Xem mẫu
- NH NG CÂU VĂN KHÔNG PHÙ H P V I LÔ GÍC C A TƯ DUY TRÊN BÁO CHÍ Hi n nay, trên báo chí ang khá ph bi n m t lo i câu sai có th gây ra tr ng i không nh i v i vi c ti p nh n và lĩnh h i thông tin, nhưng l i chưa ư c nh ng ngư i c m bút cũng như các nhà nghiên c u quan tâm úng m c. ó là nh ng câu văn không phù h p v i lô gíc c a tư duy. Nh ng câu văn không phù h p v i lô gíc c a tư duy, theo cách hi u c a chúng tôi, là nh ng câu ho c ph n ánh không úng th c t khách quan, ho c th hi n sai quan h ng nghĩa gi a các b ph n c u thành câu. I. NH NG CÂU VĂN PH N ÁNH KHÔNG ÚNG TH C T KHÁCH QUAN " Th c t khách quan " ây là nh ng i u n m trong t m hi u bi t chung c a xã h i, và ngư i ta có th ki m ch ng ngay xác th c c a thông tin ư c bi u t qua ngôn t c a nhà báo. Do ó, nh ng câu văn sai thu c nhóm này r t d khi n cho công chúng có c m giác là ngư i vi t có n n t ng ki n th c xã h i thi u v ng vàng. Ví d 1: " Tháng 5 thơm ngát mùi hương hoa s a, r p tr i hoa phư ng ". Câu văn trên th t bóng b y, giàu hình nh. Tuy nhiên, nó b t n ch là tháng 5 không th nào có hoa s a ư c. Ví d 2: " El Nino! ó là tên m t dòng nư c nóng xu t hi n t i vùng ven bi n Peru ( châu Phi ) ". M t qu c gia Nam M ã b chuy n sang châu Phi, li u ây có ph i là sơ su t do in n? Ví d 3:
- " Quân Tây Sơn ã h n Ng c H i ch trong 5 ngày êm ". M t cái n mà ph i m t t i 5 ngày êm m i h ư c thì âu còn ý nghĩa c a cu c hành quân th n t c v i th m nh như ch tre c a quân Tây Sơn? Các tài li u v s h c cho th y, vi c h n Ng c H i ch di n ra trong vòng m y ti ng ng h . Ví d 4: " Anh ta óng c a xe ô tô l i, ng i vào trư c vô lăng r i n máy phóng i ". Trong câu văn này, " anh ta " là ch th c a m t lo t các hành ng như " óng c a xe ", " ng i vào trư c vô lăng ", '" n máy phóng i ". Tuy nhiên, n u hành ng " óng c a xe " di n ra u tiên như trên thì nhân v t " anh ta " không th th c hi n ti p các hành ng sau ư c n a. Do ó, c n x p s p l i tr t t c a các hành ng như sau: " Anh ta ng i vào trư c vô lăng, óng c a xe l i r i n máy phóng i ". Trong th c t , nh ng câu văn ph n ánh không úng th c t khách quan không ph i lúc nào cũng thu c v l i c a tác gi . Song dù ó có là l i c a ai i chăng n a thì tác gi cũng là ngư i ph i gánh ch u s phán x n ng n nh t c a c gi . Vì th , c tác gi , c ngư i biên t p ( và c nh ng ai có liên quan ) c n h t s c c n tr ng. N u có m y may nghi ng thì nên tra c u ho c trao i v i các chuyên gia. II. NH NG CÂU VĂN TH HI N SAI QUAN H NG NGHĨA GI A CÁC B PH N C U THÀNH CÂU Các câu văn thu c nhóm này có th chia thành m t s ki u cơ b n như sau: 1. Câu vi ph m quan h il p
- ây là ki u l i mà ó, ngư i ta ã tách m t ( hay m t nhóm ) cá th ra kh i m t t ng th , trong khi t ng th y không có cá th nào khác i l p v i nó ( hay chúng ). Ví d 1: " Năm nay, ngày 10 / 10 l i n ". Câu văn này khi n ta ph i hi u r ng vi c " ngày 10 / 10 n vào năm nay " là m t i u c bi t. V y ph i chăng nh ng năm khác thì không có ngày 10 / 10? Vì th , tránh s băn khoăn không áng có cho ngư i c, c n ph i b t " năm nay ". Theo chúng tôi, n u ây tác gi mu n th hi n s th ng th t trư c dòng ch y quá nhanh c a th i gian, anh ta có th nói m t cách ơn gi n là: " M i ó thôi mà ngày 10 / 10 ã l i n r i ". Ví d 2: " Chi u 12 / 6 / 2002 Vi n B o tàng H Chí Minh là