Ôn tập Lịch sử Triết học 1

OÂN TAÄP LÒCH SÖÛ TRIEÁT HOÏC Caâu 1 : Trình baøy quan ñieåm nhaân sinh quan trong Trieát hoïc Phaät Giaùo AÁn Ñoä coå ñaïi. * Sô löôïc tieåu söû : _ Phaät Giaùo laø traøo löu toân giaùo, xuaát hienä khoaûng TK6 TCN ôû mieàn Baéc AÁn Ñoä. Phaät Giaùo phaûn aùnh söï phaûn ñoái ñaïo Balamon, söï phaân chia ñaúng caáp khaéc nghieät, ñoøi töï do tö töôûng, lyù giaûi söï khoå ñau cuûa con ngöôøi, vaø ñi tìm con ñöôøng ñeå giaûi thoaùt con ngöôøi khoûi khoå ñau. _ Phaät Giaùo ñöôïc xaây döïng treân cô sôû ñôøi soáng cuûa ñöùc Thích Ca Maâu Ni (Sakyamauni – töùc laø baäc hieàn giaû doøng Sakya ) Phaät (Buït) coù nghóa laø ñaáng giaùc ngoä ngöôøi khaùc. _ Lòch söû cuûa ñaïo Phaät ñöôïc ghi cheùp trong kinh Jakata ( ñöôïc vieát sau khi Phaät ñaõ maát 100 naêm ), theâm nöõa, toân giaùo khi xaây döïng toân giaùo cuûa mình thöôøng theâm thaét caùc chi tieát ñeå laøm taêng chaát linh thieâng. Tuy nhieân, giôùi nghieân cöùu ñeàu thoáng nhaát ôû caùc ñieåm sau : + Phaät laø ngöôøi coù thaät, con cuûa vöông haàu soáng caïnh daõy nuùi Malayia, boá laø Suildhodina, vaø meï laø Maga. Töông truyeàn ñöùc Phaät khi sinh ra noùi ñöôïc ngay, 1 tay chæ leân trôøi, 1 tay chæ xuoáng ñaát, meï ñöùc Phaät maát, soáng vôùi dì gheû ( cuõng laø dì ruoät ). + Theo Giaùo Hoäi Phaät Giaùo Vieät Nam; Phaät sinh 624 TCN, theo taøi lieäu cuûa Trung Quoác trong taùc phaåm Tyø Baø Sa Luaän cho raèng Phaät sinh 486386 TCN. + Phaät ñi tu vì : ngay töø nhoû laø ngöôøi töø bi yeâu thöông nhaân loaïi. Naêm 19t, vua baét Phaät laáy vôï, vì sôï Phaät boû nhaø neân moãi laàn Phaät ñi chôi ñeàu cho ñi theo vaø 4 laàn Phaät ñi chôi ñeàu gaëp caûnh khoå. Naêm 29t, Phaät töø boû taát caû ( vôï, con, cung ñieän ) ñeå ñi tu. Luùc ñaàu tu ôû doøng Sankhya ( laáy roi quaät vaøo ngöôøi ) 6 naêm nhöng khoâng giaùc ngoä neân Phaät ñaõ boû xuoáng nuùi ñoåi caùch tu. Phaät ngoài goác caây boà ñeà 48 ngaøy vaø khi nhaän 1 baùt söõa töø tay coâ gaùi chaên boø, coù 1 luoàng saùng töø trôøi chieáu xuoáng neân giaùc ngoä. + Sau ñoù Phaät trôû veà doøng Sankhya giaùc ngoä cho caùc baïn cuøng tu, roài truyeàn ñaïo khaép nôi, gaëp muøa möa thì löu laïi, muøa khoâ thì tieáp tuïc truyeàn ñaïo. +Naêm 80t, ñöùc Phaät maát ôû Korilaga, sau khi maát xaùc Phaät ñöôïc thieâu vaø laáy tro ñeå thôø ôû chuøa Xaù Lôïi ( nôi thôø cuûa Phaät ). _ Lyù thuyeát Phaät Giaùo môû ra 1 vaán ñeà raát môùi veà nhaân sinh : Phaät chuû tröông khoâng taùn thaønh ñaúng caáp. Sau khi ñöùc Phaät maát. Ca Dieáp ñaõ trieäu