Ngôn ngữ giới trẻ hiện nay nhìn từ quan điểm một số lý thuyết ngôn ngữ học hiện đại

Ngôn ngữ giới trẻ hiện nay nhìn từ
quan điểm một số lý thuyết
ngôn ngữ học hiện đại
NguyÔn V¨n HiÖp(*)
Tãm t¾t: Ng«n ng÷ giíi trÎ hiÖn nay lµ mét hiÖn t−îng x· héi g©y nhiÒu ph¶n øng
tr¸i ng−îc: ®a sè ý kiÕn phª ph¸n, nh−ng còng cã nh÷ng ý kiÕn t¸n ®ång hoÆc th«ng
c¶m, cho r»ng ®©y lµ mét hiÖn t−îng ng«n ng÷ g¾n víi sù ph¸t triÓn cña x· héi hiÖn
®¹i. Trong bµi viÕt nµy, thay v× ph¸t biÓu ý kiÕn mét c¸ch c¶m tÝnh, dùa trªn t×nh
c¶m yªu ghÐt, bµy tá th¸i ®é quyÕt liÖt nh− vÉn th−êng thÊy trªn c¸c ph−¬ng tiÖn
truyÒn th«ng hiÖn nay, chóng t«i tr×nh bµy c¸c c¸ch nh×n kh¸c nhau ®èi víi ng«n
ng÷ giíi trÎ hiÖn nay tõ quan ®iÓm cña mét sè lý thuyÕt ng«n ng÷ häc hiÖn ®¹i. Theo
chóng t«i, c¶m tÝnh kh«ng thÓ thay thÕ lý tÝnh cña c¸c luËn ®iÓm khoa häc.
Tõ khãa: Ng«n ng÷ giíi trÎ, Ng«n ng÷ häc hiÖn ®¹i, Ng÷ ph¸p chøc n¨ng hÖ thèng,
Ng÷ ph¸p t¹o sinh
1. Nh÷ng quan ®iÓm tr¸i chiÒu vÒ tiÕng ViÖt “phi
chuÈn” cña giíi trÎ hiÖn nay

Trong bèi c¶nh ViÖt Nam ®ang tiÕn
hµnh ®æi míi vµ héi nhËp quèc tÕ, cïng
víi nh÷ng thay ®æi chãng mÆt vÒ kinh tÕ
vµ x· héi, vÊn ®Ò ph¸t triÓn vµ gi÷ g×n
sù trong s¸ng cña tiÕng ViÖt ®ang ®−îc
®Æt ra mét c¸ch cÊp b¸ch, víi nh÷ng vÊn
®Ò rÊt míi mÎ. (*)
VÒ nguyªn t¾c, còng nh− tÊt c¶ c¸c
sinh ng÷ kh¸c, tiÕng ViÖt ph¶i ph¸t
triÓn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu diÔn ®¹t nhËn
thøc chung cña x· héi ®ang ph¸t triÓn,
nhu cÇu biÓu ®¹t t×nh c¶m ngµy cµng
(*)

GS.TS., ViÖn tr−ëng ViÖn Ng«n ng÷ häc.

phøc t¹p vµ tinh tÕ cña ng−êi ViÖt. §Æc
biÖt, cïng víi sù ph¸t triÓn cña khoa
häc vµ c«ng nghÖ, mét lo¹t h×nh thøc
giao tiÕp míi ra ®êi nh− th− ®iÖn tö,
ch¸t, m¹ng x· héi,v.v... ®· t¹o nªn
nh÷ng d¹ng giao tiÕp ng«n ng÷ tr−íc
®©y ch−a tõng cã.
Tuy nhiªn, sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ
Êy còng kÐo theo v« sè nh÷ng hÖ lôy,
trong ®ã cã nh÷ng hÖ lôy liªn quan ®Õn
vÊn ®Ò gi÷ g×n vµ ph¸t triÓn tiÕng ViÖt,
thÓ hiÖn qua nh÷ng c¸ch nãi bÞ ®¸nh gi¸
lµ “phi chuÈn” cña giíi trÎ hay thÕ hÖ @
hiÖn nay. Nãi chung, cã thÓ thÊy, x· héi
®ang bÊt an vÒ ng«n ng÷. B»ng chøng lµ
®· cã hµng lo¹t bµi viÕt trªn c¸c ph−¬ng