m t chi u n ng p ". Vi n B o tàng H Chí Minh là m t nơi quá nh có th hàm ch a c m t hi n tư ng thiên nhiên có tính bao trùm r ng l n như là n ng. N u nói như trên, vô hình trung ta ã kh ng nh r ng khi Vi n B o tàng H Chí Minh có n ng thì m y khu ph xung quanh nó và ngang hàng v i nó v m t quy mô, có th có mưa. Nhưng trong th c t i u này không th x y ra ( ho c n u có thì vô cùng hi m ). Nên s a l i câu này theo các hư ng: - Chi u 12 / 6 / 2002, m t chi u n ng p, t i Vi n B o tàng H Chí Minh ã di n ra... - Chi u 12 / 6 / 2002, m t chi u n ng p, chúng tôi t i Vi n B o tàng H Chí Minh.... Ví d 3:
- " V i gi i văn ngh s , Kim Lân là nhà văn cao tu i nh t trong làng văn ". Vi c Kim Lân là nhà văn cao tu i nh t trong làng văn là th c t khách quan, t t c m i ngư i u ph i th a nh n như nó v n có. V y t i sao ngư i vi t l i cho r ng cái th c t y ch dành riêng cho gi i văn ngh s ? Rõ ràng c m t " v i gi i văn ngh s " u câu là nguyên nhân c a s vi ph m quan h i l p, nó nên b lư c b t. 2. Câu vi ph m quan h i x ng Trong câu văn ki u này, các thành t ư c ưa ra i chi u so sánh không ng ch c, ng lo i. Ví d 1: " i bóng thành Paris không ch t ra kém c i mà còn d n lên t n công ". ng sau " không ch " và ng sau " mà còn " ph i là nh ng thành t ngôn ng ng lo i v i nhau c v hình th c l n n i dung. ví d trên, sau " không ch " là s ánh giá tiêu c c, còn sau " mà còn " l i là s ánh giá tích c c, như v y là b t h p lý. Có th s a l i thành: - i bóng thành Pari tuy chơi kém c i nhưng cũng có lúc d n lên t n công. Ho c: - i bóng thành Paris nhìn chung là chơi kém c i, tuy cũng có lúc d n lên t n công . Ví d 2: " Anh y i lên r ng, còn thành ph ang ch i chúng tôi ". Trong câu này, các i tư ng ư c so sánh là " anh y " và " chúng tôi ". Nhưng " anh y " l i là ch ng trong câu trư c, còn " chúng tôi " l i là b
- ng trong câu sau. Vì th , c n làm cho chúng có cùng m t ch c năng, ch ng h n: - Anh y i lên r ng, còn chúng tôi tr v thành ph . Ví d 3: " ó là m t m u ngư i th t lý tư ng, v i làn da th t m n màng, khác h n v i nh ng cô gái nông trư ng khác thư ng c c m ch, s sàng ". S so sánh gi a m t bên là ngo i hình và m t bên là tính cách trong trư ng h p này rõ ràng là kh p khi ng. C n ph i ưa ra tiêu chí so sánh th ng nh t: ho c cùng theo ngo i hình, ho c cùng theo tính cách. Chúng ta có hai phương án như sau: - ó là m t cô gái có làn da th t m n màng, khác h n v i nh ng cô gái nông trư ng khác thư ng có làn da thô rám. - ó là m t cô gái th t t nh , d u dàng, khác h n v i nh ng cô gái nông trư ng khác thư ng c c m ch, s sàng. 3. Câu sai quy chi u ây là ki u câu mà trong ó, khi tác gi nh nói t i A, thì ngư i c l i hi u là tác gi nh nói t i B. T c là cách di n t c a ngư i vi t ã khi n cho góc nhìn c a anh ta và góc nhìn c a ngư i c v cùng m t v n , s vi c, hi n tư ng,... trái ngư c nhau. Ví d 1: " Là b n c thư ng xuyên, nh ng năm qua báo Nhân Dân ã cung c p cho tôi nhi u ki n th c b ích ". Trong c u t o câu có m t nguyên t c là: ch th c a hành ng, tr ng thái, tính ch t,... trong thành ph n ph bao gi cũng là ch th ư c th hiên qua ch ng trong câu chính. câu văn trên, báo Nhân Dân là ch ng trong câu chính, như v y nó cũng là ch th c a tính ch t trong câu ph . i u này phi lý, vì báo Nhân Dân không th là b n c c a chính nó.
