Người cao tuổi và sự sắp xếp cuộc sống gia đình hiện nay, tác động của những yếu tố kinh tế xã hội, văn hóa - Dương Chí Thiện

54 X· héi häc sè 1 (73), 2001 Ng−êi cao tuæi vµ sù s¾p xÕp cuéc sèng gia ®×nh hiÖn nay- t¸c ®éng cña nh÷ng yÕu tè kinh tÕ-x· héi, v¨n hãa D−¬ng ChÝ ThiÖn I. VÊn ®Ò vµ c¸c m« h×nh s¾p xÕp ®êi sèng gia ®×nh c¬ b¶n : HiÖn nay, ng−êi cao tuæi lùa chän m« h×nh s¾p xÕp cuéc sèng cho gia ®×nh vµ cho b¶n th©n nh− thÕ nµo, ®Ó thÝch øng vµ phï hîp víi hoµn c¶nh kinh tÕ-x· héi hiÖn t¹i, lµ mét vÊn ®Ò lu«n mang tÝnh thêi sù? VÊn ®Ò nµy kh«ng ®¬n gi¶n chØ lµ nh÷ng mong muèn chñ quan, mµ ng−îc l¹i, nã cßn chÞu sù t¸c ®éng vµ chi phèi cña nhiÒu yÕu tè kh¸ch quan, nh− c¸c ®iÒu kiÖn vÒ: kinh tÕ, x· héi, v¨n hãa, t©m lý, t×nh c¶m, v.v... KÕt qu¶ cña dù ¸n nghiªn cøu ®Þnh l−îng vÒ “Ng−êi cao tuæi ë ®ång b»ng s«ng Hång, n¨m 1996”, (do PGS.TS Bïi ThÕ C−êng chñ tr×), cho thÊy: cã tíi 19,4% ng−êi cao tuæi tr¶ lêi ®ang sèng mét m×nh hoÆc chØ sèng riªng hai vî chång giµ víi nhau; 73,6% ng−êi cao tuæi tr¶ lêi ®ang sèng chung víi con hoÆc ch¸u. Trong ®ã, tû lÖ ng−êi giµ sèng chung víi con trai ®· kÕt h«n lín gÊp 8 lÇn tû lÖ ng−êi cao tuæi sèng chung víi con g¸i ®· kÕt h«n (50,5% so víi 6,2%). T−¬ng tù, kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ “Ng−êi cao tuæi ë thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ 6 tØnh xung quanh n¨m 1997”, (do Tr−¬ng Sü ¸nh chñ tr×) cho thÊy: trong sè nh÷ng ng−êi cao tuæi cã con, th× cã 46,2% ng−êi cao tuæi tr¶ lêi ®ang sèng víi con trai ®· kÕt h«n, so víi 26,7% ng−êi cao tuæi tr¶ lêi ®ang sèng víi con g¸i ®· kÕt h«n. Tû lÖ ng−êi cao tuæi sèng chung víi con g¸i ®· kÕt h«n ë thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ 6 tØnh xung quanh cao gÊp 4,3 lÇn so víi vïng ®ång b»ng s«ng Hång. (Bïi ThÕ C−êng vµ Tr−¬ng Sü ¸nh. 1999). Nh− vËy, trªn thùc tÕ hiÖn ®ang tån t¹i c¸c m« h×nh s¾p xÕp ®êi sèng gia ®×nh c¬ b¶n ë ng−êi cao tuæi nh− sau: 1/ Sèng chung víi gia ®×nh mét ng−êi con trai 2/ Sèng riªng hai «ng bµ giµ, thËm chÝ sèng riªng mét m×nh 3/ Sèng chung víi gia ®×nh mét ng−êi con trai, nh−ng ¨n riªng 4/ Sèng chung víi con g¸i cã hoÆc ch−a cã gia ®×nh. §i t×m c©u tr¶ lêi s©u s¾c h¬n cho sù lùa