Xem mẫu
- TRƯỜNG ĐẠI HỌC SÀI GÒN SAIGON UNIVERSITY TẠP CHÍ KHOA HỌC SCIENTIFIC JOURNAL ĐẠI HỌC SÀI GÒN OF SAIGON UNIVERSITY Số 70 (04/2020) No. 70 (04/2020) Email: tcdhsg@sgu.edu.vn ; Website: http://sj.sgu.edu.vn/ NHÂN VẬT QUAN CHỨC TÍCH CỰC TRONG TIỂU THUYẾT “GIÔNG TỐ” CỦA VŨ TRỌNG PHỤNG The characters of positive officials in “Giông tố” novel by Vũ Trọng Phụng TS. Đặng Văn Vũ Trường Đại học Sài Gòn TÓM TẮT Do bối cảnh xã hội nhiễu nhương ở Việt Nam đầu thế kỷ XX nên các nhà văn hiện thực phê phán luôn xây dựng các nhân vật quan chức xấu xa. Vũ Trọng Phụng lại đem đến cho người đọc hình ảnh những vị quan chức tốt đẹp. Đó là viên Tri huyện có học thức, chuộng công lý và giàu lòng tự trọng. Đó là viên Công sứ người Pháp giàu lòng nhân ái, luôn bênh vực cho lẽ phải, thẳng tay trừng trị cấp dưới làm sai. Xây dựng nhân vật tích cực, Vũ Trọng Phụng thể hiện đúng mục đích sáng tác tôn trọng tính chân thực hiện thực của mình. Từ khóa: công lý, nhân ái, nhiễu nhương, Vũ Trọng Phụng ABSTRACT In the context of a turbulent society in Vietnam in the early twentieth century, while critical realism writers always developed the characters of corrupted officials, Vũ Trọng Phụng gave readers the figure of incorruptible officials. It was an educated district governor with a high sense of justice and self-respect. It was a compassionate French envoy that always defended the right, punished his subordinates for wrongdoing. Building positive characters, Vũ Trọng Phụng expressed the purpose of the composition which respected his realistic nature. Keywords: justice, kindness, turbulent, Vũ Trọng Phụng 1. Mở đầu Đó là lý do để các nhà văn Hiện thực phê Trong lịch sử văn học Việt Nam, hiếm phán xây dựng nhân vật quan lại hầu hết là có tác giả nào mà sáng tác của họ có tính độc ác xấu xa. Vũ Trọng Phụng cũng phổ quát và tính dự báo cao như Vũ Trọng không đi ra ngoài xu hướng đó. Tuy nhiên, Phụng. Đến bây giờ, đọc lại Vũ Trọng bên cạnh xây dựng các nhân vật quan chức Phụng, nhiều vấn đề làm ta cứ ngỡ là tác tiêu cực, ông cũng đã khắc họa khá thành giả họ Vũ đang viết về chuyện hôm nay, công các nhân vật quan chức tích cực. Điều thời đại này chứ không phải là chuyện của này thể hiện cái nhìn có tính khách quan, tám mươi năm về trước. Xã hội Việt Nam tôn trọng hiện thực, vốn là mục đích hướng đầu thế kỷ XX là một xã hội đầy biến động đến cho cả quá trình sáng tác của nhà văn. với chế độ nửa thực dân, nửa phong kiến. 2. Nội dung Ở đó, quan lại người Pháp và người Việt Nhân vật văn học là con người, con bắt tay nhau để bóc lột, hà hiếp dân lành. vật hay đồ vật đã được nhân cách hóa, Email: trieuvu68@gmail.com 52
