Xem mẫu
- NHẬP MÔN BÁO TRỰC TUYẾN
Trình bày: ThS. PHAN VĂN TÚ
BÀI 1: TỔNG QUAN BÁO TRỰC TUYẾN
I. Một số vấn đề lý luận
1. Khái lýợc về internet và truyền thông trực tuyến:
1.1. Internet
Sự ra đời của một loại hình báo chí gắn liền với những phát minh công nghệ
- Phát minh ra máy in của Gutenberg vào thế kỷ XV đánh dấu sự phát triển của báo in;
- Phát minh ra máy điện báo và dịch vụ tin tức qua đýờng dây thép;
- Nhiếp ảnh ra đời cuối thế kỷ 19;
- Radio ra đời đầu thế kỷ 20;
- Truyền hình ra đời vào những năm 1930; phát triển mạnh từ những năm 1970;
- Internet ra đời vào cuối thế kỷ 20 trở thành nền tảng cho một hình thức truyền thông
mới: báo trực tuyến;
Một số điểm mốc trong quá trình ra đời của internet
- Năm 1957, tổng thống Eisenhower (Mỹ) thành lập Cơ quan các dự án nghiên cứu cao
cấp (Advanced Research Projects Agency/ARPA);
- Năm 1969, ARPANET ra đời ;
- Năm 1972, APRANET lần đầu tiên ra mắt công chúng và đổi tên thành DARPA -
Cuối năm 1980, Internet ra đời từ sự tổng hợp từ các mạng ARPANET, NSFNET,
USENET, BITNET, Compuserve , American Online
Internet là gì?
Internet là mạng thông tin diện rộng bao trùm toàn cầu, hình thành trên cơ sở kết nối
các máy tính điện tử, cho phép liên kết con người lại bằng thông tin và kết nối nguồn
tri thức đã tích luỹ được của toàn nhân loại trong một mạng lưu thông thống nhất. Quy
mô, phạm vi ảnh hưởng của thông tin trên mạng Internet rộng lớn hơn nhiều so với
các phương tiện thông tin thông thường khác. Với Internet, mọi người có khả năng và
điều kiện rất thuận lợi trong việc tiếp cận trực tiếp với các nguồn thông tin trên thế
giới
1.2. Internet một thực thể truyền thông mới:
- Truyền thông và truyền thông đại chúng
- Mô thức truyền thông internet
- Truyền thông liên cá nhân
- Truyền thông tập thể
- Truyền thông đại chúng
2. Khái niệm báo trực tuyến
Hiểu một cách chung nhất, báo trực tuyến là loại hình báo chí phát hành trên mạng
Internet, sử dụng công nghệ world wide web, với ngôn ngữ HTML, dành cho công
chúng sử dụng Internet.
3. Về tên gọi loại hình báo chí phát hành trên mạng Internet ở Việt Nam:
- Báo điện tử
1
- - Báo online
- Báo mạng
- Báo mạng điện tử
- Báo trực tuyến
Xác định một số tiêu chí nhận diện báo trực tuyến:
- Chủ thể của nội dung thông tin phải là các tổ chức được phép hoạt động như một cơ
quan báo chí theo Luật báo chí hiện hành.
- Báo trực tuyến phải có sự độc lập tương đối trên mạng Internet so với bản báo in,
hoặc chương trình phát thanh – truyền hình của cùng cơ quan chủ quản, hoặc phải có
ranh giới giữa thông tin của báo trực tuyến với thông tin của trang web mà nó cùng
chung tên miền.
- Nội dung thông tin phải được truyền bá tới đông đảo công chúng sử dụng Internet,
nghĩa là bất kỳ ai sử dụng mạng Internet đều có thể truy cập.
