Nữ trí thức trong hoạt động khoa học và công nghệ

Nữ trí thức trong hoạt động khoa học và công nghệ
NguyÔn ThÞ ViÖt Thanh(*),
Bïi V¨n TuÊn(**)
Tãm t¾t: Trong nh÷ng n¨m qua, nguån nh©n lùc n÷ trÝ thøc cã sù ph¸t triÓn kh«ng
ngõng c¶ vÒ sè l−îng vµ chÊt l−îng, lu«n ®−îc coi lµ bé phËn quan träng cña nguån
nh©n lùc chÊt l−îng cao, ®ãng vai trß ®¸ng kÓ vµo nÒn kinh tÕ tri thøc cña ®Êt n−íc.
B»ng c¸ch tiÕp cËn x· héi häc, bµi viÕt cung cÊp mét sè kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ kh¶
n¨ng vµ c¬ héi tham gia mét sè ho¹t ®éng khoa häc cña n÷ trÝ thøc d−íi t¸c ®éng
cña c¸c nh©n tè ¶nh h−ëng nh»m lµm râ h¬n ®Æc tr−ng cña ®èi t−îng nµy trong
ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ(***).
Tõ khãa: N÷ trÝ thøc, Nguån nh©n lùc, Nguån nh©n lùc n÷ trÝ thøc, Khoa häc vµ
c«ng nghÖ, Dù ¸n
1.(*)Mét sè thµnh tùu c¬ b¶n cña n÷ trÝ thøc trong
lÜnh vùc khoa häc c«ng nghÖ (**)

ViÖt Nam hiÖn cã kho¶ng trªn
500.000 n÷ trÝ thøc, chiÕm 42% tæng sè
trÝ thøc cña c¶ n−íc. Sù ph©n bè cña ®éi
ngò n÷ trÝ thøc kh¸ ®a d¹ng, ë hÇu
kh¾p c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng trong ®êi
sèng x· héi. Tû lÖ n÷ trÝ thøc trong lÜnh
vùc gi¸o dôc vµ ®µo t¹o chiÕm 64%,
khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n chiÕm
58%, khoa häc sù sèng chiÕm 55%, b¸o
chÝ, th«ng tin vµ chÕ t¹o, chÕ biÕn chiÕm
46%... N÷ trÝ thøc Ýt tham gia trong c¸c
lÜnh vùc nh− an ninh, quèc phßng
(3,0%), vËn t¶i (10,4%), má vµ khai th¸c
(10,6%), x©y dùng vµ kiÕn tróc (12%).
(*)
PGS. TS., ViÖn ViÖt Nam häc vµ Khoa häc
ph¸t triÓn, §¹i häc Quèc gia Hµ Néi; email:
thanhntv@vnu.edu.vn.
(**)
ThS., ViÖn ViÖt Nam häc vµ Khoa häc ph¸t
triÓn, §¹i häc Quèc gia Hµ Néi; email:
tuanivides@gmail.com.

Sù kh¸c biÖt nµy ph¶n ¸nh quan niÖm
cña x· héi vÒ lo¹i h×nh nghÒ nghiÖp phï
hîp víi phô n÷, vÒ sù ph©n c«ng lao
®éng theo giíi trong x· héi (Hoµng B¸
ThÞnh, 2010). (***)
Bµi viÕt dùa trªn kÕt qu¶ nghiªn cøu cña §Ò
tµi “Ph¸t huy nguån nh©n lùc n÷ trÝ thøc trong
sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc
vµ héi nhËp quèc tÕ”, m· sè: KX.03.07/11-15 vµ
mét sè t− liÖu kh¸c. §Ò tµi tiÕn hµnh kh¶o s¸t t¹i
5 tØnh/thµnh phè, víi dung l−îng mÉu lµ 4.020
trÝ thøc: Hµ Néi (35,7%), Tp. Hå ChÝ Minh (29%),
HuÕ (12,4%), §µ N½ng (12,6%) vµ CÇn Th¬
(10,3%), trong ®ã nam (30%) vµ n÷ (70%) hiÖn
®ang lµm viÖc trong c¸c lÜnh vùc nh− gi¸o dôc vµ
®µo t¹o; khoa häc vµ c«ng nghÖ; y tÕ, ch¨m sãc
søc kháe céng ®ång vµ dÞch vô x· héi; doanh
nghiÖp vµ tµi chÝnh ng©n hµng. Víi c¬ cÊu häc
hµm, häc vÞ: Gi¸o s− (0,1%), Phã gi¸o s− (0,6%),
TiÕn sÜ (3%), Th¹c sÜ (21,5%), §¹i häc (74,9%). §é
tuæi tõ 21 ®Õn 67. Ngoµi ra, §Ò tµi cßn tiÕn hµnh
kh¶o s¸t ë mét sè lÜnh vùc kh¸c nh− v¨n hãa,
nghÖ thuËt, an ninh, quèc phßng nh»m nghiªn
cøu so s¸nh ®èi chøng nguån nh©n lùc n÷ trÝ
thøc ho¹t ®éng trong c¸c lÜnh vùc ngµnh nghÒ.