30
tiÖn truyÒn th«ng b¸o ®éng vÒ thùc
tr¹ng tiÕng ViÖt hiÖn nay nh−: “TiÕng
ViÖt ®ang mÐo mã”, “Nçi lo chÝnh t¶”,
“Ph¶i gi÷ g×n sù trong s¸ng cña tiÕng
ViÖt”, “TiÕng ViÖt thêi nay: nªn c−êi hay
nªn khãc”, “NghÜ vÒ tiÕng ViÖt m¹ng x·
héi”, “Lén xén tiÕng ViÖt thêi giao l−u
v¨n hãa”, “C−êi ra n−íc m¾t, tiÕng ViÖt
thêi nay”,…
Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng nµy,
theo sù chØ trÝch cña c¸c t¸c gi¶ nh÷ng
bµi b¸o trªn, lµ do ¶nh h−ëng tõ mÆt
tr¸i cña nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, sù
xuèng cÊp cña ®¹o ®øc x· héi, sù n«ng
næi cña c¸c b¹n trÎ thÕ hÖ 8x, 9x vµ c¶
sù bu«ng láng kû c−¬ng trong viÖc sö
dông tõ ng÷ ®èi víi c¸c ph−¬ng tiÖn
th«ng tin ®¹i chóng...
Tuy nhiªn, còng cã mét sè ý kiÕn
cho r»ng kh«ng nªn qu¸ lo l¾ng, nh÷ng
c¸i “nhè nh¨ng”, “qu¸ ®µ”, “k× dÞ” trong
c¸ch diÔn ®¹t cña giíi trÎ hiÖn nay sÏ
nhanh chãng qua ®i, vµ tiÕng ViÖt ®ñ
néi lùc ®Ó tù b¶o vÖ, ®Ó tr−êng tån cïng
d©n téc. V¶ ch¨ng, c¸ch nãi cña giíi trÎ
hiÖn nay còng mang ®Õn nh÷ng s¸ng
t¹o thó vÞ. Ch¼ng h¹n, trong buæi täa
®µm “Ng«n ng÷ giíi trÎ thêi @ qua
tranh cña häa sÜ Thµnh Phong” ®−îc tæ
chøc vµo th¸ng 3/2012 t¹i Hµ Néi, khi
®¸nh gi¸ vÒ nh÷ng kiÓu nãi nh− “Ch¸n
nh− con gi¸n”, “Ch¶nh nh− con c¸
c¶nh”, “Dë h¬i biÕt b¬i”, “¡n ch¬i sî g×
m−a r¬i”,..., nhµ gi¸o V¨n Nh− C−¬ng
®· bµy tá sù thÝch thó víi lèi s¸ng t¹o
ng«n ng÷ cña giíi trÎ hiÖn nay. ¤ng cho
r»ng, nh÷ng kiÓu nãi nµy ®· thËt sù
mang l¹i nh÷ng ý nghÜa rÊt thó vÞ vµ
bÊt ngê mµ lèi nãi truyÒn thèng kh«ng
thÓ diÔn t¶ ®−îc. H¬n thÕ n÷a, «ng cho
r»ng lèi nãi nµy thÓ hiÖn mét sù chuyÓn
®æi tõ c¸i cò sang c¸i míi, ph¶n ¸nh

Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 6.2015

nh÷ng vÊn ®Ò hÕt søc thó vÞ cña lÞch sö.
¤ng nªu vÝ dô, ngµy x−a «ng cha ta nãi
“c¸i khã bã c¸i kh«n” lµ ®Ó chØ c¸i ®ãi c¸i
nghÌo ng¨n trë chóng ta thµnh c«ng
trong cuéc sèng. Nh−ng trong kh¸ng
chiÕn chèng Ph¸p, c¶ d©n téc gÆp “c¸i
khã” míi “lã c¸i kh«n”, thÓ hiÖn ë nh÷ng
nç lùc v−ît lªn mäi khã kh¨n ®Ó chiÕn
®Êu vµ chiÕn th¾ng. Tuy nhiªn, nÕu cø
®ãi m·i, cø khã m·i, th× “c¸i khã lã c¸i
ngu”. Râ rµng ba c©u nãi - “C¸i khã bã
c¸i kh«n”/ “C¸i khã lã c¸i kh«n”/ “C¸i
khã lã c¸i ngu”- ®· ph¶n ¸nh ba thêi kú
lÞch sö kh¸c nhau chø hoµn toµn kh«ng
ph¶i lµ sù biÕn ®æi ng«n ng÷ tïy tiÖn.
Víi c¸i hay cña ba lèi nãi nµy, nhµ gi¸o
V¨n Nh− C−¬ng kÕt luËn: “Lµm sao t«i
kh«ng mª cho ®−îc?”.
Trong bµi viÕt nµy, chóng t«i kh«ng
véi phª ph¸n hay cæ sóy c¸ch dïng ng«n
ng÷ cña giíi trÎ hiÖn nay. Thay vµo ®ã,
chóng t«i cho r»ng t×nh tr¹ng sö dông
tiÕng ViÖt “phi chuÈn” cña giíi trÎ hiÖn
nay cÇn ®−îc kh¶o s¸t trong nh÷ng
chiÒu kÝch kh¸c nhau vµ nhµ ng«n ng÷
häc ph¶i ®i t×m lý luËn ng«n ng÷ häc
hiÖn ®¹i ®Ó tr¶ lêi c©u hái ®ang ®−îc ®Æt
ra mét c¸ch bøc xóc ®èi víi toµn x· héi:
T×nh tr¹ng sö dông tiÕng ViÖt nh− vËy
cã thËt sù nghiªm träng hay kh«ng?
Chóng ta cÇn ph¶i lµm g× ®Ó ph¸t triÓn
vµ gi÷ g×n sù trong s¸ng cña tiÕng ViÖt,
còng lµ mét c¸ch ®Ó gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n
hãa ViÖt?
2. Ph¸c häa thùc tr¹ng tiÕng ViÖt bÞ coi lµ “phi
chuÈn” cña giíi trÎ hiÖn nay

Chóng t«i cho r»ng, nh÷ng vÊn ®Ò
míi ®Æt ra ®èi víi viÖc gi÷ g×n vµ ph¸t
triÓn tiÕng ViÖt lµ hiÖn t−îng giíi trÎ
dïng nh÷ng kÕt hîp kh¸c l¹, sö dông
tiÕng ViÖt biÕn ©m trong lêi nãi vµ ch÷
viÕt, vÊn ®Ò sö dông tiÕng Anh xen lÉn