- Nội dung thông tin phải được cập nhật liên tục
II. Đặc trưng loại hình
1. Cập nhật phi định kỳ:
2. Đặc trưng trình bày:
+ Đặc thù màn hình và liên kết
+ Phần mềm xuất bản và kết cấu nhiều lớp
+ Tính chất phi tuyến tính và liên văn bản
+ Bài báo mở
+ Không bị giới hạn về số lượng chữ viết, hình ảnh và số lượng “trang” báo
+ Vấn đề “bài toán trang nhất”
3. Tích hợp multi media
4. Lưu trữ và tìm kiếm thông tin
5. Phát hành đơn giản và rộng khắp
6. Tính tương tác
Tính tương tác là khả năng cho phép công chúng truyền thông cùng tham dự vào nội
dung thông tin của báo như phản hồi tin tức, liên hệ với chuyên gia, với những độc gi ả
khác hay với chính những người làm báo
Phân loại:
- Tương tác giữa công chúng với tòa soạn;
Tương tác giữa công chúng với nguồn tư liệu của tờ báo;
Tương tác giữa công chúng với nhà báo;
Tương tác giữa công chúng với nhân vật của bài báo;
Tương tác giữa những công chúng với nhau;
7. Chi phí sản xuất thấp
8. Cá nhân hóa thông tin
Đặc trưng cá nhân hóa thông tin của báo trực tuyến có thể hiểu là nhóm khả năng đặc
biệt của loại hình báo chí này trong việc cho phép người sử dụng có thể tự do lựa
chọn thông tin mình cần, vào đúng lúc mình cần (tiếp nhận thông tin không đồng bộ),
theo cách thức mình mong muốn (khả năng tự trình bày)…
9. Hạn chế:
- Độ tin cậy của thông tin;
- Những hạn chế về mặt kỹ thuật (máy móc, cơ sở hạ tầng Internet, điện…);
- Những hạn chế do trình độ, thói quen, tâm lý của bạn đọc;
2
- - Vấn đề quản lý/sắp xếp trang, mục;
- Nguồn thu;
III. Báo trực tuyến trên thế giới
1. Quá trình hình thành và phát triển
+ Đến nay các nhà nghiên cứu vẫn chưa thống nhất nhau về mốc xác định báo trực
tuyến trên thế giới ra đời ở đâu, ngày nào
+ Nhà nghiên cứu Lancester cho rằng mô hình một tờ báo trực tuyến đã được nghĩ đến
từ năm 1973. Nhưng khi tờ báo khảo cứu về lĩnh vực tinh thần xuất bản trên mạng
năm 1979 ra đời thì đó là tờ báo trực tuyến đầu tiên.
+ Những “tờ” báo trực tuyến trên thế giới đầu tiên được biết đến trong giai đoạn 1990
– 1995 như Post modern Culture; Electronic journal of Communication; Journal of the
International Academy of hospitality Research; LIBRES: Library and Information
Science Research Electric Journal;…
+ Năm 1995, một loạt các tờ báo lớn của Mỹ đã xây dựng website của mình trên mạng
như: Los Angeles Times, USA Today, New York Times… Cũng năm này, nhiều tờ báo
khác ở Châu Á cũng xuất hiện trên mạng internet như China Daily, Utusan (Malaysia),
Kompas (Indonesia)
Asahi Simbun (Nhật Bản)…
+ Một số mốc trong tiến trình phát triển: Năm 1992, báo trực tuyến tiến thêm một
bước mới về hình thức (tích hợp multi media); Năm 1994, web phát triển rộng khắp,
báo trực tuyến nở rộ, những nghiên cứu về báo trực tuyến bắt đầu; Năm 1997, đã có
giáo trình giảng dạy về báo trực tuyến tại các trường báo chí ở Mỹ…
2. Báo trực tuyến trên thế giới hiện nay:
+ Các cơ quan báo chí trên thế giới hiện nay đều có báo trực tuyến với nhiều hình thức
thông tin trực tuyến phong phú
+ Đội ngũ nhà báo trên thế giới hiện nay đầu có tư duy làm báo trực tuyến, tư duy đa
phương tiện
+ Mô hình tòa soạn các cơ quan báo chí hiện nay mang tính tích hợp cao
+ Hướng đến việc đưa thông tin trực tuyến qua các thiết bị di động
+ Quảng cáo online đang dần chiếm ưu thế, các dịch vụ giá trị gia tăng cũng phát triển
IV. Báo trực tuyến ở Việt Nam
1. Quá trình hình thành và phát triển Internet ở Việt Nam
+ Ngày 5/3/1997, Việt Nam thành lập Ban điều phối quốc gia mạng internet. Ngày
19/11/1997, Việt Nam chính thức hòa mạng Internet quốc tế.
+ Internet đã và đang làm nên nhiều thay trong các mặt đời sống ở Việt Nam. Và tiến
trình phát triển Internet Việt Nam đã kéo theo sự ra đời của một thực thể truyền thông
mới với sự phát triển nhanh chưa từng thấy: báo trực tuyến.
3
- + Các chỉ số thống kê hơn 10 năm qua cho thấy sự phát triển cực nhanh của hạ tầng
kỹ thuật internet và số lượng người sử dụng internet ở Việt Nam cũng như việc ứng
dụng internet trong các lĩnh vực đời sống.
2. Sự ra đời báo trực tuyến, bước phát triển của hệ thống báo chí Việt Nam
đương đại:
+ một tháng sau thời điểm Việt Nam kết nối Internet quốc tế, tờ báo đầu tiên của Việt
Nam đã xuất hiện trên mạng thông tin toàn cầu: tạp chí Quê hương, tạp chí của Uỷ
ban về người Việt Nam ở nước ngoài.