- Có th ch a l i thành: - Là b n c thư ng xuyên, nh ng năm qua tôi ã ư c báo Nhân Dân cung c p nhi u ki n th c b ích. Ho c: - Tôi là b n c thư ng xuyên c a báo Nhân Dân. Nh ng năm qua tôi ã ư c báo này cung c p nhi u ki n th c b ích. Ví d 2: "C m ng trư c c ch nghĩa hi p c a ngư i ch ng, ngư i cha h t s c có trách nhi m v i gia ình, ông ư c toà x cho nuôi c hai a con ". Tương t như ví d trư c, câu này mu n úng, c n ph i ư c s p x p l i. Ch ng h n: -C m ng trư c c ch nghĩa hi p c a ngư i ch ng, ngư i cha h t s c có trách nhi m vv i gia ình, toà x cho ông nuôi c hai a con. 4. Câu dùng sai quan h t Trong ki u câu này, quan h t , do ư c dùng không úng, ã khi n cho các thành ph n câu tr nên không ăn nh p, th m chí mâu thu n nhau v m t n i dung. Ví d 1: " Tuy r t xót thương a bé nhưng anh cũng vô cùng căm ph n trư c hành ng dã man c a b n buôn nguươì b t lương ". Quan h t " nhưng " luôn th hi n s c thái tương ph n v ý nghĩa gi a các v ng trư c và sau nó ( Tuy tr i có bão nhưng chúng tôi v n ra khơi ). Song, ví d trên, hai v câu " r t xót thương a bé " và " vô cùng căm ph n trư c hành ng dã man..." l i không h tương ph n, mà ngư c l i, dung hoà nhau như hai bi u hi n c a cùng m t tr ng thái tình c m ho c cùng m t thái . S là úng n u ta dùng c p t quan h " càng... càng... ":
- - Càng xót thương a bé, anh càng căm ph n trư c hành ng dã man c a b n buôn ngư i b t lương. Ví d 2: " Có i n, có ư ng dây, nhưng L c Ng n chưa th c s chinh ph c, h p d n ư c nhi u ngư i, nh có v i thi u ". Ngư i ta ch dùng t " nh " khi mu n ch ra nguyên nhân c a m t s vi c có ý nghĩa tích c c, ư c mong mu n nào ó. Th nhưng, trong câu văn này, t " chưa " phía trư c ã ã làm cho t " nh " tr nên không thích ng v i văn c nh. N u thay " chưa " b ng " ch " ta s có câu văn úng: - Có i n, có ư ng ây, nhưng L c Ng n ch th c s chinh ph c, h p d n ư c nhi u ngư i, nh có v i thi u. Ví d 3: " Cu c săn lùng ráo ri t c a c nh sát v i ba tên sát nhân ã di n ra su t 7 tháng qua, dư i áp l c thư ng xuyên c a dư lu n ". T " v i " trong câu văn trên có th gây hi u l m: C nh sát ph i h p v i ba tên sát nhân truy lùng ai ó. Nên vi t l i cho rõ ý hơn như sau: - C nh sát ã ráo ri t săn lùng ba tên sát nhân su t 7 tháng qua, dư i áp l c thư ng xuyên c a dư lu n. Ho c: - Cu c săn lùng ráo ri t ba tên sát nhân c a c nh sát ã di n ra su t 7 tháng qua, dư i áp l c thư ng xuyên c a dư lu n. 5. Câu mâu thu n v i các câu khác bên c nh nó Có nh ng câu văn, khi t n t i riêng l thì úng v m i phương di n, nhưng khi ư c xem xét trong quan h v i các câu khác n m bên c nh thì l i sai. Ví d 1:
- " N n nhân c a v n này là hai em bé và m t ngư i àn ông ch ng 35 tu i. Hàng ch c ngư i khác b thương n ng ". Câu u kh ng nh là n n nhân ch có 3 ngư i. Nhưng câu sau l i ưa ra s lư ng l n hơn. R t có th ý tác gi là: V n này ã làm cho hai em bé và m t ngư i àn ông ch ng 35 tu i b ch t, hàng ch c ngư i khác b thương n ng. Ví d 2: " Cô giáo b H. dùng dao m l n âm ch t ngay trên b c gi ng. Cô ư c ưa i c p c u b nh vi n E, nhưng vì v t thương quá n ng, ã ch t lúc 17 h 30' cùng ngày ". Cô giáo rõ ràng ã ch t câu trư c, nhưng trong câu sau ta l i th y cô " s ng l i " r i ch t thêm m t l n n a. Có l ph i thay c m t " âm ch t ngay " câu u b ng c m t " âm tr ng thương " m i h p lô gíc. Ví d 3: " V i b răng kho c ng, loài nh n này có th c n th ng c gi y da. M i bi n pháp ch ng l i chúng v n chưa có k t qu vì chúng s ng sâu dư i m t t. Hi n nay, ngư i ta ang th tìm cách b t chúng i u tr cho nh ng ngư i b chúng c n ". Sau khi c o n văn này, chúng ta có nh ng nh n xét sau ây: Th nh t, câu u chưa ch rõ là loài nh n ư c c p nguy hi m như th nào cho nên câu th hai nói v vi c ch ng l i chúng là không h p lý. Th hai, c m t " th tìm cách b t chúng " trong câu th ba mâu thu n v i ý ư c th hi n trong câu th hai. Vì " m i bi n pháp ch ng l i chúng " ương nhiên ph i bao hàm c vi c " tìm cách b t chúng ". Có th , ý tác gi c n ư c di n t th này: - V i b răng kho c ng, có th c n th ng c gi y da, loài nh n c này c bi t nguy hi m i v i nh ng ai b chúng t n công. Th nhưng vi c
- ch ng l i chúng luôn h t s c khó khăn do chúng s ng sâu trong lòng t. ây là i u r t áng lo ng i, vì cho n gi ngư i ta v n chưa tìm ra phương thu c h u hi u i u tr cho nh ng ngư i b loài nh n này c n. Còn có th li t kê nhi u ví d khác n a v nh ng câu văn không phù h p v i lô gíc c a tư duy mà chúng ta g p trên các trang báo. R i s phân lo i chúng ây ch c ch n còn nh ng i u c n b sung. Song, ch v y thôi cũng kh ng nh r ng: vi c t o ra m t s n ph m ngôn t hoàn ch nh là i u không ơn gi n. Và hơn ai h t, các nhà báo - nh ng ngư i ư c m nh danh là " nh ng viên hoa tiêu c a con tàu ngôn ng dân t c " - ph i có trách nhi m vư t qua khó khăn này. ( Bài ăng trên T p chí Ngh báo, s 3 / 2002 ) NH NG KI U L I V CHÍNH T THƯ NG G P TRÊN BÁO CHÍ Các l i v chính t trên báo chí r t a d ng và phong phú. Nhưng nhìn chung, có th chia chúng thành m t s ki u cơ b n sau ây: 1.Vi t sai các ph âm ho c nguyên âm Thư ng g p hơn c là vi c vi t sai các ph âm trong các c p ( nhóm ) ph âm u tr / ch, s / x, r / gi / d. Ch ng h n áng ra ph i vi t là " chia s " ( trong câu: " Anh y chia s cùng tôi m i ni m vui n i bu n. " ), " b sung ", " vô hình trung ", b t tr c ", " giã bi t ", " di d i ' " xa r i "... thì ngư i ta l i vi t thành " chia x ", " b xung ", " vô hình chung ", " b t ch c ", " dã bi t ", " di r i ", " xa d i ". c bi t, s nh m l n gi a các t xu t / su t và giành / dành xu t hi n v i t n s khá cao trên các báo. Th c ra vi c phân bi t các c p t này không khó. Ta s vi t là su t n u nói nm t i lư ng nh n ư c nh s phân chia m t i lư ng khác l n hơn ( năng su t, su t ăn, công su t...), và s vi t là xu t n u nói n phương hư ng i ra ngoài ( xu t kh u, xu t c nh, xu t giá...). Còn
