1. Trang Chủ
  2. Lịch sử - Văn hoá
  3. Nhân vật lịch sử thời Đinh Lê: Phần 1

Nhân vật lịch sử thời Đinh Lê: Phần 1

Tài liệu Nhân vật lịch sử thời Đinh Lê phần 1 trình bày tên, năm sinh, chức vụ, và các chiến công của các vị vua, các vị công thần thời Đinh Lê như: Đinh Tiên Hoàng đế; Lê Đại Hành Hoàng đề, Định Quốc công Nguyễn Bặc; Trung quốc vương Lê Long Cảnh; Thượng phụ quốc công Trần Minh Công; Đô hộ phủ sĩ sư Lưu Cơ; Ngoại giáp Đinh điền;... Mời các bạn cùng tham khảo để nắm nội dung chi tiết. JUL TRlfONG OiNH Tl/ONG 741 N h f f n g n h a n v a t l i c h s i r t ' h d i C2 N H A X U A T B A N V A N HOA D

Thể loại Tài liệu miễn phí Lịch sử - Văn hoá

Số trang 103

Ngày tạo 4/9/2023 4:50:46 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước 3.00 M

Tên tệp

Tải Nhân vật lịch sử thời Đinh Lê: Phần 1 (.pdf)

Xem mẫu

  1. JUL TRlfONG OiNH Tl/ONG 741 N h f f n g n h a n v a t l i c h s i r t ' h d i C2 N H A X U A T B A N V A N HOA DAN TOC
  2. NHUfNG NHAN VAT LjCH SUf THOI D I N H L E
  3. T R l / d N G D I N H Tl/CfNG N H U M G N H A N V A T L l C H S l f • • THdl DINHLE (Tdi ban lan thit 3) Tac pham da dutpc tang Giai thuung cua Hoi Van nghe dan gian Viet Nam nam 1998. y i < td-.J • g > 1 to! 4 ) f H ' i N H A X U A T B A N V A N H O A D A N TOC H A N O I - 2002
  4. Anh: TiiOng Vua Dinh Tien Hoeing thd d din vua Dinh, xci Gia Phtfc/ng, huyen Gia Viin, tinh Ninh Binh.
  5. D I N H T I E N H O \ \ < ; 1)1? (»24 - f)7») Dinh Bo Linh smh ngay ram thang hai nam Giap T h a n (924) d t h o n K i m L i i , l a n g D a i H t f u , chau D a i H o a n g (nay l a t h o n V a n Bong, xa Gia P h i f d n g , h u y e n Gia V i l n , t i n h N m h B i n h ) Than p h u la D i n h Cong TrvL, l a m q u a n T h i i s\i (2} Hoan C h a u (Nghe A n ) ve ddi D u o n g D i n h Nghe, (930- 937) den t h o i Ngo Q u y e n (939-944) v a n g i i i chile v u ay. Cha m a t s6m, D i n h Bo L i n h theo me la D a m T h i ve que, nu'Ong t h a n vol c h u r u o t la D i n h Du\ 6 chan t r a u . O n g t h U d n g cung n h o m tre chan t r a u be hoa l a u l a m cd, lap t r a n gia d a n h n h a u , to ro co t a i chi h u y . B o n t r e thUdng k h o a n h t a y l a m k i e u de (1) Hien nay d thon Van Bong, xd Gia Phvtdng, huyen Gia Vien con ddu vet nen nhd cu ndi sinh ra vua Binh goi la go B6 De, gdn do la den thb vua Dinh vd nui Ky Ldn, ndi phdt tich cua ho Dinh. (2) Thit sit: Chile quan diing ddu mot chau. 5
  6. rUdc ong nhu! n g h i ve T h i e n tut, l a i k e t n g h i a "Dao v i e n " , - b o h n g t f d i c u n g l a n g , c u n g t u d i la ( i Dinh D i e n , N g u y i n Bac, L v m Cd, T r i n h T u , coi n h i f r u o t t h i t . Sau n a y d i d a n h dep cac n d i , ca b o h n g i f d i b a n t h i e u t h d i n a y deu d i t i e n p h o n g , sau l a Q u a n T i i t r u cua n h a D i n h . Luc bay gid t r o n g niidc l o a n lac, sxi goi l a l o a n T h a p n h i s i l q u a n . N h d t h o n g m i n h , co k h f phach, l a i co t a i t h a o liidc n e n D i n h Bo L i n h d i l n g cd day n g h i a , m o n g l a p n g h i e p 16n, d a n q u a n h v u n g theo ve r a t dong. B i e t l\lc