Xem mẫu
- Tạp chí Đại học Thủ Dầu Một, số 3 (10) - 2013 NHÖÕNG CHAËNG ÑÖÔØNG PHAÙT TRIEÅN CUÛA GIAÙO DUÏC VIEÄT NAM TRONG LÓNH VÖÏC ÑAØO TAÏO SAU ÑAÏI HOÏC Nguyeãn Vaên Hieäp – Phaïm Vaên Thònh Tröôøng Ñaïi hoïc Thuû Daàu Moät TOÙM TAÉT Qua vieäc thu thaäp, heä thoáng taøi lieäu xuaát phaùt töø nhieàu nguoàn khaùc nhau, trong nghieân cöùu naøy chuùng toâi seõ cung caáp nhöõng thoâng tin caàn thieát veà cô sôû hình thaønh, quaù trình trieån khai, cuûng coá toå chöùc, hoaøn thieän chöông trình vaø noäi dung ñaøo taïo, môû roäng qui moâ, chuù troïng chaát löôïng ñaøo taïo sau ñaïi hoïc ôû trong nöôùc töø naêm 1945 ñeán nay. Treân côû sôû heä thoáng caùc böôùc phaùt trieån, böôùc ñaàu chuùng toâi neâu leân nhöõng thaønh töïu, haïn cheá, moät soá baøi hoïc kinh nghieäm ñeå keá thöøa trong vieäc phaùt trieån giaùo duïc – ñaøo taïo hieän nay. Nghieân cöùu naøy cuõng goùp phaàn boå khuyeát nhöõng maûng troáng trong böùc tranh toaøn caûnh veà söï nghieäp giaùo duïc - ñaøo taïo ôû Vieät Nam, goùp theâm luaän cöù khoa hoïc vaø thöïc tieãn ñeå nhaän thöùc ñaày ñuû hôn veà hieän traïng giaùo duïc - ñaøo taïo vaø hieän traïng ñoäi nguõ caùn boä khoa hoïc - kó thuaät nöôùc ta trong coâng cuoäc ñaåy maïnh coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. Töø khoùa: ñaøo taïo, sau ñaïi hoïc, nghieân cöùu sinh, cao học * KÌ II: MÖÔØI NAÊM TRIEÅN KHAI, CUÛNG COÁ TOÅ CHÖÙC VAØ HOAØN THIEÄN CHÖÔNG TRÌNH ÑAØO TAÏO SAU ÑAÏI HOÏC TRONG NÖÔÙC (1976 – 1986) 1. Quyeát ñònh cuûa Thuû töôùng Chính ñaët ra nhieäm vuï töï löïc ñaøo taïo caùn boä khoa phuû veà vieäc ñaøo taïo sau ñaïi hoïc trong hoïc kó thuaät coù trình ñoä cao caû veà chuyeân nöôùc moân vaø phaåm chaát chính trò. Veà chuyeân Vôùi thaéng lôïi hoaøn toaøn cuûa cuoäc khaùng moân, ñaøo taïo treân ñaïi hoïc nhaèm xaây döïng chieán choáng Mó muøa xuaân naêm 1975, nöôùc ta ñoäi nguõ caùn boä khoa hoïc kó thuaät "coù trình böôùc sang giai ñoaïn tieán haønh caùch maïng xaõ ñoä khoa hoïc cô baûn vöõng, naém ñöôïc kieán hoäi chuû nghóa treân phaïm vi caû nöôùc. Tröôùc thöùc hieän ñaïi cuûa moät ngaønh khoa hoïc kó tình hình vaø nhieäm vuï môùi, ñoàng thôøi caên cöù thuaät, coù naêng löïc ñoäc laäp nghieân cöùu khoa vaøo heä thoáng caùc tröôøng ñaïi hoïc, vieän hoïc kó thuaät vaø naêng löïc giaûng daïy ôû baäc ñaïi nghieân cöùu vaø ñoäi nguõ caùn boä khoa hoïc coù hoïc, bieát höôùng daãn nghieân cöùu khoa hoïc kó phaåm chaát chính trò vaø trình ñoä chuyeân moân thuaät ôû möùc ñoä nhaát ñònh" [7]. Veà phaåm vöõng vaøng tröôûng thaønh trong quaù trình xaây chaát chính trò, ñaøo taïo treân ñaïi hoïc nhaèm döïng chuû nghóa xaõ hoäi ôû mieàn Baéc thôøi kì xaây döïng ñoäi nguõ caùn boä "trung thaønh vôùi Toå 1954 - 1975, ngaøy 24 thaùng 5 naêm 1976 Thuû quoác, vôùi chuû nghóa xaõ hoäi, heát loøng, heát söùc töôùng Chính phuû kí Quyeát ñònh soá 224-TTg phuïc vuï nhaân daân, haêng haùi phaán ñaáu thöïc veà vieäc ñaøo taïo treân ñaïi hoïc ôû trong nöôùc, hieän ñöôøng loái, chính saùch cuûa Ñaûng vaø Nhaø 11
- Journal of Thu Dau Mot University, No 3 (10) – 2013 nöôùc..." [7]. Quyeát ñònh neâu roõ vieäc ñaøo taïo thöû nghieäm thaønh coâng vieäc baûo veä luaän aùn treân ñaïi hoïc ôû trong nöôùc phaûi ñaûm baûo hai phoù tieán só ôû trong nöôùc trong nhöõng naêm hoïc vò phoù tieán só vaø tieán só khoa hoïc (theo 1970 - 1975. heä thoáng vaên baèng cuûa caùc nöôùc xaõ hoäi chuû Ñoàng thôøi vôùi vieäc xaùc ñònh caùc cô sôû nghóa luùc ñoù). Boä Ñaïi hoïc vaø Trung hoïc ñaøo taïo, sau khi thoáng nhaát yù kieán vôùi UÛy Chuyeân nghieäp ñöôïc Chính phuû giao nhieäm ban Khoa hoïc Nhaø nöôùc, Boä Ñaïi hoïc vaø vuï quaûn lí nhaø nöôùc veà coâng taùc ñaøo taïo treân Trung hoïc Chuyeân nghieäp tieáp tuïc xaùc ñònh ñaïi hoïc vôùi nhieäm vuï cuï theå laø: nghieân cöùu caùc chuyeân ngaønh ñaøo taïo vaø döï kieán soá phöông höôùng, chính saùch, quy cheá ñaøo taïo, löôïng nghieân cöùu sinh cuûa töøng chuyeân xaùc ñònh caùc cô sôû ñaøo taïo, laäp danh saùch hoäi ngaønh cho caùc cô sôû ñaøo taïo. Danh muïc 14 ñoàng chaám thi toát nghieäp cho nghieân cöùu ngaønh khoa hoïc ñeå coâng nhaän hoïc vò vaø caáp sinh trình Chính phuû pheâ duyeät, ñoàng thôøi baèng tieán só, phoù tieán só ñöôïc xaùc ñònh goàm: höôùng daãn caùc cô sôû ñaøo taïo nghieâm chænh sinh hoïc, hoùa hoïc, ñòa lí - ñòa chaát, kó thuaät, thöïc hieän coâng taùc ñaøo taïo treân ñaïi hoïc vaø noâng nghieäp, y - döôïc, kinh teá, sö phaïm - chuaån bò cô sôû vaät chaát kó thuaät phuïc vuï cho taâm lí, ngöõ vaên, lòch söû, trieát hoïc, luaät hoïc, coâng taùc ñaøo taïo treân ñaïi hoïc ñöôïc tieán haønh ngheä thuaät. Taát caû caùc chuyeân ngaønh naøy thuaän lôïi. ñeàu thuoäc lónh vöïc khoa hoïc cô baûn. Ñaây laø 2. Toå chöùc ñaøo taïo sau ñaïi hoïc trong nhöõng chuyeân ngaønh khoa hoïc ñang coù nhu nöôùc giai ñoaïn 1976 – 1980 caàu böùc thieát ñoàng thôøi coù ñuû ñieàu kieän veà caùn boä höôùng daãn, taøi lieäu nghieân cöùu, thieát Quyeát ñònh cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà bò vaø cô sôû vaät chaát phuïc vuï nghieân cöùu. Maëc vieäc ñaøo taïo treân ñaïi hoïc ôû trong nöôùc laø caên duø caùc chuyeân ngaønh ñaøo taïo coøn khaù khieâm cöù phaùp lí quan troïng, chính thöùc môû ñaàu toán nhöng heä thoáng ñaøo taïo treân ñaïi hoïc ôû cho quaù trình ñaøo taïo treân ñaïi hoïc ôû trong trong nöôùc ñaõ böôùc ñaàu hình thaønh vaø bao nöôùc. Caên cöù quyeát ñònh cuûa Thuû töôùng quaùt moät soá lónh vöïc quan troïng cuûa khoa Chính phuû, ngay trong naêm 1976, Boä Ñaïi hoïc kó thuaät nöôùc ta luùc ñoù. hoïc vaø Trung hoïc Chuyeân nghieäp ñaõ trình Chính phuû danh saùch caùc tröôøng ñaïi hoïc vaø Sau khi ñöôïc giao nhieäm vuï ñaøo taïo sau vieän nghieân cöùu ñuû ñieàu kieän tham gia ñaøo ñaïi hoïc, caùc tröôøng ñaïi hoïc (ñoàng thôøi laø cô taïo treân ñaïi hoïc. Trong naêm ñaàu tieân trieån sôû ñaøo taïo sau ñaïi hoïc) ñaõ khaån tröông khai ñaøo taïo sau ñaïi hoïc, hai cô sôû ñöôïc chuaån bò nhöõng ñieàu kieän caàn thieát cho coâng Chính phuû pheâ duyeät laø Tröôøng Ñaïi hoïc Sö taùc ñaøo taïo. Caùc boä moân seõ tham gia ñaøo taïo phaïm Haø Noäi vaø Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch khoa sau ñaïi hoïc ñöôïc cuûng coá. Moät soá boä moân Haø Noäi. Ñaây cuõng laø hai cô sôû ñaøo taïo coù ñoäi ñöôïc saép xeáp laïi theo höôùng boä moân môû nguõ caùn boä khoa hoïc ñoâng ñaûo, ñuû khaû naêng roäng; moät soá caùn boä giaûng daïy ñöôïc löïa choïn boài döôõng nghieân cöùu sinh veà chính trò - tö ñeå ñaøo taïo vaø boài döôõng nhaèm hình thaønh töôûng, coù thaønh tích trong nghieân cöùu khoa trong moãi boä moân moät ñoäi nguõ noøng coát ñaûm hoïc vaø boài döôõng ñoäi nguõ caùn boä coù trình ñoä baûo coâng taùc ñaøo taïo sau ñaïi hoïc. Coâng taùc treân ñaïi hoïc ñoàng thôøi coù cô sôû vaät chaát kó chuaån bò taøi lieäu hoïc taäp vaø nghieân cöùu ñöôïc thuaät caàn thieát ñeå thöïc hieän caùc luaän aùn phoù chuù troïng. Hoäi ñoàng khoa hoïc tröôøng ñöôïc tieán só khoa hoïc. Ñaây cuõng laø hai cô sôû ñaõ cuûng coá vaø giao theâm chöùc naêng tö vaán cho 12
