Xem mẫu
- Trần Minh Đức Trường Đại học Thủ Dầu Một Tóm tắt: Những chuyển biến tích cực của nền giáo dục Việt Nam thời gian qua không chỉ là động lực thúc đẩy đất nước đi lên, mà còn góp phần làm cho diện mạo đời sống xã hội ngày càng khởi sắc. Mặt khác, việc chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung, hành chính, quan liêu, bao cấp sang nền kinh tế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước đòi hỏi bước chuyển biến thể chế quản lý phải đồng bộ và thích hợp để tạo tiền đề cho sự phát triển của các lĩnh vực khác nhau. Thời công nghệ số đang mang cơ hội đang đến với đất nước và con người Việt Nam, nhưng nếu không tích cực, chủ động, tận dụng cơ hội và không nắm bắt được thì cơ hội sẽ vụt mất, con người và đất nước Việt Nam sẽ tụt hậu xa hơn. Từ khóa: thời công nghệ số, giáo dục, kỹ năng 1. Bối cảnh đặt ra với nền giáo dục đại học Việt Nam thời công nghệ số Ở nước ta, thị trường đào tạo ngày càng có sự cạnh tranh gay gắt không chỉ giữa các trường đại học với nhau mà còn có sự cạnh tranh với chính những đơn vị sử dụng lao động có tự đào tạo nội bộ. Sự thay đổi mang tính hiện đại của nền giáo dục đại học Việt Nam trong thời công nghệ số đòi hỏi đội ngũ giảng viên các trường đại học cũng phải thay đổi và bắt kịp xu thế, nếu không thay đổi sẽ bị tụt hậu và có nguy cơ thất nghiệp. Giảng viên trong thời công nghệ số phải là người hướng dẫn, hạn chế đứng lớp và thay vào đó là định hướng và trao đổi nhiều hơn với người học, theo dõi và giám sát cũng như chịu trách nhiệm về sự tiến bộ của người học trong quá trình học. Giảng viên phải quan tâm những nhu cầu kiến thức thực sự của người học, biết tạo động lực và hỗ trợ người học đi tìm tri thức phù hợp cho bản thân mỗi người học. Bản thân giảng viên cũng phải là người học không ngừng để nâng cao, bổ sung kiến thức cho mình, việc tự học phải được mở rộng không chỉ trong nội bộ trong lớp, trong giáo trình bài giảng, trong trường mà còn phải học ở ngoài thực tế xã hội. Thời công nghệ số là sự gắn kết giữa các ngành công nghệ làm thay đổi mạnh mẽ về nguồn lực sản xuất, máy móc được kết nối Internet và liên kết với nhau qua một hệ thống có thể tự vận hành toàn bộ quá trình sản xuất theo một kế hoạch đã được xác lập từ trước. Các thiết bị tinh vi hơn như máy tính, điện thoại, các vệ tinh kết nối thông tin, hệ thống internet lần lượt ra đời. Đến nay đã có nhiều nghiên cứu liên quan đến công nghệ số. Cụm từ “công nghệ số” đã trở nên phổ biến tại nhiều quốc gia phát triển 48
- trên thế giới và được định nghĩa là “một cụm thuật ngữ cho các công nghệ và khái niệm của tổ chức trong chuỗi giá trị” đi cùng với các hệ thống vật lý trong không gian ảo, internet kết nối vạn vật (IoT) và internet của các dịch vụ (IoS). Bản chất của thời công nghệ số là dựa trên nền tảng công nghệ số và tích hợp tất cả các công nghệ thông minh để tối ưu hóa qui trình, phương thức sản xuất, nhấn mạnh những công nghệ đang và sẽ có tác động lớn nhất là công nghệ in 3D, công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu mới, công nghệ tự động hóa, người máy. Theo tạp chí The Korean Times, đến năm 2015, công nghệ kết nối internet không dây