lUdng cua m i n h con mong, D i n h Bo L i n h sang x i n theo s i i q u a n T r a n Lam ( T r a n M i n h Cong) d Bo H a i K h a u < ) T h a y D i n h Bo 2 L i n h la n g i i d i k h o i ngo, co c h i k h i , co t a i t h a o lufdc, l a i la con cua D i n h Cong T r i f , b a n dong l i e u co nhieu an n g h i a v 6 i n h a u d i i d i t h d i Ngo VUdng Q u y e n , T r a n L a m m e n t a i , ga con gai cho, D i n h Bo L i n h cang vQng b\idc t r e n con du"dng b i n h n g h i e p , K h o a n g n a m 950, t h a y m i n h t u d i cao, siic lute co h a n , T r a n L a m giao t o a n bo binh quyen cho £>do Vien: Hoi the ket nghia anh em giiCa LiCu Bi, Quan Cong vd Trtfpng Phi thdi Tarn Quoc (Trung Quoc) de khoi ph,uc nhd Han. .(2) Nay Id Ky Bd, thi xd Thdi Binh, tinh Thdi Binh 6
  7. D i n h Bo L m h . T h a y Bo" H a i K h a u l a v u n g dat r o n g n h i i n g k h o n g co t h e h i e m yeu de d u n g b i n h , D i n h Bo L i n h q u y e t d i n h du"a t o a n q u a n d day ve chiem g i f l Hoa L i i \ c h i e u mo hao kiet, h u n g cxi m o t ( 1 phiidng, chong l a i n h a Ngo va cac sti q u a n khac. N a m T a n H d i (951), ddi H a u Ngo V i i d n g , N a m T a n V i i d n g c u n g T h i e n Sach V i f d n g keo q u a n den Hoa L i i d a n h D i n h Bo L m h , n h i i n g ca h a i deu b i dai b a i , p h a i r u t q u a n ve Co Loa. L i e n do, D i n h Bo L i n h d u h a n g diidc s\i q u a n P h a m Bach Ho, ( P h a m Phong A t ) , d D a n g C h a u ( H ^ n g Yen), thu"a the, ong keo q u a n den d a n h Do D o n g ( T h a n h Oai, H a Tay), pha t a n difdc sii q u a n Do C a n h Thac. U y d a n h cua D i n h Bo L i n h cang l i i n g lay. Sau k h i T h i e n Sach V i i d n g va N a m T a n Vu"dng n h a H a u Ngo m a t , con T h i e n Sach V i i d n g l a Ngo Xu'dng X i n o i n g h i e p , qua suy yeu, p h a i ve dong g i f l dat B i n h K i e u (thuoc h u y e n T r i e u Sdn, T h a n h Hoa) . D i n h Bo L i n h t h i i a cd hu"ng b i n h d a n h 16n, (2> chi t r o n g m o t n a m dep y e n cac sti quan, du"dc xxing tung la V a n T h a n g V t f c f n g . (1) Dong Hoa Lit nay thuoc xa. Gia Hitng, huyen Gia Vien, tinh Ninh Binh la can cii ban ddu cua nghia quan Dinh Bp Linh (2) Theo Dai Viet sfi ky tien bi&n thi thuoc Hai HiCng. 7
  8. N a m M a u T h i n (968), V a n T h a n g V t f d n g l e n ngoi Hoang De, hieu la Dai Thang Minh H o a n g De, d a t q u o c h i e u l a D a i Co V i e t (nvfdc V i e t t o 16n), d o n g d o d H o a Lu* ( 1 i d l i n g cung dien, dat trieu nghi, "dinh tram quan, dat sau ican, H chedo gdn du". N t f d c N a m t a dtfcfc c h i n h t h o n g ke t i f day. N a m 969, v u a D i n h p h o n g cho con t r i i d n g D i n h Lien la N a m Viet Viidng. N a m C a n h N g o ( 9 7 0 ) , ong d a t n i e n h i e u la T h a i B i n h , cho due t i e n d o n g "Thdi Binh" l a dong t i e n xu"a n h a t cua niidc ta. C u n g t r o n g n a m nay, ong lap n a m H o a n g h a u l a : D a n G i a , T r i n h M i n h , K i e u Quoc, Co Quoc, Ca O n g . Theo cac Sri gia va cac n h a nho p h o n g k i e n t h i day l a cho k e m cua vua t o i n h a D i n h , l a "khcti ra moi loan sau nay, nham le nghia loan phep luan thubng". N a m 9 7 1 , v u a D i n h b a t d a u d i n h t h i i bac p h a m t r a t cho cac q u a n v a n vo va t a n g dao: N g u y e n Bac l a m D i n h Quoc Cong, L u i i Cd l a m D o H o phu. si sU, Le H o a n l a m T h a p Dao Tu"6ng q u a n , T a n g t h o n g Ngo C h a n L t f u l a K h u o n g V i e t D a i su*, T r i i d n g M a N i l a m T a n g luc Dao si, D a n g H u y e n Q u a n g l a m Sung Chan uy nghi. < ) Nay la xa Triidng Yen, huyen Hoa Lie, tinh R(inh Binh. 1 8
  9. N a m N h a m T h a n ( 9 7 2 ) , ong sai con l a N a m V i e t V i i d n g D i n h L i e n sang t r i e u cohg n h a Tong, diidc n h a T o n g p h o n g ong l a G i a o C h i Quan Vvfdng va N a m Viet Vtfdng D i n h Lien lam T i n h H a i q u a n T i e t d o svt A n N a m d o h o . "Tic (1) do niidc ta giu le sang trieu cohg nUdc Tau" . Ve viec n h a T o n g b a n sac p h o n g cho cha con v u a D i n h , Su" t h a n N g o Si L i e n n o i t h a t c h i l y : "Tieng tarn cua Van Thang Vtfovig vang xa, the quan nhd Tong cdng yeu. Viec bien gidi Ludng Qudng thiibng lo ngay ngdy, danh phai ban tudc sac khen ngoi viCOt miic la de de phong moi lo ngodi y nghi day thoi" . (2) T h a n g 2 n a m 974, D a i T h a n g M i n h H o a n g De cho d i n h 10 dao q u a n , m o i dao q u a n co 10 lCi, m o i \\L co 10 t o t , m 6 i t o t co 10 n g u , m o i n g u co 10 ngitdi. Tong toan quan la mot trieu ngiidi. D a u n a m 975, D a i T h a n g M i n h H o a n g De quy d i n h ao m u cho cac q u a n v a n vo. T r o n g nu"6c luc b a y gid con co n h i e u ngUdi quen t h o i t h d i loan, k h o n g c h i u t u a n theo l u a t le, D a i Viet Nam Sit litdc Sdd ( 1 } (2) Dai Viet Sitky Tien Bien, Sdd, trang 164 9
  10. T h a n g M i n h H o a n g D e p h a i d u n g oai de t r i m g t r i nhiJng bon g i a n ac n h i i d a t vac d a u d trufdc san rong, n u o i g i a i t r o n g ao, n h o t h d du~ t r o n g h a n g r o i r a l e n h r a n g h i a i p h a m t o i se b i truing t r i . "Hinh luat uy nghiem nhw the thi cung qua lam, nhiing nhd co nhiing hinh luat ay thi dan trong niidc mdi dan dan dtftic yen" N a m 977, v u a lap con l a H a n g L a n g l a H o a n g T h a i t u \ con thCf la T o a n l a m Ve V i i d n g . SxL t h a n N g u y e n N g h i e m phe p h a n gay gat rang: "Tien Hoang yeu con nhd nen lap Hang Lang lam Thdi tit, nhieu yeu ma lap nam Hoang hau, dam duoi trong tinh duyen ma gay nen mam hau hoa. Phep nhd khong dung dan thi lam sao ma tri nUdc dU(3c. Rot cuqc dd gay nen sit chia re trong gia dinh, tai bien xdy ra trong ke ndch, hoa den than, md hai lay den cd con chau dbi s a a " .(2) Vao dem T r u n g t h u n a m K y M a o ( 9 7 9 ) , tile l a dem 9-9-979, ong va con t r U d n g l a N a m V i e t Vvfdng D i n h L i e n b i t e n h a u can, chtic C h i H a u N o i n h a n la Do T h i c h sat h a i k h i d a n g n g u d san r o n g . (1) Viet Nam Si£ lUdc (2) Dai Viet Si/ ky Tiin Bien, Sdd, trang 156 10