- ĐẶNG VĂN VŨ TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC SÀI GÒN được thể hiện trong văn học bằng phương trường dạy học bằng tiếng Pháp ở Việt tiện văn học. Nhân vật văn học là sản phẩm Nam và đưa nhiều học sinh ưu tú qua Pháp tinh thần của nhà văn, là nơi nhà văn thể để đào tạo. Những người này khi trở về hiện quan niệm nghệ thuật cũng như lí Việt Nam đã có công rất lớn trong công tưởng thẩm mĩ của mình về con người. cuộc hiện đại hóa nước Việt về kinh tế Thông qua nhân vật văn học, nhà văn được cũng như văn hóa xã hội. Viên Tri huyện là thể hiện cách nhìn, cách đánh giá, từ đó sản phẩm của nền giáo dục hiện đại Pháp. bộc lộ những trăn trở của mình về con Với tấm bằng Tiến sĩ Luật khoa, ông ta có người trước hiện thực cuộc sống. một sự tự tin rất lớn khi được bổ nhiệm, và Quan chức là người nắm giữ một đương nhiên, ông không việc gì phải “chạy chức vụ nào đó trong bộ máy nhà nước. chọt” trong cơ chế tuyển dụng quan chức Quan chức là bộ mặt của một thể chế. Thể đương thời. Câu nói: “Bẩm cụ lớn, nhưng chế tốt sẽ chọn được những quan chức tốt, mà không phải tự tôi đi chạy chọt cái tri và ngược lại. Để có thể phán ánh hiện thực huyện” như một cú tát vào tên quan Tổng và bộc lộ tư tưởng, trong tiểu thuyết Giông đốc mà chắc chắn Tri huyện biết rõ con tố, Vũ Trọng Phụng đã xây dựng nhiều đường hoạn lộ của ông ta. nhân vật quan chức tiêu cực. Bên cạnh đó, Phẩm chất quan trọng nhất của một vị nhà văn cũng chú trọng khắc họa hai nhân quan chức là sự thanh liêm. Cơ sở của sự vật quan chức tích cực. thanh liêm có nhiều, nhưng tinh thần cống 2.1.1. Nhân vật tri huyện Cúc Lâm hiến, phụng sự công lý được coi là trực tiếp Nếu như nhân vật Nghị Lại trong tác nhất. Sự tham lam vô độ của quan chức phẩm Bước đường cùng của Nguyễn Công trong chế độ thực dân phong kiến được Hoan, nhân vật Nghị Quế trong Tắt đèn phản ánh khá phong phú trong văn học của Ngô Tất Tố, nhân vật Bá Kiến trong Hiện thực phê phán. Trong bức tranh tối Chí Phèo của Nam Cao là những tên cáo màu ấy, nổi lên phẩm chất thanh liêm sáng già tham lam, độc ác, gian xảo vô độ; thì ngời của Tri huyện Cúc Lâm. Vũ Trọng Phụng đã xây dựng thành công Vốn là tên lưu manh, gian xảo và cáo một hình tượng nhân vật quan chức trẻ rất già trong quan hệ với tầng lớp quan lại, tốt đẹp, có học vấn đến tiến sĩ Luật ở một trước nguy cơ phải đền tội, Nghị Hách đã nền giáo dục tiến tiến là nước Pháp. cho người đàn bà khôn khéo lên “thương Trước hết, ta thấy đây là vị quan chức lượng” với Tri huyện. Và đây là kết quả: được bổ nhiệm từ học vị nghiêm túc của “…Cái đó tôi có biết. Người đàn bà ấy mình chứ không phải là chạy chọt. Ông ta cũng đã khôn khéo lắm lắm, song tôi không tự hào về điều đó và khẳng khái đáp lại thể làm vui lòng ngài được” (Vũ Trọng quan Tổng đốc: “Vâng, quả là tôi có nhiều Phụng, 2016, tr.48) “Không làm vui lòng tư tưởng không hợp với chế độ cũ. Bẩm cụ ngài được” tức là không nhận sự “điều lớn, nhưng mà không phải tự tôi đi chạy đình” của “đặc phái viên” của lão Nghị chọt cái tri huyện” (Vũ Trọng Phụng, khét tiếng gian manh. Tri huyện rất khác 2016, tr.51). Có thể Vũ Trọng Phụng xây với đa số quan lại thời bấy giờ. Rất nhiều dựng nhân vật này trên tình thần lý tưởng người xác định làm quan là để kiếm chác, hóa, hay là sự mơ ước của ông. Nhưng trên chẳng thế mà dân gian có câu: “Quan thấy thực tế, từ trước đó, người Pháp đã mở kiện như kiến thấy mỡ”. Nhưng Tri huyện 53
- SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY No. 70 (04/2020) là một vị quan hiếm hoi ở xứ An Nam làm huyện rất ghét Nghị Hách, nhưng ông cũng quan là để cống hiến cho “thần Công lý” không từ chối lời đề nghị đi cùng xe với chứ không phải làm quan để vơ vét của lão ta. Thứ hai, Tri huyện nói mua lại xe nhân dân, để vinh thân phì gia: “Nếu tôi của Nghị Hách dẫu có một đồng cũng định bụng kiếm chác gì ông, thì từ hôm nọ, không. Thái độ dứt khoát này là rất hiếm tôi đã nhận lời với người đàn bà mà ông trong bối cảnh kim tiền thống soái xã hội phái lên điều đình rồi còn gì” (Vũ Trọng thời bấy giờ. Do vậy, sự từ chối ấy cho Phụng, 2016, tr.49). Sự gian manh của thấy bản lĩnh vững vàng “bần tiện bất năng Nghị Hách đương nhiên Tri huyện cũng di” của Tri huyện. biết, nếu không chiều lòng ông ta, Tri Một vị quan chức có lòng tự trọng huyện rất dễ bị hắn hãm hại. Biết thế, thường chọn từ chức khi không hoàn thành nhưng với bản lĩnh của người trí thức, ông nhiệm vụ hoặc bị sức ép vô lý từ cấp trên. ta không hề run sợ trước cái ác. Tri huyện trước khi từ chức đã mạnh dạn Do không có tính nhận hối hộ nên Tri bày tỏ thái độ thất vọng trước vị quan bề huyện đi công việc bằng xe ngựa: “Rồi ông trên: “Ông huyện cúi đầu 15 phút rồi huyện lảng chuyện bằng cách phán cho tên ngẩng lên cười nhạt nói: - Bẩm cụ lớn, tôi lính lệ: - Bảo xà ích đánh cái xe ngựa ra để tưởng tôi ra làm quan được thì tôi làm tao lên tỉnh đi mày! Tên lính dạ một cái rồi được một việc ích quốc lợi dân! Bây giờ thụt vào cửa sau”. Điều ấy khiến Nghị như thế này, tôi mới biết là tôi đã nhầm...” Hách ngạc nhiên, nên ông ta nói: “Quan (Vũ Trọng Phụng, 2016, tr.51). Trong cái lớn tiết kiệm quá nhỉ? Sao ngài lại chưa đầu trong veo của một người trí thức thực tậu ô tô?”. Tậu ô tô là mốt thời thượng của thụ, ông Huyện nghĩ rằng làm quan là để quan chức thời bấy giờ. Làm đến chức Tri phụng sự nhân dân, làm cho đất nước ngày huyện, việc ấy không có gì khó, tuy nhiên càng tiến bộ. Ống hăm hở ra làm quan để như ông nói: “Tôi không có nhiều tiền như hiện thực hóa ước mơ ấy. Thế nhưng, ông những ông quan khác”. Không có tiền là đã hoàn toàn thất vọng. Chính vì biết mình bởi ông không kiếm tiền bằng mọi giá, đã nhầm, cộng với sự hăm dọa của quan không đổi lấy phẩm giá của mình để có tổng đốc sẽ đày đi xa, nên ông dứt khoát tiền như bao ông quan khác nhan nhản gửi đơn từ chức: “Bẩm cụ lớn, nhà nước trong xã hội. Thái độ của Tri huyện rất dứt không cần phải đổi tôi đi xa! Dù tôi không khoát, việc gì ra việc nấy: “Ông huyện đi làm thì tôi cũng không chết đói ạ… Thế đứng nghĩ một lát rồi mỉm cười nói: - Vì thì xin cụ lớn biết cho là ngay bây giờ, phải việc tôi cần lên tỉnh sớm, nên tôi bằng lòng ngay bây giờ, tôi xin có lời trả lại cái tri đi xe hơi của ông, thế thôi. Còn