Ng«n ng÷ giíi trÎ…

víi tiÕng ViÖt. Nh÷ng hiÖn t−îng nµy cã
thÓ ®−îc miªu t¶ kh¸i qu¸t nh− sau:
- Sö dông ng«n ng÷ kh¸c l¹, phi
logic
Giíi trÎ thÝch sö dông nh÷ng c¸ch
nãi cã vÎ rÊt v« nghÜa, k× l¹, kiÓu nh−:
“C−íp trªn giµn m−íp”, “Buån nh− con
chuån chuån”, “Ch¶nh nh− con c¸ c¶nh”,
“Ch¸n nh− con gi¸n”,... hoÆc sö dông
nh÷ng kÕt hîp bÊt th−êng, kiÓu nh−
“H¬i bÞ ®Ñp”.
Giíi trÎ sö dông c¸ch nãi ch¬i ch÷
(chñ yÕu dùa trªn hiÖn t−îng ®ång ©m),
vÝ dô: “Yªu nhau trong s¸ng, phang
nhau trong tèi”, “Campuchia tiÒn ¨n
tr−a”,...
- Sö dông tiÕng ViÖt biÕn ©m trong
lêi nãi vµ ch÷ viÕt
Thùc tr¹ng nµy ®· g©y sèc cho
nhiÒu ng−êi, ®Æc biÖt lµ c¸c bËc cha mÑ.
Hä sèc v× c¸ch nãi mµ theo hä lµ lµm
“mÐo mã” tiÕng ViÖt cña bän trÎ, hä sèc
v× kh«ng thÓ hiÓu ®−îc bän trÎ nãi g×.
Trong tin nh¾n ®iÖn tho¹i ®i ®éng,
trong ch¸t trùc tuyÕn,v.v... rÊt phæ biÕn

31
c¸ch diÔn ®¹t kiÓu nh−: tõ “råi” viÕt
thµnh
“roµi”,
“kh«ng”
thµnh
“h«ng”/“hem”, “biÕt” thµnh “bÝt”. KÕt qu¶
lµ cã nh÷ng c©u nh−: “The la cau hem bit
roai, hihi” (“dÞch” ra ng«n ng÷ b×nh
th−êng lµ “ThÕ lµ cËu kh«ng biÕt råi, h×
h×”). Xa h¬n n÷a, thÕ hÖ @ cßn “s¸ng t¹o”
nh÷ng c¸ch viÕt k× dÞ, nh− ch÷ “a” viÕt
thµnh 4, ch÷ e viÕt thµnh 3, i thµnh j, g
®æi sang 9, o thµnh 0, c thµnh k, b thµnh
p,v.v... C©u “ThÕ lµ cËu kh«ng biÕt råi, h×
h×” trªn ®©y sÏ ®−îc viÕt lµ: “Th3 l4 k4u
h3m pjt r04j, hyhy”.
C¸ch diÔn ®¹t nµy bÝ hiÓm ®Õn nçi
mét n÷ sinh ë thµnh phè Hå ChÝ Minh
®· bá c«ng viÕt phÇn mÒm dÞch ng«n ng÷
@, ®Æt tªn lµ V2V (ViÖt sang ViÖt). H×nh
phÝa d−íi lµ mét minh häa cho øng dông
cña phÇn mÒm nµy.
Tuy nhiªn, phÇn mÒm V2V vÉn
kh«ng theo kÞp tèc ®é biÕn d¹ng cña
ng«n ng÷ @. Bëi cµng vÒ sau, líp tuæi @
cµng cã nhiÒu c¸ch biÕn tÊu khiÕn phÇn
mÒm V2V phiªn b¶n ®Çu tiªn trë nªn
l¹c lËu, kh«ng dÞch chÝnh x¸c ®−îc. HÖ
qu¶ lµ, t¸c gi¶ ph¶i tiÕp tôc nghiªn cøu