chän c¸c m« h×nh s¾p xÕp cuéc sèng gia ®×nh c¬ b¶n ë ng−êi cao tuæi hiÖn nay, mét dù ¸n “Nghiªn cøu ®Þnh tÝnh vÒ ng−êi cao tuæi ë ViÖt Nam” ®· ®−îc thùc hiÖn bëi mét nhãm c¸n bé khoa häc cña ViÖn X· héi häc, do PGS.TS Bïi ThÕ C−êng chñ tr×, vµ UNFPA t¹i Hµ Néi tµi trî. Dùa trªn nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu cña dù ¸n, bµi viÕt nµy ®i s©u ph©n tÝch c¸c yÕu tè kinh Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn D−¬ng ChÝ ThiÖn 55 tÕ-x· héi, v¨n hãa ... ®· t¸c ®éng ®Õn sù lùa chän c¸c m« h×nh s¾p xÕp cuéc sèng gia ®×nh cña ng−êi cao tuæi ë ViÖt Nam hiÖn nay. II. T¸c ®éng cña kinh tÕ - x· héi, v¨n hãa ...®Õn sù lùa chän c¸c m« h×nh s¾p xÕp cuéc sèng gia ®×nh chñ yÕu ë ng−êi cao tuæi: 1. M« h×nh "cha mÑ giµ sèng chung vµ ¨n chung víi gia ®×nh mét ng−êi con trai": • Kinh tÕ: Trªn thùc tÕ, ®a sè ng−êi cao tuæi n−íc ta ë trong hoµn c¶nh kinh tÕ b¶n th©n khã kh¨n. C¸c nguån thu nhËp cña ng−êi cao tuæi th−êng kh«ng ®ñ ®Ó chi phÝ cho nh÷ng nhu cÇu c¬ b¶n cña b¶n th©n hä trong cuéc sèng. PhÇn lín ng−êi cao tuæi rÊt cÇn sù gióp ®ì vµ b¶o ®¶m vÒ c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ t−¬ng ®èi æn ®Þnh tõ phÝa c¸c con. V× vËy, gi¶i ph¸p tèi −u nhÊt lµ ng−êi cao tuæi lùa chän m« h×nh “sèng cïng vµ ¨n chung víi mét gia ®×nh ng−êi con trai” nµo ®ã, mµ c¸c cô cho lµ kh¶ dÜ cã thÓ ®¸p øng tèt nhÊt nh÷ng nhu cÇu kinh tÕ vµ tinh thÇn cña m×nh. ¤ng N.§.T nãi: "... trong ®iÒu kiÖn ë n«ng th«n nµy, hoµn c¶nh kinh tÕ nã thÊp, cßn ch−a ®¸p øng ®−îc, cho nªn hÇu hÕt lµ hä vÉn dùa vµo con trai". (PV. Nhãm c¸n bé th«n C¸t T−êng, x· An Mü, huyÖn B×nh Lôc, tØnh Hµ Nam). • Søc kháe: ë ®é tuæi cµng cao, søc kháe cña ng−êi cao tuæi sÏ ngµy cµng yÕu vµ gi¶m dÇn kh¶ n¨ng tù ch¨m sãc trong nh÷ng ho¹t ®éng sinh ho¹t hµng ngµy. §ã lµ mét qu¸ tr×nh tù nhiªn. Song ë ViÖt Nam, khi hÖ thèng dÞch vô ch¨m sãc søc kháe vµ trî gióp cho ng−êi cao tuæi ch−a ph¸t triÓn, ®a sè ng−êi cao tuæi ph¶i nhê cËy th−êng xuyªn h¬n vµo sù gióp ®ì, ch¨m sãc cña con ch¸u. V× thÕ, phÇn lín ng−êi cao tuæi cã ®é tuæi kh¸ cao (tõ 70 tuæi trë lªn), lùa chän m« h×nh “sèng chung vµ ¨n chung víi gia ®×nh ng−êi con trai”. Bëi ë ®é tuæi nµy, søc kháe cña ng−êi giµ cã sù