đã cho phép cả học sinh và giáo viên ở các cấp học tại các trường của Hàn Quốc có thể dễ dàng truy cập các dịch vụ giáo dục dựa vào điện toán đám mây. Nhà nghiên cứu Seyeoung Chun nhận định rằng Hàn Quốc là một trong những quốc gia đi tiên phong trong lĩnh vực giáo dục thông minh này với những lợi thế to lớn về công nghệ (Chun, S, 2013). Trong tương lai, nền giáo dục công nghệ số sẽ hướng tới mỗi người một chương trình, giáo dục cho một người” (Ernts & Young, 2017). Tại Việt Nam, giáo dục thông minh cũng đang thu hút sự chú ý của các nhà giáo dục và các đơn vị quản lý. Ở bậc đại học, trường Đại học Quốc gia Hà Nội là đơn vị đã và đang triển khai nhiều dự án liên quan đến giáo dục thông minh. Năm 2017, trường đã nghiệm thu “Hệ thống thực nghiệm giáo dục thông minh” tại Phòng thí nghiệm Lý – Hóa – Sinh, đại học Giáo dục và “Thư viện thông minh” tại trường PTTH Khoa học Giáo dục (Tuệ Anh, 2018). Tựu trung, những nghiên cứu về phát triển nguồn lực giáo dục thời công nghệ số trên thế giới và Việt Nam đã đi từ khái niệm, phân loại đến xem xét các yếu tố tác động tới hiệu quả đầu ra do cuộc cách mạng này đem lại. Việc phát triển nguồn lực giáo dục thời công nghệ số cần thiết xây dựng phù hợp và hiệu quả với từng cộng đồng nhất định, trong đó có môi trường giáo dục đại học ở Việt Nam. 2. Những nguồn lực cần trang bị cho giáo dục đại học Việt Nam thời công nghệ số Thời công nghệ số là thời kỳ công nghệ kỹ thuật cao đã được tích hợp vào hầu hết các lĩnh vực trong xã hội, do đó giáo dục đại học Việt Nam cũng cần phải tiếp cận với một số nguồn lực phù hợp với xu thế phát triển chung sau đây: Nguồn lực công nghệ thông tin. Công nghệ thông tin hiểu theo nghĩa rộng là việc sử dụng máy tính và phần mềm máy tính vào việc tạo ra, lưu trữ, xử lý và truyền dẫn thông tin. Công nghệ thông tin là thuật ngữ dùng để chỉ các ngành khoa học và công nghệ liên quan đến thông tin và các quá trình xử lý thông tin gồm tri thức, sự kiện, số liệu âm thanh, hình ảnh. Vì vậy, công nghệ thông tin là hệ thống các phương pháp khoa học, công nghệ, phương tiện, công cụ, bao gồm chủ yếu là các máy tính, mạng truyền thông và hệ thống các kho dữ liệu 49
- nhằm tổ chức, lưu trữ, truyền dẫn và khai thác, sử dụng có hiệu quả các nguồn thông tin trong mọi lĩnh vực hoạt động kinh tế, xã hội, văn hóa,.. của con người. Ở Việt Nam, mạng internet ngày càng phổ biến và di động, bởi các cảm biến nhỏ và mạnh mẽ hơn với giá thành rẻ hơn, và bởi trí thông minh nhân tạo và máy học. Công nghệ kỹ thuật số với phần cứng, phần mềm máy tính và hệ thống mạng trong cấu trúc của nó đang làm biến đổi xã hội và nền kinh tế một cách nhanh chóng; Nguồn lực công nghệ Điện toán đám mây. Điện toán đám mây còn gọi là điện toán máy chủ ảo, là mô hình điện toán sử dụng các công nghệ máy tính và phát triển dựa vào mạng internet. Ở mô hình điện toán này, mọi khả năng liên quan đến công nghệ thông tin đều được cung cấp dưới dạng các “dịch vụ”, cho phép người sử dụng truy cập các dịch vụ công nghệ từ một nhà cung cấp nào đó “trong đám mây” mà không cần phải có các kiến thức, kinh nghiệm về công nghệ đó, cũng như không cần quan tâm đến các cơ sở hạ tầng phục vụ công nghệ đó. Theo tổ chức Xã hội máy tính IEEE “Nó là hình mẫu trong đó thông tin được lưu trữ thường trực tại các máy chủ trên internet và chỉ được lưu trữ tạm thời ở các máy khách, bao gồm máy tính cá nhân, trung tâm giải trí, máy tính trong doanh nghiệp, các phương tiện máy tính cầm tay...”