1. Trang Chủ
  2. Lịch sử - Văn hoá
  3. Nhân vật lịch sử thời Đinh Lê: Phần 2

Nhân vật lịch sử thời Đinh Lê: Phần 2

Nối tiếp phần 1, phần 2 của tài liệu Nhân vật lịch sử thời Đinh Lê tiếp tục trình bày tên, năm sinh, chức vụ, và các chiến công của các vị vua, các vị công thần thời Đinh Lê như: Nghĩa tín hầu Đào Cam Mộc; Thái hậu Dương Vân Nga; Sứ quân Nguyễn Siêu; Quan tứ trụ Trịnh Tú; Thiền sư Đỗ Thuận; Chi hậu nội nhân Đỗ Thích; Vệ vương Đinh Toàn; Thứ sử Nguyễn Công Trứ;... Mời các bạn cùng tham khảo để nắm nội dung chi tiết. N G H I A TIN HAU 1>A0 C A M MOC (? - 1015) Dao Cam Moc von la Dai than nha Tien

Thể loại Tài liệu miễn phí Lịch sử - Văn hoá

Số trang 115

Ngày tạo 4/9/2023 4:50:53 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước 6.08 M

Tên tệp

Tải Nhân vật lịch sử thời Đinh Lê: Phần 2 (.pdf)

Xem mẫu

  1. N G H I A TIN HAU 1>A0 C A M MOC (? - 1015) Dao Cam Moc von la Dai than nha Tien Le, luc dau gi\l chile C h i H a u N o i N h a n . Cud'i ddi Tien Le, t r i e u c h i n h suy v i , v u a N g o a T r i e u h o a n g dam, n g u t d i , dng l i e n k e t v d i su" V a n H a n h m i i u t o n L y Cong U a n l e n ngoi de t h a y the n h a T i e n Le. Sii cu t r u y e n l a i r a n g : K h i v u a L e L o n g D i n h (Ngoa T r i e u ) b a n g ha, v u a n d i con t h d dai, L y Cong Uan c u n g v d i Hu*u D i e n Tien Chi Huy SCf la N g u y e n De, m d i n g i i d i diidc dem 500 b i n h linh canh giu\ C h i H a u N d i N h a n Dao C a m Mdc do biet Cong U a n cd y m u d n n h a n viec t r u y e n ngoi, mdi n h a n liic v a n g n g i i d i h o i de goi x e m : "Mdi roi Chua thtfOng (chi Ngoa Trieu) ngu tdi, bao ngtfOc, lam nhieu viec bat nghia, trdi chan nen khong cho het tho; con ndi tho du, chtfa cang dang noi tinh the 96
  2. khd khan. Moi viec phien nhieu, bach than khong tfa, dan chung ngong ngong mong tim chan chua. Sao ong khong nhan luc nay van dung mtfu cao, quyet doan sang sud't, xa thi xem ddu cii cua Thang - Vu, gdn thi xem viec lam cua Binh-Le, tren thuan long trdi, diidi theo long ddn, md cii mudn khtf khtf giii tieu tiet lam gi!". Cong U a n nghe t h a y C a m Moc n o i the, t r o n g b u n g t h i c h , n h i i n g con ngd C a m Moc co m i i u ke gi khac, m d i gia each m a n g rang: "Sao dng lai ndi nhii the, tdi phai bat dng nop quan". C a m Mdc u n g d u n g h o i Cong U a n rang: "Tdi thay viec trdi, viec ngtfdi nhtf the, cho nen tdi ndi ra cau ay. Nay dng lai mudn cao giac toi, chi stf ldi ndi tiet Id thi chet, nen ran dng do thdi". Horn khac, C a m Mdc l a i bao Cong U a n r a n g : "Ngtfdi trong ntfdc ai cung bao ho Ly se phat, md ldi sam do da hien rdi, do Id cai hoa khong the che gidu dtfcfc niia; chuyen hoa lam phuc chi trong budi mai, budi hdm. Trong luc trdi trao,'ngtfdi theo, dng con ngan ngai gi ntfat". Cong U a n ndi: " Tdi da hieu rd NNVLSTOL-7 97
