng rùçng àoá laâ viïåc riïng cuãa anh. Têët nhiïn viïåc trõ bïånh bùçng phên têm hoåc khöng thïí chêëp nhêån àiïìu giêëu giïëm àoá. Vñ duå nhû bêy giúâ chuáng ta tuyïn böë rùçng, caãnh saát trong ngaây naâo àoá seä khöng bùæt möåt ngûúâi naâo àoá úã hai núi trong thaânh Viïn chùèng haån, röìi ài tòm bùæt möåt ngûúâi töåi phaåm àang êín naáu trong thaânh phöë. Tïn töåi phaåm seä tröën úã àêu nïëu khöng phaãi laâ úã möåt trong hai núi noái trïn. Töi tûúãng rùçng töi coá thïí daânh möåt quyïìn haån nhû thïë cho möåt ngûúâi thên chuã cuãa töi khi cho rùçng ngûúâi naây coá thïí giûä àûúåc lúâi hûáa vaâ khöng noái cho ngûúâi khaác biïët nhûäng àiïìu cêìn giêëu vò lyá do bñ mêåt nghïì nghiïåp. Thên chuã naây rêët haâi loâng vïì cöng viïåc trõ bïånh. Töi khöng haâi loâng nhû anh ta vaâ khöng bao giúâ daám laâm laåi möåt thñ nghiïåm nhû thïë nûäa. Nhûäng ngûúâi bõ aám aãnh thûúâng viïån cúá lûúng têm vaâ nghi ngúâ àïí gêy khoá khùn trong viïåc trõ bïånh, Nhûäng ngûúâi bõ naáo loaån thêìn kinh thûúâng laâm hoãng cöng viïåc trõ bïånh bùçng caách noái ra nhûäng àiïìu khöng ñch lúåi gò cho cöng viïåc trõ bïånh, coá khi coân laâm sai laåc cöng viïåc naây nûäa. Töi khöng hïì muöën àûa caác baån ài sêu vaâo nhûäng chi tiïët trong kyä thuêåt trõ bïånh. Töi chó cêìn noái rùçng, möîi khi chuáng ta thaânh cöng trong viïåc eáp buöåc ngûúâi bïånh laâm theo lúâi trong möåt phaåm vi naâo àoá thò sûå chöëng àöëi lêåp tûác àûúåc chuyïín sang möåt àõa haåt khaác. Luác àoá sûå chöëng àöëi seä coá tñnh caách http://ebooks.vdcmedia.com
- Phên têm hoåc nhêåp mön 107 tri thûác duâng nhûäng taâi liïåu lyá luêån, nhûäng sûå khoá khùn, sai lêìm maâ ngûúâi ta tûúãng àaä tòm ra trong lyá thuyïët cuãa chuáng ta. Tûâ miïång ngûúâi bïånh chuáng ta seä àûúåc nghe laåi têët caã nhûäng lúâi baâi baác maâ caác nhaâ khoa hoåc nhêët loaåt àûa ra phaãn àöëi chuáng ta. Àuáng laâ möåt trêån baäo trong möåt ly nûúác. Nhûng ngûúâi bïånh chõu khoá nghe chuáng ta noái, hûúáng dêîn baâi baác hoå, chó cho hoå nhûäng taâi liïåu hoå cêìn tham khaão. Hoå sùén saâng trúã thaânh thên hûäu cuãa mön phên têm hoåc vúái àiïìu kiïån laâ mön naây àûâng àöång àïën hoå, àïën caá nhên cuãa hoå. Trong sûå chöëng àöëi àoá coá möåt yá muöën cho chuáng ta ài xa dêìn nhiïåm vuå chñnh. Vò thïë nïn chuáng ta phaãi chöëng àöëi laåi thaái àöå àoá. Nhûäng ngûúâi bõ aám aãnh duâng möåt phûúng phaáp àùåc biïåt trong viïåc chöëng àöëi. Ngûúâi bïånh àïí yïn cho chuáng ta phên tñch, khöng toã veã phaãn àöëi khiïën cho àaä coá luác chuáng ta coá caãm tûúãng àang thaânh cöng, nhûng röìi cuöëi cuâng chùèng àaåt àûúåc möåt kïët quaã gò. Luác àoá múái thêëy sûå chöëng àöëi nuáp sau sûå nghi ngúâ. Ngûúâi bïånh tûå nhuã: “Nhûäng àiïìu naây thêåt hay, thêåt àeåp töi chùèng muöën gò hún laâ tiïëp tuåc, nïëu nhûäng àiïìu àoá àuáng töi seä khoãi bïånh. Nhûng coá leä khöng àuáng, maâ möåt khi töi tin laâ khöng àuáng thò bïånh töi chùèng khoãi àûúåc”. Tònh traång naây coá thïí keáo daâi lêu cho túái khi chuáng ta têën cöng thùèng vaâo saâo huyïåt sûå chöëng àöëi vaâ luác àoá múái laâ giúâ phuát quyïët liïåt. Sûå chöëng àöëi coá tñnh caách trñ thûác khöng lêëy gò laâm quan troång, coá thïí chiïën thùæng àûúåc dïî daâng. Nhûng coân sûå chöëng àöëi khaác khoá chiïën thùæng hún. Àaáng leä gúåi laåi nhûäng kyã niïåm, ngûúâi bïånh laåi àûa ra nhûäng luêån àiïåu thaái àöå trong cuöåc söëng àïí chöëng laåi baác sô vaâ phûúng phaáp trõ bïånh. Khi ngûúâi bïånh laâ àaân öng, anh ta thûúâng dûåa vaâo nhûäng sûå giao thiïåp vúái ngûúâi cha maâ àõa võ àaä bõ öng baác sô thay thïë: àûa ra nhûäng luêån àiïåu vïì sûå ham muöën àûúåc àöåc lêåp, loâng tûå aái vûúåt caã ngûúâi cha, khöng muöën toã loâng biïët ún ngûúâi cha, ngûúâi bïånh duâng nhûäng luêån àiïåu naây àïí phaá öng baác sô khöng cho öng laâm àûúåc cöng viïåc trõ bïånh. Ngûúâi ta coá caãm tûúãng rùçng ngûúâi bïånh thñch laâm cho öng baác sô thêët baåi, bûåc mònh hún laâ muöën khoãi bïånh. Nïëu ngûúâi bïånh laâ àaân baâ thò hoå hay duâng nhûäng lúâi nuäng nõu êu yïëm àïí xiïu loâng öng baác sô, nhiïìu khi tònh caãm àöëi vúái öng baác sô coá àûúåm maâu tònh aái. Khi khuynh hûúáng naây àaåt túái möåt mûác àöå naâo àoá, ngûúâi bïånh khöng quan têm gò àïën tònh thïë hiïån taåi nûäa, khöng coân nghô àïën bïånh traång, quïn hïët nhûäng àiïìu cam kïët trong khi trõ bïånh. Ngoaâi ra loâng ghen tuöng, sûå thêët voång cuãa ngûúâi bïånh khi thêëy öng baác sô toã veã laånh luâng vúái mònh cuäng ngùn trúã cöng viïåc trõ bïånh tiïën haânh àïìu àïìu. http://ebooks.vdcmedia.com