taäp Keát taäp 1 goïi laø vöông saùng. Hoïc troø cuûa Phaät ngoài nhôù laïi lôøi Phaät daïy roài bieân soaïn Kinh Taïng & Luaät Taïng. Keát taäp 2 ñöôïc trieäu taäp sau khi ñöùc Phaät maát 100 naêm, xuaát hieän maâu thuaãn : 1 soá ñoâng ñoøi söûa laïi Kinh Tang & Luaät Taïng, 1 soá khaùc trung thaønh neân chia thaønh 2 phaùi. Keát taäp 3 ñöôïc hoïp 245 TCN ôû Pata Lipatra döôùi söï baûo trôï cuûa vua kabusa : bieân soaïn hoaøn chænh veà 3 kinh : luaân, sö, taïng . Keát taäp 4 hoïp TK2 döôùi söï chuû toaï cuûa nhaø tö keá höõu, chuû tröông phoå bieán & truyeàn baù tö töôûng ra beân ngoaøi. TK5 sau CN, ngöôøi hung noâ xaâm löôïc & huûy dieät Phaät Giaùo -> Phaät Giaùo suy taøn ôû AÁn Ñoä ( nhöng vaãn laø tonâ giaùo lôùn ) . TK8 vua Hexa khoâi phuïc Phaät Giaùo. Sau ñoù, ngöôøi Hoài Giaùo xaâm löôïc AÁn Ñoä -> Phaät Giaùo suy taøn & TK12 bieán maát hoaøn toaøn ôû AÁn Ñoä. TK18 -> ñaàu TK19, ngöôøi Chaâu AÂu khuyeán khích Phaät Giaùo ôû AÁn Ñoä > Phaät Giaùo ñöôïc khoâi phuïc. Maëc duø coù söï khoâi phuïc, nhöng Phaät Giaùo khoâng coøn laø toân giaùo lôùn ôû AÁn. Duø vaäy AÁn chính laø queâ höông cuûa Phaät Giaùo. Hieän nay Phaät Giaùo theá giôùi coù 1 traøo löu : Ñaïi Thöøa ( nhôø ñeán ngöôøi khaùc nhaát laø nhöõng ngöôøi thaønh chính quaû ), Tieåu Thöøa ( söï noã löïc coá gaéng cuûa chính baûn thaân mình ). Tieåu Thöøa, caáp cao nhaát laø La Haùn, Ñaïi Thöøa laø Boà Taùt. Tö töôûng Phaät Giaùo luùc ñaàu truyeàn khaåu sau môùi vieát thaønh vaên baûn. * Quan ñieåm nhaân sinh quan Nhaân sinh quan laø quan nieäm veà con ngöôøi, ñôøi ngöôøi, cuoäc soáng. Toaøn boä nhaân sinh quan cuûa Phaät Giaùo ñöôïc theå hieän trong Töù Dieäu Ñeá ( 4 nguyeân lyù thieâng lieâng & thaàn dieäu cuûa ñaïo Phaät ) . _ Khoå ñeá : trong coå ñaïi ñeà caäp ñeán baûn chaát cuûa nhaân sinh quan : cuoäc ñôøi coù yù nghóa nhö theá naøo & mang baûn chaát gì? Theo quan nieäm Phaät Giaùo : ñôøi laø beå khoå ( nöôùc maét cuûa chuùng sinh ñoïng laïi ñaày hôn 4 beå ) . Theo Phaät goàm coù caùc noãi khoå : + Nhò khoå : beân trong & beân ngoaøi . + Tam khoå : caùi khoå quaù khöù, hieän taïi & töông lai . + Töù khoå : sinh laõo beänh töû . + Baùt khoå . + Oaùn taêng hoäi . + Thuï bieät ly : ñang yeâu maø phaûi xa nhau -> khoå . + Sôû caàu baát ñaéc khoå : caùi ta mong muoán ( coâng danh , ñòa vò , phuù quyù , tình duyeân maø khoâng ñaït ñöôïc -> khoå ) . + Nguõ thuû uaån khoå : khoå vì thaân xaùc . Thoáng keâ laïi , ñôøi ngöôøi coù 110 noãi khoå . Ñôøi laø beå khoå do : + Gaén vôùi cheá ñoä