(***)

20
Trong sè c¸c lÜnh vùc ®−îc coi lµ
kh¸ phï hîp víi phô n÷, ph¶i kÓ ®Õn
lÜnh vùc khoa häc vµ c«ng nghÖ. Sù phï
hîp nµy tr−íc hÕt thÓ hiÖn vÒ mÆt sè
l−îng. Ngoµi hai trung t©m nghiªn cøu
lín nhÊt ViÖt Nam lµ ViÖn Hµn l©m
KHXH ViÖt Nam vµ ViÖn Hµn l©m
Khoa häc vµ C«ng nghÖ ViÖt Nam, cßn
cã nhiÒu viÖn vµ trung t©m nghiªn cøu
thuéc c¸c tr−êng ®¹i häc, c¸c bé ngµnh
trung −¬ng, c¸c tæ chøc chÝnh phñ vµ
phi chÝnh phñ tËp trung mét lùc l−îng
®«ng ®¶o trÝ thøc ®ang triÓn khai c¸c
ho¹t ®éng nghiªn cøu thuéc lÜnh vùc
khoa häc c¬ b¶n, khoa häc c«ng nghÖ vµ
øng dông, trong ®ã c¸c nhµ khoa häc n÷
chiÕm tû lÖ ngµy cµng lín trong tæng sè
c¸c nhµ khoa häc lµm viÖc t¹i ®©y. Theo
sè liÖu cña ViÖn Hµn l©m Khoa häc vµ
C«ng nghÖ ViÖt Nam, n¨m 2005 c¸c nhµ
khoa häc n÷ chiÕm 27,2% th× ®Õn n¨m
2014 ®· t¨ng lªn 36,73% (ViÖn Hµn l©m
Khoa häc vµ C«ng nghÖ ViÖt Nam,
2005). §èi víi ViÖn Hµn l©m KHXH
ViÖt Nam, nÕu nh− n¨m 2000 tû lÖ c¸c
nhµ khoa häc n÷ chiÕm 49,44%, n¨m
2005 lµ 51,78%, n¨m 2008 lµ 53,62% th×
hiÖn nay (th¸ng 6/2015) ®· t¨ng lªn
61,4%. C¸c ®¬n vÞ cã tû lÖ n÷ cao trªn
65% lµ ViÖn Th«ng tin KHXH, Nhµ xuÊt
b¶n KHXH, ViÖn Nghiªn cøu Trung
Quèc vµ Ban hîp t¸c quèc tÕ. Bªn c¹nh
®ã, cßn cã c¸c ®¬n vÞ cã sè l−îng c¸n bé
n÷ chiÕm tû lÖ rÊt cao nh− ViÖn Gia
®×nh vµ Giíi chiÕm (86,67%), ViÖn T©m
lý häc (72,72%) (ViÖn Hµn l©m KHXH
ViÖt Nam, 2014).
Kh«ng chØ vÒ mÆt sè l−îng, vai trß
cña nguån lùc n÷ trÝ thøc cßn thÓ hiÖn ë
chÊt l−îng ho¹t ®éng nghiªn cøu nh−
viÖc n÷ trÝ thøc tham gia vµo vÞ trÝ chñ
tr× c¸c ch−¬ng tr×nh, ®Ò tµi khoa häc lín.
Trong 3 n¨m (2007-2009), c¸c nhµ khoa

Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 10.2015

häc n÷ ®· chñ tr× thµnh c«ng 42 ®Ò tµi
thuéc c¸c ch−¬ng tr×nh khoa häc c«ng
nghÖ cÊp nhµ n−íc, 25 ®Ò tµi ®éc lËp cÊp
nhµ n−íc vµ 18 ®Ò tµi, dù ¸n hîp t¸c
quèc tÕ theo NghÞ ®Þnh th− (chiÕm
kho¶ng 12,1%) (Vò Minh Giang, 2010).
§Õn n¨m 2014, theo sè liÖu cña Bé Khoa
häc vµ C«ng nghÖ, tû lÖ c¸c nhµ khoa
häc n÷ chñ tr× c¸c ®Ò tµi cÊp nhµ n−íc
®· t¨ng lªn 24,80% (Bé Khoa häc vµ
C«ng nghÖ, 2015).
XÐt trong t−¬ng quan chung, tû lÖ
trªn vÉn hÕt søc khiªm tèn, song ®©y lµ
b−íc tiÕn quan träng so víi kho¶ng 10 15 n¨m tr−íc. T¹i B¸o c¸o cña Ban v× sù
tiÕn bé phô n÷, §¹i häc Quèc gia Hµ Néi,
10 n¨m tr−íc c¸c nhµ khoa häc n÷ phÇn
lín chØ chñ tr× ®Ò tµi nghiªn cøu khoa
häc cÊp c¬ së, mét sè Ýt chñ tr× cÊp §¹i
häc Quèc gia Hµ Néi (t−¬ng ®−¬ng cÊp
Bé), th× t¹i n¨m 2014 cã 1/3 ®Ò tµi träng
®iÓm cña §¹i häc Quèc gia Hµ Néi do
phô n÷ chñ tr×, trong ®ã 7 ng−êi chñ tr×
®Ò tµi cÊp nhµ n−íc (§¹i häc Quèc gia Hµ
Néi, 2014). Sè l−îng c¸c c«ng tr×nh ®−îc
c«ng bè trong vµ ngoµi n−íc lµ tiªu chÝ
quan träng ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ vµ chÊt
l−îng cña c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu
khoa häc. Theo sè liÖu cña ViÖn Hµn
l©m KHXH ViÖt Nam, trong sè c¸c bµi
b¸o ®¨ng trªn c¸c t¹p chÝ khoa häc
trong n−íc, t¸c gi¶ n÷ chiÕm 37,4%; trªn
c¸c t¹p chÝ quèc tÕ chØ cã 3,1%. Trong
tæng sè s¸ch chuyªn kh¶o ®· ®−îc c«ng
bè, 14,1% lµ cña c¸c nhµ khoa häc n÷
(ViÖn Khoa häc x· héi ViÖt Nam, 2008).
Con sè nµy tuy ch−a cao nh−ng ®· ph¶n
¸nh sù nç lùc to lín cña c¸c n÷ trÝ thøc
trong lÜnh vùc nghiªn cøu khoa häc.
NhiÒu n÷ trÝ thøc ®· ®−îc §¶ng vµ Nhµ
n−íc trao tÆng nh÷ng gi¶i th−ëng cao
quý v× gi¸ trÞ khoa häc vµ thùc tiÔn cña
c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu. Kh«ng Ýt nhµ

N÷ trÝ thøc trong ho¹t ®éng…

khoa häc n÷ ®−îc cÊp b»ng lao ®éng
s¸ng t¹o.
Theo sè liÖu cña Héi ®ång chøc danh
Gi¸o s− nhµ n−íc, tû lÖ n÷ trÝ thøc trong
sè nh÷ng nhµ khoa häc ®−îc nhËn chøc
danh phã gi¸o s− trong h¬n 20 n¨m qua
®· t¨ng ®¸ng kÓ, tõ 3,5% n¨m 1984 lªn
®Õn 25,47% n¨m 2014 (Héi ®ång chøc
danh Gi¸o s− nhµ n−íc, 2014). §©y lµ
mét trong nh÷ng minh chøng thuyÕt
phôc vÒ sù ph¸t triÓn kh«ng chØ vÒ sè
l−îng mµ cßn vÒ chÊt l−îng cña n÷ trÝ
thøc víi t− c¸ch lµ mét nguån lùc khoa
häc vµ c«ng nghÖ.
MÆc dï nh÷ng thµnh tùu cña ®éi
ngò n÷ trÝ thøc víi t− c¸ch lµ mét nguån
lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ kh«ng thÓ
phñ nhËn, song vÉn cßn mét sè h¹n chÕ
bÞ quy ®Þnh bëi ®Æc ®iÓm vÒ giíi. C¬ cÊu
®éi ngò cßn ch−a ®Òu ë c¸c ngµnh nghÒ;
bé phËn n÷ trÝ thøc ë vÞ trÝ chuyªn gia
®Çu ngµnh cßn rÊt h¹n chÕ; cµng ë bËc
®µo t¹o cao tû lÖ phô n÷ cµng thÊp; tû lÖ
s¶n phÈm khoa häc, ®Æc biÖt ë bËc cao,
do n÷ trÝ thøc ®¶m nhiÖm cßn khiªm tèn
nhiÒu so víi n¨ng lùc thùc tÕ.
2. N÷ trÝ thøc víi c¬ héi tham gia c¸c ®Ò tµi
nghiªn cøu khoa häc vµ dù ¸n triÓn khai