- Sigmund Freud 108 Nhûäng sûå chöëng àöëi naây khöng àaáng bõ kïët aán hoaân toaân. Chñnh sûå chöëng àöëi nhiïìu khi cuäng chûáa àûång nhiïìu taâi liïåu quan troång vïì àúâi söëng ngûúâi bïånh vaâ do àoá cuäng giuáp nhiïìu cho baác sô nïëu öng naây biïët hûúáng dêîn kheáo leáo. Chó coá àiïìu laâ trong luác àêìu bao giúâ nhûäng sûå chöëng àöëi naây cuäng coá haåi cho sûå trõ bïånh. Àoá chñnh laâ sûå phaát triïín cuãa caái töi maâ ngûúâi bïånh duâng àïí chöëng laåi nhûäng sûå thay àöíi do sûå trõ bïånh coá thïí gêy ra. Nhûäng àùåc àiïím cuãa caái töi naây xuêët hiïån dûúái nhûäng àiïìu kiïån cuãa bïånh thêìn kinh vaâ laâ phaãn ûáng àöëi vúái cùn bïånh; chuáng ta coá thïí cho laâ chuáng tiïìm taâng trong ngûúâi bïånh vò nïëu khöng coá bïånh thò khöng bao giúâ chuáng xuêët hiïån túái mûác àöå àoá vaâ vúái cûúâng àöå àoá. Sûå xuêët hiïån cuãa caác chöëng àöëi naây khöng laâm haåi gò àïën hiïåu quaã cuãa sûå trõ bïånh. Nhaâ phên têm hoåc biïët trûúác laâ thïë naâo cuäng coá chöëng àöëi, thïë naâo chuáng cuäng xuêët hiïån vaâ chó khöng haâi loâng khi khöng laâm cho chuáng xuêët hiïån vúái möåt sûå roä raâng mong muöën vaâ laâm cho ngûúâi bïånh hiïíu àûúåc tñnh chêët cuãa sûå chöëng àöëi àoá thöi. Sûå huãy boã nhûäng sûå chöëng àöëi àoá chñnh laâ cöng viïåc cêìn thiïët phaãi laâm, nïëu laâm àûúåc thò chuáng ta àaä thaânh cöng möåt phêìn. Ngûúâi bïånh laåi lúåi duång bêët cûá möåt cú höåi naâo àïí thöi khöng cöë gùæng nûäa, cú höåi naây coá thïí laâ möåt tai naån bêët thêìn xaãy ra trong luác àang chûäa, möåt biïën cöë bïn ngoaâi laâm ngûúâi bïånh chuá yá àïën, möåt veã thuâ nghõch cuãa ngûúâi chung quanh àöëi vúái bïånh, möåt bïånh khaác xaãy ra laâm cho bïånh thêìn kinh nùång thïm, hoùåc möåt sûå tiïën böå khaã quan trong viïåc chaåy chûäa. Caác baån cûá thïm vaâo nhûäng àiïìu trïn, nhûäng àiïìu vûâa noái laâ caác baån coá ngay möåt baãn kï khai khöng phaãi laâ àêìy àuã, nhûng khaá àuáng vïì moåi phûúng tiïån chöëng àöëi xaãy ra trong luác bïånh. Nïëu töi noái nhiïìu chi tiïët vïì vêën àïì nhû thïë laåi chó cöët àïí chûáng minh rùçng nhûäng kinh nghiïåm cuãa chuáng ta trong viïåc khaão cûáu caác sûå chöëng àöëi laâ nïìn taãng cho quan niïåm söëng àöång cuãa chuáng ta vïì bïånh thêìn kinh. Breuer vaâ töi àaä bùæt àêìu chûäa bïånh thêìn kinh bùçng thöi miïn: ngûúâi bïånh àêìu tiïn cuãa Breuer chó àûúåc chûäa chaåy trong tònh traång bõ thöi miïn, töi cuäng laâm theo öng ta. Phaãi nhêån laâ chûäa nhû thïë dïî daâng hún, dïî chõu hún, mêët ñt thò giúâ hún, nhûng kïët quaã àaåt àûúåc khöng chùæc chùæn, khöng àûúåc lêu. Vò thïë nïn töi boã khöng duâng thöi miïn nûäa vaâ hiïíu rùçng nïëu cûá tiïëp tuåc duâng thöi miïn thò khöng sao hiïíu àûúåc tñnh caách söëng àöång cuãa nhûäng bïånh naây. Vò thöi miïn nïn baác sô khöng thêëy coá sûå chöëng àöëi. Döìn sûå chöëng àöëi ài, thöi miïn seä coá möåt möi trûúâng hoaåt àöång röång raäi hún, vaâ sûå chöëng àöëi nêëp sau möi trûúâng àoá khöng laâm sao tiïën túái àûúåc y nhû sûå nghi ngúâ trong http://ebooks.vdcmedia.com
- Phên têm hoåc nhêåp mön 109 bïånh thêìn kinh bõ aám aãnh. Vò thïë nïn töi coá thïí noái rùçng mön phên têm hoåc chó ra àúâi khi ngûúâi ta boã khöng duâng thöi miïn nûäa. Nhûng duâ coá cho sûå chöëng àöëi laâ quan troång chùng nûäa, chuáng ta cuäng nïn daânh chöî cho nghi vêën vaâ khöng nïn quaá vöåi vaâng trong viïåc cöng nhêån sûå coá mùåt cuãa caác sûå chöëng àöëi. Cuäng coá nhûäng trûúâng húåp bïånh thêìn kinh maâ sûå liïn tûúãng chùèng laâm àûúåc gò; cuäng coá khi nhûäng lúâi baâi baác cuãa chñnh ngûúâi bïånh àaáng àûúåc chuáng ta àïí yá, chuáng ta coá thïí àaä lêìm khi cho nhûäng lúâi baâi baác naây laâ nhûäng sûå chöëng àöëi. Tuy nhiïn töi phaãi noái rùçng lyá luêån àûúåc nhû thïë khöng phaãi dïî daâng gò. Chuáng ta àaä coá dõp quan saát con bïånh cuãa chuáng ta trûúác vaâ sau khi nhûäng sûå chöëng àöëi naây xuêët hiïån. Cûúâng àöå cuãa sûå chöëng àöëi luön luön thay àöíi trong thúâi gian trõ bïånh; cûúâng àöå naây tùng lïn khi chuáng ta túái möåt chuã àïì múái, àïën töåt àónh khi chuã àïì naây àïën chöî xêy dûång röìi sau àoá giaãm dêìn khi chuã àïì àaä laâm xong. Ngoaâi ra, trûâ phi vò vuång vïì trong kyä thuêåt, chuáng ta chûa hïì gúåi cho ngûúâi bïånh chöëng àöëi chuáng ta hïët mònh. Trong suöët thúâi gian trõ bïånh, ngûúâi bïånh thay àöíi nhiïìu lêìn thaái àöå chöëng àöëi. Khi chuáng ta àûa hoå àûúåc àïën möåt àiïím naâo àoá laâm cho hoå yá thûác àûúåc möåt phêìn naâo nhûäng vêåt liïåu chûáa àûång trong vö thûác cuãa hoå laâ hoå chöëng àöëi maånh nhêët; nïëu trûúác àoá hoå coá hiïíu hay chêëp nhêån möåt àiïìu gò thò luác àoá hoå cuäng boã hïët; trong sûå chöëng àöëi töåt àónh naây nhiïìu khi hoå toã ra ngu xuêín. Nhûng nïëu ta giuáp hoå thùæng àûúåc sûå chöëng àöëi àoá, hoå seä lêëy laåi àûúåc bònh tônh vaâ laåi hiïíu àûúåc. Vêåy thaái àöå phï bònh chó trñch cuãa hoå khöng coá tñnh caách àöåc lêåp maâ chó laâ möåt phûúng tiïån phuå trong tònh caãm cuãa hoå do sûå chöëng àöëi hûúáng dêîn. Nïëu coá àiïìu gò khöng húåp lyá, ngûúâi bïånh seä tòm moåi caách chöëng àöëi, nhûng nïëu coá àiïìu gò húåp lyá, ngûúâi bïånh laåi chêëp nhêån möåt caách dïî daâng. Chuáng ta cuäng thûúâng laâm nhû thïë, nhûng súã dô trong ngûúâi bïånh sûå lïå thuöåc cuãa yá chñ vaâo tònh caãm naây xuêët hiïån roä raâng nhû thïë chñnh laâ vò chuáng ta àaä döìn chuáng vaâo cûá àiïím cuöëi cuâng cuãa chuáng. Chuáng ta laâm sao giaãng àûúåc sûå kiïån ngûúâi bïånh duâng àuã moåi caách chöëng laåi sûå huãy boã caác triïåu chûáng bïånh vaâ sûå taái lêåp tònh traång bònh thûúâng cuãa möåt hoaåt àöång tinh thêìn? Nhûäng àöång lûåc chöëng laåi sûå thay àöíi tònh traång naây cuäng nhû laâ nhûäng àöång lûåc àaä gêy ra tònh traång àoá. Chuáng ta coá thïí duâng nhûäng kinh nghiïåm àaåt àûúåc trong viïåc phên tñch caác triïåu chûáng àïí taái lêåp sûå hoaåt àöång tinh thêìn luác caác triïåu chûáng múái xuêët hiïån. Sau quan http://ebooks.vdcmedia.com