tậu lại thì huyện cho Nhà nước! Ngày mai thì sẽ có không, dù là ông chỉ để lại cho tôi bằng đơn từ chức của tôi hẳn hoi” (Vũ Trọng một đồng bạc” (Vũ Trọng Phụng, 2016, Phụng, 2016, tr.51). Từ chức ở đây không tr.48). Trong phát ngôn này của Tri huyện, phải vì thấy mình không hoàn thành nhiệm ta thấy hai điều. Thứ nhất, nó thể hiện vụ được giao, mà là ý thức được sự khốn phong thái của một con người văn minh. nạn của chốn quan trường với đầy rẫy tệ Đó là việc gì ra việc nấy, không nhập nạn hối lộ tham nhũng thối tha đã biến thần nhằng theo kiểu “Yêu nhau yêu cả đường công lý thành một trò hề cho những người đi/ Ghét nhau ghét cả tông ti họ hàng”. Tri có thiên lương dè bỉu. 54
- ĐẶNG VĂN VŨ TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC SÀI GÒN Sự tiết tháo cộng với nền tảng tri thức luôn tôn trọng sự thật. vững vàng đã giúp cho Tri huyện có một 2.1.2. Nhân vật quan Công sứ người Pháp quyết định dứt khoát, nhờ vậy mà ông ta Do thực dân Pháp xâm lăng nước ta, sẵn sàng đáp trả lại thái độ hống hách và đặt ách thống trị lên dân tộc ta, vơ vét tài lời đe dọa của quan Tổng đốc: “Bẩm cụ nguyên nước ta… nên trong suy nghĩ của lớn, chẳng phải nói khoe gì, quan thầy của rất nhiều người Việt lúc này, người Pháp là tôi trong đảng xã hội, nay mai mà có sang những kẻ xấu xa, độc ác. Văn học hiện nhận chức toàn quyền, thì lúc ấy tôi lại sẽ thực phê phán, rất ít xây dựng nhân vật là làm quan cũng không muộn ạ. Mà nếu có người Pháp. Vũ Trọng Phụng có khác, ông phải làm quan, tôi sẽ cũng không làm quan không những xây dựng những hình ảnh huyện nữa... tôi xin cam đoan với cụ lớn quan Pháp xấu xa như các vị trong tiểu trước như thế” (Vũ Trọng Phụng, 2016, thuyết Số đỏ, mà còn giúp người đọc nhận tr.52). Ở đây không phải là sự dựa dẫm diện những vị quan rất tốt đẹp. quyền thế để kiêu ngạo, mà là cho đối thủ Sự thiện cảm của tác giả dành cho viên biết rằng mình có điểm tựa để vươn lên Công sứ người Pháp thể hiện ngay trong chứ không phải quỵ lụy để tồn tại. Và cách miêu tả nhân vật này: “Đêm nay, ngồi trước sự kết tội “ương ngạnh” của Tổng làm việc, hai chân quan đi giầy da đen, cổ đốc, tri huyện thẳng thắn: “Bẩm, nào có quan quấn một cái khăn quan dày sụ, lông phải ương ngạnh! Chúng tôi hiểu rồi, vì đã chiên tua tủa bịt đến cả cằm. Bộ râu bạc làm tri huyện một năm rồi… Thôi được, cụ ba chòm và cái trán hói đến bóng lộn của lớn đã bảo là sai thì nó là sai. Tôi cũng quan, khiến ngài có vẻ đường bệ oai không cần cãi bừa, vì tôi đã xin từ chức nghiêm lắm” (Vũ Trọng Phụng, 2016, rồi. Để tôi mở một phòng luật sư và một cơ tr.30). Sự uy nghiêm, đường bệ là dáng vẻ quan ngôn luận bằng chữ tây, lúc ấy rồi tôi cần có của một quan chức cấp cao. Bởi vì xin đáp lại cụ lớn và cái chế độ quan đó là dấu hiệu bên ngoài của một tính cách trường hiện nay. Thưa cụ lớn, khi người ta cương nghị, bản lĩnh bên trong. Thái độ không phải là kẻ vô học thì người ta muốn ung dung, tự tại là chỉ dấu của phẩm chất làm gì