- Tạp chí Đại học Thủ Dầu Một, số 3 (10) - 2013 hieäu tröôûng veà coâng taùc ñaøo taïo sau ñaïi hoïc Sau khi ban haønh Thoâng tö 04/QLKH, caû veà phöông dieän chuyeân moân khoa hoïc vaø Boä Ñaïi hoïc vaø Trung hoïc Chuyeân nghieäp toå chöùc quaûn lí. Phoøng quaûn lí khoa hoïc cuûa trieån khai xaây döïng caùc cô sôû ñaøo taïo sau ñaïi tröôøng, ngoaøi chöùc naêng quaûn lí khoa hoïc, hoïc. Cuøng vôùi caùc tröôøng ñaïi hoïc, caùc cô ñöôïc giao theâm chöùc naêng nghieân cöùu, ñeà quan nghieân cöùu thuoäc UÛy ban Khoa hoïc Kó xuaát caùc keá hoaïch, bieän phaùp ñaøo taïo vaø thuaät Nhaø nöôùc vaø UÛy ban Khoa hoïc Xaõ hoäi chuû trì moät soá khaâu trong qui trình ñaøo taïo Vieät Nam cuõng ñöôïc Chính phuû giao nhieäm sau ñaïi hoïc. vuï ñaøo taïo sau ñaïi hoïc. Caên cöù vaøo caùc tieâu Cuøng vôùi vieäc tích cöïc cuûng coá caùc cô sôû chuaån cuûa moät cô sôû ñaøo taïo ñöôïc Chính phuû ñaøo taïo veà moïi maët, Chính phuû - maø tröïc quy ñònh, haøng naêm Boä Ñaïi hoïc vaø Trung tieáp laø Boä Ñaïi hoïc vaø Trung hoïc Chuyeân hoïc Chuyeân nghieäp höôùng daãn cho caùc nghieäp - tieáp tuïc xaây döïng caùc vaên baûn phaùp tröôøng ñaïi hoïc vaø caùc vieän nghieân cöùu ñuû lí nhaèm hoaøn thieän quy trình quaûn lí vaø ñaøo khaû naêng ñaøo taïo sau ñaïi hoïc laøm thuû tuïc taïo sau ñaïi hoïc. Ngaøy 10 thaùng 6 naêm 1977, ñaêng kí roài trình Thuû töôùng Chính phuû pheâ Thuû töôùng Chính phuû ban haønh Quyeát ñònh duyeät. Naêm 1977, Chính phuû pheâ duyeät 6 cô soá 218-TTg uûy nhieäm cho Boä Ñaïi hoïc vaø sôû ñaøo taïo, naêm 1978 pheâ duyeät 16 cô sôû, Trung hoïc Chuyeân nghieäp thaåm tra vaø coâng naêm 1979 pheâ duyeät 12 cô sôû vaø naêm 1980 nhaän keát quaû baûo veä luaän aùn cuûa nghieân cöùu pheâ duyeät theâm 6 cô sôû ñaøo taïo sau ñaïi hoïc. sinh. Tieáp ñoù, ngaøy 22 thaùng 12 naêm 1977, Ñeán naêm 1980, caû nöôùc ñaõ xaây döïng ñöôïc 42 Chính phuû ban haønh Quyeát ñònh soá 498-TTg cô sôû ñaøo taïo sau ñaïi hoïc (trong ñoù coù 16 cô uûy nhieäm cho Boä Ñaïi hoïc vaø Trung hoïc sôû laø caùc tröôøng ñaïi hoïc vaø 26 cô sôû thuoäc Chuyeân nghieäp xeùt duyeät danh saùch nhöõng caùc vieän nghieân cöùu) vôùi 132 chuyeân ngaønh thaønh vieân cuûa Hoäi ñoàng chaám thi cho khoa hoïc. Nhö vaäy, chæ trong voøng 5 naêm nghieân cöùu sinh… Vôùi caùc quyeát ñònh naøy, Boä xaây döïng vaø phaùt trieån, soá löôïng cô sôû ñaøo Ñaïi hoïc vaø Trung hoïc Chuyeân nghieäp ñaõ coù taïo sau ñaïi hoïc ñaõ taêng töø 2 cô sôû leân 42 cô ñuû cô sôû phaùp lí ñeå toå chöùc ñaøo taïo sau ñaïi sôû, soá chuyeân ngaønh ñaøo taïo taêng töø 14 hoïc trong nöôùc. chuyeân ngaønh leân 132 chuyeân ngaønh [3: 3]. Caên cöù caùc quyeát ñònh cuûa Thuû töôùng Song song vôùi vieäc xaây döïng cô sôû ñaøo Chính phuû, Boä Ñaïi hoïc vaø Trung hoïc taïo, cuõng töø naêm 1977 trôû ñi, caùc cô sôû ñaøo Chuyeân nghieäp khaån tröông xaây döïng caùc ñaïo tích cöïc tuyeån choïn nghieân cöùu sinh, toå qui ñònh cho vieäc ñaøo taïo sau ñaïi hoïc trong chöùc ñaøo taïo nghieân cöùu sinh, toå chöùc baûo veä nöôùc. Ngaøy 25/2/1977, Boä Ñaïi hoïc vaø Trung luaän aùn vaø coâng nhaän hoïc vò. hoïc Chuyeân nghieäp ban haønh Thoâng tö 04/QLKH quy ñònh taïm thôøi veà ñaøo taïo sau Nghieân cöùu sinh ñöôïc tuyeån choïn theo ñaïi hoïc ôû trong nöôùc neâu roõ muïc tieâu ñaøo taïo, caùc chuyeân ngaønh thaønh töøng khoùa haøng xaùc ñònh nguyeân taéc vaø phöông phaùp tuyeån naêm. Ngay trong naêm ñaàu tieân (1977), caùc choïn nghieân cöùu sinh, toå chöùc quaù trình ñaøo cô sôû ñaøo taïo ñaõ tuyeån ñöôïc gaàn 100 nghieân taïo, toå chöùc baûo veä luaän aùn, coâng nhaän hoïc vò cöùu sinh. Nhöõng naêm ñaàu trieån khai thöïc vaø moät soá vaán ñeà veà cheá ñoä, chính saùch caàn hieän cheá ñoä ñaøo taïo nghieân cöùu sinh trong thieát cho coâng taùc ñaøo taïo. nöôùc, vieäc tuyeån choïn nghieân cöùu sinh ñöôïc 13
- Journal of Thu Dau Mot University, No 3 (10) – 2013 tieán haønh chuû yeáu taïi caùc tröôøng ñaïi hoïc. luùc ñoù, vieäc ñaøo taïo nghieân cöùu sinh ôû Vieät Moät soá vieän nghieân cöùu maëc duø ñöôïc Chính Nam ñöôïc chia laøm hai phaàn: boå tuùc kieán phuû giao nhieäm vuï ñaøo taïo sau ñaïi hoïc thöùc vaø nghieân cöùu khoa hoïc. Trong phaàn boå nhöng do nguoàn döï tuyeån quaù ít neân khoâng tuùc kieán thöùc, caùc cô sôû ñaøo taïo tröïc tieáp toå toå chöùc thi tuyeån ñöôïc hoaëc caùc khoùa thi chöùc boài döôõng vaø kieåm tra kieán thöùc chuyeân tuyeån khoâng lieân tuïc. Töø naêm 1977 ñeán naêm moân theo nhöõng chöông trình chuyeân saâu 1980, trong 6 cô sôû thuoäc Vieän Khoa hoïc Xaõ keát hôïp vôùi nhöõng chöông trình naâng cao veà hoäi Vieät Nam, chæ coù Vieän Ngoân ngöõ toå chöùc kieán thöùc khoa hoïc cô baûn. Cuï theå laø, Boä Ñaïi ñöôïc moät soá khoùa tuyeån sinh, coøn caùc vieän hoïc vaø Trung hoïc Chuyeân nghieäp ñaõ uûy khaùc vaãn chöa toå chöùc ñöôïc vieäc tuyeån choïn nhieäm cho moät soá cô sôû ñaøo taïo sau ñaïi hoïc nghieân cöùu sinh. [3: 4]. môû caùc lôùp kieán thöùc veà chuû nghóa Maùc - Leânin cho nghieân cöùu sinh. Tröôøng Ñaïi hoïc Tröôùc kì thi tuyeån, taát caû caùc thí sinh döï Baùch khoa Haø Noäi môû cho khoái caùc ngaønh kó thi ñöôïc saép xeáp cho nghæ coâng taùc trong 3 thuaät, Tröôøng Ñaïi hoïc Toång hôïp Haø Noäi môû thaùng ñeå tham gia caùc lôùp boài döôõng kieán cho khoái caùc ngaønh khoa hoïc töï nhieân vaø thöùc do caùc cô sôû ñaøo taïo toå chöùc theo chöông trình ñöôïc Boä Ñaïi hoïc vaø Trung hoïc Chuyeân khoa hoïc xaõ hoäi, Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá Keá nghieäp thoâng qua. Sau ñôït boài döôõng, thí sinh hoaïch môû cho khoái caùc ngaønh kinh teá. Ngoaøi döï kieåm tra chính thöùc vaø trình baøy döï kieán ra, ñeå boå tuùc kieán thöùc veà chuû nghóa Maùc - nghieân cöùu tröôùc hoäi ñoàng tuyeån choïn nghieân Leânin cho caùc caùn boä ñöôïc höôûng cheá ñoä ñaëc cöùu sinh cuûa cô sôû ñaøo taïo. Vieäc boài döôõng bieät trong baûo veä luaän aùn phoù tieán só, Boä Ñaïi kieán thöùc vaø thi tuyeån ñöôïc thöïc hieän theo hoïc vaø Trung hoïc Chuyeân nghieäp ñaõ giao cho tinh thaàn ñaûm baûo chaát löôïng, khoâng chaïy caùc tröôøng Ñaïi hoïc Noâng nghieäp I, Ñaïi hoïc Sö theo soá löôïng. Nhöõng thí sinh coù nhieàu thaønh phaïm Haø Noäi I, Ñaïi hoïc Y khoa Haø Noäi môû tích trong nghieân cöùu khoa hoïc vaø trong thöïc caùc lôùp ngaén haïn, phuø hôïp vôùi ñieàu kieän coâng tieãn ñöôïc höôûng cheá ñoä öu tieân. Ñeå khuyeán taùc cuûa caùc caùn boä naøy. Haàu heát nghieân cöùu khích, thu huùt nhöõng taøi naêng khoa hoïc treû, sinh ñaõ tham gia hoïc taäp nghieâm tuùc, 95 - Boä Ñaïi hoïc vaø Trung hoïc hoïc Chuyeân nghieäp 98% nghieân cöùu sinh coù keát quaû kieåm tra ñaït ñaõ ra thoâng tö cho pheùp vaø höôùng daãn caùc cô yeâu caàu. Sau töøng khoùa hoïc, Boä Ñaïi hoïc vaø sôû ñaøo taïo thöïc hieän cheá ñoä chuyeån tieáp Trung hoïc Chuyeân nghieäp toå chöùc ruùt kinh nghieân cöùu sinh cho nhöõng sinh vieân coù keát nghieäm chung cho caùc lôùp nhaèm caûi tieán noäi quaû hoïc taäp xeáp loaïi xuaát saéc. Vôùi nhöõng bieän dung vaø phöông phaùp giaûng daïy ñoái vôùi töøng phaùp treân ñaây, ñeán naêm 1980, caùc cô sôû ñaøo khoái nghieân cöùu sinh. [3: 9]. taïo ñaõ tuyeån choïn ñöôïc hôn 500 nghieân cöùu Ñoái vôùi phaàn kieán thöùc nghieân cöùu khoa sinh, trong ñoù soá thí sinh khoùa I ñaõ böôùc vaøo hoïc, vieäc choïn ñeà taøi cuûa nghieân cöùu sinh naêm thöù tö, moät soá nghieân cöùu sinh ñaõ baûo veä ñöôïc xaùc ñònh sô boä khi xem xeùt ñeà cöông luaän aùn caáp cô sôû vaø laøm thuû tuïc baûo veä taïi cuûa nghieân cöùu sinh. Tuy nhieân, phaàn lôùn hoäi ñoàng caáp nhaø nöôùc [10: 8]. nghieân cöùu sinh löïa choïn ñeà taøi moät caùch töï Ñi ñoâi vôùi vieäc tuyeån choïn nghieân cöùu phaùt neân trong quaù trình hoïc taäp, nghieân sinh, coâng taùc ñaøo taïo töøng böôùc ñöôïc hoaøn cöùu taïi caùc cô sôû ñaøo taïo, moät soá ñeà taøi ñaõ thieän. Cuõng nhö ôû caùc nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa ñöôïc xaùc ñònh laïi nhaèm höôùng vaøo giaûi quyeát 14