- t " giành " ta s s d ng khi vi t v các thành t u mà ai ó t ư c nh s n l c ph n u c a b n thân ( giành huy chương vàng, giành nhi u i m t t, giành th ng l i...), nó khác h n v i t " dành" có ý nghĩa là : " Gi l i dùng v sau, riêng cho ai ho c cho vi c gì " ( dành tình thương cho con cháu, dành th i gian cho ngh ngơi, v. v. )1... V i các nguyên âm thì l i v chính t ít g p hơn. ây ó, th nh tho ng có trư ng h p vi t sai khuôn v n như " tu nh toàng " thành " tuy nh toàng ", " tr u tư ng " thành " trìu tư ng ", " tiêu chí " thành " tiu chí ", " con hươu " thành " con hiêu "... kh c ph c nh ng l i này, có th v n d ng m y m o ơn gi n: a, Khuôn v n uê ch có th ng trư c các ph âm nh và ch ( huênh hoang, hu ch hoác ), còn khuôn v n uyê ch có th ng trư c các ph âm t và n ( tuy t , tuy n ); b, Các t Hán - Vi t ch vi t v i ưu ( tr u tư ng, hưu trí, lưu l c, vĩnh c u...) ho c v i iêu ( di u hành, tiêu chí, hi u trư ng, quan liêu...) ch không vi t v i iu; c, V n ươu ch xu t hi n r t h n ch trong m y t như cái bư u, con hươu, con khư u, chai rư u, con tư u( có th thu c ngay ư c ). Theo chúng tôi, nguyên nhân quan tr ng hàng ud n n nh ng s nh m l n như trên là b i ngư i ta phát âm không chu n xác ( ch ng h n, s ư c phát âm cũng như x, tr - như ch, r- như gi và d; r i ươu ư c phát âm như iêu, iêu - như iu... tuỳ theo các khu v c dân cư ). Vì ch vi t th c ra ch là hình th c ghi l i âm thanh b ng ký t , n u nói sai thì vi t cũng r t d sai theo. V y nên, h n ch chúng, m t m t chúng ta ph i phát âm úng( l ương nhiên, ài Truy n hình Trung ương và ài Ti ng nói Vi t Nam ph i gi vai trò tiên phong trong vi c này ), m t khác, chúng ta ph i c g ng nh m t ch trong khi vi t ( n u có nghi ng nên tra c u t i n ). 2. Vi t nh m các d u thanh i u h i và ngã Các l i thu c ki u này ch y u g p trên các t báo các t nh mi n Trung và mi n Nam. Ch ng h n " k năng " ư c vi t thành " k năng ", " v n vơ " -
- thành " v n vơ ", " nghĩ " - thành " ngh ", v. v. Theo cu n " Ti ng Vi t th c hành " c a Bùi Minh Toán - Lê A - Vi t Hùng thì có hai quy t c giúp phân bi t các thanh h i và ngã như sau: - Trong các t láy âm ti ng Vi t có quy lu t b ng tr m: N u t láy g m hai ti ng ( ch ) thì c hai ti ng ho c u là b ng ho c u là tr m: không có ti ng b ng láy v i ti ng tr m và ngư c l i. H b ng g m các thanh : không, h i, s c: h tr m g m các thanh: huy n, n ng, ngã. Do v y, khi g p m t ti ng mà ta không bi t là ph i vi t v i thanh h i hay thanh ngã, ta hãy t o ra m t t láy: n u ti ng ó láy v i ti ng b ng ta có thanh h i, ngư c l i, n u láy v i ti ng tr m, ta có thanh ngã. Ch ng h n: trong "v n vơ" thì vơ thu c h b ng ( thanh không ) nên v n ph i mang d u h i cùng h ; còn trong " nghĩ ng i " thì ng i thu c h tr m nên nghĩ ph i mang d u ngã cùng h . ( S ngo i l c a quy t c này r t ít: ngoan ngoãn, v n v n, khe kh , se s , trơ tr n, lam lũ ). - i v i các t Hán - Vi t ( trong trư ng h p còn phân vân không bi t vi t v i thanh h i hay ngã ), n u chúng ư c b t u b ng m t trong các ph âm: M, N, NH, V, L, D, NG ( mình nên nh vi t là d u ngã ) thì ánh d u ngã: m n c m, n l c, nhã nh n, vi n th , l , dũng mãnh, ngôn ng , v. v. Còn v i nh ng t ư cb t u b ng các ph âm khác, ho c không có ph âm u, thì ánh d u h i. ( Quy t c này có ch ng hai mươi ngo i l như sau: K năng, bãi khoá, bĩ c c, ph u thu t, linh c u, t ng ti n, th c ti n, ho ti n, ti u tr , u trĩ, huy n tư ng, tích tr ,, h tr , h n chi n, hãm tài, phóng ãng, cùng qu n, thư xã, h u d ng, h u phái, trì hoãn, công qu , cư ng o t, tu n n n, k n , thi sĩ... )2. 3. ánh sai v trí d u thanh i u ây là d ng l i ph bi n nhi u báo trong c nư c. Ch ng h n, áng ra ph i vi t là hoà, thu ( d u thanh i u ph i ánh vào a và y là các nguyên âm