suy gi¶m nhanh vµ xuÊt hiÖn nhiÒu bÖnh tËt h¬n, thËm chÝ khi ®· ë tuæi qu¸ giµ yÕu, c¸c cô cßn thÓ hiÖn sù bÊt lùc tr−íc cuéc sèng vµ bu«ng tr«i ®Ó mÆc cho con c¸i s¾p xÕp cuéc sèng cho m×nh. ¤ng N.V.P nãi: "T«i b©y giê kh«ng thÓ s¾p xÕp ®−îc n÷a råi, mét lµ nÕu nh− søc cßn kháe th× míi s¾p xÕp ®−îc, cßn kh«ng th× còng an phËn th«i". (PV. C¸ nh©n «ng N.V.P th«n C¸t T−êng, x· An Mü, huyÖn B×nh Lôc, tØnh Hµ Nam). • V¨n hãa truyÒn thèng: §a sè ng−êi cao tuæi, khi ®· sèng víi con, hä th−êng lùa chän sèng chung víi gia ®×nh ng−êi con trai, nhÊt lµ sèng chung víi gia ®×nh ng−êi con trai tr−ëng, ®©y lµ mét nÐt ®Æc tr−ng cña v¨n hãa truyÒn thèng. HiÖn nay, quan niÖm nµy vÉn cßn, song ®· cã phÇn biÕn ®æi: trong sù lùa chän s¾p xÕp cuéc sèng gia ®×nh, cha mÑ giµ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i sèng chung víi ng−êi con trai tr−ëng, mµ cã thÓ sèng chung víi gia ®×nh cña mét ng−êi con trai bÊt kú nµo ®ã, cã thÓ lµ gia ®×nh ng−êi con trai thø, hay gia ®×nh ng−êi con trai ót. §iÒu nµy, «ng N.V.P nãi “NÕu mµ cßn phô thuéc, sèng chung víi con c¸i th× ®Æc ®iÓm lµ ph¶i sèng víi con trai, nh−ng kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i sèng víi con trai tr−ëng, mµ cã thÓ sèng chung víi con trai thø, con trai ót còng ®−îc”. (PV. Nhãm c¸n bé x· Song Giang, huyÖn Gia Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn 56 Ng−êi cao tuæi vµ sù s¾p xÕp cuéc sèng gia ®×nh hiÖn nay ... B×nh, tØnh B¾c Ninh). MÆc dï vËy, khi c¶m thÊy søc kháe ®· yÕu, s¾p gÇn ®Õn ngµy “nh¾m m¾t, xu«i tay”, cha mÑ giµ th−êng muèn ®−îc quay vÒ sèng chung víi gia ®×nh ng−êi con trai tr−ëng. Sù lùa chän nµy kh«ng ph¶i lµ do ng−êi con trai ót hay ng−êi con trai thø kh«ng cã ®ñ ®iÒu kiÖn tiÕp tôc ch¨m sãc, nu«i d−ìng cha mÑ giµ, mµ yÕu tè ¶nh h−ëng m¹nh h¬n c¶ lµ tõ mét quan niÖm v¨n hãa truyÒn thèng: khi ng−êi giµ chÕt, th× ng−êi con trai tr−ëng sÏ ®−¬ng nhiªn kÕ tiÕp cha lµ trô cét cña gia ®×nh vµ hä téc, ng−êi giµ ®−îc con trai tr−ëng lo ®¸m tang vµ lo cóng giç sau khi qua ®êi. ¤ng §.N.T cho biÕt: "Th−êng th−êng, c¸c cô cã t©m lý lµ "giµu con ót, khã con ót", cho nªn ë ®©y c¸c cô sèng còng tùa tùa nh− thÕ. ThÕ cßn khi nµo mµ s¾p chÕt th× míi vÒ ë víi con trai