- Tạp chí Đại học Thủ Dầu Một, số 3 (10) - 2013 nhöõng vaán ñeà saûn xuaát vaø ñôøi soáng do thöïc Song song vôùi vieäc ñaøo taïo nghieân cöùu tieãn ñaát nöôùc ñaët ra. Xuaát phaùt töø thöïc teá sinh theo heä chính qui, Boä Ñaïi hoïc vaø phaàn lôùn caùn boä khoa hoïc nöôùc ta chæ môùi coù Trung hoïc Chuyeân nghieäp ñaõ toå chöùc vieäc trình ñoä phoù tieán só nhöng phaûi ñaûm nhaän baûo veä luaän aùn theo cheá ñoä ñaëc bieät cho vai troø höôùng daãn nghieân cöùu sinh, ñeå ñaûm nhöõng caùn boä khoa hoïc kó thuaät trong quaù baûo chaát löôïng trong ñaøo taïo sau ñaïi hoïc, Boä trình coâng taùc ñaõ coù nhieàu coâng trình Ñaïi hoïc vaø Trung hoïc Chuyeân nghieäp ñaõ ñaët nghieân cöùu coù giaù trò nhöng chöa coù hoïc vò. ra nhöõng nguyeân taéc ñeå thaønh laäp taäp theå Nhöõng caùn boä coù quaù trình coâng taùc treân 10 höôùng daãn vaø quy ñònh khoái löôïng höôùng naêm, coù phaåm chaát chính trò vaø ñaïo ñöùc daãn cho töøng loaïi caùn boä. Caùc giaùo sö, tieán só caùch maïng toát, coù nhieàu coâng trình khoa coù theå höôùng daãn chính 3 nghieân cöùu sinh, hoïc, treân cô sôû ñoù coù theå hoaøn thaønh moät caùc phoù giaùo sö coù theå höôùng daãn chính 2 luaän aùn khoa hoïc ñöôïc höôûng cheá ñoä ñaëc nghieân cöùu sinh, caùc phoù tieán só treân 3 naêm bieät. Nhöõng caùn boä naøy ñöôïc mieãn thi coâng taùc coù theå höôùng daãn chính 1 nghieân tuyeån, mieãn hoïc taäp boå tuùc kieán thöùc vaø cöùu sinh. Ñeå ñoäng vieân ñöôïc löïc löôïng caùn boä ñöôïc daønh moät thôøi gian töø 6 thaùng ñeán 1 khoa hoïc kó thuaät coù trình ñoä cao tham gia naêm ñeå hoaøn thaønh luaän aùn khoa hoïc. coâng taùc ñaøo taïo sau ñaïi hoïc, moät soá cô sôû Trong thôøi gian naøy, chuû tröông toå chöùc baûo ñaøo taïo ñaõ môøi nhöõng caùn boä thuoäc cô quan veä luaän aùn theo cheá ñoä ñaëc bieät laø moät chuû khaùc tham gia höôùng daãn nghieân cöùu sinh. tröông ñuùng ñaén, ñöôïc Boä Ñaïi hoïc vaø Trung ÔÛ moät vaøi cô sôû, khi caùn boä höôùng daãn hoïc Chuyeân nghieäp taäp trung chæ ñaïo, caùc chuyeån coâng taùc ñi xa hoaëc ñi coâng taùc daøi ngaønh vaø caùc cô sôû ñaøo taïo tích cöïc tham haïn, moät soá nghieân cöùu sinh ñöôïc pheùp thay gia, caùc caùn boä khoa hoïc kó thuaät trong caùc ñoåi ñeà taøi nghieân cöùu hoaëc chuyeån sang cô sôû cô sôû giaûng daïy, nghieân cöùu khoa hoïc höôûng ñaøo taïo khaùc. Trong tröôøng hôïp ñoù, cô sôû ñaøo öùng maïnh meõ. taïo thöôøng coá gaéng heát söùc nhaèm haïn cheá Qua 4 naêm trieån khai ñaøo taïo sau ñaïi aûnh höôûng ñeán keát quaû hoïc taäp, nghieân cöùu hoïc trong nöôùc theo cheá ñoä nghieân cöùu sinh, cuûa nghieân cöùu sinh. ngaøy 14 thaùng 3 naêm 1980, Boä Ñaïi hoïc vaø Tieáp theo coâng taùc ñaøo taïo laø coâng taùc toå Trung hoïc Chuyeân nghieäp ñaõ toå chöùc cuoäc chöùc baûo veä luaän aùn vaø coâng nhaän hoïc vò cho hoïp sô keát vieäc thöïc hieän quyeát ñònh cuûa nghieân cöùu sinh. Trong thôøi gian naøy, ñaõ coù Thuû töôùng Chính phuû veà vieäc ñaøo taïo sau ñaïi moät soá nghieân cöùu sinh heä chính qui hoaøn hoïc ôû trong nöôùc. Phoù Thuû töôùng Voõ Nguyeân thaønh luaän aùn, Boä Ñaïi hoïc vaø Trung hoïc Giaùp cuøng nhieàu caùn boä cuûa Boä Ñaïi hoïc vaø Chuyeân nghieäp vaø caùc cô sôû ñaøo taïo ñaõ tích Trung hoïc Chuyeân nghieäp, UÛy ban Khoa hoïc cöïc laøm caùc thuû tuïc caàn thieát (nhö göûi phaûn Kó thuaät Nhaø nöôùc, UÛy ban Khoa hoïc Xaõ hoäi bieän ñoäc laäp, xin yù kieán nhaän xeùt cuûa caùc caùn Vieät Nam ñaõ veà döï. Caùc ñaïi bieåu tham döï boä khoa hoïc vaø caùc boä ngaønh coù lieân quan buoåi toång keát ñeàu nhaát trí nhaän ñònh chuû ñeán ñeà taøi luaän aùn, thaønh laäp hoäi ñoàng tröông ñaøo taïo sau ñaïi hoïc ôû trong nöôùc laø chaám luaän aùn) ñeå coù theå nhanh choùng cho moät chuû tröông ñuùng ñaén vaø ñöôïc söï höôûng nghieân cöùu sinh ñöôïc baûo veä taïi hoäi ñoàng öùng tích cöïc cuûa caùc boä, ngaønh, caùc tröôøng caáp nhaø nöôùc. ñaïi hoïc, caùc vieän nghieân cöùu khoa hoïc vaø 15
- Journal of Thu Dau Mot University, No 3 (10) – 2013 ñoâng ñaûo caùn boä khoa hoïc - kó thuaät cuûa caû taïo sau ñaïi hoïc trong nöôùc cô baûn ñaõ hình nöôùc. Vieäc môû baäc ñaøo taïo sau ñaïi hoïc ôû thaønh vaø vaän haønh khaù toát. Coâng taùc toå trong nöôùc ñaõ khuyeán khích vaø thuùc ñaåy chöùc, quaûn lí vaø chæ ñaïo böôùc ñaàu ñöôïc xaây ñoâng ñaûo caùn boä coù trình ñoä ñaïi hoïc töï boài döïng vaø ñi vaøo neà neáp. Vieäc toå chöùc quaù döôõng naâng cao trình ñoä vaø chaát löôïng coâng trình ñaøo taïo vaø baûo veä luaän aùn taïi caùc cô sôû taùc qua hoïc taäp, nghieân cöùu. Cuõng qua vieäc ñaøo taïo thu ñöôïc nhöõng thaønh töïu böôùc ñaàu ñaøo taïo sau ñaïi hoïc, Nhaø nöôùc coù theâm ñieàu vaø ñaõ ñuùc ruùt ñöôïc nhöõng baøi hoïc kinh kieän ñeå phaùt hieän nhöõng caùn boä treû coù naêng nghieäm boå ích. löïc ñoàng thôøi phaùt huy tieàm löïc cuûa ñoäi nguõ Tuy nhieân, beân caïnh nhöõng thaønh tích caùn boä khoa hoïc kó thuaät vaø cô sôû vaät chaát ñaït ñöôïc, coâng taùc ñaøo taïo sau ñaïi hoïc trong vöøa goùp phaàn xaây döïng ñoäi nguõ caùn boä coù nöôùc vaãn laø moät coâng taùc heát söùc môùi meû, trình ñoä cao vöøa goùp phaàn giaûi quyeát caùc vaán chuùng ta chöa coù nhieàu kinh nghieäm neân ñeà khoa hoïc - kó thuaät cuûa ñaát nöôùc. Cuõng gaëp moät soá khoù khaên vaø thieáu soùt trong toå trong buoåi sô keát naøy, 51 caùn boä khoa hoïc ñaõ chöùc thöïc hieän. Cuï theå laø, coâng taùc toå chöùc, baûo veä thaønh coâng luaän aùn phoù tieán só trong quaûn lí vaø chæ ñaïo chöa ñöôïc theå cheá hoùa, caùc nöôùc ñaõ vinh döï ñöôïc nhaø nöôùc trao baèng toát vaên baûn phaùp lí veà ñaøo taïo môùi chæ ñöôïc nghieäp. Ñaây laø buoåi leã trao baèng ñaàu tieân thoâng qua moät baûn qui ñònh taïm thôøi vôùi ñaùnh daáu böôùc phaùt trieån quan troïng cuûa nhöõng höôùng daãn khaùi quaùt, giaù trò phaùp lí giaùo duïc Vieät Nam trong lónh vöïc ñaøo taïo chöa cao, moät soá ñieàu khoaûn ban haønh veà caùn boä coù trình ñoä cao ôû trong nöôùc. [10]. cheá ñoä ñaøo taïo khoâng thích hôïp vôùi thöïc teá Sau 5 naêm trieån khai Quyeát ñònh cuûa nhö cheá ñoä ñoái vôùi caùn boä höôùng daãn khoa Thuû töôùng Chính phuû veà ñaøo taïo sau ñaïi hoïc hoïc, caùn boä giaûng daïy vaø caùc phuï caáp cho ôû trong nöôùc, Boä Ñaïi hoïc vaø Trung hoïc nghieân cöùu sinh trong khi thöïc hieän luaän aùn. Chuyeân nghieäp ñaõ toå chöùc baûo veä, coâng nhaän Theâm vaøo ñoù, vieäc höôùng daãn nghieäp vuï hoïc vò vaø caáp baèng phoù tieán só cho 70 nghieân chöa chu ñaùo neân nhieàu cô sôû ñaøo taïo khoâng cöùu sinh baûo veä luaän aùn theo cheá ñoä ñaëc bieät bieát vaän duïng caùc qui ñònh ñaõ coù ñeå taïo ñieàu (trong ñoù khoa hoïc töï nhieân coù 36 nghieân kieän caàn thieát cho quaù trình ñaøo taïo cuûa cô cöùu sinh, khoa hoïc kó thuaät coù 15 nghieân cöùu sôû. Ñoäi nguõ caùn boä quaûn lí coøn moûng vaø sinh, khoa hoïc noâng nghieäp 6 nghieân cöùu thieáu kinh nghieäm. Boä Ñaïi hoïc vaø Trung hoïc sinh vaø khoa hoïc xaõ hoäi, kinh teá 13 nghieân Chuyeân nghieäp chöa xaây döïng ñöôïc ñoäi nguõ cöùu sinh) [10]. Maëc duø soá löôïng coøn khieâm caùn boä chuyeân traùch cho coâng taùc ñaøo taïo toán nhöng ñaây laø söï noã löïc to lôùn cuûa Boä Ñaïi sau ñaïi hoïc, boä phaän ñöôïc giao ñaûm nhieäm hoïc vaø Trung hoïc Chuyeân nghieäp, cuûa caùc cô vieäc naøy môùi chæ coù 2 - 3 ngöôøi. Maïng löôùi sôû ñaøo taïo sau ñaïi hoïc, laø thaønh quaû lao quaûn lí coâng taùc ñaøo taïo sau ñaïi hoïc taïi caùc ñoäng khoa hoïc cuûa caùc caùn boä giaûng daïy, caùn boä, ngaønh vaø caùc cô sôû ñaøo taïo chöa coù ñuû boä nghieân cöùu ôû caùc tröôøng ñaïi hoïc, vieän caùn boä chuyeân traùch, chöa naém chaéc nghieäp nghieân cöùu vaø caùc cô quan khaùc. Thaønh töïu vuï ñeå giuùp caùc ngaønh, caùc caáp chæ ñaïo vaø böôùc ñaàu naøy khaúng ñònh, coâng taùc ñaøo taïo quaûn lí toát coâng taùc ñaøo taïo. ÔÛ haàu heát caùc sau ñaïi hoïc trong nöôùc ñaõ thu ñöôïc nhöõng cô sôû ñaøo taïo nhöõng ngöôøi quaûn lí ñeàu laø keát quaû heát söùc quan troïng. Heä thoáng ñaøo nhöõng caùn boä kieâm nhieäm neân gaëp nhieàu 16