- Sigmund Freud 110 saát cuãa Breuer chuáng ta biïët rùçng, súã dô caác triïåu chûáng cùn bïånh xuêët hiïån laâ vò sûå hoaåt àöång tinh thêìn khöng àaåt àûúåc mûác àöå bònh thûúâng àïí coá thïí trúã thaânh hûäu thûác. Triïåu chûáng chó xuêët hiïån àïí thay thïë nhûäng caái gò chûa hoaân thaânh. Do àoá chuáng ta coá thïí xaác àõnh àûúåc võ trñ cuãa taác duång cuãa àöång lûåc gêy ra triïåu chûáng àoá. Chùæc phaãi coá möåt sûå chöëng àöëi maånh meä khöng coá sûå hoaåt àöång tinh thêìn tiïën vaâo àûúåc yá thûác: vò thïë cho nïn sûå hoaåt àöång naây phaãi coá tñnh caách vö thûác vaâ vúái tñnh caách vö thûác àoá noá coân xuêët hiïån dûúái hònh thûác möåt triïåu chûáng. Nhûng sûå cöë gùæng biïën vö thûác thaânh hûäu thûác cuäng gùåp sûå chöëng àöëi. Chuáng ta goåi sûå hoaåt àöång gêy ra bïånh thêìn kinh xuêët hiïån dûúái hònh thûác möåt sûå chöëng àöëi naây laâ sûå döìn eáp. Bêy giúâ chuáng ta phaãi hònh dung xem sûå döìn eáp naây ra sao? Àoá laâ àiïìu kiïån trûúác nhêët àïí húåp thaânh möåt triïåu chûáng vaâ tûâ trûúác túái nay chuáng ta chûa tûâng thêëy möåt caái gò tûúng tûå. Lêëy thñ duå möåt sûå thuác àêíy, möåt hoaåt àöång tinh thêìn coá thïí biïën thaânh möåt haânh vi: sûå thuác àêíy naây coá thïí bõ gaåt ra möåt bïn, bõ boã ài hay bõ lïn aán. Vò thïë nïn nghõ lûåc cuãa noá bõ ruát ài, noá trúã thaânh bêët lûåc, chó coân soát laåi trong tinh thêìn nhû möåt kyã niïåm thöi. Moåi quyïët àõnh maâ sûå thuác àêíy laâ àöëi tûúång àïìu phaãi tiïën haânh dûúái sûå kiïím soaát hûäu thûác cuãa caái töi. Nhûng khi sûå thuác àêíy àoá bõ döìn eáp thò sûå viïåc xaãy ra khaác hùèn. Noá seä giûä nguyïn nghõ lûåc nhûng khöng àïí laåi àùçng sau möåt kyã niïåm naâo caã, sûå döìn eáp seä hoaåt àöång maâ khöng chõu sûå kiïím soaát cuãa yá thûác. Sûå so saánh naây khöng giuáp ta tiïën gêìn àïën sûå hiïíu roä tñnh chêët cuãa sûå döìn eáp . Töi muöën trònh baây cho caác baån xem nhûäng sûå biïíu thõ lyá thuyïët coá ñch nhêët vïì phûúng diïån naây, nghôa laâ àuáng nhêët àïí hònh dung sûå döìn eáp bùçng möåt hònh aãnh nhêët àõnh. Nhûng muöën cho roä raâng chuáng ta phaãi thay nghôa duâng àïí mö taã cuãa chûä “vö thûác” bùçng nghôa coá tñnh caách hïå thöëng cuãa chûä naây; noái möåt caách khaác, chuáng ta phaãi chêëp nhêån rùçng vö thûác hay hûäu thûác cuãa möåt àùåc àiïím tinh thêìn, chó laâ möåt trong caác tñnh chêët cuãa sûå hoaåt àöång naây thöi. Khi möåt sûå hoaåt àöång coá tñnh caách vö thûác, sûå phên caách cuãa noá àöëi vúái hûäu thûác chó laâ dêëu hiïåu vïì söë mïånh cuãa noá chûá khöng phaãi chñnh söë mïånh àoá. Muöën biïët roä söë mïånh àoá nhû thïë naâo, chuáng ta phaãi cöng nhêån rùçng möîi sûå hoaåt àöång tinh thêìn trûúác hïët phaãi úã vaâo möåt giai àoaån vö thûác trûúác khi biïën thaânh hûäu thûác cuäng nhû möåt hònh chuåp bùçng maáy aãnh bao giúâ cuäng phaãi qua möåt giai àoaån êm vaâ chó trúã thaânh têëm hònh sau khi qua http://ebooks.vdcmedia.com
- Phên têm hoåc nhêåp mön 111 giai àoaån dûúng. Nhûng cuäng khöng phaãi têëm hònh naâo cuäng bùæt buöåc phaãi thaânh möåt hònh dûúng, khöng phaãi bêët cûá möåt sûå hoaåt àöång vö thûác naâo cuäng phaãi biïën thaânh hûäu thûác. Chuáng ta chó coá thïí noái rùçng möîi hoaåt àöång tinh thêìn bao giúâ cuäng thuöåc möåt hïå thöëng tinh thêìn vö thûác röìi coá thïí qua hïå thöëng hûäu thûác trong möåt vaâi trûúâng húåp. Hònh dung tiïån lúåi nhêët cho chuáng ta laâ hònh dung giaãn dõ nhêët cuãa hïå thöëng: àoá laâ hònh dung trong khöng gian. Chuáng ta coi hïå thöëng vö thûác nhû möåt caái phoâng to trong àoá nhûäng khuynh hûúáng tinh thêìn chen chuác nhau nhû nhûäng ngûúâi söëng trong àoá. Caånh caái phoâng naây coá möåt phoâng nhoã hún nhû möåt phoâng khaách bïn trong coá yá thûác toåa võ. Nhûng taåi chöî cûãa thöng cùn phoâng vúái phoâng khaách coá möåt ngûúâi gaác cöíng àûáng kiïím soaát möîi khuynh hûúáng tinh thêìn, kiïím duyïåt vaâ khöng cho khuynh hûúáng àoá vaâo nïëu khuynh hûúáng naây húåp yá anh gaác. Duâ ngûúâi gaác cöíng àuöíi möåt khuynh hûúáng khöng cho qua cûãa phoâng hay àïí cho möåt khuynh hûúáng qua cûãa vaâo trong phoâng, sûå khaác biïåt giûäa hai sûå viïåc àoá khöng coá gò to lúán vaâ kïët quaã vêîn nhû nhau. Moåi vêën àïì àïìu phuå thuöåc vaâo sûå tinh mùæt, thaáo vaát cuãa anh chaâng gaác cöíng. Hònh aãnh naây coá lúåi cho chuáng ta vò giuáp chuáng ta múã röång yá kiïën cuãa chuáng ta. Nhûäng khuynh hûúáng úã laåi cùn phoâng lúán daânh cho vö thûác thoaát khoãi con mùæt doâm ngoá cuãa yá thûác trong phoâng khaách. Vêåy nhûäng khuynh hûúáng àoá àaä bùæt àêìu coá tñnh caách vö thûác. Khi ài àïën ngûúäng cûãa phoâng khaách maâ bõ àuöíi, khöng àûúåc vaâo phoâng tûác laâ khuynh hûúáng àoá khöng coá khaã nùng àïí trúã thaânh hûäu thûác: chuáng ta noái laâ chuáng bõ döìn eáp. Nhûng nhûäng khuynh hûúáng àûúåc anh gaác cöíng cho pheáp qua cûãa vaâo phoâng khöng