+ Giai đoạn 1997 – 2002 được xem là thời kỳ “tập dượt” của làng báo trực tuyến Việt
Nam
+ Từ 2002 đến nay được xem là giai đoạn phát triển cực thịnh của báo trực tuyến Việt
Nam;
3. Một số báo tiêu biểu:
4. Một số đặc điểm trong tiến trình phát triển:
4.1. Phát triển gắn liền với thành tựu khoa học - công nghệ:
- Công nghệ đã góp phần thay đổi phương thức làm báo
- Hạ tầng viễn thông tác động tới việc phát triển
- Các thiết bị công nghệ phát triển cũng góp phần tác động tới việc phát triển báo trực
tuyến
- Đây là đặc điểm có tính quy luật trong tiến trình phát triển của báo chí trực tuyến
trên toàn thế giới
4.2. Phát triển từ những cơ quan báo chí truyền thống
- Tận dụng nguồn các nguồn lực
- Hạn chế: thói quen, tư duy làm báo
4.3. Phát triển song hành cùng với sự thu hút ngày càng nhiều công chúng trẻ và
người Việt Nam ở nước ngoài
- Công chúng báo trực tuyến là công chúng trẻ
- Thế mạnh báo trực tuyến trong tuyên truyền đường lối chính sách đối ngoại, trong
thông tin đối ngoại
4.4. Phát triển song hành với trình độ của báo chí trực tuyến thế giới
- Công chúng Báo trực tuyến Việt Nam có khả năng sánh vai với làng báo chí trực
tuyến toàn cầu
- Báo trực tuyến Việt Nam là bước phát triển lớn của báo chí Việt Nam đương đại
BÀI 2: TỔ CHỨC TÒA SOẠN VÀ QUY TRÌNH SẢN XUẤT
I. Mô hình tòa soạn
+ Không có mô hình chung cho tất cả các toà soạn báo trực tuyến
+ Đa phần các toà soạn báo trực tuyến có biên chế gọn nhẹ, chuyên môn hoá cao
+ Xu thế trên thế giới hiện nay: tòa soạn tích hợp
4
- + Bộ máy nội dung của tòa soạn báo trực tuyến thường gồm (1) Bộ phận nội dung với
hệ thống các ban chuyên mục (chuyền đề) - đội ngũ sản xuất (gồm các biên tập viên,
thư ký tòa soạn); (2) bộ phận kỹ thuật và (3) đội ngũ quản lý bao gồm Tổng TKTS,
Tổng Biên tập
TỔNG/PHÓ TỔNG BIÊN TẬP
TỔNG/PHÓ TỔNG THÝ KÝ TÒA SOẠN
CÁC THÝ KÝ TÒA SOẠN
CÁC TRÝỞNG BAN/TRANG
ĐỘI NGŨ PHÓNG VIÊN
Phó Tổng thư ký tòa
soạn
Phòng Chương trình Phòng Nội dung Phòng Kỹ thuật
Biên tập viên chương Biên tập viên Kỹ thuật Họa sĩ
trình (nghiên cứu, phát phụ trách chuyên mục viên công thiết kế,
triển các chương trình
nghệ thông trình bày
cho báo trực tuyến)
tin
Phóng viên
Cộng tác viên
5
- Tổng Biên tập
Phó Tổng Trợ lý Tổng Phụ trách kỹ Trưởng phòng
Thư ký Toà biên tập thuật hành chính
soạn
Các Trưởng ban
(Kinh tế, Chính trị, Xã hội, Quốc tế, Giải trí Văn hoá, Thể thao,
Net Mode, CNTT, Thư Hà Nội, Bạn đọc, Tiếng Anh, Ảnh)
Thư ký xuất bản
Phóng viên
Biên tập viên
II. Chức danh và quy trình sản xuất
+ Tổng biên tập là người đề ra định hướng tổ chức nội dung, người kiểm soát nội
dung cao nhất. Nhưng trong quy trình sản xuất, thông thường, TBT chỉ duyệt những
tin, bài nhạy cảm về chính trị hoặc những tin, bài do TKTS xin ý kiến duyệt)
+ Tổng thư ký tòa soạn hoặc Thư ký tòa soạn (kiểm soát nội dung ở mức sau TBT,
có quyền đưa lên hoặc không đưa lên hầu hết tin, bài lên báo)
+ Trưởng ban/Trưởng trang (trực tiếp kiểm soát phóng viên và BTV, PV và đưa tin,
bài lên để TKTS thông qua
+ BTV (biên tập tin, bài phóng viên cùng Trưởng ban/Trưởng trang trực tiếp giám sát,
điều chỉnh quá trình thực hiện tin, bài của PV) – PV (thực hiện tin, bài, chịu sự động,
giám sát trực tiếp của Trưởng Ban/Trưởng trang)
+ Các chức danh chính trong một tòa soạn báo trực tuyến:
- Cấp quản lý: Tổng biên tập, Phó Tổng biên tập, Phó Tổng Thư ký toà soạn, Trưởng
ban;
- Bộ phận nội dung: Trưởng ban, Biên tập viên, phóng viên viết, phóng viên ảnh, nhân
viên nhập liệu, cộng tác viên;
- Bộ phận kỹ thuật – trình bày: chuyên viên kỹ thuật mạng, hoạ sỹ trình bày;
+ Thông thường, vào đầu giờ sáng hoặc buổi chiều, PV đề xuất hoặc tiếp nhận đề tài
từ Trưởng ban/Trưởng trang – Trao đổi những vẫn đề liên quan đề đề tài và quá trình
6
- triển khai với Trưởng ban/Trưởng trang – Lấy thông tin thực tế - Viết tin/bài hoàn
chỉnh – Chuyển tin, bài lên BTV.