cũng được” (Vũ Trọng Phụng, kiên trinh và nội lực tri thức. Từ dáng ngồi, 2016, tr.52). Uy vũ bất năng khuất, ta đôi giày, bộ râu bạc ba chòm đến cái trán thường thấy thái độ khúm núm của quan bề hói bóng lộn toát lên phong thái của một dưới đối với quan bề trên xã hội phong nhà lãnh đạo. kiến, nhưng đối với Tri huyện thì không Hình thức bên ngoài ấy khá thống bao giờ khuất phục trước quan trên. nhất với tính cách phẩm chất bên trong. Có thể nhân vật Tri huyện có tính chất Vũ Trọng Phụng trước khi đi vào khắc họa lý tưởng của Vũ Trọng Phụng mơ ước một phẩm cách viên Công sứ, bằng ngôn ngữ chế độ quan trường tốt đẹp để tạo dựng người kể chuyện, ông đã giúp người đọc một xã hội tốt đẹp theo ý nguyện của ông. có cái nhìn khái quát về con người này: Nhưng thời nào cũng vậy, chế độ xã hội “Quan là một người đã cao tuổi, ở thuộc nào cũng vậy, luôn có người tốt và người địa đã trên ba mươi năm, đã được lòng xấu, luôn có quan chức tốt bên cạnh nhiều dân không phải vì một chính sách giả dối, quan chức xấu. Điều đó cho thấy cái nhìn không phải vì những bài diễn văn kêu vang của Vũ Trọng Phụng không thiên kiến, và rỗng tuếch, không phải vì đã đem 55
- SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY No. 70 (04/2020) những giọt nước mắt cá sấu ra huyễn người kể chuyện, tiếp tục ca ngợi quan hoặc, lừa dối dân ngu, nhưng chính bởi Công sứ ở phương diện nhân từ, đặc biệt là quan là một bậc hiền nhân quân tử rất ít “sự tự do cá nhân” mà ông đã thấm nhuần có ở đời” (Vũ Trọng Phụng, 2016, tr.29). từ ý thức cá nhân hình thành rất sớm ở nền Thông tin này cho thấy quan là người gắn văn minh phương Tây. Tôn trọng sự tự do bó lâu năm ở xứ An Nam. Sự gắn bó ấy cá nhân nên dù là quan lớn nhưng ông vẫn giúp quan hiểu sâu sắc về người Việt, có lối hành xử hết sức thân thiện, gần gũi nước Việt, đó là điều kiện quan trọng để chứ không hề kiêu căng hống hách. Vũ ông vạch ra đường lối cai trị của mình. Có Trọng Phụng kể lại một chi tiết nhỏ nhưng điều, sự “cai trị” của ông không vì mục lại làm nổi bật thái độ thân ái, hiền hòa của đích vun vén cá nhân hay cho nước Pháp, viên Công sứ: “Một buổi kia, có việc ra mà là chủ yếu cho sự bình an của dân nhà giây thép, quan cứ cuốc bộ mà lử khử chúng. Đó là yếu tố quan trọng để ông đi như những người tây thường. Qua một “được lòng dân”. “Được lòng dân”, ba phố nọ, có một trường tư thục, một lũ trẻ chữ ấy đơn giản nhưng đó là một vấn đề em đùa nghịch đá bóng, làm cho quả bóng vô cùng khó khăn. Ngay cả quan chức trúng đánh bốp một cái vào ngực quan... người Việt, để được lòng dân đã khó vì Nhưng mà quan công sứ cứ khoan thai cầm chế độ quan trường thiếu minh bạch, vì khăn mặt bông phủi áo, rửa tay vào chậu quan niệm “một người làm quan, cả họ nước rồi ôn tồn bảo viên đốc: “Ông phải được nhờ”. Công sứ là người Pháp đến cai bảo học trò của ông, ra cái bãi cỏ ở cạnh trị một dân tộc thuộc địa, nhưng ông chợ mà đá bóng, chứ thể thao ở giữa phố không theo thói thường