thoáng trò vaø ñaúng caáp khaéc nghieät ôû AÑ. + Voøng ñôùi quaù ngaén nguûi . + Nhaân ñeá ( taäp ñeá ) : Phaät giaûi thích nguyeân nhaân cuûa noãi khoå laø do nguyeân nhaân nhaän thöùc , nguyeân nhaân tinh thaàn . Cuï theå laø do Thaäp nhò nhaân duyeân & nghieäp baùo luaân hoài gaây ra . + Thaäp nhò nhaân duyeân : . • Voâ minh : khoâng saùng suoát , khoâng nhaän thöùc söï vaät , hieän töôïng . . • Duyeân haønh : Haønh ñoäng cuûa yù thöùc , dao ñoäng cuûa taâm & khuynh höôùng , manh nha cuûa nghieäp . . • Duyeân thöùc : laø taâm thöùc cuûa con ngöôøi , töø choã trong saùng caân baèng laø minh -> oâ nhieãm maát caân baèng laø voâ minh . . • Duyeân danh saéc : laø söï hoäi nhaäp cuûa caùc yù thöùc tinh thaàn & vaät chaát . Danh laø tinh thaàn , saéc laø vaät chaát . Cô theå caáu taïo bôûi nguõ uaån : saéc ( vc ) , thuï ( caûm giaùc ) , töôûng , haønh , thöùc laø tinh thaàn . . • Duyeân luïc nhaäp : laø quaù trình tieáp xuùc theá giôùi khaùch quan ( luïc caên tieáp xuùc luïc traàn ) . • Duyeân xuùc : laø söï tieáp xuùc phoái hôïp giöõa luïc caên , luïc traàn vaø thöùc . . • Duyeân thuï : thuï laø caûm giaùc , do tieáp xucù maø naûy sinh caùi caûm giaùc yeâu , gheùt , vui , buoàn . . • Duyeân aùi : aùi töùc laø yeâu thích ( aùm chæ söï naûy sinh duïc voïng ) . . • Duyeân thuû : ñaõ yeâu thích thì muoán giöõ laáy chieám laáy . . • Duyeân höõu : laø tieán tôùi chuû theå chieám höõu ( caùi ta thì phaûi toàn taïi höõu töùc laø ñaõ coù haønh ñoäng taïo nghieäp . . • Duyeân sinh : ñaõ coù taïo nghieäp ( höõu ) töcù ñaõ coù nghieäp nhaân , aét coù nghieäp quaû -> sinh ra ta . . • Duyeân laõo töû : ñaõ sinh ra thì phaûi giaø vaø cheát . Laõo Töû laø keát quaû cuoái cuøng cuûa 1 quaù trình nhöng ñoàng thôøi laø nguyeân nhaân cuûa 1 voøng luaân hoài khaùc . Nghieäp : sôïi daây taïo taùc noái caùi naøy vôùi caùi kia . + Nghieäp baùo luaân hoài : con ngöôøi coù tam nghieäp : . • Thaân nghieäp : do haønh ñoäng gaây ra . . • Khaåu nghieäp : do lôøi noùi gaây ra . . • YÙ nghieäp : môùi chæ coù trong yù nghó . Vì tam nghieäp cho neân con ngöôøi rôi vaøo 6 kieáp : Ñòa nguïc ; Ma ñoùi ; suùc vaät ; atula ( nöûa ngöôøi nöûa vaät ) ; ngöôøi ; trôøi . 6 kieáp naøy luaân hoài maõi khoâng döùt , chæ khi naøo thaønh Phaät leân coõi Phaät môùi thoaùt khoûi 6 kieáp . _ Dieät ñeá : trong dieä ñeá Phaät khaúng ñònh , noãi khoå hoaøn toaøn coù theå tieâu dieät ñeå chaám döùt nghieäp luaân hoài . Chæ ra con ñöôøng ta luyeän ñeå ñöôïc leân nieát baøn . Nghóa cuûa nieát baøn : .