phaãi vò thïë maâ nhêët thiïët trúã thaânh hûäu thûác: chuáng chó trúã thaânh hûäu thûác khi chuáng àûúåc yá thûác àïí mùæt àïën. Vêåy chuáng ta goåi cùn phoâng thûá hai naây laâ: hïå thöëng tiïìn yá thûác. Vêåy viïåc möåt hoaåt àöång trúã thaânh hûäu thûác vêîn giûä nguyïn nghôa coá tñnh caách mö taã. Àùåc tñnh cuãa sûå döìn eáp laâ úã chöî möåt khuynh hûúáng bõ anh gaác - dan khöng cho bûúác tûâ vö thûác sang phoâng tiïìn yá thûác. Chñnh anh gaác cöíng naây chuáng ta goåi laâ sûå chöëng àöëi khi chuáng ta duâng phûúng phaáp phên têm àïí chêëm dûát sûå döìn eáp. Caác baån seä baão laâ nhûäng hònh dung àoá vûâa giaãn dõ vûâa ngöng nghïnh khöng thïí khöng coá chöî trong möåt baâi thuyïët trònh vïì khoa hoåc. Caác baån noái àuáng, töi cuäng biïët laâ noá khöng àûúåc àuáng vaâ nïëu töi khöng lêìm thò chùng bao lêu nûäa chuáng ta seä coá möåt caái http://ebooks.vdcmedia.com
- Sigmund Freud 112 gò hay hún thay vaâo àoá. Töi khöng biïët laâ sau khi sûãa àöíi vaâ hoaân bõ, hònh dung àoá coá coân veã ngöng nghïnh nûäa hay thöi. Trong khi chúâ àúåi caác baån nïn nhúá rùçng chuáng ta àaä coá möåt hònh dung nhû thïë khi ta thêëy con ngûúâi cuãa Ampeâre búi trong doâng àiïån, vaâ nhûäng hònh dung nhû thïë khöng phaãi laâ vö ñch vò sao chuáng cuäng giuáp ta hiïíu àûúåc möåt vaâi sûå quan saát. Töi coá thïí chùæc chùæn rùçng giaã thuyïët vïì hai cùn phoâng, ngûúâi gaác trûúác cûãa phoâng, yá thûác àûáng trong phoâng khaách cho chuáng ta möåt hònh dung rêët saát thûåc. Töi cuäng muöën caác baån nhêån thêëy rùçng nhûäng danh tûâ: vö thûác, tiïìn yá thûác, yá thûác cuäng coá giaá trõ chùèng khaác gò nhûäng danh tûâ vêîn thûúâng duâng nhû: tiïìm thûác, caånh yá thûác (para - conscient) hay giûäa yá thûác (interconscient). Töi mong caác baån seä noái thïm rùçng sûå töí chûác cuãa guöìng maáy tinh thêìn àuáng àïí cùæt nghôa nhûäng triïåu chûáng bïånh thêìn kinh muöën coá giaá trõ cêìn phaãi coá tñnh töíng quaát vaâ giuáp cho ta hiïíu àûúåc nhûäng sûå hoaåt àöång bònh thûúâng. Khöng coân gò àuáng hún nûäa, trong luác naây töi chûa thïí laâm haâi loâng caác baån àûúåc nhûng sûå quan têm cuãa chuáng ta vïì têm lyá cuãa sûå hoåp thaânh caác triïåu chûáng bïånh thêìn kinh chó coá thïí tùng lïn nhiïìu nïëu, nhúâ sûå khaão saát caác àiïìu kiïån bïånh lyá, chuáng ta hy voång tòm hiïíu àûúåc vïì sûå hoaåt àöång cuãa hïå thöëng tinh thêìn bònh thûúâng maâ tûâ trûúác túái nay chuáng ta chûa hïì biïët gò caã. Baâi thuyïët trònh cuãa töi vïì hai hïå thöëng vö thûác vaâ hûäu thûác, vïì liïn quan giûäa chuáng vaâ nhûäng liïn quan gùæn chùåt chuáng vúái yá thûác khöng nhùæc nhúã caác baån nhúá laåi gò sao? Caác baån suy nghô ài vaâ seä thêëy rùçng anh chaâng gaác cûãa àûáng giûäa vö thûác vaâ tiïìn yá thûác chñnh laâ sûå hiïån thên cuãa sûå kiïím duyïåt àaä cho giêëc mú roä raâng hònh thûác cuöëi cuâng cuãa noá. Nhûäng caái gò coân soát laåi ban ngaây, nhûäng sûå kñch àöång trong giêëc mú laâ nhûäng taâi liïåu tiïìn yá thûác chõu aãnh hûúãng cuãa nhûäng ham muöën vö thûác bõ döìn eáp, liïn kïët vúái chuáng, nhêån sûå giuáp àúä cuãa chuáng, nhúâ nghõ lûåc cuãa chuáng àïí hoåp thaânh giêëc mú tiïìm taâng. Dûúái quyïìn ngûå trõ cuãa hïå thöëng vö thûác, nhûäng vêåt liïåu tiïìn yá thûác àûúåc xêy dûång bùçng sûå cö àoång vaâ di chuyïín rêët ñt khi thêëy xuêët hiïån trong àúâi söëng tinh thêìn bònh thûúâng, nghôa laâ trong hïå thöëng tiïìn yá thûác. Chuáng ta biïíu thõ hai hïå thöëng naây bùçng phûúng tiïån laâm viïåc cuãa chuáng; tuây theo möëi liïn quan cuãa noá vúái yá thûác ra sao chuáng ta coá thïí noái hiïån tûúång naây hay hiïån tûúång noå thuöåc vaâo hïå thöëng naây hay hïå thöëng khaác. Theo quan niïåm naây thò giêëc mú khöng coá gò chûáng toã http://ebooks.vdcmedia.com
- Phên têm hoåc nhêåp mön 113 laâ coá tñnh caách bïånh hoaån, giêëc mú coá thïí àïën vúái bêët cûá ngûúâi naâo bònh thûúâng trong nhûäng àiïìu kiïån biïíu thõ cho giêëc nguã. Giaã thuyïët vïì sûå cêëu taåo cuãa guöìng maáy tinh thêìn, vûâa cùæt nghôa àûúåc sûå thaânh lêåp giêëc mú, vûâa cùæt nghôa àûúåc sûå thaânh lêåp caác triïåu chûáng bïånh thêìn kinh coá thïí coá giaá trõ àöëi vúái bêët cûá àúâi söëng tinh thêìn bònh thûúâng naâo. Vêåy chuáng ta phaãi hiïíu sûå döìn eáp nhû thïë naâo? Sûå döìn eáp chó laâ möåt àiïìu kiïån ài trûúác sûå thaânh lêåp möåt triïåu chûáng. Chuáng ta àaä thêëy laâ triïåu chûáng thay thïë cho möåt caái gò maâ sûå döìn eáp khöng cho biïíu löå ra ngoaâi. Nhûng khi biïët sûå döìn eáp laâ gò röìi chuáng ta cuäng chûa hiïíu laâm sao triïåu chûáng coá thïí thay thïë àûúåc caái gò àoá khöng biïíu löå ra ngoaâi. Vïì àêìu kia cuãa vêën àïì, sûå döìn eáp cuäng nïu ra nhûäng cêu hoãi nhû sau: Nhûäng khuynh hûúáng chõu aãnh hûúãng cuãa sûå döìn eáp laâ nhûäng khuynh hûúáng naâo? Nhûäng àöång lûåc naâo àaä bùæt buöåc phaãi coá sûå döìn eáp? Sûå döìn eáp coá muåc àñch gò? Àïí traã lúâi caác cêu hoãi àoá hiïån nay chuáng ta chó coá möåt yïëu töë duy nhêët. Khaão saát sûå chöëng àöëi, chuáng ta thêëy sûå chöëng àöëi chó laâ saãn phêím cuãa nhûäng àöång lûåc vaâ nhûäng tñnh chêët àoá àaä quy àõnh sûå döìn eáp hay