- Tạp chí Đại học Thủ Dầu Một, số 3 (10) - 2013 haïn cheá veà thôøi gian vaø ñieàu kieän coâng taùc, 3. Cuûng coá toå chöùc, töøng böôùc hoaøn chöa coù nhieàu kinh nghieäp veà nghieäp vuï thieän chöông trình vaø noäi dung ñaøo laøm cho coâng taùc ñaøo taïo sau ñaïi hoïc gaëp taïo sau ñaïi hoïc (1981 - 1986) nhieàu khoù khaên vaø luùng tuùng. Vieäc xaây 3.1. Phöông höôùng, nhieäm vuï cuûa ñaøo döïng cô sôû ñaøo taïo, tuyeån choïn nghieân cöùu taïo sau ñaïi hoïc giai ñoaïn 1981 - 1986 sinh, ñaøo taïo nghieân cöùu sinh vaø toå chöùc Böôùc vaøo thaäp nieân 1980, coâng taùc ñaøo baûo veä luaän aùn cuõng coøn nhieàu luùng tuùng. taïo sau ñaïi hoïc trong nöôùc tieáp tuïc phaùt Moät soá cô sôû chöa ñuû caùn boä höôùng daãn trieån theo quan ñieåm chæ ñaïo cuûa Boä Chính nghieân cöùu sinh hoaëc xaùc ñònh chuyeân trò Trung öông Ñaûng qua caùc nghò quyeát ngaønh ñaøo taïo chöa phuø hôïp vôùi khaû naêng quan troïng goàm: Nghò quyeát 14/NQTW, ngaøy thöïc teá gaây nhieàu khoù khaên trong vieäc hoïc 11/1/1979 veà caûi caùch giaùo duïc, Nghò quyeát taäp vaø nghieân cöùu cuûa nghieân cöùu sinh. Moät 37/NQTW, ngaøy 20/4/1981 veà chính saùch soá cô sôû ñaêng kyù nhaän nhieäm vuï ñaøo taïo khoa hoïc vaø kó thuaät vaø Nghò quyeát Ñaïi hoäi nghieân cöùu sinh nhöng vieäc xeùt duyeät coøn chaäm. Caùc cô sôû cuøng ñaøo taïo moät ngaønh Ñaûng toaøn quoác laàn thöù V (1982). Quaùn trieät chöa coù söï phoái hôïp trong vieäc xaùc ñònh caùc quan ñieåm chæ ñaïo cuûa Ñaûng nhaèm thuùc chöông trình, noäi dung boå tuùc kieán thöùc ñaåy coâng taùc ñaøo taïo sau ñaïi hoïc trong nöôùc chuyeân moân cuõng nhö vieäc giaûng daïy. Vieäc phaùt trieån maïnh hôn trong giai ñoaïn môùi, toå chöùc baûo veä luaän aùn ôû moät vaøi cô sôû chöa thaùng 9 naêm 1982 Boä Ñaïi hoïc vaø Trung hoïc ñöôïc chaët cheõ, chaát löôïng moät soá luaän aùn Chuyeân nghieäp ñaõ toå chöùc Hoäi nghò toång keát coøn thaáp. Caùc cô sôû ñaøo taïo sau ñaïi hoïc coâng taùc ñaøo taïo sau ñaïi hoïc trong nöôùc toaøn boä taäp trung trong caùc tröôøng ñaïi hoïc khaúng ñònh nhöõng thaønh tích ñaït ñöôïc vaø vaø caùc vieän nghieân cöùu ôû Haø Noäi. Vì vaäy, chæ ra nhöõng khuyeát ñieåm, nhöôïc ñieåm trong caùn boä ôû caùc tænh phía nam vaø caùc ñòa coâng taùc ñaøo taïo sau ñaïi hoïc thôøi kì 1976 - phöông khaùc raát khoù khaên ñeå laøm nghieân 1982 ñoàng thôøi ñeà ra nhöõng phöông höôùng, cöùu sinh, ñaëc bieät laø khi yeâu caàu coâng taùc nhieäm vuï cuï theå cho kì 1982 - 1986 nhö sau: ñaët ra caáp thieát, nhieàu cô quan khoâng theå Moät laø, quy hoaïch laïi toaøn boä coâng taùc taïo ñieàu kieän cho caùn boä cuûa mình nghæ ñaøo taïo sau ñaïi hoïc trong vaø ngoaøi nöôùc coâng taùc ñeå laøm nghieân cöùu sinh. nhaèm xaây döïng ñoäi nguõ caùn boä khoa hoïc coù Coù theå noùi, vôùi moät lónh vöïc ñaøo taïo trình ñoä cao, phuø hôïp vôùi caùc muïc tieâu cuûa trình ñoä cao laïi khôûi ñaàu trong ñieàu kieän cô chính saùch khoa hoïc kó thuaät cuûa Nhaø nöôùc. sôû vaät chaát – kó thuaät vaø ñoäi nguõ caùn boä Sôùm ban haønh nhöõng cheá ñoä, chính saùch cuï khoa hoïc coøn thieáu thoán thì nhöõng haïn cheá theå nhaèm khuyeán khích nghieân cöùu sinh hoïc treân ñaây laø moät taát yeáu. Tuy nhieân, vôùi taäp, nghieân cöùu, thu huùt ñoâng ñaûo ñoäi nguõ nhöõng keát quaû ñaõ ñaït ñöôïc sau 5 naêm ñaàu caùn boä khoa hoïc coù trình ñoä cao ôû caùc cô trieån khai ñaøo taïo sau ñaïi hoïc trong nöôùc, quan nhaø nöôùc tham gia coâng taùc ñaøo taïo nhöõng haïn cheá vaø yeáu keùm ñoù hoaøn toaøn coù sau ñaïi hoïc trong nöôùc. Khuyeán khích caùc theå khaéc phuïc ñöôïc ñeå phaùt trieån maïnh meõ caùn boä khoa hoïc coù coâng trình nghieân cöùu, coù hôn nöõa lónh vöïc ñaøo taïo heát söùc quan troïng naêng löïc khoa hoïc hoïc taäp boå tuùc kieán thöùc naøy trong thôøi kì tieáp theo. vaø laøm luaän aùn baûo veä theo cheá ñoä ñaëc bieät. 17
- Journal of Thu Dau Mot University, No 3 (10) – 2013 Hai laø, cuûng coá caùc cô sôû ñaøo taïo hieän coù, vieän nghieân cöùu ñöôïc nhaø nöôùc giao nhieäm tieáp tuïc phaùt trieån moät soá cô sôû ñaøo taïo môùi, vuï ñaøo taïo sau ñaïi hoïc. [24] môû theâm moät soá ngaønh ñaøo taïo ôû caùc cô sôû 3.2. Xaây döïng caùc vaên baûn phaùp lí veà ñaõ coù. Taäp trung ñieàu kieän ñeå xaây döïng vaø ñaøo taïo sau ñaïi hoïc cuûng coá moät soá cô sôû vaø moät soá ngaønh coù lieân Thöïc hieän caùc phöông höôùng vaø nhieäm quan tröïc tieáp ñeán caùc nhieäm vuï troïng ñieåm vuï ñaøo taïo sau ñaïi hoïc ñöôïc ñeà ra trong hoäi vaø caáp baùch ñeå phaùt trieån kinh teá, khoa hoïc nghò Toång keát coâng taùc ñaøo taïo sau ñaïi hoïc ôû kó thuaät, vaên hoùa. Thoáng nhaát keá hoaïch ñaøo trong nöôùc, Boä Ñaïi hoïc vaø Trung hoïc Chuyeân taïo sau ñaïi hoïc ôû trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi nghieäp taäp trung xaây döïng caùc vaên baûn phaùp trong caùc khaâu laäp keá hoaïch ñaøo taïo theo caùc lí môùi thay cho caùc vaên baûn quaûn lí taïm chuyeân ngaønh, toå chöùc tuyeån choïn nghieân thôøi. Ngaøy 1 thaùng 8 naêm 1983, Boä Ñaïi hoïc cöùu sinh, keát hôïp vieäc ñaøo taïo ôû trong nöôùc vaø Trung hoïc Chuyeân nghieäp ñaõ ban haønh vôùi vieäc ñaøo taïo, boài döôõng ôû nöôùc ngoaøi. Xaây vaên baûn veà cheá ñoä nghieân cöùu sinh vaø ñeán döïng tieâu chuaån tuyeån choïn thoáng nhaát giöõa thaùng 9 naêm 1983, ban haønh vaên baûn veà nghieân cöùu sinh trong nöôùc vaø ngoaøi nöôùc vieäc baûo veä luaän aùn phoù tieán só khoa hoïc, trong moät kì thi chung nhaèm baûo ñaûm tieán só khoa hoïc vaø coâng nhaän hoïc vò. Keøm nguoàn thí sinh, chuû ñoäng caân ñoái ñöôïc soá theo hai quy ñònh naøy laø caùc vaên baûn höôùng löôïng vaø ngaønh ñaøo taïo, ñaûm baûo tuyeån choïn daãn veà yeâu caàu vaø thuû tuïc thi tuyeån nghieân nghieân cöùu sinh ñaït chaát löôïng cao nhaát. cöùu sinh; höôùng daãn veà thuû tuïc kieåm tra, boå Ba laø, tieáp tuïc ñaåy maïnh hoaøn thieän tuùc kieán thöùc cho nhöõng ngöôøi baûo veä luaän coâng taùc toå chöùc quaûn lí ñaøo taïo sau ñaïi hoïc aùn phoù tieán só khoa hoïc; höôùng daãn veà luaän trong nöôùc baèng caùch ban haønh caùc quy ñònh aùn vaø caùc thuû tuïc ñaùnh giaù luaän aùn phoù tieán veà cheá ñoä ñaøo taïo sau ñaïi hoïc. ÔÛ caùc tröôøng só khoa hoïc, tieán só khoa hoïc ôû trong nöôùc; ñaïi hoïc, tuøy theo khoái löôïng ñaøo taïo vaø boài höôùng daãn veà cheá ñoä baùo caùo tình hình ñaøo döôõng caùn boä coù theå thaønh laäp caùc khoa boài taïo nghieân cöùu sinh vaø tình hình hoïc taäp, döôõng vaø ñaøo taïo sau ñaïi hoïc, ôû caùc vieän nghieân cöùu cuûa nghieân cöùu sinh. nghieân cöùu cuõng caàn coù toå chöùc vaø caùn boä Noäi dung cuûa caùc vaên baûn môùi treân ñaây chuyeân traùch coâng taùc naøy. Caàn nhanh laø moät böôùc theå cheá hoùa coâng taùc ñaøo taïo sau choùng xaây döïng hoäi ñoàng hoïc vò vaø maïng ñaïi hoïc trong nöôùc, thay theá cho thoâng tö löôùi caùc tieåu ban chuyeân moân ñeå giuùp hoäi taïm thôøi, khaéc phuïc nhöõng baát caäp trong ñoàng ñaùnh giaù caùc luaän aùn khoa hoïc tröôùc coâng taùc toå chöùc, quaûn lí vaø chæ ñaïo cuûa boä khi quyeát ñònh coâng nhaän hoïc vò cho nghieân ñoàng thôøi cuï theå hoùa nhieàu ñieåm trong quaù cöùu sinh. trình tuyeån sinh, kieåm tra kieán thöùc, baûo veä Boán laø, taêng cöôøng coâng taùc toå chöùc, luaän aùn. Caùc vaên baûn môùi naøy ñaõ höôùng daãn quaûn lí ôû caáp trung öông vaø ôû caùc cô sôû ñaøo nghieäp vuï cho caùc cô sôû ñaøo taïo vaø nghieân taïo. Cuï theå laø taêng cöôøng boä maùy quaûn líù, chæ cöùu sinh moät caùch chu ñaùo töø ñieàu kieän döï ñaïo coâng taùc ñaøo taïo sau ñaïi hoïc ôû Boä Ñaïi thi, thuû tuïc hoà sô choïn nghieân cöùu sinh, teân hoïc vaø Trung hoïc Chuyeân nghieäp, ôû caùc boä, caùc moân thi vaø chöông trình thi cho töøng ngaønh cuõng nhö ôû caùc tröôøng ñaïi hoïc, caùc chuyeân ngaønh, cheá ñoä chính saùch cho nghieân 18