. Điện toán đám mây là công cụ tiên tiến, khi các mạng xã hội phát triển, mọi hoạt động trước đây chúng ta làm trên máy tính thì giờ đây chúng ta có thể thực hiện trên hệ thống internet thông qua trang Web; Nguồn lực thiết bị học điện tử. E-Learning có thể là tự học hoặc kết hợp có giảng viên hướng dẫn. E-Learning ở Việt Nam có thể được gọi là đào tạo từ xa hoặc đào tạo trực tuyến, có thể kết hợp với giảng dạy trực tiếp giống như Blended Learning; Nguồn lực thiết bị định vị. Nhờ các công cụ công nghệ thông tin và các mạng xã hội, môi trường học có tính tương tác cao, diễn ra khi hai hoặc nhiều người cùng tham gia học hoặc cùng tìm hiểu một vấn đề. Môi trường học tập tương tác cung cấp những công cụ và hoạt động hỗ trợ bao gồm: Diễn đàn thảo luận, Công cụ điều tra, Lịch, Từ điển Wikis tích hợp, Các công cụ blog và tag, podcast,...; Nguồn lực thiết bị di động. Đó là việc sử dụng thiết bị di động trong học tập. Sinh viên các trường đại học có thể học ở mọi lúc, mọi nơi với một chiếc di động smartphone có sự hỗ trợ của hệ thống quản lý học tập online trên hệ thống mạng; Tựu trung, các khóa học trong thời công nghệ số sẽ được xây dựng theo mô hình tương tác cao với người học. Theo đó, các nội dung tương tác cao như tài liệu trích dẫn, tài liệu audio, tài liệu video, các tài liệu tự đánh giá, tự tương tác, 50
- các nguồn tài liệu càng đa dạng phong phú càng hấp dẫn học viên tìm tòi khám phá. Đào tạo ngôn ngữ (Anh, Nhật, Hàn, Trung, Nga, Pháp, Đức,..), ngôn ngữ địa phương, ngôn ngữ các dân tộc thiểu số, ngôn ngữ tiếng Việt, văn hóa, kỹ năng sống, văn hóa địa phương, văn hóa vùng miền, nhân rộng phát triển các chuỗi giá trị văn hóa bản địa cũng sẽ là những xu thế thu hút sinh viên và chiếm tỷ lệ cao trong đào tạo không chỉ ở các quốc gia phát triển trên thế giới mà cả Việt Nam trong thời công nghệ số. Thời công nghệ số là thời kỳ công nghệ kỹ thuật cao do vậy các trường đại học luôn thúc đẩy ứng dụng công nghệ hiện đại trong giáo dục để có những thay đổi triệt để trong phương pháp giảng dạy và học tập. Theo Alex Gray (2016), có tới khoảng 35% kỹ năng cần thiết ở hiện tại sẽ phải thay đổi trong thời kỳ công nghệ số. Xu hướng giáo dục Việt Nam trong thời công nghệ số, người dạy học cần tiệm cận được kỹ năng giải quyết vấn đề phức tạp. Đây là kỹ năng được đánh giá là quan trọng hàng đầu trong thời công nghệ số, đó là khả năng giải quyết các vấn đề mới, khó xác định trong một hoàn cảnh thực tế mới và phức tạp. Nó thể hiện khả năng linh hoạt giải quyết các vấn đề và khả năng phục hồi nhanh về tinh thần trong một bối cảnh thay đổi liên tục và ngày càng phức tạp. Có kỹ năng này, người dạy học sẽ thấy được bức tranh vấn đề một cách lớn hơn, nhìn rõ ràng hơn trong một không gian biến đổi phức tạp và tạo được sự khác biệt cho bản thân. Kỹ năng này cũng tiếp tục trở thành một trong những