32
vµ n©ng cÊp lªn phiªn b¶n 1.3, ®Õn nay
®· lµ... 1.4. (DÉn theo: NguyÔn V¨n
Toµn , “TiÕng ViÖt ®ang bÞ... bôi b¸m”,
http://www.vietnamnet.vn/vn/chinhtri/tuanvietnam/71742/tieng-viet-dangbi----bui-bam-.html).
- Sö dông tiÕng Anh xen lÉn víi
tiÕng ViÖt
ThÕ hÖ @ nh×n chung lµ thÕ hÖ giái
ngo¹i ng÷. Trong ng«n ng÷ cña hä, t×nh
tr¹ng dïng tiÕng Anh xen lÉn tiÕng ViÖt
kh¸ phæ biÕn. Ch¼ng h¹n, ®©y lµ mét lêi
tù giíi thiÖu cña mét b¹n “tuæi teen”:
“Hi mäi ng−êi! M×nh lµ…, m×nh rÊt vui
®−îc lµm quen víi everybody. M×nh
®ang study ë ... High School. M×nh rÊt
confident trong c¸c extracurricular
activities. HiÖn nay m×nh ®ang cope up
with ch−¬ng tr×nh häc rÊt killer cña
tr−êng... Nh−ng m×nh tin víi capacity
cña m×nh, m×nh sÏ hoµn thµnh
completly
c¸i
syllabus
®ã”
(http://www.bacgiangonline.net/diendan
/showthread.php?t=10709&page=1).
HiÖn t−îng dïng tiÕng Anh lÉn víi
tiÕng ViÖt kh«ng chØ thÊy ë thÕ hÖ @,
mµ cßn thÊy ë nh÷ng ng−êi lín tuæi
tõng ®i du häc ë n−íc ngoµi hoÆc trong
c«ng viÖc hµng ngµy cã ®iÒu kiÖn tiÕp
xóc th−êng xuyªn víi ng−êi n−íc ngoµi.
Ch¼ng h¹n, mét kh¸ch hµng cña ViÖt
Nam Airlines cã thÓ nãi víi nh©n viªn
phßng vÐ: “VÐ nµy cã cÇn con ph¬m
(confirm) l¹i kh«ng chÞ?”. Nguy c¬ cña
c¸ch nãi nµy lµ cã thÓ h×nh thµnh mét
lo¹i ng«n ng÷ lai (pidgin), nh− c¸ch nãi
“T©y båi” tr−íc n¨m 1945.
3. §¸nh gi¸ ng«n ng÷ giíi trÎ hiÖn nay tõ gãc ®é
mét sè lý thuyÕt ng«n ng÷ häc hiÖn ®¹i

Nh÷ng vÊn ®Ò cña tiÕng ViÖt nh−
nãi theo kiÓu tiÕng n−íc ngoµi, nãi tiÕng

Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 6.2015

ViÖt xen lÉn víi tiÕng n−íc ngoµi, c¸ch
diÔn ®¹t kh¸c l¹ cña giíi trÎ,v.v... ®·
®−îc giíi ng«n ng÷ häc quan t©m tõ
nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau, víi c¸ch ®Æt
vÊn ®Ò kh¸c nhau.
Thø nhÊt, hiÖn t−îng dïng tiÕng
n−íc ngoµi xen lÉn víi tiÕng ViÖt cã liªn
quan ®Õn vÊn ®Ò chuyÓn m· (CodeSwitching), trén m· (Code-mixing) vµ
vay m−în (borrowings), ®−îc bµn luËn
rÊt nhiÒu trong c¸c nghiªn cøu ng«n
ng÷ häc x· héi (NguyÔn Thóy Nga,
2013). Theo c¸c nhµ ng«n ng÷ häc x·
héi, hiÖn t−îng nµy cã liªn quan ®Õn t−
c¸ch thµnh viªn thuéc nhãm x· héi nhÊt
®Þnh trong c¸c x· héi ®a ng÷. Cã mét
mèi quan hÖ gi÷a nh÷ng hiÖn t−îng nµy
víi vÞ thÕ giai cÊp, vÞ thÕ téc ng−êi vµ vÞ
thÕ x· héi. Nã còng ®−îc xem lµ mét
c¸ch cÊu tróc hãa sù trao ®æi trong t−¬ng
t¸c ng«n tõ. §Æc biÖt, mét sè nhµ ph©n
tÝch diÔn ng«n cho r»ng chuyÓn m· vµ
trén m· kh«ng chØ ph¶n ¸nh c¸c tr¹ng
th¸i x· héi mµ nã cßn lµ c«ng cô ®Ó t¹o
ra tr¹ng th¸i x· héi. Suy cho cïng, ®©y lµ
nh÷ng c¸ch ®Ó ®¸nh dÊu nhãm x· héi
®¬n gi¶n nhÊt, kh«ng tèn kÐm, v× thÕ
®−îc giíi trÎ ®Æc biÖt −a thÝch.
Thø hai, c¸c c¸ch diÔn ®¹t kh¸c l¹
cña giíi trÎ còng ®−îc c¸c nhµ ng«n ng÷
häc x· héi xem nh− lµ mét c¸ch ®¸nh
dÊu nhãm vµ thÓ hiÖn b¶n s¾c. ViÖc giíi
trÎ dïng ng«n ng÷ theo kiÓu riªng biÖt
lµ mét c¸ch thÓ hiÖn b¶n s¾c cña m×nh,
nãi tãm l¹i, ®ã lµ mét c¸ch biÓu ®¹t
nghÜa c¸ nh©n vµ liªn nh©n, thuéc vÒ c¸i
gäi lµ “phong c¸ch x· héi” (social style).
Víi nh÷ng biÓu hiÖn ng«n ng÷ nh− vËy,
ng«n ng÷ häc x· héi nªu ra vÊn ®Ò vÒ
nh÷ng biÕn thÓ c¸ nh©n trong néi bé c¸
nh©n (Crystal David, 2006; Coupland,
2007; Biber and Conrad, 2009). Giíi trÎ