+ Tuy nhiên, khi có tin nóng trong ngày, PV có thể chuyển tin thô về BTV/Trưởng
trang/TKTS để những người này tổ chức tin, bài, cập nhật lên mạng.
+ BTV thường là người có kinh nghiệm làm báo, có khả năng xử lý thông tin nhanh
nhạy, nắm vững thông tin trong chuyên mục mình phụ trách, có các kỹ năng cần thiết
để xử lý tin, bài , âm thanh, hình ảnh…
+ BTV còn có nhiệm vụ đảm bảo cho chuyên mục mình phụ trách luôn được cập
nhật, có các tin, bài chất lượng, không vi phạm các quy định, đề xuất những hướng
khai thác thông tin, cách trình bày tin, bài mới để phục vụ công chúng, đề xuất giao
lưu/ phỏng vấn trực tuyến…
+ BTV có thể tự viết bài, dịch bài hoặc tổng hợp thông tin từ báo bạn.
+ Nhận bài của phóng viên/nhân viên nhập liệu gửi lên, kiểm tra thông tin, biên tập và
xuất bản lên mạng.
+ Những trường hợp “nhạy cảm”, biên tập viên chuyển bài cho cấp cao hơn xử lý.
Biên tập viên có quyền đăng tin, bài trực tiếp lên báo và chịu trách nhiệm sau khi đã ấn
phím cho xuất bản.
+ Phóng viên có vai trò tạo ra bản sắc riêng cho nội dung trang báo trực tuyến;
Đặc điểm: Phóng viên báo trực tuyến phải làm việc dưới áp lực deadline mạnh hơn
trong các cơ quan truyền thông khác.
Công việc: sẵn sàng có mặt tại hiện trường, thông tin về toà soạn theo cách nhanh
nhất, có nhiều nguồn tin, viết tin – bài, chụp ảnh, ghi hình…
+ Cộng tác viên đóng vai trò rất quan trọng trong việc cung cấp thông tin/ đóng góp
nội dung tin tức cho tờ báo; (TTO nhận trung bình 200 email/ngày)
Họ có thể là các chuyên gia trong các lĩnh vực, bạn đọc trong nước và ngoài nước, sinh
viên báo chí; phóng viên của những tờ báo khác…
Tờ báo có mạnh hay không/có những tin tức độc đáo, thú vị hay không là nhờ đội ngũ
cộng tác viên
+ Nhân viên nhập liệu: Chuyển bài từ báo in lên báo trực tuyến, thu thập thông tin từ
các mạng khác, viết, dịch bài và chuyển bài cho biên tập viên. Nhân viên nhập liệu của
TTO có vai trò như phóng viên cho tờ báo trực tuyến, nhưng khác ở chỗ chủ yếu khai
thác thông tin trên mạng. Nhân viên nhập liệu của TTO gồm phóng viên từ ban khác
chuyển sang, cử nhân báo chí, sinh viên các ngành xã hội (sinh viên có thể làm bán thời
gian vào buổi tối).
+ Nhân viên kỹ thuật: Phụ trách các vấn đề liên quan đến máy tính, web, các vấn đề
kỹ thuật của tờ báo,… Ngoài ra nhân viên kỹ thuật cũng có thể viết tin, bài cho báo
trực tuyến nếu yêu thích và có thời gian.
+ Họa sĩ trình bày: Thiết kế, chọn lựa màu sắc, font chữ, sắp xếp giao diện trang
chính và các chuyên trang… để đạt hiệu quả thẩm mỹ, thu hút người đọc và tạo điều
kiện cho người đọc tiếp thu thông tin tốt nhất
+ Về quy trình: Tuỳ thuộc kiểu toà soạn; Có những đặc điểm chung:
- Đi từ dưới lên;
- Nhiều tầng duyệt bài -> hạn chế các lỗi chính tả, kiểm tra độ chính xác thông tin;
- Người “ấn nút” cho xuất bản sẽ là người chịu trách nhiệm về tin/bài;
7
- + Các toà soạn báo trực tuyến hiện nay đều sử dụng phần mềm toà soạn điện tử cho
công việc viết tin, bài, chuyển bài, biên tập, xử lý hình ảnh, âm thanh, xuất bản bài,
chỉnh sửa sau khi đã xuất bản…
+ Mỗi người sử dụng được cung cấp 1 tài khoản (account);
Cho phép người dùng viết bài, gửi bài, biên tập bài gửi đến cho mình, gửi tiếp cho cấp
trên hoặc gửi trả lại cấp dưới;
Các biên tập viên luôn có danh sách đầy đủ những bài đang chờ biên tập. Phóng viên
có thể biết tình trạng bài viết của mình (đã được đăng hay chưa, ai đang biên tập);
+ Toà soạn điện tử nhằm mục đích đáp ứng mục tiêu tin học hoá, hiện đại hoá quá
trình làm báo, tiết kiệm thời gian, chi phí và nâng cao chất lượng phục vụ bạn đọc.