- chính ) thì không ít ngư i l i vi t thành hòa, th y ( t c d u thanh i u ư c ánh vào các âm m o và u ). Th m chí, ây ó còn có trư ng h p vi t quí thành qúi, gi thành g a... Có m t s ý ki n t ra xem nh ki u l i này vì cho r ng chúng ch ng nh hư ng gì n ý nghĩa c a t , n vi c ti p nh n c a ngư i c. Nhưng theo chúng tôi thì cách nghĩ như v y là chưa tho áng. Chúng ta ang trong quá trình chu n hoá ngôn ng , t c là ang hư ng t i cái úng. Mà cái úng thì ch có m t cho nên vi c ánh d u thanh i u m t cách t do như hi n nay ang t o nên s thi u nh t quán v chính t , gây khó khăn cho vi c h c t p, nghiên c u và làm nh hư ng t i giá tr th m m chung c a ch vi t ti ng Vi t. Chúng tôi xu t m t s quy t c nh có th giúp ánh úng v trí d u thanh i u như sau: 1, N u trong âm ti t ch có m t ký hi u ghi nguyên âm thì ương nhiên d u thanh i u ph i ư c ánh vào trên ho c dư i ký hi u ghi nguyên âm ó, ví d : b , m , h c hành, th ng th n... 2, N u trong âm ti t có t hai ký hi u ghi nguyên âm tr lên thì s x y ra các tình hu ng sau: - Trong âm ti t có ký hi u ghi nguyên âm u. Khi ó u ch mang d u thanh i u khi ng trư c các ký hi u ghi nguyên âm i và a ( núi, mùi, lúa, l a...), còn trong các trư ng h p khác nó không mang d u thanh i u ( thu , tuỳ, khu u tay...). ây c n lưu ý là trong các âm ti t như quà, quí, m c dù ng trư c a và i nhưng ký hi u ghi nguyên âm u v n không th mang d u thanh i u vì nó ch là b ph n c a ph âm q ( xét theo s th hi n v m t ch vi t ); - Trong âm ti t có ký hi u ghi nguyên âm o. Khi ó o ch mang d u thanh i u khi ng trư c ký hi u ghi nguyên âm i ( h i, nói, g i...), còn trong các trư ng h p khác o không mang d u thanh i u ( hoà, hoè, xoá...);
- - i v i các tình hu ng còn l i ( trong âm ti t không có o mà cũng ch ng có u ), d u thanh i u bao gi cũng ư c ánh vào ký hi u ghi nguyên âm n m sát cu i, t c là ng sau nó còn m t ký hi u ghi nguyên âm hay m t ký hi u ghi ph âm, ví d : trư ng, cu n, cư i, mi ng, v. v.3 4. Vi t hoa không úng quy cách Hi n nay, trong giao ti p, chúng ta c n v n d ng m t s quy t c vi t hoa cơ b n ã ư c th a nh n và ang có tính ph c p r ng rãi trong xã h i như sau: a, Vi t hoa tên ngư i i v i tên ngư i Vi t Nam, ch cái u c a t t c các âm ti t u ư c vi t hoa, ví d : Lê L i, Nguy n Hu , Ngô T t t , Xuân Di u... i v i tên ngư i nư c ngoài, ch c n vi t hoa ch cái u m ib ph n c a tên, ví d : Vladimir Putin, Bill Clinton, Victor Hugo... Riêng tên ngư i nư c ngoài ư c phiên âm qua âm Hán - Vi t thì vi t hoa như v i tên ngư i Vi t nam, ví d : Tư Mã Thiên, Ph , Gia Cát Lư ng, Bá a L c, Thành Cát Tư Hãn... b, Vi t hoa tên