kỹ năng hàng đầu mà nhà tuyển dụng yêu cầu từ ứng viên tiềm năng. Kỹ năng mềm như thuyết phục, trí tuệ cảm xúc, huấn luyện và hướng dẫn cũng sẽ được đòi hỏi cao tại tất cả các ngành nghề. Trong khi đó, những kỹ năng chuyên môn như lập trình hoặc vận hành và kiểm soát máy sẽ không còn được yêu cầu cao nữa. Thời công nghệ số, người dạy học buộc phải có tư duy phê phán. Tư duy phê phán là một tiến trình tư duy tích cực và thành thạo trong việc khái niệm hóa, phân tích, tổng hợp và đánh giá những tin tức thu nhận được để từ đó rút ra kết luận chính xác hơn về các sự vật, hiện tượng trong cuộc sống. Tư duy phê phán được AMSC định nghĩa là một sự tư duy có kỷ luật, tự định hướng, phản ánh một trình độ cao về kỹ năng và khả năng tư duy. Bên cạnh đó, sự thay đổi công nghệ, cách suy nghĩ, cách làm việc đòi hỏi người dạy học phải có sự sáng tạo, sự sáng tạo là yếu tố cơ bản khác với máy móc và thiết bị tự động. Sự sáng tạo tồn tại ở bất kỳ con người nào, bất kỳ lĩnh vực nào và là một kỹ năng then chốt trong tương lai. Ở chiều ngược lại, trong thời công nghệ số, người học phải biết cần cái gì, cần trang bị những hiểu biết và kỹ năng gì và sau đó tìm hiểu bản chất của nó, trái với hiện tại là có rất nhiều thứ người học bị nhồi nhét và đưa vào đầu mà không biết nó thực sự có ích hay không cho cuộc sống tương lai. Hãy sống và học tập theo niềm đam mê của chính mình. Học tập cùng nhau, học hỏi lẫn nhau, phương pháp dạy lấy người học là trung tâm, vai trò giảng viên chỉ là người hỗ 51
- trợ, hướng dẫn và xây dựng được một cộng đồng học tập cùng chung một ý tưởng, một khát vọng, đó là nền giáo dục công nghệ số. Sinh viên có nhiều cơ hội học tập trong những khoảng thời gian khác nhau và ở những nơi khác nhau. Việc học tập sẽ trở nên dễ dàng và thuận tiện khi có các công cụ học tập trực tuyến hỗ trợ cho việc học tập từ xa và tự học. Các lớp học dường như sẽ bị đảo ngược so với các lớp học truyền thống hiện nay, phần lý thuyết sẽ là tự học, học trực tuyến bên ngoài lớp học, còn phần thực hành sẽ được giảng dạy và hướng dẫn trực tiếp trên lớp. Sinh viên sẽ học cách thích nghi với các công cụ hỗ trợ học tập phù hợp với khả năng của mỗi cá nhân. Mỗi nhóm sinh viên có trình độ khác nhau sẽ được thử thách bởi các nhiệm vụ có mức độ khó khăn khác nhau. Sinh viên có cơ hội thực hành nhiều hơn đối với các học phần khó cho đến khi đạt yêu cầu. Sinh viên sẽ được củng cố kiến thức cũng như có được kinh nghiệm tích cực trong quá trình học tập độc lập của mình, họ sẽ có động lực hơn cũng như tự tin hơn về khả năng học tập của mình. Hơn nữa, giảng viên sẽ dễ dàng thấy được trình độ của từng sinh viên để can thiệp và giúp đỡ họ kịp thời. Mỗi sinh viên đều có thể lựa chọn cho mình một chiến lược học tập của riêng mình với những công cụ học tập mà họ cảm thấy là cần thiết và phù hợp nhất với họ. Sinh viên sẽ học tập cùng với các thiết bị hỗ trợ khác nhau, các chương trình khác nhau và các công nghệ khác nhau dựa trên sở thích riêng của từng người. Học tập theo phương thức truyền thống kết hợp với học trực tuyến sẽ tạo nên sự thay đổi quan trọng trong xu hướng học tập hiện nay. Mỗi một chương trình học đều được