VIẾT VÀ BIÊN TẬP BÁO TRỰC TUYẾN
I. Tổ chức “trang” báo trực tuyến
1. Giao diện:
+ Giao diện (Interface) là hình thức tồn tại của tờ báo, là cách thức truyền tải thông tin
đến độc giả, là cầu nối hai chiều giữa tòa soạn và độc giả, là một không gian thông tin
không hề bị giới hạn;
+ Trình bày giao diện;
+ Tổ chức chuyên mục;
+ Nguyên tắc chung (báo trực tuyến trên thế giới): TRÌNH BÀY RÕ RÀNG – DỄ
ĐỌC
2. Multimedia: (slideshows, thư viện ảnh, video, audio, bản đồ)
3. Blog của nhà báo
4. RSS feeds
RSS viết tắt từ Really Simple Syndication hoặc Rich Site Summary là một tiêu chuẩn
định dạng tài liệu dựa trên XML (eXtensible Markup Language) nhằm giúp người sử
dụng dễ dàng cập nhật và tra cứu thông tin một cách nhanh chóng và thuận tiện nhất
bằng cách tóm lược thông tin vào trong một đoạn dữ liệu ngắn gọn, hợp chuẩn.
II. Tổ chức tác phẩm báo chí trực tuyến
+ Đề tài
+ Tổ chức thực hiện
+ Các thành tố liên quan trong tác phẩm (text, hình ảnh tĩnh, video, audio, soundslides,
…)
+ Đề tài ở đâu?
- Từ thực tiễn cuộc sống
- Từ tài liệu (các kết quả nghiên cứu, sách, báo, tài liệu lưu trữ, quảng cáo, Internet,
thông cáo báo chí…)
- Từ trò chuyện, các câu chuyện phiếm, tin đồn,…
+ Tổ chức thực hiện thế nào?
- Tư duy đa phương tiện
- Ý tưởng thực hiện
Phân công công việc
- Thu thập tư liệu
- Xử lý tư liệu/thông tin
8
- Phân lớp thông tin:
Tựa, tít (headline)
LỚP 1
Lời dẫn (lead, chapeau)
LỚP 2 Hình ảnh
Nội dung
Box
Biểu đồ
- Những bài viết có
liên quan (link)
LỚP 3 - Các trích đoạn âm
thanh, hình ảnh (clip)
9
- Đặc trưng loại hình và kỹ năng viết, biên tập văn bản đối với báo trực tuyến
+ Trang chủ và bài toán giao diện – biên tập
+ Thói quen “đọc” báo trực tuyến
+ Các tiêu chí đánh giá hiệu quả thông tin
+ Ẩn dụ “câu cá”
+ Nguyên tắc “con bò và nắm cỏ”
IV. Viết lời dẫn (lead, chapeau)
+ Viết lời dẫn là “đội mũ” cho bài báo nhưng không được che khuất nó. Nó phải gợi,
kích thích sự tò mò của công chúng truyền thông
+ Lời dẫn giúp cho việc hoàn thiện cái tít bằng cách nói rõ hơn chủ đề của tác phẩm
báo chí và góc tiếp cận: công chúng hình dung bài báo sẽ nói gì...
+ Lời dẫn gợi cho công chúng cảm giác thông tin liên quan đến họ, kích thích sự tò mò
tìm đọc (có tính chất giải thích ý đồ)
+ Lời dẫn là nơi cho thấy sự sáng tạo của nghề báo. Thậm chí có người nói, nhà báo
giỏi hay không thể hiện ở trình độ viết lời dẫn.
IV.1: Nội dung lời dẫn có gì?
+ Nội dung lời dẫn thường thể hiện phần TINH TÚY nhất của tác phẩm. Nội dung
lời dẫn trả lời cho câu hỏi: CÂU CHUYỆN/VẤN ĐỀ CHÍNH Ở ĐÂY LÀ GÌ? CÂU
CHUYỆN/VẤN ĐỀ CHÍNH Ở ĐÂY NÓI VỀ CÁI GÌ?
10
- + Có nhiều cách phân loại lời dẫn. Nhưng trong báo online, nhìn chung, lời dẫn có 2
loại cơ bản:
1. Loại có tính thông tấn: giản dị, trung tính, nghiêm túc…
2. Loại có tính phóng sự, có màu sắc văn nghệ: khơi gợi, nêu lên mâu thuẫn, kích thích
sự khám phá của công chúng truyền thông…
IV.3. Cách viết lời dẫn
+ Độ dài của lời dẫn trên báo trực tuyến thế nào là hợp lý?