KÕt qu¶ kh¶o s¸t cña nhãm nghiªn
cøu cho thÊy, 57,3% n÷ trÝ thøc thuéc
ph¹m vi nghiªn cøu ®· hoÆc ®ang tham
gia c¸c ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc hoÆc
dù ¸n triÓn khai, 42,7% ch−a tõng tham
gia. C¸c n÷ trÝ thøc tham gia ph©n bè
kh«ng ®Òu theo ph¹m vi nghÒ nghiÖp,
trong ®ã nhiÒu nhÊt thuéc lÜnh vùc gi¸o
dôc vµ ®µo t¹o (38,4%), tiÕp ®ã thuéc c¸c
c¬ së nghiªn cøu (32,7%), 26,1% cßn l¹i
ph©n bè cho c¸c lÜnh vùc kh¸c. ViÖc tham
gia c¸c ®Ò tµi/dù ¸n ph©n bè theo hai t−
c¸ch chñ yÕu lµ chñ tr× vµ thµnh viªn
tham gia c¸c ®Ò tµi/dù ¸n thuéc c¸c cÊp
qu¶n lý kh¸c nhau.

21
N÷ trÝ thøc tham gia víi t− c¸ch chñ
tr× c¸c ®Ò tµi/dù ¸n
Trong sè 2.814 n÷ trÝ thøc ®−îc
kh¶o s¸t, cã 57,7% ng−êi ch−a tõng ®¶m
nhiÖm c−¬ng vÞ chñ tr× ®Ò tµi, 42,3% ®·
tõng hoÆc ®ang ®¶m nhiÖm c−¬ng vÞ
nµy. Tû lÖ ®èi víi c¸c cÊp ®Ò tµi kh«ng
gièng nhau: 31,9% chñ tr× ®Ò tµi cÊp c¬
së, 8,3% chñ tr× ®Ò tµi cÊp bé, 2,1% chñ
tr× ®Ò tµi cÊp nhµ n−íc hoÆc t−¬ng
®−¬ng (mét kh¸ch thÓ chØ tÝnh ë cÊp ®Ò
tµi cao nhÊt).
§èi víi ®Ò tµi cÊp c¬ së: ®©y lµ cÊp
®Ò tµi mµ n÷ trÝ thøc ®−îc gi÷ c−¬ng vÞ
chñ tr× nhiÒu nhÊt, vµ còng nhiÒu h¬n
so víi nam giíi (theo sè liÖu kh¶o s¸t,
lÇn l−ît lµ 71,5% vµ 28,5%). Tr×nh ®é tèi
thiÓu khi hä ®¶m nhiÖm c−¬ng vÞ nµy lµ
th¹c sÜ (chiÕm 65,1%) víi th©m niªn
c«ng t¸c tõ 5 ®Õn 20 n¨m. T− liÖu kh¶o
s¸t ghi nhËn 1,9% kh¸ch thÓ ë vÞ trÝ tËp
sù còng ®−îc tham gia. 46,8% kh¸ch thÓ
®¶m ®−¬ng vÞ trÝ nµy cho biÕt hä ®ång
thêi gi÷ c−¬ng vÞ qu¶n lý, l·nh ®¹o.
LÜnh vùc c«ng t¸c cña nhãm kh¸ch thÓ
nµy chñ yÕu tËp trung trong lÜnh vùc
gi¸o dôc vµ ®µo t¹o (36,4%), khoa häc vµ
c«ng nghÖ (32,7%). Hµ Néi vµ §µ N½ng
lµ 2 thµnh phè dÉn ®Çu vÒ tû lÖ n÷ trÝ
thøc tõng ®¶m nhËn vÞ trÝ chñ tr× ®Ò tµi
cÊp c¬ së (37,5% vµ 25,6%).
§èi víi ®Ò tµi cÊp bé, tû lÖ n÷ trÝ
thøc lµm chñ tr× ®Ò tµi, dù ¸n cÊp bé
còng cã xu h−íng cao h¬n so víi c¸c
nam trÝ thøc (theo sè liÖu kh¶o s¸t, lÇn
l−ît lµ 55,9% vµ 44,1%). Tuy nhiªn, ë
cÊp nµy, tr×nh ®é c¬ b¶n hiÖn t¹i cña
kh¸ch thÓ lµ tõ tiÕn sÜ trë lªn (36,1%,)
víi th©m niªn c«ng t¸c tõ 10 n¨m trë
lªn. Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, khoa häc vµ
c«ng nghÖ vÉn lµ 2 lÜnh vùc cã sè l−îng
trÝ thøc tõng lµm chñ tr× ®Ò tµi cÊp bé