ñt nhêët àaä giuáp cho noá xuêët hiïån. Coân nhûäng caái khaác chuáng ta chûa biïët. Nhûng úã àêy chuáng ta coá thïí dûåa vaâo nhûäng thñ nghiïåm noái trïn. Sûå phên tñch cho ta biïët roä nhûäng triïåu chûáng bïånh thêìn kinh coá muåc àñch gò. Àöëi vúái caác baån àiïìu àoá chùèng coá gò múái laå. Töi chùèng àaä trònh baây nhû thïë trong hai trûúâng húåp bïånh thêìn kinh röìi sao? Nhûng hai trûúâng húåp àoá coá nghôa gò? Caác baån coá quyïìn àoâi hoãi töi chûáng minh àiïìu töi khùèng àõnh haâng trùm hay nhiïìu hún nûäa trûúâng húåp khaác. Töi tiïëc laâ khöng thïí chiïìu yá àûúåc. Töi phaãi yïu cêìu caác baån dûåa trïn kinh nghiïåm riïng cuãa caác baån hay tröng cêåy vaâo sûå tin tûúãng cuãa caác baån vïì nhûäng àiïìu àaä àûúåc têët caã caác nhaâ phên têm hoåc khaác khùèng àõnh. Chùæc hùèn caác baån coân nhúá laâ trong hai trûúâng húåp àoá chuáng ta àaä duâng sûå phên tñch àïí ài sêu vaâo àúâi söëng tònh duåc cuãa ngûúâi bïånh. Trong trûúâng húåp thûá nhêët chuáng ta thêëy hïët sûác roä raâng muåc àñch hay khuynh hûúáng cuãa caác triïåu chûáng àûúåc khaão saát; trong trûúâng húåp thûá hai coá thïí rùçng muåc àñch hay khuynh hûúáng naây bõ möåt caái gò che lêëp mêët, chuáng ta seä noái sau àïën caái naây. Nhûng trong nhûäng trûúâng húåp khaác chuáng ta àïìu nhêån thêëy nhûäng chi tiïët giöëng nhû trong hai trûúâng húåp trïn. Trong moåi trûúâng húåp chuáng ta àïìu ài sêu vaâo caác biïën cöë tònh duåc, àïìu thêëy http://ebooks.vdcmedia.com
- Sigmund Freud 114 roä nhûäng ham muöën tònh duåc cuãa ngûúâi bïånh vaâ lêìn naâo chuáng ta cuäng thêëy nhûäng triïåu chûáng àïìu coá möåt muåc àñch nhû nhau. Muåc àñch naây khöng gò khaác hún laâ sûå thoãa maän tònh duåc; nhûäng triïåu chûáng coá muåc àñch thoãa maän tònh duåc cuãa ngûúâi bïånh, thay thïë cho sûå thoãa maän khi trong àúâi söëng bònh thûúâng ngûúâi bïånh khöng àûúåc thoãa maän. Caác baån haäy nhúá laåi trûúâng húåp bõ aám aãnh trong ngûúâi bïånh thûá nhêët. Ngûúâi vúå phaãi xa chöìng, ngûúâi chöìng maâ mònh yïu quyá nhûng khöng thïí cuâng söëng vúái mònh àûúåc vò nhûäng sûå yïëu keám cuãa öng ta. Naâng phaãi trung thaânh vúái chöìng, khöng tòm caách thay thïë chöìng bùçng ngûúâi khaác. Triïåu chûáng bïånh cuãa naâng hiïën cho naâng nhûäng gò naâng cêìu mong, nêng cao ngûúâi chöìng lïn, phuã nhêån, sûãa chûäa sûå yïëu keám cuãa chöìng, nhêët laâ sûå bêët lûåc. Triïåu chûáng naây chó laâ sûå thoãa maän möåt ham muöën nhû giêëc mú nhûng khaác giêëc mú úã chöî àêy laâ sûå thoãa maän möåt ham muöën vïì tònh aái. Vïì ngûúâi bïånh thûá hai nhûäng àiïìu naâng laâm trûúác khi ài nguã coá muåc àñch trùn trúã khöng cho cha meå giao húåp àïí traánh khoãi coá möåt àûáa em. Bùçng lïî nghi naây, ngûúâi con gaái àõnh thay thïë ngûúâi meå. Vêåy trong trûúâng húåp naây cuäng nhû trong trûúâng húåp thûá nhêët, ngûúâi bïånh muöën huãy boã nhûäng trúã ngaåi cho viïåc thoãa maän tònh duåc vaâ ham muöën luyïën aái. Chuáng ta seä noái ngay àïën nhûäng sûå phûác taåp noái trong phêìn trïn. Àïí biïån minh cho nhûäng àiïìu deâ dùåt cêìn coá trong àïì luêån cuãa töi, töi yïu cêìu caác baån chuá yá àïën sûå kiïån laâ têët caã nhûäng àiïìu töi noái vïì sûå döìn eáp, sûå thaânh lêåp vaâ yá nghôa caác triïåu chûáng àïìu dûåa trïn sûå phên tñch ba hònh thûác cuãa bïånh thêìn kinh: vaâ chó aáp duång cho ba hònh thûác naây thöi: naáo loaån thêìn kinh vò lo êu súå haäi, naáo loaån thêìn kinh vò quy höìi, bõ aám aãnh. Sûå hoaåt àöång cuãa phên têm hoåc cuäng chó giúái haån trong ba chûáng bïånh naây thöi, nhûäng chûáng bïånh maâ chuáng ta goåi laâ chûáng bïånh thêìn kinh khaác. Tuy phên têm hoåc cuäng coá khaão cûáu nhûng khöng ài sêu lùæm. Coá möåt loaåi chûáng bïånh khöng thïí trõ àûúåc bùçng phên têm hoåc nïn bõ gaåt ra möåt bïn. Caác baån khöng nïn quïn rùçng phên têm hoåc laâ möåt khoa hoåc haäy coân quaá treã, muöën nghiïn cûáu cêìn phaãi àïí nhiïìu thúâi gian vaâ cöng cuãa, rùçng múái caách àêy khöng lêu khoa hoåc naây chó coá möîi möåt nhên viïn thöi. Tuy nhiïn taåi khùæp moåi núi ngûúâi ta àaä tòm hiïíu nhûäng chûáng bïånh thêìn kinh khöng phaãi laâ hoaán chuyïín. Töi hy voång seä trònh baây cho caác baån biïët nhûäng giaã thuyïët vaâ kïët quaã cuãa chuáng ta khi àem aáp duång vaâo nhûäng chûáng bïånh múái naây seä http://ebooks.vdcmedia.com
- Phên têm hoåc nhêåp mön 115 phaát triïín nhû thïë naâo, nhûäng mön hoåc múái naây khöng phuã nhêån nhûäng giaã thuyïët vaâ kïët quaã naây maâ coân xêy dûång nhiïìu àiïìu cao hún nûäa. Vò nhûäng vêåt liïåu naây chó aáp duång cho ba chûáng bïånh hoaán chuyïín thöi, töi tûå cho pheáp nêng cao giaá trõ cuãa caác triïåu chûáng bùçng caách cho caác baån biïët möåt chi tiïët múái. So saánh nguyïn nhên gêy ra ba chûáng bïånh naây chuáng ta tiïën túái möåt kïët quaã coá thïí toám tùæt trong cöng thûác sau àêy: nhûäng ngûúâi bïånh àau khöí vò möåt sûå thiïëu soát, vò thûåc tïë àaä ngùn khöng cho hoå thoãa maän àûúåc tònh duåc. Hai kïët quaã naây hoâa húåp vúái nhau hoaân toaân. Caách àöåc nhêët àïí hiïíu nhûäng triïåu chûáng naây laâ coi chuáng nhû möåt sûå thoãa maän xuêët hiïån àïí thay thïë àiïìu maâ àúâi söëng tinh thêìn thûúâng àaä ngùn khöng cho thoãa thoãa maän. Ngûúâi ta coá thïí àûa ra nhiïìu luêån àiïåu baâi baác nûäa àöëi vúái àïì luêån laâ nhûäng triïåu chûáng bïånh thêìn kinh chó laâ nhûäng triïåu chûáng duâng àïí thay thïë. Töi noái cho caác baån nghe vïì hai luêån àiïåu naây. Caác baån coá thïí baão: coá rêët nhiïìu trûúâng húåp maâ àïì luêån cuãa öng khöng biïån minh àûúåc; trong nhûäng trûúâng húåp naây nhûäng triïåu chûáng coá veã nhû coá möåt muåc àñch traái hùèn: khöng phaãi laâ thoãa maän tònh duåc maâ tòm caách gaåt ra ngoaâi hay huãy boã sûå thoãa maän tònh duåc. Töi khöng muöën phuã nhêån rùçng lyá luêån cuãa baån rêët àuáng. Trong phên têm hoåc nhiïìu khi sûå viïåc phûác taåp hún mònh tûúãng. Nïëu sûå viïåc giaãn dõ ài thò àêu coá cêìn túái phên têm hoåc àïí diïîn giaãng cho roä raâng hún. Trong trûúâng húåp ngûúâi bïånh thûá hai cuãa chuáng ta coá nhûäng cûã chó tòm caách gaåt boã sûå thoãa maän tònh duåc vñ duå nhû viïåc cêët hïët caác tiïëng tñch tùæc àöìng höì àïí traánh cho ngûúâi bïånh khoãi nghô àïën sûå cûúng lïn cuãa cú quan sinh duåc hay viïåc traánh cho bònh hoa khoãi rúi xuöëng àêët, khoãi vúä hay voång laâ vúái viïåc àoá ngûúâi bïånh seä gòn giûä àûúåc trinh tiïët. Trong nhiïìu trûúâng húåp khaác, tñnh caách tiïu cûåc naây roä raâng hún nhûäng haânh vi cûã chó àïìu coá muåc àñch traánh nhûäng kyã niïåm vaâ sûå caám döî vïì tònh duåc. Nhûng hún möåt lêìn phên têm hoåc àaä chûáng minh rùçng coá sûå traái ngûúåc khöng hùèn laâ àaä coá mêu thuêîn. Chuáng ta coá thïí múã röång àïì luêån: nhûäng triïåu chûáng coá muåc àñch hoùåc thoãa maän tònh duåc hoùåc lêín traánh noá. Tñnh caách tñch cûåc roä raâng trong sûå naáo loaån thêìn kinh, tñnh caách tiïu cûåc roä raâng trong sûå aám aãnh. Nïëu nhûäng triïåu chûáng coá thïí duâng àïí thoãa maän tònh duåc hay traái laåi thò tñnh caách lûúäng diïån naây coá thïí àûúåc cùæt nghôa rùçng sûå hoaåt àöång maâ chuáng ta chûa coá dõp noái àïën. Chuáng laâ kïët quaã cuãa sûå dung hoâa, cuãa sûå liïn húåp cuãa hai khuynh hûúáng traái ngûúåc nhau, cuäng mö taã nhûäng àiïìu bõ döìn eáp cuäng nhû nhûäng àiïìu gêy ra sûå döìn eáp vaâ http://ebooks.vdcmedia.com
- Sigmund Freud 116 giuáp cho sûå lêåp thaânh cuãa sûå döìn eáp. Sûå thay thïë coá lúåi hún hay keám cho möåt trong hai khuynh hûúáng chûá ñt khi chó coá lúåi cho möåt khuynh hûúáng thöi. Trong bïånh naáo loaån thêìn kinh, hai muåc àñch thûúâng phaát biïíu trong möåt triïåu chûáng; trong sûå aám aãnh coá hai muåc àñch khaác nhau: triïåu chûáng coá hai thò, phên ra hai àöång taác. Möîi àöång taác thûåc hiïån caái noå trûúác caái kia röìi triïåt tiïu nhau. Coân möåt àiïìu nghi vêën khaác khoá giaãi hún. Chuáng ta coá ài húi quaá xa khöng khi muöën giaãi thñch moåi trûúâng húåp bùçng sûå thoãa maän tònh duåc. Nhûäng triïåu chûáng naây thûåc ra khöng thoãa maän möåt yïëu töë coá thûåc naâo caã, maâ chó hêm noáng laåi möåt caãm giaác hay biïíu dûúng cho möåt hònh aãnh ngöng cuöìng cuãa möåt phûác thïí tònh duåc. Ngoaâi ra sûå thoãa maän tònh duåc naây thûúâng coá tñnh caách treã con khöng xûáng àaáng nhû sûå thuã dêm hay nhûäng haânh vi bêín thóu maâ ngûúâi ta thûúâng cêëm treã con khöng cho laâm. Caác baån seä ngaåc nhiïn khi thêëy ngûúâi ta coi laâ thoãa maän tònh duåc laâ nhûäng haânh àöång àaáng leä chó nïn coi nhû nhûäng sûå thoãa maän àöåc aác, kinh túãm coá khi traái thiïn tûå nûäa. Vïì nhûäng àiïím naây chuáng ta chûa thïí àöìng yá vúái nhau àûúåc möåt khi chûa khaão saát sêu röång àúâi söëng tònh duåc cuãa àaân öng vaâ chêët xaác àõnh xem nhû thïë naâo thò àûúåc coi nhû coá tñnh chêët tònh duåc. 20. ÀÚÂI SÖËNG TÒNH DUÅC CUÃA NGÛÚÂI ÀAÂN ÖNG Chùæc caác baån àïìu tûúãng tûúång rùçng moåi ngûúâi àïìu àöìng yá vïì yá nghôa cuãa hai chûä tònh duåc. Trûúác hïët “tònh duåc” chùèng laâ möåt caái gò tuåc tôu maâ moåi ngûúâi àïìu traánh khöng muöën noái àïën û? Coá ngûúâi kïí cho töi nghe chuyïån möåt söë hoåc troâ cuãa möåt nhaâ tinh thêìn hoåc nöíi tiïëng, muöën cho thêìy tin rùçng triïåu chûáng cuãa bïånh naáo loaån thêìn kinh coá tñnh chêët tònh duåc, àûa thêìy àïën trûúác möåt ngûúâi bïånh naáo loaån thêìn kinh àang quùçn quaåi trong nhûäng daáng àiïåu giöëng nhû möåt ngûúâi àaân baâ àang sinh. Öng thêìy toã veã khinh thûúâng vaâ noái: “Sûå sinh con khöng coá gò dñnh daáng àïën tònh duåc caã”. Têët nhiïn viïåc sinh con khöng phaãi luác naâo cuäng coá tñnh chêët tuåc tôu. Coá baån seä traách töi vò àaä àuâa cúåt trûúác möåt vêën àïì nghiïm troång nhû thïë. Nhûng töi khöng hïì muöën noái àuâa. Búãi leä nöåi dung cuãa hai chûä “tònh duåc” khöng dïî àõnh nghôa tñ naâo. Trûúác hïët ngûúâi ta coá thïí cho rùçng têët caã nhûäng caái gò coá dñnh daáng àïën sûå khaác biïåt giûäa giöëng àûåc vaâ giöëng caái àïìu coá tñnh chêët tònh duåc, nhûng http://ebooks.vdcmedia.com