+ Không có quy ước nào chung cho độ dài của lời dẫn. Với tin, các nhà chuyên môn
khuyến cáo lời dẫn dài tối đa 25 – 30 chữ. Với các thể loại khác, bình quân chừng 50
chữ. Một số phần mềm xuất bản chỉ cho phép viết lời dẫn tối đa 50 chữ.+ Lời dẫn
cho báo trực tuyến tốt nhất không nên quá ba câu đơn. Lời dẫn xuất sắc có khi chỉ là
một câu.
+ Lời dẫn cần được viết bằng ngôn ngữ dễ hiểu (không lạm dụng các hình thức viết
quá văn hoa, đánh đố)
+ Viết lời dẫn cho tin và các dạng bài tường thuật
- Về nội dung, hãy đặt câu hỏi “câu chuyện chính ở đây là gì?”, “những thông tin nào
trong tin bài là quan trọng?”. Khai thác các nội dung này để viết lời dẫn.
- Lời dẫn trong tin thường cung cấp các câu trả lời về những yếu tố thông tin chưa có
hoặc chưa rõ trong tít (như thời gian, không gian, đối tượng, nguyên nhân, mức độ…)
- Lời dẫn trong tin thực chất là câu mào đầu của tin. Vì thế, phải cố gắng biểu đạt
một ý, thông thường trong một câu ngắn (khoảng 25 – 30 chữ), có cấu trúc ngữ pháp
đơn giản.
+ Với thể loại phỏng vấn, lời dẫn nêu ra hoàn cảnh phỏng vấn, nhân vật được phỏng
vấn, vấn đề người đó đề cập…
+ Lời dẫn có thể sử dụng đoạn trích những phát biểu từ trong bài. Tất nhiên, đó phải
là những phát biểu có giá trị/hàm lượng thông tin cao hoặc phục vụ tốt cho chủ đề
của tác phẩm báo chí
+ Nếu tít dùng một phát biểu, lời dẫn có thể nêu rõ hoàn cảnh phát biểu, nhân vật
phát biểu và vấn đề tác phẩm sẽ đề cập
Cao ốc chui vào lòng đất
Đất mặt khu trung tâm TP.HCM ngày càng đắt đỏ, nhiều nhà đầu tư tìm cách “chui”
xuống đất làm trung tâm thương mại, bãi đậu xe ngầm... để tận dụng vị thế “đất
vàng”. Các cao ốc đua nhau... xuống đất.
Du khách nước ngoài bị bắt làm con tin tại Philippines Tình huống xảy ra không khác
gì một bộ phim Hollywood. Sáng nay 23-8, một cựu cảnh sát Philippines cầm súng máy
đã chiếm giữ một xe buýt tại thủ đô Manila, và giữ gần 30 hành khách làm con tin.
Thôi việc thầy giáo phạt học sinh nhập viện
Sáng 3/11, Hội đồng kỷ luật trường THPT Lê Quý Đôn (TP HCM) đã họp, xử lý buộc
thôi việc đối với thầy Võ Hải Bình về hành vi phạt học sinh sai quy chế.
11
- Áo trắng và cuộc chia ly màu đỏ
Chín đội bóng tham dự ở hai bảng đấu của môn bóng đá nam tại SEA Games lần này
sử dụng từ 2 đến 3 bộ trang phục khác nhau, riêng U23 VN chỉ mặc độc một màu
trắng ở 4 trận vòng bảng
II. Tổ chức tác phẩm báo chí trực tuyến
Phân lớp thông tin:
12
- Tựa, tít
LỚP 1 (headline)
Lời dẫn (lead,
chapeau)
LỚP 2 Hình
ảnh
Nộ i
dung
Box
- Nhữngđồ
Biểu bài
LỚP 3 viết có liên
quan (link)
- Các trích
đoạn âm
thanh, hình
ảnh (clip)
13
- + Cách viết:
Kết cấu:
- Hình tháp ngược;
- Hình chữ T;
Theo tuyến thời gian
Kịch tính
Xếp chồng (tin của các hãng thông tấn);
- Nhiều cửa;
Tổ chức nhiều cửa:
- Chính văn (chia thành nhiều phần, sử dụng tít phụ);
- Box;
- Sơ đồ, bản đồ, biểu đồ,…;
- Hình ảnh;
- Audio & video;
- Phần dành cho độc giả;
…
Chính văn (nội dung bài) nên có những yếu tố sau:
+ Trích dẫn;
+ Nguồn tin;
+ Giải thích;
+ Phân tích;
+ Thông tin bối cảnh;
+ So sánh;
Độ dài: Tối đa 800 chữ
- Độc giả “lướt mắt” nhiều hơn là đọc (Jacob Nielsen);
- Không nói lòng vòng mà đi thẳng vào nội dung chính;
- Không nên để độc giả phải lăn chuột hoặc click sang trang thứ hai;- Nên có các tiểu
đề/nội đề chứa đựng thông tin (điểm nghỉ cho mắt, độc giả dễ tiếp nhận thông tin
hơn);
- Nêu rõ nguồn tin;
Tiết kiệm thời gian của người đọc:
- “Hãy thứ lỗi cho tôi về lá thư dài này, tôi không có thời gian để viết ngắn hơn”
(Blaise Pascal)- Công chúng sẽ cảm ơn những người viết không làm họ mất thời giờ.