của một quan chức như thế thì rồi có những tai nạn xe cộ xảy mẫu quốc “đem văn minh khai hóa dân tộc ra” (Vũ Trọng Phụng, 2016, tr.29). Một man di”, mà ông làm quan bằng cái tâm chi tiết nhỏ, nhưng thể hiện “cái lớn” trong của một người trí thức “ham đọc sách, viết cách ứng xử xuất phát từ sự khiêm tốn văn”. Chính con người nhân văn ấy đã cũng như lòng nhân ái, bao dung của ông. khiến ông không thể sống giả dối, dù là Làm quan cái khó nhất là giữ cho được với những người thuộc dân tộc khác. cán cân công lý, không để “nén bạc đâm Thật may mắn cho nhân dân trong tỉnh toạc tờ giấy”. Quan Công sứ không những khi có một vị quan tốt như thế, nhân từ như có những hành động, cử chỉ hết sức thân thế: “Cái lòng nhân từ của quân thì hầu thiện với trẻ em, ông còn là người luôn như thành một câu cách ngôn đã truyền bênh vực những kẻ nghèo hèn trong xã hội. tụng. Những người trí thức, cả những nhà Đây là cách ông đối xử với người đàn bà viết báo rất hoài nghi, cũng phải nhận ngài mò cua bắt ốc: “Một lần khác, xe hơi của là người hiếm có, sống ở thuộc địa đã nửa quan vừa ở thủ đô về, người tài xế đương đời người, mà vẫn giữ được những quan lái vòng để vào sân tòa sứ, thì có một mụ niệm về sự tự do cá nhân rất rộng rãi, vẫn nhà quê tay cầm một lá đơn đến quỳ ngay biểu lộ được cái tinh thần đáng trọng của trước xe. Mấy anh lính khố xanh toan giơ hạng trí thức nước Pháp, chứ không nhiễm cao cái roi mây thì quan công sứ ra hiệu phải tính nết của phái thực dân bằng dùi ngăn lại hỏi...“Đơn kêu của bà có rõ ràng cui” (Vũ Trọng Phụng, 2016, tr.29). Tác không?” người đàn bà kêu lải nhải một hồi giả Vũ Trọng Phụng, thông qua nhân vật thì quan truyền: “Thôi, cứ về rồi quan sẽ 56
- ĐẶNG VĂN VŨ TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC SÀI GÒN xét xử” (Vũ Trọng Phụng, 2016, tr.30). Chỉ phủ phải nhăn mặt lại. Rồi bọn bô lão riêng việc ngăn lính khố xanh đánh người trong làng sợ hãi đến hết vía mà đền lại cái đàn bà quê mùa dám ngăn xe của quan đã vạ. Hai chuyện này đủ là chứng cớ rằng cho thấy quan là một người tự thấy mình quan công sứ tỉnh có nghị Hách hồi ấy, là không phải là kẻ bề trên để có được tinh người dễ dàng biết bao nhiêu” (Vũ Trọng thần bình đẳng giữa con người với nhau. Phụng, 2016, tr.30). So sánh với giọng điệu Người Việt có câu “cá lớn nuốt cá bé”, quát tháo thường thấy của quan đối với dân thường những người thấp cổ bé họng luôn ngày xưa, chúng ta càng trân trọng “luận bị những kẻ tai to mặt lớn ức hiếp. Vị công điệu lễ phép” của quan Công sứ. Đích thị sứ người Pháp không như vậy, ông sẵn đây là một vị quan được đào tạo rất bài bản sàng đứng ra bênh vực cho người đàn bà ở xứ Pháp văn minh, và tất nhiên ông mò cua bắt ốc khỏi sự ức hiếp của bọn bô không bị nhiễm “thói thực dân dùi cui”. lão trong làng: “Nguyên do đó là một mụ đi Nhún nhường, khiêm tốn, bênh vực cho mò cua bắt ốc, bị làng bắt vạ vì chưa hết người dân bé mọn, ông cũng cương quyết, tang chồng mà đã có mang. Theo