  3. y dng, ciing vdi Van Hanh khong khac gi. Neil thtfc nhi£ ldi ay, thi nen tinh ke thenao?". C a m Moc noi: "Ong Id ngiidi cong minh, dung thtf, khoan hong, nhan tie, long ngtfdi phu thuoc. Hien nay tram ho khd'n khd, ddn khong chiu ndi, dng nhan the lay nhan diic md vd vi, thi ngu'di ta tat xd nhau keo ve nhtf ntfdc chay chd thap, ai cd the ngan lai dtfcfc?". C a m Moc b i e t viec can k i p , sd de c h a m se sinh bien, m d i n d i c h u y e n v d i cac k h a n h si v a cac quan, ai cung v u i l o n g theo ca. N g a y n g a y h d m ay deu hop ca d t r o n g t r i e u , b a n n h a u r a n g : "Hien nay ddn chiing khac long, tren dtfdi lia y, moi ngtfcfi chan ghet Tien de (chi Ngoa Trieu) ha khac bao ngtfcfc, khong mudn theo ve vua ndi, md deu cd long suy ton quan Than Ve Ly Cong Uan. Bon ta khong nhan luc nay ciing nhau ton phii Than Ve Ly Cong Uan len lam Thien tie, phut chdc cd xay ra tai bien, chiing ta cd the gitf dtfcfc ddu khong?". Bay gid, Dao C a m Mdc, N g u y e n De va cac t i i d n g si c u n g n h a u d i u Cong U a n l e n c h i n h dien, 98
  4. lap l a m vua. T r a m q u a n deu lay rap 6 difdi san, t r o n g ngoai deu ho "van tue*', v a n g day ca kinh t h a n h Hoa L u \ . • N h i f vay, v a i t r o cua Dao Cam Moc du"a Ly Cong U a n l e n ngoi t h a y n h a T i e n Le cung gidng nhxi v a i t r o cua t u d n g q u a n P h a m Cu" Lu"dng t o n pho Le D a i H a n h l e n ngoi t h a y n h a D i n h . L y Cong U a n l e n ngoi, £>do Cam Moc dtfOc phong la Nghia Tin Hdu, sau l a i diiOc nha vua ga con gai tru'dng la Cong chua A n Quoc cho. Thang 6 nam At Mao (1015), Dao Cam Moc mat. O n g dude L y T h a i To t r u y t a n g la Thdi s t f , ttfdc a VtfOng. Ong va T r i n h V a n T u la h a i r i i d n g cot t r o n g budi dau xay d i i n g nen nha L y . 99
  5. THAI HAU mJMXG V A N NGA (? - 1000) Du'dng Van Nga, sii cu chep la Diidng Hau ( H o a n g h a u ho DiiOng) (1 ? T h a n p h u ba la DiiOng The H i e n , que d t h o n N g a M y , xa Gia T h u y (huyen Nho Quan), que me d t h o n V a n L u n g , xa Gia V a n ( h u y e n Gia V i e n ) , t i n h N i n h B i n h . S i n h t h d i cha me chi goi ba la Du'dng N u d n g (co gai ho Du'dng), sau k h i vao c u n g Hoa Lu", diidc goi ghep t e n lang cha vdi t e n l a n g me t h a n h V a n - Nga. N h a n dan dia p h i i d n g goi l a Du'dng V a n Nga. T u d n g t r u y e n , luc V a n Nga m d i lot long, bi benh khdc da de h e t n g a y qua dem, k h o n g ai cd the i-^Mdt so' nha nghien ciiu lich sii hien dai chu thuyet rang, Du'dng Van Nga Id con gdi Du'dng Tam Kha (tiec la chau noi Du'dng Dinh Nghe), lay Ngd Xitdng Xi (chau noi Ngd Vtfdng Quyen), ong vua cuo'i ciing cua nhd Hdu Ngd, sau Id mot stf quan. Bd Id me Ngo Nhat Khanh, sau mdi lay Dinh Tien Hoang, rdi Le Dai Hanh. Co y kien lai cho bd la vd ciia Ngo Quyen? Day la van de can phai tham cHu, xin de ton nghi. 100
  6. do m'n d U d c . M d t horn, co m o t dao si den t h a m . V i dao si do c h i v i e t co doi dong chit vao long b a n t a y V a n Nga l a n i n bat: "Nin di thdi, nin di thdi! Mot than gdnh vac ca ddi sdn ha" N a m M a u T h i n (968), D i n h Bo L i n h dep yen loan 12 su" quan, t h o n g n h a t dat niidc, l e n ngoi Hoang de, h i e u l a D a i T h a n g M i n h H o a n g de. M o t h d m , D a i T h a n g M i n h H o a n g de ciidi n g i f a rong r u o i ve t h a m v u n g T h u n g L a u , n o i can cu" cu ciia n g h i a q u a