Ngôn ngữ đơn giản, trực tiếp sẽ hiệu quả hơn là những câu chữ khoe khoang trình độ
văn học.
Phân đoạn:
- Mỗi đoạn 1 ý;
- Đoạn có độ dài vừa phải (3-4 hàng);
- Sử dụng phương pháp liệt kê hoặc gom thông tin thành từng cụm;
Diễn đạt câu:
- Nên dùng phương pháp diễn dịch;
14
- - Câu chủ động;
- Sử dụng nhiều động từ, giảm bớt tính từ;
- Rõ ràng, không uốn éo hoa mỹ;
Chú ý những lỗi:
- Tên gọi;
- Chính tả;
- Diễn đạt câu;
Cháy lớn ở chợ Tân Bình
Khoảng 22 giờ tối 11-4, tầng trên mặt tiền của chợ Tân Bình (Quận Tân Bình,
TP.HCM) đã bốc cháy dữ dội.
Lửa bốc cao khỏi tầng mái và lan rộng ra nhiều sạp hàng. Chỉ sau sau đó ít phút hàng
chục xe cứu hỏa đã có mặt và phong tỏa toàn bộ tuyến đường Lý Thường Kiệt, Lê
Minh Xuân xung quanh chợ.
Khu vực bị cháy được xác định là gian hàng bán vật dụng gia đình và phụ liệu ngành
tóc nằm ở tầng 1, có diện tích khoảng 32 mét vuông.
Được tin báo, Sở cảnh sát phòng cháy chữa cháy TP.HCM huy động lực lượng của
Phòng cảnh sát phòng cháy chữa cháy quận 11 lập tức ứng cứu.
Sau khi dùng thang cứu hỏa phun nước từ mái xuống và tiếp cận chợ từ nhiều hướng,
đến 23 giờ ngọn lửa phía trên mái đã tạm thời được khống chế.
Sau đó cảnh sát phòng cháy chữa cháy đã phá được vào bên trong để tiếp tục dập lửa
cho các gian hàng phía trong.
Thiệt hại hàng hóa chưa được xác định, song may mắn không có thiệt hại về người.
Voi xiếc quật chết một học sinh lớp 6
Khoảng 13g ngày 10-4, em Phạm Xuân Tín - học sinh lớp 6 Trường THCS Bình Đa
(P.Bình Đa, TP Biên Hòa, Đồng Nai) - đã bị một con voi xiếc của doanh nghiệp biểu
diễn nghệ thuật Sao Mai, tỉnh Hải Dương quật chết ngay tại sân vận động Bình Đa.
Theo nhiều học sinh chứng kiến vụ việc thì voi xiếc được xích chân. Luc đo, một nhóm
́ ́
học sinh, trong đó có Tin, do chưa đến giờ vào lớp nên đã leo vượt qua lưới B40 để
́
nghịch voi. Có nhiều em ném đá, có em kéo đuôi voi... Trong lúc voi giận dữ, Tín chưa
kịp chạy đi đã bị voi dùng vòi cuốn lại quật hai lần xuống đất mới thả ra. Nhiều học
sinh đã la lên và chạy vào khu bảo vệ đoàn xiếc, đánh thức những người đang ngủ
trưa ở đây để đưa Tín đi cấp cứu.
Ông Nguyễn Văn Hưng, phó đoàn xiếc Sao Mai, giải thích: trước khi xảy ra voi quật
học sinh, cả đoàn đang ăn cơm thì có thấy một nhóm học sinh vào chọi voi. Khi chúng
tôi ra tới nơi thì voi đã quật em Tín rồi. Ông Hưng cũng cho biết voi quật chết người
là con voi cái, làm xiếc đá bóng. Có thể do trời nắng nóng quá nên voi “bực bội” khi
bị học sinh nghịch phá.
Chủ tịch UBND P.Bình Đa Phạm Cành Tơ cho biết đoàn xiếc có ký hợp đồng với
phường giá 2,5 triệu đồng thuê sân bãi, điện, nước, công tác bảo vệ khán giả... để
biểu diễn xiếc thú duy nhất một đêm 10-4.
15
- IV. Tổ chức nội dung tác phẩm báo trực tuyến
+ Xử lý kết cấu: mô hình hình tháp ngược. Logic thông tin: mới, lạ trước.