như nghiêm khắc trị tội bọn quan hà hiếp dân. trong đơn, thì mụ đã bị một bọn bô lão Xây dựng nhân vật viên công sứ tốt trong làng, lôi những hủ tục ra để hành hạ đẹp, Vũ Trọng Phụng đã xác định được vị mụ, chứ thật ra, mụ đã hết tang từ vài thế riêng của mình, không hòa lẫn vào các tháng trước khi có mang” (Vũ Trọng nhà văn Hiện thực phê phán cùng thời. Cái Phụng, 2016, tr.30). Xem xét kỹ lưỡng để nhìn của ông thật sự thể hiện sự tiến bộ về đưa ra những quyết định đúng nhằm tránh mặt tư tưởng. oan sai là thiên chức của người nắm cán 3. Kết luận cân công lý. Nhờ vậy mà quan công sứ đã Nhân vật quan chức tích cực như tri cứu được người dân bé mọn: “Ấy thế là huyện Cúc Lâm, quan Công sứ là những quan viết thư trả lời cái mụ mò cua ấy điểm sáng trong bức tranh tối màu của hiện rằng: “Thưa bà, bản chức đã xét đơn của thực xã hội. Họ là những vị quan luôn bà rồi. Nếu bà còn có tang ông ấy thì theo đứng về lẽ phải, sẵn sàng bảo vệ công lý, luật Gia Long, có chửa như vậy là có lỗi. bênh vực cho người thấp cổ bé họng khỏi Còn nếu bà đã đoạn tang rồi thì không ai sự ức hiếp của bọn cường quyền. Những vị được phép bắt vạ bà, nếu bà viện được đủ quan chức này không phải không có trong chứng cớ là đã hết tang thì cứ lên tòa mà hiện thực, nhưng chủ yếu là thể hiện mong trình bày, bản chức sẽ trị tội những kẻ muốn, khát vọng của Vũ Trọng Phụng về nhũng lạm” (Vũ Trọng Phụng, 2016, một chế độ quan trường luôn vì nhân dân, tr.30). Cấp trên nghiêm minh sẽ trị được lấy sự no ấm hạnh phúc của nhân dân làm cấp dưới nhũng loạn. Viên quan đầu tỉnh kim chỉ nam cho hành động. Tính chất lý rất liêm chính, công minh nên tổng đốc, bố tưởng hóa tạo nên bút pháp ngợi ca của tác chánh, tri phủ “nhăn mặt”, còn bọn bô lão giả, khác hẳn với bút pháp trào phúng khi thì “sợ đến hết vía”: “Một bức thư của một nói về nhân vật quan chức tiêu cực. Sự vị quan đầu tỉnh mà lại có cái luận điệu lễ thành công ở tiểu thuyết của Vũ Trọng phép với một mụ mò cua đến bực ấy, đã Phụng, trước hết, ghi dấu ở sự thành công làm cho các quan tổng đốc, bố chánh, tri về việc xây dựng nhân vật. 57
- SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY No. 70 (04/2020) TÀI LIỆU THAM KHẢO Kiều Thanh Uyên. (2018). Chủ nghĩa hiện đại trong tác phẩm của Vũ Trọng Phụng. NXB Thành phố Hồ Chí Minh. Nhiều tác giả. (2014). Vũ Trọng Phụng - tác phẩm và lời bình. Hà Nội: NXB Văn học. Nguyễn Đăng Mạnh. (1994). Con đường đi vào thế giới nghệ thuật của nhà văn. Hà Nội: NXB Giáo dục. Trương Chính, Phan Cự Đệ. (1990). Tác phẩm văn học Việt Nam 1930-1945. Hà Nội: NXB Khoa học xã hội. Vũ Trọng Phụng. (2015). Tuyển tập truyện ngắn. Hà Nội: NXB Văn học. Vũ Trọng Phụng. (2016). Giông tố, Vỡ đê. Hà Nội: NXB Văn học. Vũ Trọng Phụng. (2016). Số đỏ. Hà Nội: NXB Văn học. Vũ Trọng Phụng. (2019). Làm đĩ. Hà Nội: NXB Văn học. Ngày nhận bài: 14/3/2020 Biên tập xong: 15/4/2020 Duyệt đăng: 20/4/2020 58
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học