n Hoa L i t t h u d b a n dau. D e n v u n g Nga M y , non x a n h niidc biec hi3u t i n h , chot D a i T h a n g M i n h H o a n g de n h i n ben song H o a n g L o n g thay mot cd t h o n nit x i n h dep, t a y cam h e m cat cd, mieng h a t v i von: Anh di tan tia tan vdng Deem cat bd ben dang sao dang Tay cam ban nguyet xenh xang Mot tram ngon cd lai hang tay ta" N h a vua x u d n g n g i f a cho ngu'di den goi cd gai lai, n h u n g chiia k i p den n d i t h i cd gai da l a n vao r i i n g cay b i e n m a t . K h o n g t i m diiOc cd gai, biet cd 101
  7. n h a ciia b a n bd m i n h xUa k i a c u n g d t r o n g d i n h Du'dng D i n h N g h e l a t i i d n g q u a n Du'dng T h e H i e n , n h a v u a ghe vao t h a m ong. DUdng T h e H i e n tiep don n h a v u a r a t c u n g k i n h v a a n can, sau l a i cho con gai r a chao diic v u a . D a i T h a n g M i n h H o a n g de n h a n r a c h i n h V a n N g a l a co g a i cat co va da h a t b e n song liic nay. N h a v u a x i n dUdc don nang ve cung, sau l a p ba l a C o Q u o c Hoang hau ( H o a n g h a u nUdc l d n ) . N a m G i a p T u a t (974), DifOng V a n N g a sinh H o a n g thu" t i i D i n h T o a n . L e n 5 t u d i , D i n h Toan dUdc v u a cha p h o n g l a V e VUdng. D e m r a m t r u n g t h u n a m 979, D a i T h a n g M i n h H o a n g de va N a m V i e t V i i d n g D i n h L i e n b i N o i n h a n D o T h i c h giet h a i . T r i e u t h a n t o n V e V i i d n g D i n h T o a n l e n ngoi H o a n g de, ton Diidng Van Nga lam Hoang Thdi hdu. D i n h T o a n liic n a y m d i l e n 6 t u d i . T h a p Dao T i i d n g q u a n L*e H o a n dUdc Du'dng T h a i h a u chon l a m N h i e p c h i n h , sau l a i t i i x i i n g l a Phd ViiOng. D i n h Quoc Cong N g u y l n Bac, N g o a i G i a p D i n h D i e n va T u d n g q u a n Pham Hap ngd L e Hoan chiem n g o i n h a D i n h , m d i c u n g n h a u h d i b i n h , chia 102
  8. h a i du'dng t h u y bo tijf a i C h a u ( T h a n h Hoa) keo ve Hoa L u h o i t o i L e H o a n . D u o n g T h a i h a u t h a y vay, - lo n g a i bao L e H o a n r a n g : "Bon Bac day quan khdi loan, lam kinh dong ntfdc nhd, vua con nhd yeu, khong du'dng ndi hoan nan, bon dng mtfu tinh the ndo, chd de sinh tai hoa ve satf'^K Le H o a n m 6 i c h i n h don b i n h ma, d a n h b a i N g u y l n Bac, Dinh Dien. B i e t k i n h t h a n h Hoa L u co bien, phd m a Ngo Nhat K h a n h dan hdn mot n g h i n chieh thuyen quan C h i e m T h a n h t i e n vao d a n h nUdc ta. O b i e n gidi p h i a Bac, giac T o n g d a n g cat b i n h x a m lUdc bd coi. T h a i h a u DUdng V a n Nga sai Le H o a n chon t u d n g si de chohg cU, l a i cd P h a m C u L u o n g l a m D a i t u d n g t i e n phong. K h i dang c h u a n b i x u a t binh, P h a m C u L u o n g c u n g cac t u d n g mac do n h u n g phuc d i t h a n g vao t r i e u dudng, bao moi ngUdi r a n g : "Thtfdng ngtfdi cd cong, giet ke khong theo menh lenh la ky luat hanh quan. Nay Chua thtfdng tre thd, chiing ta dii het stfc lieu chet chong ke dich ben ( ) Dai Viet Stf ky Toan thtf, Sdd, trang 159 1 103