a lý Tên a lý ư c vi t hoa gi ng như tên ngư i, ví d : Tên a lý Vi t Nam : Trư ng Sơn, C u Long, Hà N i, Vi t B c, Ba ình... Tên a lý nư c ngoài: Paris, Berlin, Washington, Moskva... Tên a lý nư c ngoài ư c phiên qua âm Hán- Vi t: Nh t B n, ài B c, Tây Ban Nha, Ba Lan... c, Vi t hoa tên các cơ quan, t ch c chính tr -xã h i V i tên các cơ quan, oàn th , các t ch c chính tr -xã h i..., chúng ta vi t hoa ch cái u c a âm ti t u tiên và các ch cái u c a các âm ti t u trong các t nêu lên tính ch t riêng bi t c a tên, ví d : B Giáo d c và
- ào t o, Trư ng i h c Sư ph m Hà N i, U ban Trung ương M t tr n T qu c Vi t Nam, S K ho ch và u tư... d, Vi t hoa tu t Vi t hoa tu t là bi n pháp dùng ch hoa riêng hoá các t ng chung nh m th hi n màu s c bi u c m trong văn b n. Nó thư ng mang md u n sáng t o riêng c a ngư i vi t, nh t là trong các văn b n ngh thu t. Tuy nhiên, i v i m t s trư ng h p sau ây, vi c vi t hoa tu t ang có xu th tr thành chu n m c chung: - Th nh t, là nh ng t ng liên quan n các i tư ng, s ki n là ni m t hào c a t nư c, c a dân t c, ví d : Ngư i ( ch Bác H ), Cách m ng Tháng Tám, Chi n th ng i n Biên Ph , i th ng Mùa Xuân năm 1975... - Th hai, là tên các ch c v cao c p c a ng, Nhà nư c, như: T ng Bí thư, Ch t ch Nư c, Ch t ch Qu c h i, Th tư ng Chính ph ... - Th ba, là các danh hi u cao quý, như: Nhà giáo Nhân dân, Ngh s Ưu tú, Anh hùng Lao ng, Bà m Vi t Nam Anh hùng... - Th tư là các gi i thư ng cao quý, như: Huy chương Kháng chi n, Gi i thư ng H Chí Minh, Huân chương Sao Vàng, Huân chương cl p h ng Nh t... Trên báo chí, l i v vi t hoa ph n l n t p trung các trư ng h p vi t tên cơ quan, oàn th , t ch c chính tr -xã h i, ví d : S Văn hoá thông tin ( phương án úng là S Văn hoá-Thông tin ), H i nhà báo ( ph i vi t là H i Nhà báo ), C ng hoà xã h i ch nghĩa Vi t Nam ( ít nh t ph i vi t hoa thêm ch " xã " thành: C ng hoà Xã h i ch nghĩa Vi t Nam ), U ban Dân s và K ho ch hoá Gia ình ( âm ti t " gia " trong t " gia ình " không c n vi t hoa vì t này ch là thành t ph b nghĩa cho t " k ho ch hoá " mà thôi )... i u này có th liên quan t i s ph c t p c a quy t c hư ng d n vi c vi t
- hoa trong các trư ng h p ó: âu ph i ai cũng có kh năng nh n bi t ư c các âm ti t bi u th tính ch t riêng bi t c a tên. Còn v i vi c vi t hoa tu t , l i ít g p hơn( có l là do các tình hu ng c n vi t hoa tu t không xu t hi n nhi u trong giao ti p ). Th ng ho c có ngư i vi t Ch t ch nư c ( úng ra là Ch t ch Nư c ), M Vi t Nam anh hùng ( c n vi t là M Vi t Nam Anh hùng )...Riêng trong vi c vi t tên riêng ngư i và tên riêng a lý, h u như không ai m c l i ( b i các quy t c hư ng d n quá rõ ràng và ơn gi n ). Trên ây là m t s ki u l i v chính t thư ng g p trong báo chí. Nh ng ki u l i này, trong nhi u trư ng h p, có kh năng làm phương h i áng k n di n m o c a tác ph m, gây n tư ng x u i v i ngư i c, và do v y, làm gi m sút hi u qu ti p nh n c a h . Vì th , r t hy v ng r ng chúng s ư c các nhà báo quan tâm úng m c.
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học