tr−ëng. ... §óng lµ lóc thÊy yÕu qu¸ råi th× b¶o con tr−ëng nã ®ãn vÒ ë víi nã. Trong th«n nµy chiÕm tíi 90% c¸c cô lµ kh«ng ë víi con trai tr−ëng, nh−ng lóc s¾p chÕt lµ l¹i vÒ víi con trai tr−ëng". (PV. c¸ nh©n «ng §.N.T th«n Tri NhÞ, x· Song Giang, huyÖn Gia B×nh, tØnh B¾c Ninh). §èi víi c¸c cô ë vïng ®ång b»ng s«ng Hång th× khi chÕt, nhÊt thiÕt ng−êi giµ ph¶i trë vÒ sèng víi gia ®×nh ng−êi con trai tr−ëng. Nh−ng ë vïng ®ång b»ng Nam Bé th× kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i nh− vËy, ng−êi giµ sèng chung víi con nµo th× con ®ã th−êng lo cóng giç sau khi chÕt. • Tr¸ch nhiÖm cña c¸c con ®èi víi cha mÑ giµ: C¸c con ®Òu ph¶i cã tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô ch¨m sãc vµ phông d−ìng ®èi víi cha mÑ giµ, ®©y lµ mét chuÈn mùc ®¹o ®øc x· héi mang ®Ëm nÐt ®Æc tr−ng cña nÒn v¨n hãa truyÒn thèng. Khi cßn nhá, tÊt c¶ c¸c ng−êi con ®Òu ®−îc cha mÑ nu«i d¹y tõ lóc míi sinh ra cho ®Õn lóc tr−ëng thµnh, lo lÊy vî vµ t¹o dùng cuéc sèng gia ®×nh riªng. §Õn khi c¸c con lín lªn vµ tr−ëng thµnh, còng lµ lóc cha mÑ dÇn dÇn giµ yÕu, c¸c con ®Òu ph¶i cã tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô ch¨m sãc, phông d−ìng, trong ®ã vai trß cña ng−êi con trai tr−ëng ®−îc ®Æc biÖt chó ý, bëi hä cã tr¸ch nhiÖm lo tæ chøc cóng giç cho «ng bµ vµ tæ tiªn, sau khi cha mÑ giµ qua ®êi. §©y lµ mét yÕu tè quan träng ®Ó nh÷ng ng−êi cao tuæi cã sù lùa chän m« h×nh sèng chung víi mét gia ®×nh ng−êi con trai tr−ëng hoÆc gia ®×nh cña mét ng−êi con trai nµo ®ã. Bµ T.T.C nãi: “Chóng t«i th× con nµo còng lµ con, con nµo còng lµ do m×nh ®Î ra..., th× nã còng ph¶i tr«ng nom chóng t«i. Nh−ng mµ riªng t«i lµ t«i vÉn ë víi th»ng tr−ëng". (PV. Nhãm c¸c cô 60-69 tuæi, th«n Tri NhÞ, x· Song Giang, tØnh B¾c Ninh). • Tr¸ch nhiÖm cña cha mÑ giµ ®èi víi con c¸i: Ng−êi cao tuæi th−êng coi träng tr¸ch nhiÖm cña cha mÑ giµ ®èi víi c¸c con, nhÊt lµ khi gia ®×nh con ch¸u r¬i vµo hoµn c¶nh khã kh¨n ®Æc biÖt vÒ kinh tÕ (nghÌo tóng, thÊt nghiÖp), søc kháe kÐm, bÖnh tËt kÐo dµi, tai n¹n, rñi ro hay nghiÖn ngËp ... Trong tr−êng hîp ®ã, cha mÑ giµ kh«ng thÓ khoanh tay ®øng nh×n con ch¸u m×nh ®ãi khæ. V× ý thøc ®−îc tr¸ch nhiÖm cao vµ tÊm lßng qu¸ th−¬ng con