  9. ngoai, may lap diidc chut cong thi ai biet cho. Chi bang triCdc hay ton Thap Dao Ttfdng quan lam Thien tit, roi sau se dem quan di danh thi hdn". Quan si nghe noi the deu ho "van tue"^. "Thdi hdu nghe noi vay, sai Hiiu Ty dem dii nghi tru'dng riXdc Hoan vao cung, lay do rong khodc len minh Hoan, khuyen Hoan len ngoi Hoang de" .. Le H o a n l e n n g o i H o a n g de, t h o n g l i n h dai b i n h , t h u y bo h a i du'dng t i e n l e n c h a n d a n h quan T o n g d a i C h i L a n g va ciia song B a c h D a n g . Du'dng V a n N g a d l a i k i n h t h a n h H o a L i i buong manh chap chinh, lo t o a n cong viec h a u p h i i d n g , cung bach q u a n lo h u y ddng lvfdng t h i l c cho d a i quan d a n h giac. Nam 981, cudc k h a n g c h i e n chd'ng q u a n Tong t h a n g l d i , Du'dng V a n N g a ddn L e H o a n chien t h a n g t r d ve d B e n Ng\i (song V a n Sang, n a y thuoc t h i x a N i n h B i n h ) . C a i t e n V a n S a n g G i a n g (song G i i i d n g - M a v ) , r a ddi t£f do. T t f d n g t r u y e n , L e Hoan va Du'dng V a n N g a cd ngu'di con gai t e n l a Phat WDqi Viet Stfky Toan thu, Sddptrang 161-162 (2) Dai Viet Sii ky Tien Bien, Sdd, trang 162 104
  10. Anh: Ttfdng Thdi hdu Du'dng Van Nga. (Bao Quang Hoang Thdi Hdu) thd d den vua Le, xa Tru'dng Yen, huyen Hoa Lii, tinh Ninh Binh.
  11. N g a n l a y D i e n T i e n C h i H u y Stf L y Cong U a n , ngtfdi lap r a n h a L y vao n a m 1010. Con Le L o n g Viet va Le L o n g D i n h co p h a i la con cua L e H o a n vdi D t f d n g V a n N g a hay k h o n g h a y de t o n n g h i . Nam Nham Ngo (982) Le Dai Hanh lap Dtfcfng Van Nga Id Dai Thang Minh Hoang hdu, la m o t trong n a m H o a n g h a u cua v u a L e . Nam Canh Ty (1000), Hoang hau Dtfdng Van Nga k h o n g dau 6 m , ttf n h i e n qua ddi. H i e n nay, den t h d L e H o a n 0 T r t f d n g Y e n (Hoa Ltf). den v u a D i n h , v u a L e d T r u n g T r i i ( N i n h Giang, Hoa L t f ) va den l a n g B a c h Cdc (xa T h a n h Ldi, h u y e n V u B a n , t i n h N a m D i n h ) deu cd t t f d n g DtfOng V a n Nga. T t f d n g ba d den Le D a i H a n h (Trtfdng Y e n , Hoa Ltf, N i n h Binh) goi la Bao Quang Hoang Thdi hdu. Trtfdc day, k h i m d i lap den, n h a n d a n con dat ttfdng D i n h T i e n H o a n g va DtfOng V a n N g a cung thd. D e n the k y t h t f 17, A n P h u Stf Le T h u c H i e n ndi: "Xud't gid tong phu" (lay chong theo chong), r o i cho budc d a i l u a t r a n g vao cd t a y D t f d n g T h a i H a u 9 "dong" ve ben den Le. T t f d n g t r u y e n , k h i ve den k i n h do, Le T h u c H i e n b i d t f t r u d t m a c h e t ! 105
  12. SU Q U A N N G U Y I N S I E U (924 - »67> Nguyen Sieu ten huy la Nguyen Trien, sinh gid t h a n , t h a n g gieng, n a m G i a p T h a n (924). Ong v o n ngu'di D a Du'dng, t i n h Phuc K i e n , T r u n g Quoc. To n o i ong l a N g u y e n H a n g , m o t vo t u d n g co tieng cua Bac T r i e u , chet n a m 49 t u d i , dtfOc t a n g phong Co' S u D a i VUdng, co m i e u t h d d dong N g u H d . Cha la N g u y e n Ne, t a i lUc h d n ngUdi, a n h h u n g t h i e n ha, l a m q u a n t h d i T a n V u de, n a m q u y e n b i n h , h a m