gắn liền với một lĩnh vực ngành nghề nhất định trong xã hội, do vậy, kinh nghiệm trong từng lĩnh vực sẽ được ẩn mình trong từng chương trình, từng môn học. Các trường đại học sẽ tạo nhiều cơ hội để sinh viên có được các kỹ năng thực tế ở mỗi lĩnh vực đại diện cho chương trình học của mình. Điều này có nghĩa là chương trình sẽ tạo ra nhiều khoảng trống cho sinh viên hoàn thiện thông qua thực hành thực tế, tư vấn và tham gia vào các dự án hợp tác. 3. Kiến nghị về nguồn lực giáo dục đại học Việt Nam thời công nghệ số Sự dịch chuyển từ cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba sang cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư (thời công nghệ số) thực chất là sự chuyển dịch từ cách mạng đơn giản, máy móc sang cách mạng của sự sáng tạo dựa trên sự kết hợp giữa các công nghệ. Cuộc cách mạng này đang và sẽ buộc giáo dục đại học Việt Nam phải thay đổi căn bản nhiều thứ từ tầm nhìn, nội dung, phương pháp và cả các kỹ năng trong đào tạo. Xuất phát từ yêu cầu thực tế này, chúng tôi xin đưa ra một số kiến nghị như sau: Thứ nhất, đổi mới cơ chế chính sách về giáo dục và đào tạo. Hoàn thiện các cơ chế chính sách, phù hợp với thực tiễn đối với đội ngũ nhà giáo, người học, các cơ sở giáo dục; hoàn thiện các cơ chế chính sách về phân bổ và sử dụng tài chính trong lĩnh vực giáo dục. Trong đó, đối với nhà giáo, cần xây dựng các 52
- chuẩn chuyên môn, nghiệp vụ và kỹ năng sư phạm ở các cấp trình độ, kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin trong thiết kế bài giảng. Với giáo dục nhà nước, cần đổi mới chính sách tiền lương đối với giáo viên phù hợp để thu hút người có kiến thức kỹ năng làm nhà giáo. Đến lượt mình, các cơ sở giáo dục tự chịu trách nhiệm về phát triển đổi ngũ theo hướng tinh gọn, năng động, có khả năng làm việc trong môi trường cạnh tranh cao. Xây dựng thư viện điện tử, hệ thống đào tạo trực tuyến; khuyến khích các cơ sở giáo dục xây dựng phòng học đa phương tiện, phòng chuyên môn hóa; hệ thống thiết bị ảo mô phỏng, thiết bị thực tế ảo, thiết bị dạy học và các phần mềm ảo mô phỏng thiết bị dạy học thực tế trong dạy học cho các cơ sở giáo dục; Thứ hai, cần có nguồn nhân lực giáo dục chất lượng cao. Để đáp ứng được nhu cầu nhân lực có chất lượng cao và đa dạng ngành nghề, lĩnh vực trong thời công nghệ số, các cơ sở giáo dục phải đổi mới mạnh mẽ từ hoạt động đào tạo đến quản trị nhà trường để tạo ra những “sản phẩm”- người lao động tương lai có năng lực làm việc trong môi trường sáng tạo và cạnh tranh,… Để đáp ứng nhân lực trong kỷ nguyên mới, đòi hỏi phải thay đổi cơ bản các hoạt động đào tạo, nhất là phương thức và phương pháp đào tạo với sự ứng dụng mạnh mẽ của công nghệ thông tin; Thứ ba, cần có đội ngũ cán bộ quản trị trường đại học học tốt. Đào tạo ảo, mô phỏng, số hóa bài giảng sẽ là xu hướng đào tạo nghề nghiệp trong tương lai. Điều này tác động đến bố trí cán bộ quản lý, phục vụ và đội ngũ giảng viên của các cơ sở giáo dục đại học. Đội ngũ này phải được chuyên nghiệp hóa và có khả năng sáng tạo cao, có phương pháp đào tạo hiện đại với sự ứng dụng mạnh mẽ của công nghệ thông tin; Thứ tư, cần có các mô hình giáo dục tiên tiến. Sự