22
nhiÒu nhÊt so víi c¸c lÜnh vùc kh¸c. Hµ
Néi vµ §µ N½ng còng vÉn lµ 2 tØnh
thµnh dÉn ®Çu vÒ tû lÖ n÷ trÝ thøc tõng
tham gia vÞ trÝ chñ tr× ®Ò tµi cÊp bé.
Quan hÖ cã ý nghÜa gi÷a c¬ héi lµm chñ
tr× ®Ò tµi vµ chøc vô qu¶n lý, l·nh ®¹o
®−îc kh¼ng ®Þnh h¬n khi 75% ng−êi cho
biÕt hä cã ®¶m nhiÖm chøc vô qu¶n lý,
l·nh ®¹o khi thùc hiÖn ®Ò tµi.
§èi víi ®Ò tµi cÊp nhµ n−íc, tû lÖ n÷
trÝ thøc tõng tham gia ®Ò tµi cÊp nhµ
n−íc hoÆc t−¬ng ®−¬ng chØ chiÕm 4,87%
trong sè nh÷ng ng−êi ®· tõng chñ tr× ®Ò
tµi. Trong sè c¸c kh¸ch thÓ thuéc nhãm
nµy, chóng t«i nhËn thÊy sù v−ît tréi
cña lÜnh vùc gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, khoa
häc vµ c«ng nghÖ so víi c¸c lÜnh vùc
kh¸c, tËp trung chñ yÕu ë nhãm ®èi
t−îng cã th©m niªn c«ng t¸c tõ 25 n¨m
trë lªn. Hµ Néi vµ Tp. Hå ChÝ Minh cã
tû lÖ n÷ trÝ thøc lµm chñ tr× ®Ò tµi cÊp
nhµ n−íc cao h¬n.
§èi víi ®Ò tµi, dù ¸n n−íc ngoµi, sè
liÖu nghiªn cøu cho thÊy nam trÝ thøc cã
xu h−íng v−ît tréi trong vai trß chñ tr×
®Ò tµi c¸c dù ¸n/®Ò tµi hîp t¸c víi n−íc
ngoµi theo tû lÖ 3:1 vµ chñ yÕu lùc l−îng
kh¸ch thÓ cã tr×nh ®é tiÕn sÜ ë vÞ trÝ chñ
tr× ®Ò tµi. §Æc biÖt, ®èi víi lo¹i ®Ò tµi
nµy cã sù xuÊt hiÖn cña lÜnh vùc an
ninh - quèc phßng bªn c¹nh lÜnh vùc
gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. Ph¶i ch¨ng do ®Æc
thï cña lÜnh vùc nµy nªn tû lÖ nam trÝ
thøc gi÷ vÞ trÝ chñ tr× ®Ò tµi cã xu h−íng
cao h¬n so víi c¸c n÷ trÝ thøc.
N÷ trÝ thøc tham gia víi t− c¸ch
thµnh viªn c¸c ®Ò tµi/dù ¸n
Sè liÖu kh¶o s¸t cho thÊy, tû lÖ n÷
trÝ thøc tham gia víi t− c¸ch lµ thµnh
viªn cña ®Ò tµi/dù ¸n cã xu h−íng gi¶m
dÇn theo cÊp ®é cña ®Ò tµi/dù ¸n, cµng
®Ò tµi/dù ¸n thuéc cÊp qu¶n lý cao th× sè

Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 10.2015

l−îng n÷ trÝ thøc tham gia cµng Ýt. Cô
thÓ: ®Ò tµi cÊp c¬ së lµ 59,2%, ®Ò tµi cÊp
bé lµ 28,6% vµ chØ cßn 13,7% ®èi víi ®Ò
tµi cÊp nhµ n−íc hoÆc t−¬ng ®−¬ng.
Nghiªn cøu ghi nhËn, 23,7% c¸c ®èi
t−îng trªn tõng tham gia ®Ò tµi c¸c cÊp
víi t− c¸ch lµ thµnh viªn tõ 3 ®Õn 7 lÇn,
thÊp h¬n so víi nam trÝ thøc trong cïng
c¬ héi (34,2%). C¸c ®èi t−îng trªn ®Òu cã
tr×nh ®é tõ tiÕn sÜ trë lªn víi th©m niªn
c«ng t¸c trªn 10 n¨m, phÇn lín lµm viÖc
t¹i Hµ Néi vµ §µ N½ng.
Qua sè liÖu kh¶o s¸t ®Ò tµi c¸c cÊp,
chóng t«i nhËn thÊy n÷ trÝ thøc cã xu
h−íng ®¶m nhËn vÞ trÝ th− ký nhiÒu h¬n
so víi c¸c nam trÝ thøc (59,5% vµ 40,5%).
Cã lÏ ®Æc ®iÓm giíi víi phÈm chÊt tØ mØ,
kiªn nhÉn vµ chÞu khã khiÕn n÷ trÝ thøc
®−îc tÝn nhiÖm nhiÒu h¬n ë vÞ trÝ nµy.
3. N÷ trÝ thøc víi c¬ héi tham gia héi th¶o khoa
häc, c¸c khãa nghiÖp vô chuyªn m«n

Trong kho¶ng 10 n¨m trë l¹i ®©y,
tham gia héi th¶o khoa häc vµ c¸c khãa
nghiÖp vô lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng
quan träng, gióp c¸c trÝ thøc cã ®iÒu
kiÖn tiÕp xóc, häc hái c¸c th«ng tin khoa
häc míi, t¨ng c¬ héi tiÕp xóc, trao ®æi
häc thuËt víi c¸c ®ång nghiÖp.
C¬ héi tham gia héi th¶o khoa häc
vµ c¸c khãa nghiÖp vô trong n−íc
KÕt qu¶ ph©n tÝch sè liÖu vµ kiÓm
®Þnh khi b×nh ph−¬ng chØ ra kh«ng cã sù
kh¸c biÖt cã ý nghÜa thèng kª gi÷a nam
vµ n÷ vÒ sè lÇn tham dù c¸c ho¹t ®éng
khoa häc nµy. Theo ®ã, n÷ vµ nam trÝ
thøc t−¬ng ®èi b×nh ®¼ng nhau trong c¬
héi tham gia héi th¶o khoa häc/khãa häc
nghiÖp vô trong n−íc víi trung b×nh sè
lÇn tham gia ë n÷ lµ 2,59 vµ nam lµ
2,43. Tuy vËy, ®èi víi nhãm cã sè lÇn
tham gia lín (trªn 20 lÇn) l¹i ghi nhËn
sù kh¸c biÖt nghiªng vÒ phÝa nam giíi
(BiÓu ®å 1).