Ng«n ng÷ giíi trÎ…

33

s¸ng t¹o ra c¸ch nãi kh¸c l¹ ®Ó gióp
chóng ph©n biÖt víi c¸c thÕ hÖ tr−íc,
thÕ hÖ mµ chóng nãi vui lµ thÕ hÖ cña
c¸c «ng Khèt, cô Khèt (Khèt-ta-bit, tªn
nh©n vËt chÝnh trong t¸c phÈm cña
Lazar Lagin).

Cã thÓ thÊy theo Halliday, nh÷ng
®Æc tr−ng ng÷ vùc lµ kÕt qu¶ cña nh÷ng
lùa chän mµ giíi trÎ dïng ®Ó biÓu nghÜa.
V× thÕ, nh÷ng c¸ch nãi kh¸c l¹, “lÖch
chuÈn”, suy cho cïng, còng lµ c¸ch mµ
ng−êi nãi dïng ®Ó thÓ hiÖn nghÜa.

Ngoµi c¸ch tiÕp cËn cña ng«n ng÷
häc x· héi, cßn cã thÓ tiÕp cËn vµ ®¸nh
gi¸ hiÖn t−îng tiÕng ViÖt “phi chuÈn” tõ
gãc ®é cña hai lý thuyÕt ng«n ng÷ häc
næi tiÕng hiÖn nay lµ ng÷ ph¸p chøc
n¨ng hÖ thèng cña Halliday vµ ng÷
ph¸p t¹o sinh cña Chomsky, víi kÕt qu¶
tr¸i ng−îc nhau.

Ng«n ng÷ giíi trÎ cã c¶ nh÷ng mÆt
tÝch cùc vµ mÆt tiªu cùc. Nh−ng bÊt
luËn lµ tÝch cùc hay tiªu cùc th× theo gãc
nh×n cña ng÷ ph¸p chøc n¨ng hÖ thèng,
nh÷ng c¸ch nãi “phi chuÈn” nh− vËy ®Òu
tån t¹i mét c¸ch kh¸ch quan, lµ c¬ së
nguyªn liÖu cho c¸c lùa chän tiÕp theo.
Hay nãi c¸ch kh¸c, ng÷ ph¸p chøc n¨ng
hÖ thèng cho r»ng ng«n ng÷ “phi chuÈn”
còng lµ mét phÇn cña hÖ thèng c¸c chän
lùa, vµ vÒ nguyªn t¾c, c¸c h×nh mÉu
“phi chuÈn” sÏ cã tÝnh s¶n sinh, cã thÓ
®−îc nh©n lªn trong nhiÒu t×nh huèng
giao tiÕp kh¸c. Trªn quan ®iÓm ph¸t
triÓn, nÕu nh− hiÖn t−îng “phi chuÈn”
tÝch cùc cã thÓ cã nh÷ng ®ãng gãp tèt
cho ng«n ng÷ th× nh÷ng hiÖn t−îng
“phi chuÈn” tiªu cùc sÏ dÇn dÇn lµm
tha hãa, biÕn ®æi hÖ thèng ng«n ng÷
theo chiÒu h−íng xÊu. HÖ qu¶ lµ, tõ
c¸ch tiÕp cËn cña ng÷ ph¸p chøc n¨ng
hÖ thèng, thùc tr¹ng ng«n ng÷ “phi
chuÈn” tiªu cùc cña giíi trÎ hiÖn nay lµ
®¸ng b¸o ®éng, cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p
®Ó ng¨n ngõa, gi¸o dôc giíi trÎ t×m vÒ
nh÷ng c¸ch nãi trong s¸ng, chuÈn mùc,
®−îc céng ®ång chÊp nhËn.