toàn cầu hóa, sự phát triển vượt bậc của khoa học kỹ thuật và công nghệ thông tin đòi hỏi cần thiết phải có sự thích ứng phù hợp giữa đào tạo trong cuộc cách mạng kỷ nguyên số (Albrecht và Sack, 2000). Song song với việc nâng cao chất lượng thì đổi mới mô hình nhà trường là giải pháp rất cần thiết. Cần chuyển đổi mạnh mẽ từ mô hình đào tạo những gì đang có sang mô hình đào tạo chủ yếu theo nhu cầu của thị trường, xã hội cần. Theo mô hình mới này, việc gắn kết giữa cơ sở giáo dục với doanh nghiệp là yêu cầu được đặt ra; đồng thời, đẩy mạnh việc hình thành các cơ sở đào tạo trong doanh nghiệp để chia sẻ các nguồn lực chung (cơ sở vật chất, tài chính, nhân lực,..), và quan trọng hơn là rút ngắn thời gian chuyển giao từ kiến thức, kỹ năng vào thực tiễn cuộc sống,…; Thứ năm, cần có môi trường đào tạo hiện đại. Hiện nay, ở đa số các các cơ sở giáo dục đại học ở Việt Nam, sự đổi mới phương thức và phương pháp dạy và học còn khá chậm trễ; cơ sở thực hành, đặc biệt là hạ tầng công nghệ thông tin còn lạc hậu và thiếu đồng bộ. Trong một số năm gần đây, ngành dạy nghề đã 53
- triển khai các hoạt động của dự án ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, hoạt động dạy và học nghề. Hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về dạy nghề được thiết kế, xây dựng cho phép thu thập, xử lý, cập nhật, đồng bộ thông tin dữ liệu về dạy nghề trên toàn quốc và hỗ trợ công tác tìm kiếm, thống kê, báo cáo, phân tích dự báo phục vụ cho công tác điều hành, quản lý về dạy nghề từ Trung ương đến bộ, ngành, địa phương, cơ sở giáo dục trên phạm vi cả nước. Tuy nhiên kết quả nhìn chung còn hạn chế, chủ yếu mang tính thí điểm. Do vậy trong thời gian tới, việc đầu tư cơ sở hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng công nghệ thông tin trong giáo dục cần được khuyến khích triển khai rộng khắp trong hệ thống trường học để tạo nên môi trường giáo dục hiện đại, hiệu quả; Thứ sáu, đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ. Đẩy mạnh các hoạt động nghiên cứu ứng dụng, nghiên cứu công nghệ, phương tiện dạy học và ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học và quản lý đào tạo. Nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học trong các cơ sở giáo dục cả nhà nước và tư nhân, gắn nghiên cứu với các hoạt động chuyển giao tại cơ sở. Chú trọng các nghiên cứu mô phỏng, nghiên cứu tương tác người - máy. Tăng cường trao đổi học thuật, chia sẻ kinh nghiệm với các trường đại học, Viện nghiên cứu giáo dục ở các nước phát triển. Hình thành mạng lưới nghiên cứu khoa học giáo dục giữa các Viện, trường học trong nước với các Viện, trường nước ngoài. Tăng cường các hoạt động hợp tác đa phương, song phương trong các lĩnh vực của giáo dục như nghiên cứu khoa học, trao đổi học thuật; đào tạo, bồi dưỡng giáo viên, cán bộ quản lý; quản trị nhà trường,…Tạo điều kiện thuận lợi về môi trường pháp lý và xã hội để các nhà đầu tư nước ngoài mở cơ sở giáo dục chất lượng cao tại Việt Nam; thực hiện liên kết, hợp tác tổ chức đào tạo nghề nghiệp,… 4. Kết luận Trong thời công nghệ số mọi thứ đều được thay đổi theo hướng hiện đại. Giáo dục đại học được coi là một trong những ngành