- Tạp chí Đại học Thủ Dầu Một, số 3 (10) - 2013 cöùu sinh, cheá ñoä baùo caùo keá hoaïch ñaøo taïo töø 12 thaùng trôû leân theo chöông trình boài nghieân cöùu sinh ñeán noäi dung luaän aùn, thuû döôõng ñöôïc Boä Ñaïi hoïc vaø Trung hoïc Chuyeân tuïc baûo veä vaø hình thöùc luaän aùn. nghieäp thoâng qua vaø ñaït thaønh tích hoïc taäp Qui ñònh môùi khuyeán khích caùc boä, loaïi xuaát saéc, ñöôïc cô sôû toå chöùc lôùp boài ngaønh quan taâm chæ ñaïo coâng taùc sau ñaïi döôõng giôùi thieäu vaøo moät cô sôû ñaøo taïo sau hoïc vaø boài döôõng sau ñaïi hoïc trong ngaønh ñaïi hoïc cuõng ñöôïc mieãn thi tuyeån. Caùn boä mình, taïo ñieàu kieän ñeå caùc cô sôû ñaøo taïo khoa hoïc hieän ñang tham gia thöïc hieän caùc hoaøn thaønh toát nhieäm vuï ñöôïc giao ñoàng ñeà taøi thuoäc caùc chöông trình troïng ñieåm cuûa thôøi taêng cöôøng theâm söï phoái hôïp giöõa Boä nhaø nöôùc vaø cuûa caùc boä, ngaønh, laøm nghieân Ñaïi hoïc vaø Trung hoïc Chuyeân nghieäp, UÛy cöùu sinh khoâng phaûi thi tuyeån vôùi ñieàu kieän ban Khoa hoïc Kó thuaät Nhaø nöôùc, UÛy ban ñaõ nghieân cöùu ñeà taøi ñaït keát quaû toát trong Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam vaø Hoäi ñoàng ñaøo thôøi haïn moät naêm trôû leân vaø ñöôïc chuû taïo caùn boä khoa hoïc kó thuaät cuûa Hoäi ñoàng nhieäm chöông trình nghieân cöùu khoa hoïc Boä tröôûng (nay laø Chính phuû) trong vieäc caáp nhaø nöôùc hoaëc caáp boä giôùi thieäu vaø moät quyeát ñònh veà ñöôøng loái, chuû tröông lôùn veà cô sôû ñaøo taïo nhaän laøm nghieân cöùu sinh. ñaøo taïo sau ñaïi hoïc cuõng nhö trong vieäc chæ Trong coâng taùc ñaøo taïo nghieân cöùu sinh, ñaïo caùc cô sôû ñaøo taïo vaø cô quan quaûn lí ñaøo qui ñònh ñaõ xaùc ñònh roõ traùch nhieäm vaø taïo thöïc hieän caùc chuû tröông, ñöôøng loái ñoù. quyeàn haïn, moái quan heä giöõa boä moân, ñôn vò Qui ñònh môùi veà coâng taùc ñaøo taïo sau ñaïi hoïc nghieân cöùu vôùi taäp theå höôùng daãn nghieân ñaõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi trong vieäc taäp hôïp cöùu sinh. Theo ñoù, cô sôû ñaøo taïo coù nhieäm vuï vaø söû duïng coù hieäu quaû ñoäi nguõ caùn boä khoa boài döôõng kieán thöùc cho nhöõng ngöôøi döï hoïc kó thuaät coù trình ñoä cao cuûa caùc boä, tuyeån nghieân cöùu sinh, toå chöùc kieåm tra kieán ngaønh vaøo coâng taùc ñaøo taïo, boài döôõng caùn thöùc vaø tuyeån choïn theo chæ tieâu quy ñònh. boä khoa hoïc kó thuaät. Quaù trình ñaøo taïo ñöôïc xaùc ñònh cuï theå bao goàm vieäc toå chöùc hoïc taäp vaø kieåm tra boå tuùc Trong coâng taùc tuyeån choïn nghieân cöùu kieán thöùc, taïo ñieàu kieän cho nghieân cöùu sinh sinh, qui ñònh môùi höôùng ñeán vieäc khuyeán tham gia nghieân cöùu khoa hoïc, chuaån bò cho khích phaùt trieån taøi naêng treû ñoàng thôøi chuù nghieân cöùu sinh baûo veä luaän aùn ñoàng thôøi yù thích ñaùng ñeán ñieàu kieän ñaøo taïo ôû trong quaûn lí nghieân cöùu sinh trong thôøi gian hoïc nöôùc (tuoåi cuûa nghieân cöùu sinh quy ñònh döôùi taäp. Veà noäi dung ñeà taøi nghieân cöùu cuûa 40 vaø thaâm nieân coâng taùc xuoáng 3 naêm - keå nghieân cöùu sinh, qui ñònh neâu roõ laø caùc ñeà caû thôøi gian taäp söï). Nhöõng sinh vieân môùi taøi luaän aùn "phaûi höôùng vaøo giaûi quyeát caùc toát nghieäp ñaïi hoïc loaïi xuaát saéc, ñöôïc hoäi vaán ñeà thieát thöïc tröôùc maét vaø laâu daøi do ñoàng khoa hoïc cuûa tröôøng xaùc nhaän vaø boä thöïc tieãn ñaát nöôùc ñaët ra" [5] vaø khuyeán chuû quaûn cuûa cô quan coâng taùc giôùi thieäu khích vieäc thöïc hieän nhöõng ñeà taøi höôùng vaøo hoaëc ñeà cöû döï thi nghieân cöùu sinh thì khoâng caùc chöông trình troïng ñieåm cuûa nhaø nöôùc, baét buoäc phaûi qua ba naêm coâng taùc; nhöõng cuûa boä hoaëc cuûa cô quan cöû caùn boä ñi hoïc; "ñeà hoïc vieân ñaõ tham döï lôùp boài döôõng sau ñaïi taøi nghieân cöùu cuûa nghieân cöùu sinh phaûi ñöôïc hoïc daønh cho caùn boä nghieân cöùu khoa hoïc vaø chính thöùc ñaêng kyù trong keá hoaïch nghieân giaûng daïy ñaïi hoïc vôùi thôøi gian hoïc lieân tuïc cöùu khoa hoïc cuûa cô sôû ñaøo taïo hoaëc cô quan 19
- Journal of Thu Dau Mot University, No 3 (10) – 2013 cöû nghieân cöùu sinh ñi hoïc" [5]. Yeâu caàu naøy cô sôû ñaøo taïo nghieân cöùu sinh cöû caùn boä vöøa nhaèm giaûi quyeát caùc vaán ñeà thöïc tieãn cuûa höôùng daãn hoaøn thaønh luaän aùn vaø toå chöùc ñaát nöôùc vöøa taïo ñieàu kieän veà vaät chaát cho baûo veä. nghieân cöùu sinh thöïc hieän toát ñeà taøi nghieân Quy ñònh veà cheá ñoä nghieân cöùu sinh coøn cöùu cuûa mình trong thôøi gian quy ñònh. ñeà caäp ñeán cheá ñoä chính saùch cuûa ngöôøi ñi Ñeå keát hôïp ñaøo taïo trong nöôùc vôùi ngoaøi hoïc, cuûa caùn boä höôùng daãn vaø hoäi ñoàng chaám nöôùc, ngoaøi vieäc keát hôïp trong quy hoaïch luaän aùn. Nhöõng nghieân cöùu sinh heä taäp ñaøo taïo, trong chính saùch vaø bieän phaùp trung ñöôïc giöõ nguyeân möùc löông chính vaø tuyeån choïn, trong quaù trình ñaøo taïo, nghieân caùc khoaûn phuï caáp hieän haønh suoát thôøi gian cöùu sinh coù theå ñöôïc cô sôû ñaøo taïo vaø caùc hoïc taäp. Nhöõng sinh vieân toát nghieäp ñaïi hoïc ngaønh lieân quan taïo ñieàu kieän ñi thöïc taäp ôû ñöôïc chuyeån tieáp laøm nghieân cöùu sinh ñöôïc nöôùc ngoaøi trong thôøi gian ngaén. Trong quy höôûng möùc sinh hoaït phí baèng möùc löông ñònh tröôùc ñaây, ngoaøi vieäc ñaøo taïo nghieân khôûi ñieåm cuûa caùn boä toát nghieäp ñaïi hoïc vaø cöùu sinh theo heä chính quy coøn coù hình thöùc caùc khoaûn phuï caáp khaùc. Nhöõng nghieân cöùu baûo veä luaän aùn theo cheá ñoä ñaëc bieät. Chöõ sinh theo cheá ñoä ngaén haïn do cô quan quaûn "ñaëc bieät" aáy gaây aán töôïng khoâng roõ veà cheá lí caùn boä thanh toaùn.... ñoä baûo veä naøy cho baûn thaân taùc giaû luaän aùn Ñeå ñaûm baûo chaát löôïng ñaùnh giaù luaän vaø caùc thaønh vieân trong hoäi ñoàng baûo veä, do aùn vaø coâng nhaän hoïc vò khoa hoïc, Boä Ñaïi vaäy, trong quy ñònh môùi, Boä Ñaïi hoïc vaø hoïc vaø Trung hoïc Chuyeân nghieäp ñaõ quyeát Trung hoïc Chuyeân nghieäp ñaõ quyeát ñònh söûa ñònh thaønh laäp Hoäi ñoàng hoïc vò tö vaán cho ñoåi teân goïi cuûa cheá ñoä baûo veä luaän aùn cho Boä tröôûng trong vieäc xem xeùt chaát löôïng nhöõng caùn boä trong quaù trình nghieân cöùu luaän aùn, ñeà nghò danh saùch caùc thaønh vieân coâng taùc ñaõ hoïc taäp, nghieân cöùu khoa hoïc ñaït trong hoäi ñoàng chaám luaän aùn, thaåm tra caùc trình ñoä cao hôn baäc ñaïi hoïc veà kieán thöùc vaø keát quaû baûo veä trong töøng ngaønh hoaëc nhoùm thaønh tích nghieân cöùu khoa hoïc coù theå hoaøn ngaønh. Thaønh vieân cuûa hoäi ñoàng laø nhöõng thaønh luaän aùn khoa hoïc ñeå ñöôïc coâng nhaän hoïc vò trong moät thôøi gian ngaén laø nghieân caùn boä khoa hoïc kó thuaät coù trình ñoä chuyeân cöùu sinh theo cheá ñoä ngaén haïn. Yeâu caàu veà moân cao, coù hoïc vò hoaëc chöùc vuï khoa hoïc, thaâm nieân coâng taùc ñoái vôùi nhöõng thí sinh ñang coâng taùc taïi caùc tröôøng ñaïi hoïc, caùc naøy laø 5 naêm, ñaõ laøm toát coâng taùc trong lónh vieän nghieân cöùu, caùc cô quan quaûn lí, caùc cô vöïc chuyeân moân, ñaõ hoïc xong chöông trình sôû saûn xuaát vaø quoác phoøng. boå tuùc kieán thöùc nghieân cöùu sinh vaø ñaõ coù Vieäc ban haønh caùc vaên baûn qui ñònh moät soá keát quaû nghieân cöùu coù giaù trò trong trong ñaøo taïo sau ñaïi hoïc ôû trong nöôùc laø vieäc phuïc vuï saûn xuaát, ñôøi soáng vaø quoác moät böôùc tieán quan troïng taïo ra cô sôû phaùp phoøng ñöôïc xaùc nhaän hoaëc ñöôïc coâng boá ôû lí ñeå ñaåy nhanh hôn nöõa vieäc ñaøo taïo ñoäi trong vaø ngoaøi nöôùc, ñoù laø nhöõng coâng trình nguõ caùn boä khoa hoïc kó thuaät cuûa ñaát nöôùc. caàn thieát laøm cô sôû cho vieäc hoaøn thaønh luaän Caên cöù vaøo nhöõng quy ñònh ñaõ ñöôïc ban aùn khoa hoïc. Nhöõng ngöôøi laøm nghieân cöùu haønh, caùc cô sôû ñaøo taïo ñaõ toå chöùc thöïc hieän, sinh theo cheá ñoä naøy ñöôïc mieãn thi tuyeån, töøng böôùc ñöa coâng taùc ñaøo taïo sau ñaïi hoïc ñöôïc nghæ coâng taùc toái ña 12 thaùng vaø ñöôïc nöôùc ta vaøo neà neáp, ñaûm baûo nghieâm tuùc, 20