  11. D a i T h a n g M i n h H o a n g De mat, (hide t r i e u t h a n t o n l a T i e n H o a n g D e , l i n h ciiu t a n g 0 Son L a n g - n u i M a Y e n 6 T r i i d n g Y e n , Hoa L i i D a i T h a n g M i n h H o a n g De d n g o i 12 n a m (9 68- ( 979), tho 56 t u d i . D e n t h d ong diiOc d i i n g diidi chan n u i M a Y e n d T r i i d n g Y e n , Hoa L u , ngay t r e n nen cung d i e n cu. D a n h gia ve D i n h T i e n Hoang, T o a n T h i f viet: "Vua tai ndng, thong minh hem ngiidi, dung ItfQc nhd't ddi, quet sach ede hiing tru'dng, noi lai dai thong cua Trieu Vu Be. Song khong biet diC phong, khong giit du'cfc iron ddi. Dang tiec thay!" . (2) D a i su" gia L e V a n H i i u d a n h gia t a i n a n g va cong lao to l d n cua D i n h T i e n H o a n g t h a t xac dang: "Tien Hoang tai ndng, sang suot hern ngUbi, dung Itftic nhdt ddi. DiCcfng luc nUdc Viet ta khong chu, cac hiing tru'dng cat cii, danh mot cdi ma mUdi hai sit quan than phuc hei, roi md niCdc dong do, ddi xUng Hoang De, dat tram quan, dung sau quan, che do gdn du, chdc la y trdi vi niCdc Viet ta Theo Dai Viet Si£ ky Toan Thti, trang 158 1 Dai Viet Sit ky Toan Thtf, Sdd, trang 153, 154 ( 2 ) 11
  12. lai sink ra bac Thanh Triet de tiep ndi chinh thong cua Trieu Vtfdng chang? Ngo V i i d n g Q u y e n l a n g i f d i m d d a u cho k y n g u y e n doc lap, t\i c h u . D i n h T i e n H o a n g l a v i a n h h u n g d a n t o e , moi d a u v a d a t n e n thong n h a t q u o c g i a . Biic D a i t a "Chinh thong thuy" t r o n g den t h d v u a D i n h d Tru'dng Y e n n h i i b a n g v a n g l ^ u l a i n g a n t h u vo cong v a v a n t r i "khodng tien vo hau" do. "Bac De vii&ng chinh thong cua nutdc Viet ta khdi ddu tii day. Cac bac Vua Thanh De'Thdn ke tiep nhau chan tdc sau nay cung deu to •> * (2) rong theo bdi hoc cua trieu Dinh" . D o l a "y trdi sinh ra cho nitdc Viet ta bdc Thanh Nhdn sang sudt dendi tiep quoc thong" .(3) ' ( ) Dai Viet Sii ky Toan Thii, Sdd, trang 155 1 (2) Van bia din thd vua Dinh d Tru'dng Yen, huyen Hoa Ltf, tinh Ninh Binh X3) Le Van Htfu: Dai Viet Sti ky Tiin Bien, Sdd, trang 153 12
  13. LE D A I H A N I I HOANG DE (941 - 1005) Le Hoan sinh ngay ram thang 7 nam Tan Sxtu (941), que d l a n g Bao T h a i , h u y e n T h a n h L i e m , tinh Ha Nam T h a n p h u ong l a L e M i c h , me la D a n g T h i , t i f d n g t r u y e n ong ba l a m nghe ddm do va quet san chua de k i e m song. D a n g i a n t r u y e n t u n g cau "Cha do cd, me Id chua" de n o i ve s i l x u a t t h a n cua v u a L e . Cha me m a t sdm, L e H o a n d i 6" cho v i e n Q u a n sat ho L e ^ ^. T h a y "tU each dtia tre nay khong 2 phai nhtf ngiibi thubng" (Toan Thu"), Le Q u a n sat n h a n ong l a m con n u o i , do'i xxl, day do nhu" con de. K h i ldn len, L e H o a n gia n h a p n g h i a q u a n Hoa L a , theo N a m V i e t ViiOng D i n h L i e n t h a m da cac t r a n mac, d a n h dep cac stf q u a n cat ca, sdm to r a "la ngUbi phong khodng, co chi ldn, Tien Hoang khen ^ Theo Toan Thii va mot so'tai lieu khdc chip ong que d di Chau (Thanh Hod). ( ) Co tai lieu noi Id Le LvCdng d di Chdy, (Thanh Hod) 2 13