- Phên têm hoåc nhêåp mön 117 àõnh nghôa àoá vûâa mú höì vûâa quaá röång. Xeát àïën caách giao cêëu caác baån coá thïí cho rùçng têët caã nhûäng caái gò dñnh daáng àïën viïåc tòm khoaái laåc bùçng thên thïí, nhêët laâ bùçng caác cú quan tònh duåc cuãa ngûúâi khaác phaái, nghôa laâ dñnh daáng àïën viïåc giao húåp àïìu coá tñnh chêët tònh duåc. Àõnh nghôa nhû thïë caác baån seä gêìn quan àiïím vúái nhûäng ngûúâi naâo cho tònh duåc laâ möåt thûá gò tuåc tôu khoá coi, vaâ nïëu nhû thïë thò sûå sinh àeã chùèng coá gò laâ tònh duåc caã. Nhûng khi quan niïåm rùçng àùåc tñnh cuãa tònh duåc laâ sûå sinh con, caác baån seä gaåt boã ra ngoaâi àõnh nghôa àoá rêët nhiïìu haânh àöång nhû sûå thuã dêm hay hön hñt, tuy khöng coá muåc àñch sinh àeã maâ vêîn coá tñnh chêët tònh duåc. Chuáng ta biïët rùçng sûå cöë gùæng àõnh nghôa àïìu àûa àïën nhiïìu sûå khoá khùn, cho nïn chuáng ta àûâng hy voång rùçng trong trûúâng húåp naây chuáng ta seä traánh khoãi nhûäng khoá khùn àoá. Trong quaá trònh phaát triïín cuãa khaái niïåm vïì “tònh duåc” chuáng ta thêëy coá möåt caái gò maâ Silberer goåi laâ möåt “sûå sai lêìm vò muöën giêëu giïëm”. Duâ sao chuáng ta cuäng khöng thiïëu nhûäng chiïìu hûúáng coá thïí àûa chuáng ta àïën àiïìu maâ loaâi ngûúâi thûúâng goåi laâ “tònh duåc”. Möåt àõnh nghôa naâo coá thïí noái àïën sûå khaác biïåt giûäa phaái nam vaâ phaái nûä, sûå sung sûúáng thoãa maän trong vêën àïì tònh duåc, nhiïåm vuå sinh con, vaâ luön caã tñnh chêët tuåc tôu khoá coi cuãa tònh duåc, cuãa nhûäng hoaåt àöång àaáng phaãi dêëu giïëm, coá thïí duâ duâng cho moåi nhu cêìu thûåc tïë cuãa cuöåc àúâi. Nhûng khoa hoåc khöng thoãa maän vúái möåt àõnh nghôa nhû thïë. Sau khi khaão saát kyä caâng, tó mó, chuáng ta thêëy laâ coá möåt söë loaåi ngûúâi maâ àúâi söëng tònh duåc khaác hùèn àúâi söëng cuãa àa söë ngûúâi khaác. Nhiïìu ngûúâi trong boån ngûúâi “sa àoåa” naây khöng coân àïí yá gò àïën sûå khaác biïåt giûäa caái vaâ àûåc nûäa. Hoå chó thoãa maän àûúåc tònh duåc àöëi vúái ngûúâi cuâng phaái vúái hoå thöi; ngûúâi khaác phaái àöëi vúái hoå chùèng coá nghôa gò caã vaâ nhiïìu khi coân laâm hoå ghï túãm nûäa. Nhûäng con ngûúâi “sa àoåa” naây quaã laâ khöng hïì àïí yá àïën viïåc sinh con. Nhûäng ngûúâi naây, chuáng ta goåi laâ “ngûúâi àöìng tñnh luyïën aái”. Àaân öng hay àaân baâ thuöåc loaåi naây coá khi laâ nhûäng ngûúâi coá hoåc thûác, coá giaáo duåc, coá tinh thêìn luên lyá vaâ trñ thûác rêët cao. Hoå muöën dûåa vaâo nhûäng àaåi diïån khoa hoåc cuãa riïng hoå, gaán cho mònh tñnh caách cuãa möåt giöëng thûá ba (ngoaâi giöëng àûåc vaâ giöëng caái) cuäng coá quyïìn lúåi nhû nhûäng giöëng kia. Chuáng ta seä coá dõp xeát àïën nhûäng yïu saách cuãa hoå. Hoå khöng hïì laâ “phaái thûúång lûu” trong nhên loaåi nhû yá muöën; trong haâng nguä cuãa hoå cuäng coá nhûäng keã vö giaá trõ vaâ vö ñch nhû trong söë ngûúâi thûúâng. http://ebooks.vdcmedia.com
- Sigmund Freud 118 Nhûäng con ngûúâi “sa àoåa naây” cuäng duâng nhûäng àöëi tûúång tònh duåc cuãa mònh nhû ngûúâi thûúâng. Nhûng sau àoá hoå coá nhiïìu haânh àöång khaác hùèn ngûúâi thûúâng. Hoå coá thïí àem so saánh vúái nhûäng con quyã quaái dõ, thö bó trong bûác hoåa cuãa P. Brïughl àang tòm caách caám döî thaánh Antoine, hay nhûäng võ thêìn vaâ tñn àöì maâ Gustave Flaubert cho diïîu qua trûúác mùåt con ngûúâi ngoan àaåo cuãa öng ta. Hoå cêìn àûúåc phên loaåi, nïëu khöng chuáng ta seä khöng biïët àûúâng naâo maâ lêìn. Hoå àûúåc chia thaânh hai loaåi: loaåi ngûúâi àöìng tñnh luyïën aái khaác thûúâng vïì àöëi tûúång tònh aái cuãa hoå, theo àuöíi muåc àñch luyïën aái khaác hùèn ngûúâi thûúâng. Thuöåc loaåi thûá nhêët naây bao göìm nhûäng ngûúâi naâo khöng giao húåp vúái ngûúâi khaác phaái bùçng cú quan sinh duåc nhû thûúâng lïå maâ thay thïë cú quan naây bùçng phêìn khaác trong thên thïí. Phêìn thên thïí naây coá tiïån lúåi hay khöng trong viïåc thoãa maän tònh duåc, coá bêín thóu hay khöng, hoå bêët cêìn, khöng cho laâ quan troång (vñ duå nhû thay êm höå bùçng möìm hay hêåu mön). Cuäng thuöåc vaâo loaåi naây nhûäng ngûúâi duâng cú quan sinh duåc khöng phaãi vaâo viïåc giao cêëu maâ vaâo viïåc khaác, vò duå nhû hêåu mön hay chöî baâi tiïët khaác. Röìi àïën nhûäng ngûúâi khöng duâng àïën cú quan sinh duåc vaâ thay vaâo àoá bùçng àöi vuá, àöi chên hay nhûäng bñm toác cuãa ngûúâi àaân baâ. Coá ngûúâi laåi khöng theâm duâng àïën thên thïí cuãa ngûúâi àaân baâ nûäa: àöëi vúái hoå coá khi möåt vêåt duång naâo trong phoâng tùæm cuäng duâng àûúåc viïåc nhû möåt chiïëc giêìy hay khùn tùæm. Àoá laâ boån thuöåc vïì linh vêåt giaáo. Cuöëi cuâng phaãi kïí àïën boån ngûúâi giao cêëu nhû thûúâng nhûng vúái nhûäng àoâi hoãi kinh khuãng, nhû giao cêëu vúái möåt xaác chïët vò chó thoãa maän khi laâm xong cöng viïåc kinh túãm ghï ngûúâi àoá. Nhûng thöi noái àïën nhûäng sûå kinh túãm àoá àaä quaá nhiïìu. Loaåi thûá hai göìm coá nhûäng ngûúâi thoãa maän tònh duåc theo löëi maâ nhûäng ngûúâi thûúâng chó coi nhû nhûäng sûå sûãa soaån, vñ duå nhû súâ moá khùæp moåi núi trïn mònh ngûúâi khaác phaái, nhòn vaâo thûåc sêu nhûäng núi thêìm kñn nhêët, phö bêìy cú quan sinh duåc cuãa mònh ra vúái hy voång laâ ngûúâi khaác phaái cuäng súâ moá nhû mònh. Röìi àïën nhûäng ngûúâi chó thoãa maän àûúåc bùçng caách laâm nhuåc hay laâm àau khöí ngûúâi khaác phaái bùçng moåi haânh àöång xêëu xa. Cuäng thuöåc loaåi naây nhûäng ngûúâi chó thoãa maän khi bõ haânh haå, àau àúán trong luác haânh laåc. Nhûäng ngûúâi khaác thuöåc loaåi ngûúâi laâm àuã nhûäng haânh àöång bêët thûúâng cuãa caã hai loaåi trïn. Muöën cho àêìy àuã chuáng ta cêìn phên chia hai loaåi trïn thaânh nhûäng loaåi nhoã khaác: möåt loaåi tòm caách thoãa maän bùçng nhûäng sûå viïåc coá thûåc, möåt loaåi khaác chó http://ebooks.vdcmedia.com