phải tiên phong trong việc thay đổi để tiếp cận với những tiến bộ của nhân loại. Với xã hội hội nhập, việc tiếp cận chia sẻ, trao đổi kiến thức và trao đổi thông tin toàn cầu sẽ thuận tiện hơn và tận dụng được tối đa hơn các nguồn lực chuyên môn. Tương tác xã hội làm cho người học có thể khai thác kiến thức với những mức độ và trình độ khác nhau. Với việc tiếp cận đa dạng nguồn thông tin, người học có thể dễ dàng cộng tác với các chuyên gia trong các lĩnh vực chuyên sâu để tìm ra giải pháp cho vấn đề họ đang tìm kiếm và thúc đẩy những người có kỹ năng chuyên sâu tối đa hóa hiệu quả trong hợp tác xã hội. Chính những điều này đòi hỏi phải thay đổi phương pháp giáo dục cũng như cách tiếp cận giáo dục sao cho phù hợp với những thiết bị công nghệ hỗ trợ đào tạo hiện đại luôn hiện diện hàng ngày bên cạnh mỗi chúng ta, đó cũng là những xu thế phát triển mà giáo dục Việt Nam cần đặc biệt quan tâm trong thời công nghệ số. 54
- Tài liệu tham khảo: [1]. Alex Gray (2016), “The 10 skills you need to thrive in the Fourth Industrial Revolution”. [2]. Tuệ Anh (2018), Đổi mới để đáp ứng nền giáo dục 4.0. Bản tin của ĐH Guốc gia Hà Nội. [3]. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2013): Quyết đinh số 1215/QĐ-BGDĐT của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành: Chương trình hành động của ngành giáo dục thực hiện chiến lược phát triển giáo dục Việt Nam 2011 - 2020. [4]. Christiaan Henny (2016), “9 Things That Will Shape The Future Of Education”. [5]. Chun, S. Korea’s Smart Education Initiative and Its Pedagogic Implications. CNU. J. Educ. Stud. (34 (2). 2-18 (2013). [6]. Cục Thông tin KH&CN Quốc gia (2016), “Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4”. [7]. Emily Connor (2016), “8 Sensational E-Learning Trends That Are Revolutionizing The Learning Game”. [8]. Fuchsberger, V. et al (2016). Knowledge Acquisition in Industry 4.0: Studying (e) Learning Experience, s.l.: s.n. [9]. Nguyễn Đắc Hưng (2017), “Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và vấn đề đặt ra với giáo dục Việt Nam”, NXB Quân đội nhân dân. [10]. Hung, J.L (2012). “Trends Of E-Learning Research From 2000 To 2008: Use Of Text Mining And Bibliometrics”. British Journal of Educational Technology. [11]. Jane Knight (2005), “Guide to E-Learning In Further and Higher Education”. [12]. Jessica Athey (2012), “4 Trends in Online Training & E-Learning in 2012”. [13]. Mandal, N ( 2015), A Present Scenario of E-Information Service in Rural India. Knowledge Lıbrarıan, 2(6), pp. 149-176. [14]. Nichols, M (2007). E-Learning in context, s.l.: s.n. [15]. Peter Fisk (2017), “Education 4.0 - The future of learning will be dramatically different, in school and throughout life”, Education Institutions. [16]. Sabine Pfeiffer (2015), “Effects of Industry 4.0 on vocational education and training”, Institute of Techonoly Assesment. [17]. Schwab, K (2017). The fourth industrial revolution. Crown Business. [18]. Tavangarian, D. et al (2004), Is E-Learning the Solution for Individual Learning. Electronic Journal of E-Learning, 2(2), pp. 273-280. 55
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học