+ Vieân tòch , rôi vaøo theá giôùi cuûa söï tòch dieät . .+ Taây phöông cöïc laïc . .+ Nôi thöôøng Laïc Ngaõ Tònh : thöôøng ( coøn maát ) laïc ( vui veû ) ngaõ ( baûn thaân mình ôû ñoù ) tònh ( trong saïch ) . .+ Nôi hoaøn toaøn thuû tònh ñeå khoâng phaûi quay laïi laøm kieáp ngöôøi hay kieáp khaùc chòu khoå . .+ Phaät taïi taâm . Nieát baøn ñöôïc hieåu nhieàu nghóa nhöng toùm laïi nieát baøn laø 1 traïng thaùi khoâng coøn yù thöùc vaø caùi voâ thöùc cuõng chìm vaøo chaân khoâng , noù khoâng coøn laø 1 quaù trình , khoâng coù 1 noäi dung naøo . Taát caû chæ coøn laïi söï yeân laëng voâ bieân . _ Ñaïo ñeá : ñöa ra con ñöôøng giaûi thoaùt dieät khoå , thöïc chaát laø nhaèm tieâu dieät voâ minh , goàm baùt chaùnh ñaïo ( 8 con ñöôøng chính ) , tam hoïc vaø luïc ñoä . .+ Baùt chaùnh ñaïo : . • Chính kieán : hieåu bieát ñuùng ñaén . . • Chính tö duy : suy nghó ñuùng ñaén . . • Chính ngöõ : giöõ cho lôøi noùi ñöôïc chaân chính . . • Chính nghieäp : nghieäp coù taø nghieäp vaø chính nghieäp . Chính nghieäp phaûi giöõ caån thaän . . • Chính meänh : phaûi tieát cheá duïc voïng , phaûi trì giôùi ( giöõ gìn caùc ñieàu raên ) . . • Chính tinh tieán : phaûi coá gaéng noã löïc trong vieäc tìm kieám vaø truyeàn baù chaân lyù cuûa ñaïo Phaät . • Chính nieäm : thöôøng phaûi nhôù Phaät vaø nieäm Phaät . . • Chính ñònh : laø phaûi ngoài thieàn , tónh laëng , taäp trung tö töôûng ñeå suy nghó veà töù dieäu ñeá vaø voâ ngaõ voâ thöôøng . +Tam hoïc : goàm giôùi , ñònh , vaø tueä . . • Giôùi ( ñieàu raên ) : phaûi giöõ gìn caùc ñieàu raên goàm : nguõ giôùi ( baát saùt , baát ñaïo ñöùc laø khoâng troäm caép , baát voïng ngöõ töùc laø khoâng noùi xaáu ngöôøi khaùc , baát taø taâm laø khoâng quan heä nam nöõ lung tung , baát töõu töùc laø khoâng uoáng röôïu ) . Baùt giôùi ( khoâng xem ca nhaïc , khoâng naèm soaõi tay chaân , khoâng aên quaù ngoï , khoâng laáy vôï laáy choàng , khoâng ñöôïc toàn tröõ tieàn baïc , khoâng ñöôïc aên troäm, aên caép , khoâng ñöôïc noùi xaáu ngöôøi khaùc , khoâng ñöôïc gieát haïi sinh vaät nhaát laø ngöôøi . . • Ñònh : töùc laø thieàn ñònh töùc laø phaûi ngoài taäp trung tö töôûng ñeán noãi queân heát moïi vieäc vaät xung quanh . . • Tueä : laø trí tueä nhaø Phaät , phaûi naém vöõng caùc nguyeân lyù , giaùo phaùp nhaø Phaät . + Luïc ñoä : 6 con ñöôøng , beán ñoø ñöa leân nieát baøn . . • Boá thí : lôøi noùi , vieäc laøm , tieàn cuûa . . • Trì giôùi : giöõ ñieàu raên . . • Nhaãn nhuïc . . • Tinh tieán : coá gaéng noã löïc . . • Thieàn ñònh . ... - tailieumienphi.vn