Ng÷ ph¸p chøc n¨ng hÖ thèng cña
Halliday xem ng«n ng÷ nh− mét nguån
lùc t¹o nghÜa vµ cho r»ng ng«n ng÷ ®·
tiÕn hãa ®Ó cã ®−îc nh÷ng cÊu tróc kh¸c
nhau, lµm c¬ së lùa chän ®Ó chóng ta cã
thÓ biÓu ®¹t nghÜa kinh nghiÖm, nghÜa
liªn nh©n vµ nghÜa v¨n b¶n. Trong hÖ
thèng ng÷ ph¸p chøc n¨ng hÖ thèng cña
Halliday, nh÷ng hiÖn t−îng “phi chuÈn”
cã thÓ ®−îc xÕp vµo c¸c ®Æc tr−ng
ph−¬ng ng÷ (dialect), hoÆc c¸c ®Æc tr−ng
ng÷ vùc (register). Ph−¬ng ng÷ lµ ng«n
ng÷ ®−îc tæ chøc liªn quan ®Õn ng−êi nãi
lµ ai (who the speaker is) theo nghÜa ®Þa
lý hoÆc x· héi (theo ®ã mµ ta cã ph−¬ng
ng÷ ®Þa lý vµ ph−¬ng ng÷ x· héi). Cßn
ng÷ vùc lµ ng«n ng÷ ®−îc tæ chøc liªn
quan ®Õn “c«ng dông nµo ®−îc thùc hiÖn
bëi ng«n ng÷” (what use is being made of
language). Halliday xem ng÷ vùc, hay
“ng«n ng÷ theo c«ng dông” nh− lµ mét
b×nh diÖn cña c¸ch tæ chøc ng÷ nghÜa, cã
thÓ ®−îc cô thÓ hãa th«ng qua c¸c kh¸i
niÖm vÒ tr−êng (c¸ch tæ chøc cña nghÜa
t− t−ëng vµ kinh nghiÖm), gãc ®é tiÕp
cËn (c¸ch tæ chøc cña nghÜa v¨n b¶n) vµ
giäng ®iÖu (c¸ch tæ chøc cña nghÜa liªn
nh©n) (Halliday, 1985).

Tuy nhiªn, ®èi víi nh÷ng hiÖn t−îng
tiÕng ViÖt “phi chuÈn” hiÖn nay, nh÷ng
ng−êi theo lý thuyÕt ng÷ ph¸p t¹o sinh
cña Chomsky cã mét c¸ch ®¸nh gi¸
kh¸c. Dùa trªn gi¶ ®Þnh r»ng kh¶ n¨ng
ng«n ng÷ lµ bÈm sinh, ®−îc di truyÒn vµ
có ph¸p gåm nh÷ng quy t¾c mang tÝnh
tù trÞ, ®éc lËp víi nghÜa vµ c¸ch sö dông,
ng÷ ph¸p t¹o sinh cña Chomsky cho