  14. Id tri dung, chdc the ndo cung lam dUdc viec, m&i giao cho trong coi 2000 binh si, roi thang den chtic Thdp Dao Tw&ng Quan Dien Tien Do chi huy si?" ! (1 N a m 9 7 1 , ong l a m T h a p Dao T i i d n g q u a n nha D i n h , t i i c l a n g i i d i T o n g c h i h u y q u a n doi luc bay gid. M u a t h u n a m K y M a o (979), D i n h T i e n H o a n g va D i n h L i e n b i Do T h i c h sat h a i . D i n h T o a n m o i 6 t u d i l e n n o i ngoi. L e H o a n chide T h a i h a u Du"dng V a n N g a giao l a m N h i e p c h i n h d a i t h a n , sau tvt x i i n g la P h o V i f d n g , quyen binh trieu dinh Hoa L i i liic nay deu n a m t r o n g t a y ong. D a i t h a n nha D i n h la D i n h D i e n , N g u y e n Bac, P h a m H a p , cho l a ong l a n at v u a nho, m U u do c h i e m ngoi, b e n hoi q u a n tvL C h a u a i ( T h a n h Hoa) keo ve bao vay k i n h t h a n h Hoa Lu", n h a n g deu b i ong giet chet ca. Nam T a n T X ( 9 8 1 ) , n h a T o n g cat b i n h v d i t a r n t i i d n g cam dau sang d a n h nu"6c ta. O n g sai P h a m C\i L a d n g l a m D a i t i i d n g t i e n p h o n g , d a n b i n h d i chohg giQ. K h i b a n ke sach x u a t b i n h , P h a m C i i Lu"dng c u n g cac t a d n g deu mac do n h u n g p h u c d i t h a n g vao t r o n g p h u bao m o i n g t f d i r a n g : "Thiidng ngiCdi co cong, giet ke khong theo menh lenh Id ky (1) Dai Viet Siiky Toan Thtf, Sdd, trang 167 14-
  15. luat hdnh quan. Nay chua thu&ng tre. thd, chung ta dii hei site lieu chei chdng ke dich ben ngodi, may lap dtfOc chut cong thi ai biei cho. Chi bang trUdc hay ton Thap Dao Tudng quan lam Thien tii, roi sau se dem quan di danh thi hon". Q u a n si nghe n o i the deu ho "Van tue '. 1 Thai hau DiiOng V a n N g a t h a y m o i n g i i d i v u i long quy phuc, sai lay ao long con mac cho L e H o a n , m d i L e H o a n len ngoi H o a n g De, lay n i e n h i e u la Thien Phuc nam thu 1 nhat, giang phong Dinh Toan lam Ve V i f d n g . Thang 3 nam 981 ( T a n T y ) , q u a n T o n g p h a t b i n h x a m lvfdc nttdc ta. H a u N h a n Bao va Ton T o a n Hu"ng den L a n g Sdn. T r a n K h a m To den Tay Ket, hxiu T r i i n g den song B a c h D a n g . Le H o a n tvt l a m tu"6ng chong giac, sai b i n h si dong coc n g a n song B a c h D a n g , q u a n T o n g r u t l u i . N h a vua l a i cho b i n h t i e n den a i C h i L a n g , cho b i n h si gia hang, dat phuc b i n h , chem diidc dau t i i d n g giac la H a u N h a n Bao. Q u a n cua T r a n K h a m To nghe t i n cac canh b i d a n h b a i , ben t h u q u a n quay ve nUdc. V u a Le sai cac tvfdng hdp b i n h dudi d a n h . "Quan 15
  16. cua Kham To thua to, chei den qua niia, thay chat day ddng, bat dtfcfc tUdng la Qudch Quan Bien, Trieu Phung Huan dem ve Hoa Ltf. Tie day trong nUdc yen tinh. Bay toi dang ton hieu la Minh Can ling van than vu thang binh chi nhan qudng hieu Hoang Be" !
nguon tai.lieu . vn
Chính trị học Báo chí - Truyền thông Xã hội học Giáo dục học Tâm lý học Lịch sử - Văn hoá Triết học Ngôn ngữ học Thư viện thông tin Văn học nước ngoài Ngư nghiệp Hành chính - Pháp luật Địa lý - Địa danh Văn học Việt nam Lịch sử Đảng CNXH - KH Tư Tưởng HCM Ngụ ngôn - Cổ tích Ca dao - Tục ngữ Hoá học Sinh học Y khoa - Dược Kinh tế học