K i e u K y D a i T u d n g quan, Do Thong Quan B i n h D u o n g H a u . N h a n k h i "nUdc Nam co loan", thUa l e n h cat t a m v a n t i n h b i n h , b a n g a n I d a ngUa sang N a m c h i n h . B a y gid, K h u c V U d n g ( K h u c T h t i a D u , 905-907) bd cong nap, N g u y e n Ne cat d a i b i n h sang " h o i t d i " . N g u y e n N e den T h a n h Qua, t h i e t lap n h a p h u , l a y ba N g u y e n T h i M a i , ngUdi trong v d n g l a m vo be. N g u y e n Ne dong ddn d dat V i e t 39 106
  13. n a m , c u n g v d i ba N g u y l n T h i M a i s i n h dUdc ba con t r a i la Nguyen Khoan, Nguyin Thu Tiep, Nguyin Sieu, deu Id bac anh tudn phi thubng. N g u y e n Ne cang cham lo c u n g c6' va xay d u n g b a n doanh ngay j n d t v i i n g m a n h , b i n h giap t i n h nhue, lUOng thUc, voi ngUa ngay cang n h i e u . D u d i t h d i Ngo ViiOng Quyen (939-944), ca ba con t r a i ong deu dUdc t r o n g dung: N g u y e n K h o a n l a m C a m H a t T u d n g quan, N g u y e n T h u Tiep l a m T d X u y e n Do ho, N g u y l n Sieu l a m T h d n g L i n h T u d n g quan. A i nay deu co b i n h dan, ngUdi ngUdi deu quy phuc. N a m 79 t u d i , N g u y e n Ne mat. Luc nay t h d i H a u Ngd, t r o n g nUdc rd'i loan. Ba con t r a i cua N g u y e n Ne t r a n h g i a n h tudc v i va t h d a ke cua cha, nUdc nha l a i vd chu, n e n ca ba dng keo b i n h dan d i ba nga lap doanh p h d r i e n g , chiem cd m d i ngUOi mot v d n g , t h a n h ba sd q u a n k h a m a n h t r o n g m u d i hai sU q u a n luc bay gid. D a i T u d n g q u a n N g u y e n K h o a n chiem cd h u y e n Lap Thach (Phd Tho). T r u n g t u d n g N g u y e n T h u Tiep chiem cd v u n g T i e n Sdn (Bac N i n h ) . T h d h g L i n h T u d n g q u a n N g u y l n Sieu chiem g i d v u n g P h u L i e t ( T h a n h T r i , H a Ndi). 107
  14. N g u y e n Sieu n u d i du'dng m o n de 8 n g a n ngu'di, b i n h m a co t r e n 10 v a n , d e m ngay lo t o a n t h u phuc a n h hao, the ltfc n g a y cang m a n h . N g u y e n Sieu cho N g u y e n T r i K h a i l a m T i e n Phong, Nguyen Can l a m T a Dtfc, D d Co l a m Hutu Dtfc, P h a m Phuc l a m T o n g Q u a n cac q u a n . Den thang 11 n a m B i n h D a n (966), N g u y e n Sieu nghe t i n D i n h Bo L i n h c h i e u b i n h k h d i n g h i a d Hoa Lu', b i n h h u n g t t f d n g ho' h a n g v a n ngtfdi, the n g h i e n g t h i e n ha. T h o n g t t f d n g N g u y e n Sieu cang cho q u a n l i n h l u y e n t a p vo b i , x a y t h a n h dap l u y k i e n cd' de de p h d n g n g a y k i a Bd L i n h d a n h r a . Q u a n h i e n , ngay 6 t h a n g 6 n a m D i n h M a o (967), D i n h B d L i n h tu" n u i r t f n g H o a L t f , ctf cac t t f d n g l a N g u y e n Bd, Cao Sdn, D i n h Thie't, voi ngtfa t t f d n g si, a m a m t t f T h t f d n g Phuc, P h u X u y e n (Ha Dong) t r a n t d i , dong q u a n k i n k h u vtfc Ngoc H o i . B i n h V o n g , gtfom giao sang loa, cd x i rdp dat. Thdng ttfdng Nguyen Sieu cho cac ttfdng N g u y e n T r i K h a , T r a n Con, D o Cd, P h a m Phuc md cong t h a n h r a r i g h e n h c h i e n v d i n g h i a q u a n Hoa Ltf. H a i ben d a n h n h a u t d gid D a n den gid T h a n 108