- Phên têm hoåc nhêåp mön 119 thoãa maän bùçng nhûäng sûå viïåc khöng coá thûåc, chó coá trong trñ tûúãng tûúång thöi. Têët caã nhûäng sûå kinh túãm noái trïn àïìu laâ nhûäng haânh vi duåc tònh thûåc sûå cuãa boån ngûúâi naây, àoá laâ àiïìu khöng coân ai nghi ngúâ nûäa. Chñnh boån ngûúâi naây cho àoá laâ súã thñch cuãa hoå. Nhiïìu khi hoå cuäng thêëy nhûäng haânh àöång àoá chó laâ nhûäng haânh àöång thay thïë nhûng sûå thûåc àöëi vúái hoå nhûäng haânh àöång kinh túãm, àiïn röì naây cuäng giaá trõ vïì sûå thoãa maän tònh duåc chùèng khaác gò àöëi vúái ngûúâi thûúâng, nhiïìu khi àoâi hoãi hoå nhûäng sûå hy sinh to lúán chùèng khaác gò chuáng ta vaâ khi khaão saát nhûäng chi tiïët trong àúâi söëng tònh duåc cuãa hoå chuáng ta seä thêëy hoå giöëng vaâ khaác chuáng ta úã chöî naâo. Têët nhiïn nhûäng haânh àöång àoá coá tñnh caách tuåc tôu khoá coi àïën trúã thaânh nhú nhuöëc. Bêy giúâ àûáng trûúác möåt haânh vi duåc tònh quaái gúã nhû thïë, chuáng ta phaãi coá thaái àöå nhû thïë naâo? Tuyïn böë laâ chuáng ta bêët bònh, ghï túãm, khöng taán thaânh nhûäng haânh àöång àoá, chùèng ài àïën àêu caã, chùèng ñch lúåi gò. Àoá laâ nhûäng hiïån tûúång maâ chuáng ta phaãi nghiïn cûáu nhû moåi hiïån tûúång khaác. Chuáng ta cuäng khöng thïí noái rùçng nhûäng hiïån tûúång àoá chó coá tñnh caách àùåc biïåt, hiïëm coá vò khöng àuáng sûå thûåc. Nhûäng hiïån tûúång àoá xaãy ra luön luön vaâ rêët nhiïìu. Nhûng nïëu coá ngûúâi naâo àoá noái rùçng nhûäng haânh vi quaái gúã noái trïn khöng nïn laâm cho chuáng ta quan niïåm sai lêìm vïì nhûäng àiïìu chuáng ta àaä bïnh vûåc thò chuáng ta phaãi traã lúâi ngay laâ: möåt khi chûa hiïíu àûúåc nhûäng haânh àöång bïånh hoaån vïì tònh duåc àoá, möåt khi chûa biïët giûäa chuáng vaâ àúâi söëng tònh duåc bònh thûúâng coá nhûäng liïn quan gò, chuáng ta seä khöng hiïíu àûúåc roä raâng àúâi söëng tònh duåc bònh thûúâng trûúác möåt cöng viïåc khêín cêëp, tòm hiïíu nhûäng sûå bêët bònh thûúâng àoá àïí xem chuáng coá liïn quan gò àïën àúâi söëng tònh duåc bònh thûúâng. Chuáng ta coá möåt àiïìu nhêån xeát vaâ hai cuöåc thñ nghiïåm múái. Àiïìu nhêån xeát thûá nhêët cuãa Ivan Bloch: nhûäng sûå bêët bònh thûúâng kinh túãm àiïn röì naây vêîn coá tûâ xûa túái nay, trong moåi thúâi àaåi, trong moåi dên töåc, duâ baán khai, hay vùn minh nhêët, nhiïìu khi coân àûúåc xaä höåi tha thûá vaâ cöng nhêån nûäa. Hai thñ nghiïåm múái àûúåc thi haânh trong khi khaão saát caác ngûúâi mùæc bïånh thêìn kinh cuãa mön phên têm hoåc; hai thñ nghiïåm naây seä giuáp chuáng ta hiïíu roä vïì nhûäng sûå bêët bònh thûúâng naây. Chuáng ta àaä noái rùçng nhûäng triïåu chûáng bïånh thêìn kinh chó laâ sûå thoãa maän coá tñnh caách thay thïë, nhûng viïåc duâng caách nghiïn http://ebooks.vdcmedia.com
- Sigmund Freud 120 cûáu nhûäng triïåu chûáng naây àïí khùèng àõnh àïì luêån naây nhiïìu khoá khùn. Àïì luêån naây chó coá thïí chûáng minh àûúåc khi noái àïën sûå thoãa maän duåc tònh, chuáng ta phaãi kïí caã nhûäng sûå thoãa maän bùçng nhûäng phûúng phaáp bêët thûúâng noái trïn, vò nhûäng triïåu chûáng àoá xaãy ra quaá nhiïìu. Khöng coá möåt ngûúâi bïånh thêìn kinh naâo laåi khöng coá khuynh hûúáng àöìng tñnh luyïën aái, rêët nhiïìu triïåu chûáng bïånh thêìn kinh chó laâ caách phaát biïíu cuãa khuynh hûúáng tiïìm taâng naây thöi: àiïìu nhêån xeát naây khiïën cho boån ngûúâi àöìng tñnh luyïën aái khöng thïí tûå cho rùçng mònh laâ nhûäng con ngûúâi àùåc biïåt. Keã naâo vöî ngûåc tûå xûng laâ àöìng tñnh luyïën aái chó laâ ngûúâi yá thûác àûúåc bïånh cuãa mònh maâ thöi, nhûng söë ngûúâi naây khöng thêëm vaâo àêu so vúái söë ngûúâi maâ sûå àöìng tñnh luyïën aái tiïìm taâng trong têm trñ. Chuáng ta bùæt buöåc phaãi coi sûå àöìng tñnh luyïën aái nhû möåt caái nhoåt trong àúâi söëng tònh aái, têìm quan troång cuãa noá caâng ngaây caâng to khi ta tiïën gêìn àïën àúâi söëng naây. Têët nhiïn sûå khaác biïåt giûäa àöìng tñnh luyïën aái vaâ àúâi söëng tònh duåc bònh thûúâng khöng phaãi vò thïë maâ mêët ài; nïëu giaá trõ lyá thuyïët cuãa sûå àöìng tñnh luyïën aái coá giaãm ài chùng nûäa giaá trõ thûåc tïë cuãa noá vêîn töìn taåi. Ngay bïånh paranoia (bïånh thêìn kinh coá àùåc tñnh tûå cao tûå àaåi, ñch kyã ghï gúám, luön luön tinh thêìn toã ra bêët trùæc, hay nghi ngúâ, caáu kónh) cuäng chó laâ möåt mûu toan chöëng laåi nhûäng sûå àöìng tñnh luyïën aái quaá maånh. Chùæc caác baån coân nhúá túái ngûúâi bïånh, trong khi bõ aám aãnh thûúâng bùæt chûúác cûã chó cuãa chöìng söëng xa mònh: viïåc naây xaãy ra luön luön àöëi vúái nhûäng ngûúâi bõ bïånh thêìn kinh. Tuy àoá khöng phaãi thûåc sûå laâ àöìng tñnh luyïën aái nhûng noá cuäng höåi tuå àuã caác àiïìu kiïån cuãa sûå àöìng tñnh luyïën aái. http://ebooks.vdcmedia.com
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học