ch¸u, mét bé phËn ng−êi cao tuæi ph¶i chÊp nhËn sù lùa chän sèng chung víi gia ®×nh ng−êi con ®ã, ®Ó cã thÓ gióp ®ì th−êng xuyªn cho gia ®×nh ng−êi con ®ã. ¤ng H.C.S ®· nªu: "...tr−êng hîp cña mét bµ mÑ cã mét cËu con trai, nã còng cø cê b¹c, ch¬i bêi, vî nä con kia, nã cã tíi hai vî kia vµ Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn D−¬ng ChÝ ThiÖn 57 cã 4-5 ®øa con. ThÕ mµ cø vÒ nhµ mÑ, ¨n uèng kh«ng cã, nã cø lÇn tiÒn, råi lÊy c¶ g¹o thãc cña mÑ ®em ®i b¸n ®Ó tr¶ nî. ...Nhµ b©y giê tan n¸t hÕt, ch¼ng cßn c¸i g× c¶ ". (PV. Nhãm c¸n bé x· Song Giang, huyÖn Gia B×nh, tØnh B¾c Ninh). 2. M« h×nh "sèng riªng vµ ¨n riªng chØ cã hai vî chång giµ, hoÆc thËm chÝ chØ cã mét m×nh (khi ng−êi vî/chång cña cô ®· mÊt)": • Kinh tÕ: Sù lùa chän m« h×nh “sèng riªng, ¨n riªng mét m×nh” ë ng−êi cao tuæi cã ®−îc chØ khi hä cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ kh¸ cao vµ æn ®Þnh, c¸c nguån thu nhËp cã thÓ tù ®¸p øng t−¬ng ®èi ®Çy ®ñ nh÷ng nhu cÇu vËt chÊt c¬ b¶n cho cuéc sèng cña b¶n th©n. V× vËy, phÇn lín nh÷ng ng−êi cao tuæi cã nguån thu nhËp kh¸ cao vµ æn ®Þnh, th−êng lµ nh÷ng cô giµ cã l−¬ng h−u cao, hoÆc hä cã nguån thu nhËp cao vµ æn ®Þnh lùa chän m« h×nh nµy. ¤ng H.V.D cho biÕt: “... hµng th¸ng «ng Êy cã l−¬ng, bµ Êy th× trång rau, ®i chî b¸n c¸c thø, th× «ng bµ Êy ë riªng vµ ¨n riªng, râ rµng råi". (PV. Nhãm c¸c cô 60-69 th«n Tri NhÞ, x· Song Giang, huyÖn Gia B×nh, tØnh B¾c Ninh). • Søc kháe: PhÇn nhiÒu ng−êi cao tuæi chän m« h×nh nµy ®ang ë nhãm tuæi 60-65, khi ®ã c¸c cô cßn ®ang kháe m¹nh vµ minh mÉn, cßn tù lµm ®−îc nh÷ng c«ng viÖc hµng ngµy cho b¶n th©n, kh«ng ph¶i th−êng xuyªn nhê cËy vµo sù gióp ®ì cña c¸c con ch¸u trong c¸c ho¹t ®éng sinh ho¹t hµng ngµy. ¤ng N.K.B nãi: “C¸c cô ta nãi chung lµ kh«ng thÝch ë víi con nµo c¶, nÕu cßn kháe m¹nh lµ thÝch ®−îc sèng ®éc lËp". (PV. Nhãm c¸n bé x· Song Giang, huyÖn Gia B×nh, tØnh B¾c Ninh). Sù lùa chän m« h×nh nµy th−êng thÊy ë nh÷ng ng−êi cao tuæi cßn ®Çy ®ñ c¶ hai vî chång hoÆc cßn ®ang kháe m¹nh, nÕu mét trong hai cô mÊt ®i, th× ng−êi cßn l¹i th−êng trë vÒ sèng chung víi gia ®×nh mét ng−êi con trai nµo ®ã. • V× sù tr−ëng thµnh cña c¸c con: ViÖc t¸ch ra “ë riªng, ¨n riªng” cña cha mÑ giµ cßn nh»m ®Þnh h−íng vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c con ®ang tr−ëng thµnh ph¶i tù v−¬n lªn lµm chñ cuéc sèng, kh«ng thÓ dùa dÉm vµ û l¹i vµo cha mÑ. Cha mÑ giµ kh«ng muèn lµm ¶nh h−ëng ®Õn nh÷ng quyÕt ®Þnh lµm ¨n cña c¸c con. ¤ng N.