23

N÷ trÝ thøc trong ho¹t ®éng…

VÒ tr×nh ®é, nh÷ng kh¸ch thÓ tham
dù c¸c héi th¶o khoa häc trong n−íc tõ 1
®Õn 4 lÇn chñ yÕu lµ nhãm cã tr×nh ®é
®¹i häc vµ th¹c sÜ (76,1% ®èi víi n÷ vµ
81,3% ®èi víi nam), cßn l¹i cã tr×nh ®é
tiÕn sÜ. §èi víi nhãm tõng tham gia tõ 4
®Õn 20 lÇn, cã sù ph©n bè kh¸ ®ång ®Òu
ë nhãm cã tr×nh ®é ®¹i häc (28,5%), th¹c
sÜ (42,9%) vµ tiÕn sÜ/tiÕn sÜ khoa häc
(28,6%). Cßn ®èi víi nhãm ®· tõng tham
gia trªn 20 lÇn héi th¶o khoa häc, chñ
yÕu tËp trung ë nh÷ng ng−êi cã tr×nh ®é
tiÕn sÜ/ tiÕn sÜ khoa häc (trong ®ã nhiÒu
ng−êi lµ gi¸o s−, phã gi¸o s−).
XÐt trªn ph−¬ng diÖn tØnh/thµnh,
kÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy tû lÖ n÷ trÝ
thøc kh¼ng ®Þnh tõng tham dù héi th¶o
khoa häc trong n−íc tõ 1 ®Õn 3 lÇn ph©n
bè kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c tØnh/thµnh,
trong ®ã cao nhÊt lµ CÇn Th¬ vµ Ýt nhÊt
lµ Hµ Néi. Tuy nhiªn, Hµ Néi l¹i lµ n¬i
cã tû lÖ n÷ trÝ thøc tham dù tõ 4 ®Õn 20
lÇn lín nhÊt (40,2%), trong khi tû lÖ ë
CÇn Th¬ chØ chiÕm kho¶ng 1/2 so víi
Hµ Néi.
Sè liÖu kh¶o s¸t còng cho phÐp
chóng t«i ®−a ra nhËn xÐt vÒ mèi liªn
hÖ gi÷a lÜnh vùc nghÒ nghiÖp víi sè lÇn
n÷ trÝ thøc tham dù c¸c héi th¶o khoa
häc trong n−íc. Sè n÷ trÝ thøc lµm viÖc
trong lÜnh vùc v¨n hãa nghÖ thuËt cã tõ
1 ®Õn 3 lÇn tham dù c¸c ho¹t ®éng nµy
kh«ng kh¸c nhiÒu so víi c¸c lÜnh vùc
kh¸c. Song hä l¹i cã tû lÖ thÊp nhÊt ®èi
víi nhãm tõng tham gia tõ 4 lÇn trë lªn,
kh¸c víi nhãm c«ng t¸c t¹i lÜnh vùc
khoa häc vµ c«ng nghÖ, gi¸o dôc vµ ®µo
t¹o, y tÕ.
C¬ héi tham gia héi th¶o khoa häc
vµ khãa nghiÖp vô ë n−íc ngoµi
Bªn c¹nh ho¹t ®éng khoa häc trong
n−íc, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c¬ héi

®−îc ra n−íc ngoµi tham dù ho¹t ®éng
khoa häc t¨ng lªn ®¸ng kÓ. 31,4% kh¸ch
thÓ cho biÕt ®· tõng cã c¬ héi nµy. Sè
liÖu kh¶o s¸t cho thÊy cã mèi liªn hÖ
nhÊt ®Þnh gi÷a yÕu tè giíi tÝnh víi sè
lÇn tham dù héi th¶o khoa häc ë n−íc
ngoµi cña c¸c trÝ thøc. KiÓm ®Þnh khi
b×nh ph−¬ng cho phÐp chóng t«i kh¼ng
®Þnh mèi t−¬ng quan cã ý nghÜa thèng
kª gi÷a 2 biÕn sè nµy (X2(5) = 14.160, p =
0.015) (BiÓu ®å 2).
Theo sè liÖu thu ®−îc, tû lÖ c¸c n÷ trÝ
thøc tham dù héi th¶o quèc tÕ tõ 1 ®Õn 3
lÇn cao h¬n nam trÝ thøc, lÇn l−ît lµ
(84,7% vµ 73,3%), song tû lÖ nµy thay ®æi
theo xu h−íng ng−îc l¹i khi sè lÇn tham
dù tõ 4 lÇn trë lªn (nam lµ 22,5% vµ n÷
lµ 15,3%). §Æc biÖt tõ 21 lÇn trë lªn th×
sè liÖu thu ®−îc kh«ng ghi nhËn sù tham
BiÓu ®å 1: Sè lÇn tham dù
ho¹t ®éng khoa häc trong n−íc
xÐt theo giíi tÝnh (%)

BiÓu ®å 2: Sè lÇn tham dù
ho¹t ®éng khoa häc ë n−íc ngoµi
xÐt theo giíi tÝnh (%)