- Tạp chí Đại học Thủ Dầu Một, số 3 (10) - 2013 chaët cheõ vaø phaùt trieån maïnh caû veà soá löôïng theâm caùc cô sôû môùi ñöôïc chuù troïng. Boä Ñaïi vaø chaát löôïng. hoïc vaø Trung hoïc Chuyeân nghieäp ñaõ höôùng 3.3. Xaây döïng vaø phaùt trieån caùc cô sôû daãn cuï theå veà vieäc ñaêng kyù nhaän nhieäm vuï ñaøo taïo sau ñaïi hoïc ñaøo taïo nghieân cöùu sinh. Theo ñoù, caùc ñôn vò coù ñuû soá löôïng caùn boä giaûng daïy, nghieân cöùu, Song song vôùi vieäc xaây döïng caùc vaên baûn caùn boä phuïc vuï giaûng daïy nghieân cöùu khoa phaùp lí veà ñaøo taïo sau ñaïi hoïc laø vieäc xaây hoïc, cô sôû vaät chaát kó thuaät cuûa ñôn vò, caùn boä döïng vaø phaùt trieån caùc cô sôû ñaøo taïo. Töø naêm höôùng daãn, ñieàu kieän giaûng daïy boå tuùc kieán 1981 trôû ñi, caùc cô sôû hieän coù ñöôïc cuûng coá vaø thöùc vaø ñieàu kieän vaät chaát kó thuaät phuïc vuï môû theâm cô sôû ñaøo taïo môùi. Trong khi cuûng ñaøo taïo nghieân cöùu sinh tieáp tuïc ñaêng kyù coá caùc cô sôû ñaøo taïo, vieäc xaây döïng ñoäi nguõ nhaän nhieäm vuï ñaøo taïo nghieân cöùu sinh. Ñeå caùn boä giaûng daïy vaø höôùng daãn luaän aùn, cuûng taän duïng nguoàn caùn boä khoa hoïc kó thuaät vaø coá boä moân ñöôïc chuù troïng. Ñeå toå chöùc vaø quaûn taïo ñieàu kieän lieân keát giöõa caùc ñôn vò trong lí coâng taùc ñaøo taïo sau ñaïi hoïc ôû cô sôû ñöôïc ñaøo taïo nghieân cöùu sinh, Boä Ñaïi hoïc vaø Trung thuaän lôïi vaø ñöôïc söï ñoàng yù cuûa Boä Ñaïi hoïc vaø hoïc Chuyeân nghieäp cho pheùp caùc ñôn vò ñaêng Trung hoïc Chuyeân nghieäp, töø naêm 1981, moät kí caû nhöõng ngaønh hoïc maø cô sôû chöa ñuû ñieàu soá cô sôû ñaøo taïo thuoäc caùc tröôøng ñaïi hoïc ñaõ kieän ñeå ñaûm nhaän tröïc tieáp vieäc boài döôõng thaønh laäp Khoa ñaøo taïo sau ñaïi hoïc. Tröôøng kieán thöùc cho nghieân cöùu sinh nhöng coù theå Ñaïi hoïc Kinh teá Keá hoaïch, Tröôøng Ñaïi hoïc phoái hôïp vôùi cô sôû ñaøo taïo khaùc... Vôùi nhöõng Toång hôïp Haø Noäi, Tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm noã löïc cuûa Boä Ñaïi hoïc vaø Trung hoïc Chuyeân Haø Noäi I, Tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi laø nhöõng nghieäp, naêm 1982 coù 4 cô sôû ñaøo taïo ñöôïc môû cô sôû sôùm thaønh laäp Khoa ñaøo taïo sau ñaïi theâm vaø ñeán naêm 1986, môû theâm 5 cô sôû ñaøo hoïc. Khoa ñaøo taïo sau ñaïi hoïc ñaûm nhaän caùc taïo, naâng toång soá cô sôû ñaøo taïo sau ñaïi hoïc coâng vieäc nghieân cöùu keá hoaïch, toå chöùc kieåm trong nöôùc leân 51 cô sôû. [10: 8]. tra thöïc hieän quy trình ñaøo taïo, quaûn lí lôùp hoïc vaø nghieân cöùu sinh, tham gia chuaån bò Trong giai ñoaïn 1976 - 1980, 42 cô sôû nguoàn tuyeån choïn, toå chöùc höôùng daãn vieäc oân ñaøo taïo sau ñaïi hoïc ñeàu thuoäc khu vöïc phía taäp, toå chöùc thi tuyeån vaø xeùt choïn nghieân cöùu Baéc, taäp trung ôû Haø Noäi. Ñeå ñaûm baûo cho sinh, boå tuùc kieán thöùc cô baûn veà ngoaïi ngöõ vaø coâng taùc ñaøo taïo ñöôïc môû roäng trong caû nöôùc, chuû nghóa Maùc - Leânin, toå chöùc quaù trình moät soá tröôøng ñaïi hoïc ôû phía Nam ñöôïc giao nghieân cöùu khoa hoïc vaø vieát luaän aùn cuûa nhieäm vuï ñaøo taïo nghieân cöùu sinh. Naêm 1985 nghieân cöùu sinh... ÔÛ caùc vieän nghieân cöùu, do Tröôøng Ñaïi hoïc Toång hôïp thaønh phoá Hoà Chí khoâng ñuû ñieàu kieän ñeå thaønh laäp khoa ñaøo Minh, Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá thaønh phoá Hoà taïo sau ñaïi hoïc nhöng cuõng chuù troïng ñeán Chí Minh vaø Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch Khoa vieäc cuûng coá caùc phoøng ban chöùc naêng, moät soá thaønh phoá Hoà Chí Minh ñaõ ñöôïc giao nhieäm vieän nghieân cöùu thaønh laäp phoøng ñaøo taïo vuï ñaøo taïo sau ñaïi hoïc. Ñöôïc giao nhieäm vuï hoaëc boá trí caùn boä chuyeân traùch nhaèm xaây ñaøo taïo sau ñaïi hoïc laø moät vinh döï lôùn ñoái vôùi döïng moät ñaàu moái chung trong vieäc quaûn lí cô sôû ñaøo taïo, vì theá nhieàu cô sôû ñaõ coá gaéng nhieäm vuï ñaøo taïo cuûa cô sôû. Beân caïnh vieäc xaây döïng tieàm löïc ñeå coù theå ñaûm nhaän ñöôïc cuûng coá caùc cô sôû ñaøo taïo hieän coù, vieäc môû nhieäm vuï trong thôøi gian sôùm nhaát. 21
- Journal of Thu Dau Mot University, No 3 (10) – 2013 Vöøa tích cöïc cuûng coá, xaây döïng vaø phaùt nhôø coù söï phoái hôïp cuûa caùc boä, ngaønh, caùc cô trieån cô sôû vaät chaát, phaùt trieån ñoäi nguõ caùn sôû nghieân cöùu, öùng duïng trieån khai... neân boä, caùc cô sôû ñaøo taïo caên cöù vaøo danh muïc coâng taùc tuyeån sinh sau ñaïi hoïc trong thôøi ngaønh chuyeân moân caùn boä khoa hoïc coù trình gian naøy ñaõ coù nhöõng tieán boä ñaùng keå. boä treân ñaïi hoïc do Toång cuïc Thoáng keâ ban Ñaëc bieät laø töø naêm 1982 trôû ñi, khi Boä haønh naêm 1981, tieáp tuïc ñaêng kyù caùc chuyeân Ñaïi hoïc vaø Trung hoïc Chuyeân nghieäp coù chuû ngaønh ñaøo taïo môùi. Tính ñeán naêm 1986 ta ñaõ tröông ñaåy maïnh vieäc xaây döïng ñoäi nguõ caùn ñaøo taïo sau ñaïi hoïc (phoù tieán só vaø tieán só) boä giaûng daïy vaø nghieân cöùu trong caùc cô sôû trong saùu lónh vöïc khoa hoïc bao goàm: khoa ñaøo taïo, moät soá löôïng lôùn caùn boä giaûng daïy hoïc töï nhieân, khoa hoïc xaõ hoäi, khoa hoïc kó cuûa caùc tröôøng ñaïi hoïc ñaõ ñöôïc boài döôõng ñeå thuaät, khoa hoïc noâng nghieäp, khoa hoïc y döôïc laøm nghieân cöùu sinh ñoàng thôøi vôùi chính vaø khoa hoïc quaân söï vôùi hôn 200 chuyeân saùch daønh moät soá chæ tieâu thöïc taäp sinh nöôùc ngaønh trong soá 579 chuyeân ngaønh trong danh ngoaøi cho nhöõng nghieân cöùu sinh coù thaønh muïc ngaønh chuyeân moân caùn boä khoa hoïc coù tích cao trong hoïc taäp, nghieân cöùu, coù ñeà taøi trình ñoä treân ñaïi hoïc do Toång cuïc Thoáng keâ luaän aùn thieát thöïc vôùi yeâu caàu thöïc tieãn cuûa ban haønh naêm 1981. Nhö vaäy, chæ trong voøng ñaát nöôùc, vì theá soá löôïng nghieân cöùu sinh döï 10 naêm xaây döïng, soá chuyeân ngaønh ñaøo taïo tuyeån taêng leân roõ reät. sau ñaïi hoïc cuûa ta khoaûng gaàn 1/2 soá chuyeân Chuû tröông choïn moät soá sinh vieân xuaát ngaønh ñaøo taïo cuûa caùc nöôùc trong Hoäi ñoàng saéc trong caùc tröôøng ñaïi hoïc ñöôïc chuyeån töông trôï kinh teá luùc baáy giôø. [10]. tieáp laøm nghieân cöùu sinh trong nöôùc cuõng 3.4. Toå chöùc ñaøo taïo sau ñaïi hoïc vaø khuyeán khích ñöôïc nhieàu sinh vieân tích cöïc nhöõng keát quaû cuûa giai ñoaïn 1981 - 1986 hoïc taäp vaø nghieân cöùu khoa hoïc vaø ñaït keát Ñi ñoâi vôùi vieäc xaây döïng vaø phaùt trieån quaû cao trong caùc kì thi tuyeån. caùc cô sôû ñaøo taïo laø coâng taùc tuyeån sinh vaøo Vôùi nhöõng coá gaéng treân ñaây, töø 1981 ñaøo taïo nghieân cöùu sinh. Böôùc vaøo thaäp nieân ñeán 1986, ta ñaõ tuyeån ñöôïc 1300 nghieân cöùu 1980, tình hình ñaát nöôùc ta vaãn coøn raát sinh, taêng gaàn gaáp 3 laàn giai ñoaïn 1976 – nhieàu khoù khaên do khuûng hoaûng kinh teá. Vì 1980 [10]. Soá löôïng nghieân cöùu sinh döï theá nhöõng ngöôøi laøm nghieân cöùu sinh trong tuyeån taêng leân, nhieàu cô sôû khoâng nhöõng nöôùc giai ñoaïn naøy raát gian khoå: khoù khaên tuyeån ñuû chæ tieâu maø tæ leä döï tuyeån treân chæ veà ñôøi soáng, thieáu cô sôû vaät chaát ñeå thöïc tieâu tuyeån sinh cuõng taêng leân. Neáu nhö tröôùc nghieäm, kinh phí eo heïp. Haàu heát nghieân naêm 1980, soá löôïng nghieân cöùu sinh döï cöùu sinh ñang laø caùn boä taïi chöùc neân vöøa ñi tuyeån töông ñoái thaáp, haàu heát caùc cô sôû ñaøo hoïc nhöng vaãn phaûi ñaûm nhaän caùc coâng vieäc taïo thöôøng khoâng tuyeån ñuû chæ tieâu, ôû nhieàu taïi cô quan vì theá coâng vieäc hoïc taäp vaø nghieân cô sôû tæ leä choïn gaàn nhö baèng khoâng, moät soá cöùu caøng theâm vaát vaû. Treân thöïc teá, laøm cô sôû coù tæ leä choïn cao cuõng chæ ñaït 1,3 ñeán nghieân cöùu sinh trong nöôùc phaûi chòu nhieàu 1,5/1 thì töø naêm 1981 trôû ñi tæ leä choïn khoù khaên hôn nghieân cöùu ôû nöôùc ngoaøi treân nghieân cöùu sinh bình quaân cuûa caùc cô sôû ñaøo nhieàu maët. Maëc duø vaäy, nhôø coù nhöõng söûa ñoåi taïo ñaït 3/1 (naêm 1978 bình quaân tæ leä nghieân boå sung kòp thôøi veà quy cheá ñaøo taïo ñoàng thôøi cöùu sinh ñöôïc tuyeån laø 2/1, naêm 1979 tæ leä naøy 22
- Tạp chí Đại học Thủ Dầu Một, số 3 (10) - 2013 khoaûng 1,5/1, naêm 1980 tæ leä naøy chæ coøn 1,3 - taïi caùc cô sôû ñaøo taïo ñöôïc tieán haønh thöôøng 1,2/1, thaäm chí 1/1 hoaëc moät soá chuyeân ngaønh xuyeân, nhanh, goïn hôn. Nhieàu cô sôû hoaøn khoâng coù ngöôøi döï tuyeån). Nhö vaäy, chuû thaønh vieäc ñaøo taïo boå tuùc kieán thöùc vaø chuyeân tröông môùi khoâng chæ khuyeán khích soá löôïng ngaønh chæ trong moät thôøi gian ngaén. nghieân cöùu sinh thi tuyeån taêng maø coøn Cuøng vôùi vieäc toå chöùc lôùp hoïc boå tuùc kieán khuyeán khích nghieân cöùu sinh tích cöïc hoïc thöùc, coâng taùc höôùng daãn luaän aùn vaø toå chöùc taäp, baûo ñaûm tieán ñoä ñoàng thôøi chaát löôïng baûo veä luaän aùn ñöôïc chuù troïng. Vôùi nhöõng tuyeån choïn cuõng ñöôïc naâng cao. [3: 9]. nghieân cöùu sinh môùi thi tuyeån, caùn boä höôùng Vôùi nhöõng söûa ñoåi boå sung veà chính daãn khaån tröông giuùp ñôõ xaùc ñònh höôùng saùch vaø ban haønh nhöõng quy ñònh môùi veà nghieân cöùu vaø ñeà taøi luaän aùn. Phaàn lôùn caùc ñeà ñaøo taïo sau ñaïi hoïc, vieäc toå chöùc ñaøo taïo taøi luaän aùn ñeàu xuaát phaùt töø caùc chöông trình nghieân cöùu sinh ñöôïc thöïc hieän theo nhöõng nghieân cöùu cuûa nhaø nöôùc vaø caùc boä, ngaønh. quy trình cuï theå hôn. Trong giai ñoaïn naøy, Cuõng coù moät soá ñeà taøi xuaát phaùt töø höôùng ñaøo taïo sau ñaïi hoïc vaãn thöïc hieän theo quy nghieân cöùu tröôùc ñaây cuûa caùn boä höôùng daãn trình hai giai ñoaïn: boå tuùc kieán thöùc cô sôû vaø neân chöa baùm saùt yeâu caàu thöïc tieãn cuûa ñaát chuyeân ngaønh ñeå phuïc vuï cho luaän aùn. nöôùc. Treân cô sôû nhöõng höôùng daãn cuûa Boä Ñaïi Nghieân cöùu sinh ñöôïc hoïc taäp, boå tuùc kieán hoïc vaø Trung hoïc Chuyeân nghieäp veà luaän aùn thöùc veà ngoaïi ngöõ, lí luaän chuû nghóa Maùc - vaø thuû tuïc ñaùnh giaù luaän aùn tieán só, phoù tieán Leânin vaø moät soá moân chuyeân ngaønh. Ñoái vôùi só, vieäc höôùng daãn nghieân cöùu sinh laøm luaän caùc moân boå tuùc kieán thöùc cô sôû, ruùt kinh aùn ñöôïc ñaåy maïnh theo höôùng hoaøn thaønh nghieäm töø nhöõng khoùa hoïc ñöôïc toå chöùc qua ñuùng tieán ñoä. Caùc cô sôû ñaøo taïo cuõng ñaåy nhöõng naêm tröôùc, caùc cô sôû ñaøo taïo ñaõ chuù maïnh vieäc toå chöùc baûo veä luaän aùn theo cheá ñoä troïng vieäc quaûn lí lôùp hoïc, toå chöùc caùc hoäi ngaén haïn vaø coâng nhaän hoïc vò cho nhöõng caùn ñoàng thi cuoái khoùa chaët cheõ vaø khaùch quan boä ñaõ coâng taùc laâu naêm trong ngaønh. nhaèm baûo ñaûm chaát löôïng. Moät soá cô sôû ñaøo Nhôø nhöõng bieän phaùp vöøa cuï theå, vöøa taïo nhö Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá Keá hoaïch, linh hoaït treân ñaây, soá luaän aùn phoù tieán só vaø Tröôøng Ñaïi hoïc Toång hôïp Haø Noäi, Tröôøng tieán só hoaøn chænh ñöôïc ñöa ra baûo veä ñaõ Ñaïi hoïc Sö phaïm Haø Noäi ñaõ bieân soaïn ñöôïc taêng leân nhanh choùng. Naêm 1980 chæ coù 19 taøi lieäu ngoaïi ngöõ saùt hôïp vôùi tình hình thöïc luaän aùn ñöôïc ñöa ra baûo veä thì ñeán naêm teá, taïo ñieàu kieän ñeå nghieân cöùu sinh coù theå 1984 ñaõ coù 96 luaän aùn ñöôïc baûo veä tröôùc hoäi töï hoïc. Ñoái vôùi caùc moân chuyeân ngaønh, haàu ñoàng caáp nhaø nöôùc. Toång coäng töø naêm 1980 heát caùc cô sôû ñaøo taïo ñeàu coá gaéng toå chöùc ñaày ñeán 1986 ñaõ coù 410 nghieân cöùu sinh hoaøn ñuû caùc moân hoïc theo quy ñònh. Tuy nhieân, coù thaønh luaän aùn vaø ñöôïc baûo veä taïi hoäi ñoàng moät soá cô sôû linh hoaït ñeà ra soá löôïng caùc moân caáp nhaø nöôùc. Haàu heát caùc luaän aùn ñöôïc ñöa boå tuùc theo chieàu höôùng giaûm nheï khoái löôïng ra baûo veä caáp nhaø nöôùc ñeàu ñaït keát quaû toát. hoïc taäp cuûa nghieân cöùu sinh. Moät soá moân hoïc Trong soá hôn 400 luaän aùn, chæ coù 5 luaän aùn ñöôïc ruùt ngaén thôøi löôïng vaø toå chöùc thi toái khoâng ñöôïc coâng nhaän, chieám tæ leä chöa ñeán thieåu nheï nhaøng taïo ñieàu kieän cho nghieân cöùu 2% toång soá luaän aùn. Cuõng coù moät soá luaän aùn sinh taäp trung vaøo luaän aùn. Vôùi nhöõng bieän ñaõ baûo veä nhöng phaûi coù thôøi gian ñeå thaåm phaùp linh hoaït naøy, vieäc toå chöùc caùc lôùp hoïc tra keát quaû nghieân cöùu neân vieäc caáp baèng bò 23
- Journal of Thu Dau Mot University, No 3 (10) – 2013 keùo daøi. Song nhìn chung tieán ñoä baûo veä luaän aùn ôû 51 cô sôû ñaøo taïo, trong ñoù soá luaän aùn vaø coâng nhaän hoïc vò ñaõ coù raát nhieàu nghieân cöùu sinh hoaøn chænh luaän aùn vaø tieán boä so vôùi giai ñoaïn tröôùc. [10: 8]. chuaån bò baûo veä moãi naêm gaàn 100 ngöôøi Vôùi nhöõng kinh nghieäm trong vieäc höôùng [10]. Chính qua thöïc tieãn ñaøo taïo 10 naêm daãn laøm luaän aùn vaø toå chöùc baûo veä luaän aùn (1976 – 1986), ñoäi nguõ caùn boä giaûng daïy vaø trình ñoä phoù tieán só, naêm 1982, laàn ñaàu tieân höôùng daãn nghieân cöùu sinh ñaõ tröôûng thaønh Tröôøng Ñaïi hoïc Toång hôïp Haø Noäi ñaõ toå chöùc moät böôùc caû veà soá löôïng vaø chaát löôïng, bao thaønh coâng buoåi baûo veä luaän aùn tieán só. Naêm goàm caùc giaùo sö, phoù giaùo sö, tieán só, phoù 1983, taïi Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch Khoa Haø Noäi tieán só coù kinh nghieäm vaø tinh thaàn traùch theâm moät nghieân cöùu sinh cuõng ñaõ baûo veä nhieäm cao. Boä maùy quaûn lí coâng taùc ñaøo taïo thaønh coâng luaän aùn tieán só. Ñaây laø nhöõng tieán sau ñaïi hoïc cuõng ngaøy moät hoaøn thieän hôn, só khoa hoïc ñaàu tieân ñöôïc ñaøo taïo vaø baûo veä keå caû ôû caáp boä vaø ôû caùc cô sôû ñaøo taïo. luaän aùn trong nöôùc. Thaønh coâng cuûa vieäc baûo Tuy nhieân, beân caïnh nhöõng keát quaû veä luaän aùn tieán só ôû trong nöôùc ñaõ khaúng ñònh ñaït ñöôïc treân ñaây, coâng taùc ñaøo taïo sau ñaïi khaû naêng ñaøo taïo caùn boä trình ñoä cao ñoàng hoïc cuûa chuùng ta cuõng coøn toàn taïi moät soá thôøi khích leä raát lôùn tinh thaàn hoïc taäp, nhöôïc ñieåm caàn sôùm khaéc phuïc. Ñieàu deã nghieân cöùu cuûa nghieân cöùu sinh cuõng nhö ñoái nhaän thaáy laø Boä Ñaïi hoïc vaø Trung hoïc vôùi caùc caùn boä höôùng daãn vaø cô sôû ñaøo taïo. Chuyeân nghieäp chöa xaây döïng ñöôïc moät Nhö vaäy, baèng nhieàu phöông thöùc ñaït quy cheá ñaøo taïo oån ñònh, ñoàng thôøi moät soá hoïc vò khaùc nhau (nghieân cöùu sinh chính quy ñònh chöa hôïp lí caàn phaûi ñieàu chænh. quy, nghieân cöùu sinh ngaén haïn, caùn boä khoa Trong coâng taùc ñaøo taïo coøn coi nheï vieäc hoïc baûo veä taäp hôïp coâng trình), coâng taùc ñaøo trang bò kieán thöùc cô baûn, kieán thöùc cô sôû, taïo sau ñaïi hoïc nhöõng naêm 1981 - 1986 ñaõ ngoaïi ngöõ, kieán thöùc quaûn lyù; caùc nghieân coù nhöõng tieán boä ñaùng keå. Quy moâ ñaøo taïo cöùu sinh veà khoa hoïc töï nhieân chöa ñöôïc ngaøy caøng môû roäng, nhòp ñoä ñaøo taïo nhanh trang bò ñaày ñuû nhöõng kieán thöùc caàn thieát hôn. Ñeán naêm 1986, moät heä thoáng ñaøo taïo veà khoa hoïc xaõ hoäi vaø ngöôïc laïi, nghieân sau ñaïi hoïc ña daïng vôùi nhieàu cô sôû, nhieàu cöùu sinh veà khoa hoïc xaõ hoäi laïi thieáu kieán chuyeân ngaønh thuoäc nhöõng lónh vöïc khaùc thöùc cô baûn veà khoa hoïc töï nhieân. Toác ñoä nhau ñaõ böôùc ñaàu hình thaønh. Ngoaøi soá caùn ñaøo taïo coøn chaäm. Bình quaân moãi naêm caû boä giaûng daïy ôû caùc tröôøng ñaïi hoïc, caùn boä nöôùc chæ ñaøo taïo ñöôïc khoaûng 30 nghieân nghieân cöùu cuûa caùc vieän, moät soá cô sôû coøn cöùu sinh. Haàu heát caùc cô sôû ñaøo taïo khoâng giuùp ñaøo taïo nghieân cöùu sinh cho caùc nöôùc ñuû ñeå ñaùp öùng veà nhu caàu caùn boä cho laùng gieàng nhö Laøo vaø Campuchia. Tính ñeán chính cô sôû mình. Caùc ngaønh ngheà ñaøo taïo naêm 1986, sau 10 naêm trieån khai quyeát ñònh chuû yeáu vaãn laø nhöõng ngaønh khoa hoïc cô cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà ñaøo taïo sau ñaïi baûn, caùc ngaønh khoa hoïc thuoäc lónh vöïc hoïc ôû trong nöôùc, ta ñaõ ñaøo taïo ñöôïc 435 öùng duïng chöa ñöôïc chuù troïng, moät soá nghieân cöùu sinh, bao goàm 431 nghieân cöùu ngaønh chöa thöïc söï xuaát phaùt töø yeâu caàu sinh baûo veä luaän aùn phoù tieán só vaø 4 nghieân thöïc tieãn saûn xuaát vaø ñôøi soáng cuûa xaõ hoäi. cöùu sinh baûo veä luaän aùn tieán só. Hôn 1000 Chöa coù chính saùch vó moâ cuûa nhaø nöôùc nghieân cöùu sinh ñang hoïc taäp vaø thöïc hieän nhaèm qui hoaïch ñeå hình thaønh ñoäi nguõ 24