§.T cho biÕt: “... cho c¸c con ra ë riªng..., nh−ng muèn lµ ®Ó cho chóng nã tù vËn ®éng, chø kh«ng cã sù rµng buéc víi bè mÑ trong gia ®×nh, ®Ó cho con tù lËp nghiÖp, tù ph−¬ng tr−ëng... Bëi vËy cho nªn lµ c¸c cô muèn ®−îc ®éc lËp mét thêi gian nhÊt ®Þnh” (PV. Nhãm c¸n bé th«n C¸t T−êng, x· An Mü, huyÖn B×nh Lôc, tØnh Hµ Nam). • Nhu cÇu cao vÒ c¸c ho¹t ®éng giao tiÕp x· héi: Nhu cÇu ®−îc tham gia trùc tiÕp vµo c¸c ho¹t ®éng giao tiÕp x· héi vµ nhiÒu ho¹t ®éng x· héi kh¸c ... lµ mét ®ßi hái kh¸ cao ë ng−êi cao tuæi. V× thÕ, cã nhiÒu ng−êi cao tuæi lùa chän m« h×nh “sèng riªng vµ ¨n riªng mét m×nh” lµ ®Ó hä tù do vµ dÔ dµng h¬n khi tham gia trùc tiÕp vµo c¸c ho¹t ®éng giao tiÕp x· héi nh−: du lÞch, gi¶i trÝ (®i lÔ chïa, tham quan, héi hÌ), sinh ho¹t c©u l¹c bé, v.v ... Ng−êi cao tuæi sÏ gÆp kh¸ nhiÒu h¹n chÕ tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng giao tiÕp x· Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn 58 Ng−êi cao tuæi vµ sù s¾p xÕp cuéc sèng gia ®×nh hiÖn nay ... héi, nÕu hä ®ang “sèng cïng vµ ¨n cïng víi gia ®×nh con ch¸u”. Bµ N.T.N nãi: “... nay chóng t«i muèn ®i lÔ chïa, ®i lÔ héi, chóng t«i ë riªng cã hai «ng bµ th× tù do h¬n. ë víi con, víi ch¸u, ch¸u nã cßn bÐ, con nã ®i lµm, ®Ó ch¸u ®Êy, ch¼ng nhÏ vøt ch¸u ®Êy mµ ®i ®−îc µ". (PV. Nhãm c¸c cô 60-69 tuæi, th«n C¸t T−êng, x· An Mü, huyÖn B×nh Lôc, tØnh Hµ Nam). • Sù ®éc lËp t−¬ng ®èi gi÷a cha mÑ giµ vµ con c¸i: Kh¸ nhiÒu ng−êi cao tuæi cã ý kiÕn: “thÝch ®−îc sèng riªng, ¨n riªng mét m×nh, hoÆc chØ hai vî chång giµ víi nhau”, víi mét lý do “c¸c cô muèn ®−îc ®éc lËp, tù do”. ¤ng N.V.P ®· t©m sù: “ T©m lý chung cña c¸c cô cao tuæi ë ®©y lµ thÝch sèng ®éc lËp, tù do". (PV. Nhãm c¸n bé x· Song Giang, huyÖn Gia B×nh, tØnh B¾c Ninh). Quan niÖm nµy th−êng ®−îc c¸c cô cho biÕt: ng−êi giµ muèn ®−îc ®éc lËp t−¬ng ®èi vÒ kinh tÕ, kh«ng ph¶i phô thuéc qu¸ nhiÒu vµo c¸c con, ng−îc l¹i, c¸c con ®· tr−ëng thµnh còng kh«ng ®−îc û l¹i qu¸ nhiÒu vµo cha mÑ giµ. Nhãm ng−êi cao tuæi vµ con ch¸u lu«n cã nh÷ng nhu cÇu vµ së thÝch kh¸c nhau trong cuéc sèng, nÕu qu¸ lÖ thuéc vµo nhau sÏ cã nhiÒu trë ng¹i vµ khã kh¨n cho mçi nhãm ng−êi ®Ó tháa m·n nh÷ng nhu cÇu riªng cña m×nh. ¤ng N.K.B nãi: “TÝnh c¸c cô lµ kh«ng muèn phô thuéc vµo con c¸i, mµ muèn ®−îc sèng ®éc lËp vÒ kinh tÕ. VÝ dô nh− c¸c cô muèn ®i lªn chïa, hay ®i héi hÌ, th× kh«ng ph¶i phô thuéc vµo con nµo c¶, còng kh«ng ph¶i ch×a tay ra xin con c¸i...". (PV. Nhãm c¸n bé x· Song Giang, huyÖn Gia B×nh, tØnh B¾c Ninh). • Nh÷ng m©u thuÉn gay g¾t trong gia ®×nh: Trªn thùc tÕ, kh«ng ph¶i mäi m©u thuÉn gi÷a cha mÑ giµ vµ con c¸i ®Òu cã thÓ gi¶i quyÕt æn tháa ®−îc, cã nh÷ng m©u thuÉn ngµy cµng gay g¾t thªm, nÕu nh− cha mÑ giµ vµ con c¸i ®Òu sèng chung vµ ¨n chung víi nhau. §· cã mét sè Ýt tr−êng hîp: cha mÑ giµ ®ang khã kh¨n vÒ ®êi sèng kinh tÕ, t×nh tr¹ng søc kháe kh«ng ®−îc tèt, nh−ng v× kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®−îc nh÷ng m©u thuÉn qu¸ gay g¾t víi con, nhÊt lµ m©u thuÉn víi con trai vµ con d©u. Nªn c¸c cô giµ nµy buéc ph¶i lùa chän gi¶i ph¸p “sèng riªng vµ ¨n riªng mét m×nh”, vµ ®iÒu ®ã th−êng n»m ngoµi mong muèn cña ®a sè ng−êi cao tuæi. ¤ng N.K.B. cho biÕt: “... nh÷ng tr−êng hîp mµ c¸c cô thÝch ë riªng hoµn toµn, ®ã lµ nh÷ng tr−êng hîp mµ con c¸i ®èi xö kh«ng tèt víi cô, nhÊt lµ con d©u ®èi xö kh«ng tèt, con trai còng ®èi xö kh«ng tèt víi cô. ... nh÷ng tr−êng hîp nh− thÕ nµy lµ rÊt hiÕm, chØ chiÕm tû lÖ rÊt lµ Ýt th«i". (PV. Nhãm c¸n bé x· Song Giang, huyÖn Gia B×nh, tØnh B¾c Ninh). 3. M« h×nh "sèng chung trong mét m¸i nhµ, nh−ng ¨n riªng": M« h×nh nµy thùc chÊt lµ sù ®an xen gi÷a hai m« h×nh: ng−êi giµ “sèng chung, ¨n chung” vµ “sèng riªng, ¨n riªng” víi gia ®×nh con ch¸u. Trªn thùc tÕ, cã kh¸ nhiÒu ng−êi cao tuæi ®ang lùa chän m« h×nh s¾p xÕp cuéc sèng gia ®×nh theo m« h×nh nµy. • Kinh tÕ vµ nhµ ë: YÕu tè cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn sù lùa chän m« h×nh qu¸ ®é nµy lµ: c¶ gia ®×nh con vµ cha mÑ giµ ch−a ®ñ ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ nhµ ë ®Ó cã thÓ hoµn toµn ¨n Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn ... - tailieumienphi.vn