+ Câu càng ngắn càng tốt, không ôm đồm mệnh đề, tránh tình trạng lẫn ý, ý phụ át ý
chính
+ Mỗi đoạn một ý độc lập
+ Phần ý kiến nhân vật, tránh để nhân vật nói đi nói lại nhiều lần trong bài
+ Không viết lòng vòng, nên đi thẳng vào câu chuyện, vấn đề
+ Với những bài dài, nên có những tít xen chứa đựng thông tin. Tít xen (tít phụ) vừa
tạo ra những điểm nghỉ cho mắt, vừa có tác dụng lôi kéo công chúng
+ Tận dụng tất cả ưu thế trình bày và cập nhật của báo trực tuyến khi viết bài (ảnh,
đồ họa, liên kết, các định dạng văn bản…)
+ Độ dài một bài viết cho báo trực tuyến tùy thuộc vào thể loại, tùy thuộc vào tôn chỉ
mục đích và đối tượng của từng tờ báo, nhưng nhìn ở bình diện chung, các nhà chuyên
môn đều khuyến cáo không nên quá 800 chữ.
V. Chụp ảnh và biên tập ảnh cho website
+ Vai trò của hình ảnh:
- Bắt buộc;
Có thể thay thế cho bài viết;
Diễn đạt thông tin, tạo sự tin cậy
Mục đích sử dụng:
- Riêng lẻ: Đặt trong bài viết
- Nhiều hình ảnh: thực hiện bài báo thông qua hình ảnh (soundslides), thư viện ảnh,
chùm ảnh…
+ Một số lưu ý về hình ảnh:
- Bố cục theo nguyên tắc 2/3
- Điểm chết và đường chân trời
- Hậu cảnh và tiền cảnh
- Góc máy
- Hướng nhìn
- Khoảnh khắc bấm máy
- Thông tin trong bức ảnh
- Chú thích cho bức ảnh
+ Nguyên tắc chụp và biên tập ảnh:
1. Chọn góc máy hợp lý để có sự giao tiếp bằng ánh mắt với đối tượng được chụp
16
- 2. Chọn sử dụng phông rõ ràng
17
- 3. Chú ý nguồn sáng để làm nổi rõ chủ đề
4. Chọn chụp cận để làm nổi rõ chủ đề bức ảnh
5. Không đặt chủ đề vào giữa bức ảnh (các điểm chết)
18
- 6. Tránh sử dụng ảnh bị mất nét chủ đề
7. Phải chú ý các nguồn sáng
8. Khai thác ảnh đứng để tạo hiệu quả chiều sâu
19
- 9. Hãy biết “đạo diễn” cho một bức ảnh khi có thể
Tổ chức thực hiện
giao lưu trực tuyến
Đôi nét về hình thức – thể loại
+ Giao lưu trực tuyến là hình thức báo chí khai thác thế mạnh tương tác của báo online
+ Giao lưu trực tuyến nhìn từ hệ thống thể loại báo chí
+ Đặc điểm của giao lưu trực tuyến so với các hình thức tương tự trên phát thanh,
truyền hình
Khi nào chúng ta cần tổ chức giao lưu trực tuyến?
+ Khi công chúng muốn có ý kiến, sự lý giải không phải của nhà báo mà là của những
người có trách nhiệm. Do địa vị xã hội và chuyên môn của mình, họ có hiểu biết sâu
sắc hơn, thông tin tốt hơn nhà báo về vấn đề mà xã hội quan tâm.
+ Khi nhà báo không chứng kiến được sự việc. Công chúng cần “nghe” những người
trực tiếp tham dự cung cấp thông tin, giảm tối đa sự can thiệp của nhà báo vào phát
ngôn của nhân vật.
+ Khi chúng ta muốn giới thiệu những cá nhân đặc biệt với cái nhìn, quan điểm, trí
tuệ, tâm hồn, câu chuyện… của chính họ.
Phân loại (dựa theo tiêu chí nội dung)
1. Dạng có chủ đề thông tấn: khai thác/cung cấp thông tin từ những người có trách
nhiệm, liên quan…
2. Dạng có chủ đề tư vấn: lý giải, giải thích cho công chúng những vấn đề; cung cấp
phương pháp, nội dung có tính chất chuyên môn…
3. Dạng có chủ đề khắc họa chân dung nhân vật: cung cấp cho công chúng về chân
dung một nhân vật đặc biệt (thường là người nổi tiếng, nghệ sĩ, vận động viên..)
Trong thực tế, sự phân loại này chỉ có ý nghĩa tương đối và thông thường, có sự giao
thoa giữa các nhóm chủ đề trên trong nhiều cuộc giao lưu trực tuyến
Các bước tiến hành giao lưu trực tuyến
1. Công tác chuẩn bị:
+ Chuẩn bị chủ đề / góc tiếp cận
+ “Chuẩn bị” khách mời
- Nên mời tối đa bao nhiêu khách?
Tùy theo chủ đề giao lưu. Số lượng có thể là 1 hoặc hơn nhưng không nên quá 5
người. Nhiều khách, nội dung sẽ loãng.
20
nguon tai.lieu . vn