- Tạp chí Đại học Thủ Dầu Một, số 3 (10) - 2013 theo yù ñoà phaùt trieån töøng ngaønh khoa hoïc, caùc boä, ngaønh lieân quan ñaõ xaùc ñònh roõ töøng muõi nhoïn, nhöõng ngaønh ngheà caàn öu phöông höôùng, nhieäm vuï, xaây döïng caùc tieân... Caùc boä, ngaønh chuû quaûn, caùc tröôøng vaên baûn phaùp lí, xaây döïng vaø phaùt trieån cô ñaïi hoïc, caùc vieän nghieân cöùu khoa hoïc sôû ñaøo taïo vaø toå chöùc ñaøo taïo sau ñaïi hoïc. thöôøng xaây döïng keá hoaïch ñaøo taïo caùn boä Vôùi söï noã löïc cuûa caû ngöôøi daïy laãn ngöôøi theo caùch "xeáp haøng" thöïc hieän cheá ñoä, hoïc, moät heä thoáng ñaøo taïo sau ñaïi hoïc tuoåi bình quaân cuûa nghieân cöùu sinh quaù trong nöôùc khaù ña daïng vôùi nhieàu cô sôû, lôùn, thöôøng treân 40 [10: 10]. nhieàu chuyeân ngaønh thuoäc nhöõng lónh vöïc Moät vaán ñeà aûnh höôûng ñaùng keå ñeán khaùc nhau ñaõ böôùc ñaàu hình thaønh vaø taäp coâng taùc ñaøo taïo sau ñaïi hoïc thôøi gian naøy trung boài döôõng ñoäi nguõ caùn boä khoa hoïc laø kinh phí ñaøo taïo. Maëc duø nhaø nöôùc ñaõ coù trình ñoä cao, ñaùp öùng moät phaàn nhu caàu giao nhieäm vuï ñaøo taïo sau ñaïi hoïc cho caùc caáp thieát cuûa coâng cuoäc xaây döïng neàn kinh cô sôû nhöng khoâng coù moät khoaûn kinh phí teá, phaùt trieån vaên hoùa cuûa ñaát nöôùc. Qua thích öùng toái thieåu naøo cho coâng taùc naøy. 10 naêm xaây döïng vaø tröôûng thaønh, quy moâ Ñeå duy trì vieäc ñaøo taïo, caùc cô sôû thöôøng ñaøo taïo sau ñaïi hoïc tuy coøn nhoû beù nhöng trích töø phaàn kinh phí hoaït ñoäng khoa hoïc ñaõ khaúng ñònh ñöôïc naêng löïc vaø hieäu quaû ñeå trang traûi neân cô sôû vaät chaát vaø ñieàu cuûa heä thoáng. Thaønh töïu quan troïng cuûa kieän giaûng daïy, höôùng daãn luaän aùn cuûa 10 naêm ñaàu chính thöùc trieån khai ñaøo taïo thaày vaø ñieàu kieän hoïc taäp cuûa nghieân cöùu sau ñaïi hoïc trong nöôùc (1976 – 1986) laø ñaõ sinh gaëp nhieàu khoù khaên. Caùc khoaûn chi xaây döïng ñöôïc moät ñoäi nguõ caùn boä höôùng phí cho thí nghieäm, thöïc taäp, in aán luaän daãn khoa hoïc tröôûng thaønh veà soá löôïng vaø aùn, boài döôõng cho caùn boä höôùng daãn... chaát löôïng, bao goàm caùc giaùo sö, phoù giaùo nghieân cöùu sinh phaûi töï lo lieäu neân aûnh sö, tieán só, phoù tieán só coù kinh nghieäm; boä höôûng khaù lôùn ñeán tieán ñoä, soá löôïng vaø maùy vaø cô cheá quaûn lí coâng taùc ñaøo taïo sau chaát löôïng ñaøo taïo, chöa khuyeán khích ñaïi hoïc ngaøy caøng hoaøn thieän hôn. nhöõng ngöôøi coù naêng löïc vaø trình ñoä laøm Beân caïnh nhöõng thaønh töïu ñaït ñöôïc, nghieân cöùu sinh trong nöôùc. Tình traïng ñaøo taïo sau ñaïi hoïc caàn phaûi nhanh choùng caùn boä "xeáp haøng" chôø laøm nghieân cöùu khaéc phuïc nhöôïc ñieåm baèng vieäc ban haønh sinh ôû nöôùc ngoaøi vaãn khaù phoå bieán ôû nhöõng chuû tröông, chính saùch lôùn cuûa nhieàu boä, ngaønh.... Nhöõng nhöôïc ñieåm Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ñoàng thôøi xaây döïng qui treân ñaây ñaõ aûnh höôûng raát lôùn ñeán hieäu cheá ñaøo taïo oån ñònh, taêng cöôøng cô sôû vaät quaû ñaøo taïo sau ñaïi hoïc thôøi gian qua. chaát veà thieát bò, tö lieäu, thoâng tin khoa * hoïc, xaây döïng ñoäi nguõ caùn boä vöõng maïnh, Möôøi naêm trieån khai quyeát ñònh cuûa thöïc hieän gaén keát hôn nöõa giöõa ñaøo taïo Thuû töôùng Chính phuû veà ñaøo taïo sau ñaïi sau ñaïi hoïc vôùi caùc nhieäm vuï phaùt trieån hoïc trong nöôùc (1976 – 1986) ñaùnh daáu kinh teá - xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc. Ñaây cuõng böôùc tröôûng thaønh trong ñaøo taïo sau ñaïi chính laø nhieäm vuï troïng taâm cuûa ñaøo taïo hoïc. Xuaát phaùt töø chuû tröông, chính saùch sau ñaïi hoïc trong giai ñoaïn tieáp theo. (Xem cuûa Ñaûng, Nhaø nöôùc, Boä Ñaïi hoïc vaø Trung kì sau: Ngaønh giaùo duïc thöïc hieän ñoåi môùi hoïc Chuyeân nghieäp, caùc tröôøng ñaïi hoïc vaø trong ñaøo taïo sau ñaïi hoïc (1986 - 1995). 25
- Journal of Thu Dau Mot University, No 3 (10) – 2013 THE DEVELOPMENT STAGES OF VIETNAMESE EDUCATION IN THE FIELD OF POST-GRADUATE TRAINING Nguyen Van Hiep – Pham Van Thinh Thu Dau Mot University ABSTRACT By collecting and systemizing materials from different resources, in this article, we will provide necessary information on the establishment, implementation process, the organizational consolidation, the program and training content completion and scale enlargement, focusing on the post-graduate training quality in the country from 1945 until now. In the foundation of the development stages, we initially state the achievements, limitations and some experience for inheritance in the current education and training development. This research also partly fills the spaces in the panorama of the education and training of Vietnam, contributing to the scientific foundation and reality for better awareness of the status of education and training and of the scientific-technical workforce in the process of enhancing the country’s industrialization and modernization. STAGE 2 TEN YEARS OF DEVELOPING, CONSOLIDATING ORGANISATION AND IMPROVING POST GRADUATE NATIONAL PROGRAMS (1976-1986) TAØI LIEÄU THAM KHAÛO [1] Boä Chính trò (khoaù IV), Nghò quyeát soá 14-NQ/TW veà caûi caùch giaùo duïc, Haø Noäi, 11/1/1979. [2] Boä Chính trò (khoaù IV), Nghò quyeát soá 37-NQ/TW veà chính saùch khoa hoïc vaø kó thuaät, Haø Noäi, 20/4/1981. [3] Boä Ñaïi hoïc vaø Trung hoïc Chuyeân nghieäp, "Coâng taùc ñaøo taïo sau ñaïi hoïc ôû trong nöôùc töø naêm 1976 ñeán naêm 1982", Taïp chí Ñaïi hoïc vaø Trung hoïc Chuyeân nghieäp, soá 9, 1982. [4] Boä Ñaïi hoïc vaø Trung hoïc Chuyeân nghieäp, Quy ñònh veà baûo veä luaän aùn phoù tieán só, tieán só khoa hoïc vaø coâng nhaän hoïc vò, Haø Noäi, 1983. [5] Boä Ñaïi hoïc vaø Trung hoïc Chuyeân nghieäp, Quy ñònh veà cheá ñoä nghieân cöùu sinh, Haø Noäi, 1983. [6] Boä Ñaïi hoïc vaø Trung hoïc Chuyeân nghieäp, Veà coâng taùc ñaøo taïo nghieân cöùu sinh trong nöôùc, Taøi lieäu höôùng daãn nghieäp vuï, Haø Noäi, 1984. [7] Chính phuû, Quyeát ñònh veà ñaøo taïo sau ñaïi hoïc ôû trong nöôùc, soá 224-TTg, ngaøy 24/5/1976. [8] Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam, Vaên kieän Ñaïi hoäi ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù V, NXB Söï Thaät, 1982. [9] Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam, Vaên kieän Ñaûng toaøn taäp, taäp 37 (1976), NXB Chính trò Quoác gia, 2004. [10] Traàn Hoàng Quaân, "12 naêm ñaøo taïo, boài döôõng sau ñaïi hoïc", Taïp chí Ñaïi hoïc vaø Giaùo duïc Chuyeân nghieäp, soá 9, 1989. 26
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học