  15. diidc v a i chuc hiep. Q u a n cua N g u y e n Sieu chem diidc d a u cua t u d n g D i n h l a N g u y d n Bo t a i Co Dien, N g u y e n Phuc t a i V a n D i e n , Cao Sdn t a i T i i d n g True, D i n h T h i e t t a i T h o A m . M a u chay day dong r u d n g , t h a y chet day du'dng. T i i Hoa L i i , nghe t i n b a i t r a n , cac h d t i i d n g ciia m i n h l a i b i giet ca, D i n h Bd L i n h n o i t r a n l d i d i n h , sai dem 30 ngu'di d a n du'dng r a chem dtfdi cd, l a i sai D a i T i i d n g q u a n N g u y e n Bac d i t i e n phong. l i n h t i i d n g si m o t v a n ngu'di. Th&p Dao T i i d n g quan Le H o a n l a m t i e p Ung l i n h .8 n g a n quan, voi ngUa ngan thdt, va m o t c a n h q u a n gdm t i n h b i n h bay van, do V a n T h a n g ViiOng trUc tiep t h d n g l i n h , deu theo du'dng t a t t i e n ve P h u L i e t , t r u y e n l e n h k h i nghe t i e n g phao n d t h i n h a t loat bon h i i d n g xong len dai pha q u a n giac. T h d n g t u d n g N g u y l n Sieu biet t i n D i n h Bd L i n h cat dai b i n h den d a n h l i e n t d chiic h d i the r o i chia q u a n l a m h a i bd p h a n : M o t bd p h a n cd' t h u giijf thanh, m o t bd p h a n d i cau v i e n b i n h cua N g u y e n Khoan va N g u y e n T h u Tiep. Horn ay la ngay 15 t h a n g 7 a m l i c h nam Dinh Mao (967), l u dang cudn 109
  16. cudn, t r d i niidc m o t m a u , song to gid l d n , t h u y e n liiOng, k h i gidi va b i n h si cua N g u y e n Sieu b i m a t h a u het. N d a dem, D i n h Bo L i n h sai 10 ngu'di n g a m l e n vao d a i b a n d o a n h cua N g u y e n sieu, t h i i a gio p h o n g hoa, I d a chay n g u t t r d i . Q u a n Hoa L u nghe phao l e n h , dong l o a t t r o n g d a n h ra, ngoai d a n h vao, t h a sdc c h e m giet, p h a sach, san bang dai b a n d o a n h cua N g u y e n Sieu. N g u y e n Sieu the cung, liic k i e t , l e n ngUa chay den bd song H o n g , ca ngudi, ngUa n h a y x u d n g song t u v a n . Xac N g u y e n Sieu va ngUa t r d i den B a i X u y e n , ba t h a n g sau n g u d i t a vdt l e n m a m a t T h d n g t u d n g v a n con t u d i n h u luc song. M o i n g u d i cho l a T h a n . V d con dng N g u y e n T r i e u c u n g v d i cac de t d ben dem t h i the N g u y e n Sieu a n t a n g t a i b a i p h u sa, sau dan dia p h u d n g goi l a M a B a i , r o i l a p den t h d dng d ben song gan chd x a D o n g P h u L i e t de te t u . 110
  17. D O N G THANH V U O N G L E N G A N l i e n Le Ngan Tich la con thtf hai cua Le Dai Hanh, chtfa r d n a m s i n h , n a m m a t , dtfOc phong ttfdc l a D o n g T h a n h Vu'o'ng. Ngtfdi con t r t f d n g cua L e D a i H a n h la T h a i t i l Long T h a u , ttfdc K i n h T h i e n D a i V t f d n g b i m a t sdm. Le ra N g a n T i c h dtfdc lap l a m T h a i ttf, n h t f n g luc bay gid n g t f d i con thtf n a m cua L e D a i H a n h la Le Long D i n h ( K h a i M i n h V t f d n g ) m u d n tranh gianh dia v i ay va Le D a i H a n h cung m u d n cho Long D i n h l a m T h a i ttf. L e N g a n T i c h vd cung phien gian. D i n h t h a n k h u y e n v u a Le k h o n g dtfOc bd t r t f d n g lap thtf. V u a L e D a i H a n h t u y nghe theo khong lap L o n g D i n h l e n T h a i ttf, n h t f n g cung khong lap Le N g a n T i c h m a l a i lap n g t f d i em thtf ba ciia dng l a L e L o n g V i e t l e n l a m T h a i t i l vao t h a n g gieng n a m G i a p T h i n (1004), dong t h d i gia phong dng va Le L o n g D i n h l a m D a i VtfOng. 111
  18. D e n t h a n g 3 nam At Ty (1005), vua Le Dai H a n h m a t , L e N g a n T i c h , L e L o n g D i n h v a ngu'di em thai c h i n l a T r u n g Quoc V t f d n g L e L o n g K i n h deu day q u a n n d i day, d a n h l a n n h a u sudt t a m t h a n g r o n g de t r a n h g i a n h n g o i v u a . D e n t h a n g 10 n a m 1005, L e L o n g V i e t m d i l e n n g o i dtfdc, n h t f n g L o n g V i e t v t f a n g o i n g a i v a n g v e n v e n ba ngay, chtfa k i p hop t r i e u t h a n , chtfa k i p bd' cao t h i e n ha t h i da b i e m r u d t l a L e L o n g D i n h sai thudc ha leo t t f d n g vao c u n g giet chet. L e L o n g D i n h ttf lap l a m vua. Trtfdc t i n h c a n h h u y n h de t t f d n g t a n , c h i n h stf do n a t do, L e N g a n T i c h cam ctf k h o n g n d i , thua chay vao d a t C i i L o n g ( T h a n h Hoa). L e L o n g D i n h luc n a y v t f a l e n l a m v u a , v t f a cat q u a n d u o i b a t Le N g a n T i c h . L e N g a n T i c h sd h a i , c u n g m o t so' bo thudc chay sang C h i e m T h a n h , n h t f n g chtfa den n o i t h i b i n g t f d i c h a u T h a c h H a giet chet d ciia bien Cd L a (nay l a K y L a , H a T i n h ) . 112
  19. SU Q U A N NGUYEN T H U T I E P Nguyen Thu Tiep von la ngiidi ho La, d quan Ba A n ( T r u n g Quoc). Cha l a N g u y e n Ne (con cd ten la L a T h a n h , l a m K i e u K y t i i d n g q u a n t h d i T a n V u De - T r u n g Quoc, sau sang V i e t N a m ) , me la N g u y e n T h i M a i (con cd t e n l a N g u y e n , n g t f d i V i e t Nam). M o t h d m L a Tiep n h a n den T i e n D u (Tien Sdn, Bac N i n h ) , t h a y v u n g nay canh vat t r d p h d , thang dia, ben d t f n g t r a n g t r a i , ddi l a m ho N g u y e n . Ve sau, t r a n g t r a i n a y t r d t h a n h t r a n g N g u y e n Xa. N a m 965, k h i N a m T a n VtfOng n h a H a u Ngd mat, cac h u n g t r t f d n g dua n h a u n d i day chiem cd cac quan ap de ttf g i d , chd t h d i cd t i n h ke ba chu. Hai anh em rudt vdi Nguyen T h u Tiep la Nguyen K h o a n , N g u y e n Sieu cung t r d t h a n h h a i sd quan chiem g i d h a i v u n g : N g u y e n K h o a n chiem gid v u n g T a m D a i (Yen Lac, V i n h Phuc), N g u y e n Sieu g i d T a y P h u L i e t ( T h a n h T r i , H a Ndi). Con Nguydn T h u T i e p c h i e m g i d m i e n T i e n D u , dap NNVLSTOL-8 113
nguon tai.lieu . vn
Chính trị học Báo chí - Truyền thông Xã hội học Giáo dục học Tâm lý học Lịch sử - Văn hoá Triết học Ngôn ngữ học Thư viện thông tin Văn học nước ngoài Ngư nghiệp Hành chính - Pháp luật Địa lý - Địa danh Văn học Việt nam Lịch sử Đảng CNXH - KH Tư Tưởng HCM Ngụ ngôn - Cổ tích Ca dao - Tục ngữ Hoá học Sinh học Y khoa - Dược Kinh tế học