Xem mẫu
- NGÔN NG C A NGƯ I D N CHƯƠNG TRÌNH TRÒ CHƠI TRÊN TRUY N HÌNH Có th nói, các chương trình trò chơi là m t ph n không th thi u c a truy n hình hi n i. V i ch a d ng, n i dung phong phú, v i hình th c bi u t sinh ng, h p d n, chúng v a giúp cho ngư i xem có nh ng phút giây thư giãn y s ng khoái, v a mang n cho h nhi u tri th c b ích v m i lĩnh v c c a cu c s ng. Và có l th t khó tìm ra m t ai l i không h h ng thú v i b t c chương trình trò chơi nào trên truy n hình. S thành công c a m t chương trình trò chơi trên truy n hình ph thu c vào nhi u y u t . Song trong ó, y u t có ý nghĩa quan tr ng hàng u chính là ngôn ng c a ngư i d n: Nó t o nên sinh khí cho trò chơi, kích thích ý chí quy t tâm c a ngư i trong cu c, khơi d y ni m háo h c say mê c a hàng tri u công chúng ang ng i trư c màn hình.Vì th , ây s là i tư ng kh o sát c a bài vi t này. Ngôn ng c a ngư i d n chương trình trò chơi truy n hình, theo chúng tôi, có các c i m chính sau ây: 1. Là ngôn ng nói Ngôn ng nói t n t i ư i d ng th c âm thanh và ng i u. Nó hư ng t i thính giác c a ngư i nghe. Vì th , mu n t hi u qu giao ti p cao, trư c h t ngư i d n chương trình trò chơi truy n hình ph i có ch t gi ng t t; phát âm rõ ràng, chu n xác; s d ng ng i u tinh t , h p lý. Bên c nh ó, ngôn ng nói l i luôn ư c i kèm theo dáng v , c ch , nét m t. i u này giúp cho l i nói c a ngư i d n chương trình trò chơi truy n hình v a giàu tính bi u c m l i v a chuy n t i ư c lư ng thông tin
- l n hơn nhi u so v i nh ng gì n m trong ý nghĩa c a ngôn t , và do v y, có kh năng tác ng c bi t m nh m . Tuy nhiên, dáng v , c ch i kèm theo l i nói c n h t s c t nhiên và có "li u lư ng” không gây ph n c m cho khán gi ho c khi n h b phân tán tư tư ng (ch t p trung s chú ý vào ngư i d n mà sao nhãng nhi m v chính là theo dõi trò chơi). 2. Là s k t h p gi a ngôn ng ư c chu n b trư c và ngôn ng không ư c chu n b trư c ( ng kh u) Ngôn ng ư c chu n b trư c ph i rõ ràng, d hi u và ch t ch , m ch l c (thư ng thu c v văn phong vi t). Có như v y, nó m i b o m ư c tính chính xác và tính thuy t ph c c a các câu h i cũng như các áp án tr l i ư c s d ng trong m i trò chơi. Còn ngôn ng không chu n b trư c (ngôn ng ng kh u) là ngôn ng phát sinh trong nh ng tình hu ng ngoài k ch b n không ư c d li u trư c (th c t cho th y là trò chơi càng h p d n thì nh ng tình hu ng như v y càng nhi u). Nó là nhân t c bi t h u hi u trong vi c “hâm nóng” b u không khí ho c duy trì tính liên t c c a cu c chơi. Song cho dù có không ư c chu n b trư c thì ki u ngôn ng này cũng không ư c phép là m t th kh u ng t nhiên mang trong mình các y u t có tính ch t su ng sã, tuỳ ti n (th m chí thông t c), mà là m t th ngôn ng văn hoá ư c dùng trong nh ng hoàn c nh giao ti p theo nghi th c, t c là nó ph i có tính ch t ng n, nghiêm túc, hoàn ch nh, áp ng ư c các chu n m c xã h i v giao ti p, ng x . 3. Là ngôn ng thiên v hình th c i tho i Ngư i d n chương trình trò chơi truy n hình thư ng xuyên ph i kh i xư ng và tham gia vào các cu c i tho i ( i tho i v i ngư i chơi, i tho i v i khán gi ). Nh ng cu c i tho i này, m t m t, làm cho ngôn ng c a chương trình tr nên a t ng, a thanh; m t khác, kích thích tính ch
- ng tích c c c a nh ng ngư i có liên quan. Và nh th , trò chơi s sinh ng, h p d n hơn. Khi t n t i dư i hình th c i tho i, ngôn ng c a ngư i d n chương trình trò chơi truy n hình có nh ng nét c trưng d nh n th y sau ây: a. S d ng nhi u tình thái t v i nhi u ch c năng khác nhau. Ch ng h n: - th hi n m c ích phát ngôn: à, ch , chăng, không, nh ... (trong câu h i, ví d : Như v y i có nơ có x ng áng ư c nh n quà không các em nh ?); i, v i, nhé, nào, thôi... (trong c u c u khi n, ví d : Các con hãy tr v ch b m i nào!); - bi u th c m xúc: a, ôi, ...ví d : A! Th là b n Nam ã ném trúng r i! - g i áp: ơi, , này, vâng, d , ...ví d : - Bác nh oán luôn hay là quay ti p ?...- Vâng, vâng, xin m i bác. b. Có nhi u y u t dư ho c t nh lư c Nh ng l i i tho i c a ngư i d n chương trình trò chơi trên truy n hình xuát hi n trong m t b i c nh giao ti p c bi t, ó ch th phát ngôn luôn ph i ch u s c ép t nhi u phía: b u không khí trong trư ng quay, thái và ph n ng c a ngư i i tho i, s b th m nh ngay l p t c c a m i s n ph m ngôn t ,...Do v y, chúng dù có ư c chu n b trư c cũng không tránh kh i mang trong mình nh ng thành t dư (l p th a). Còn n u l i i tho i c a ngư i d n có tính ng u phát (v a nói v a nghĩ) thì hi n tư ng l p th a l i càng ph bi n. Ví d : - c sách báo thì... c sách báo thì ch thích c nh ng lo i sách nào ?
- - Th ch ... có th c m t câu thơ ngăn ng n... mà nói lên ư c...mà toát lên ư c cái c nh p c a quê hương ch ư c không ? Ngoài ra, trong ngôn ng i tho i, xu t phát t nguyên t c ki m l i, ngư i ta cũng hay s d ng th pháp lư c b t m t s y u t ư c xem là ã xác nh và vi c nh c chúng l i là không c n thi t. Vi c lư c b t như v y không h làm c n tr s ti p nh n c a ngư i nghe, mà ngư c l i, còn làm n i rõ tr ng tâm thông tin, ng th i giúp cho cu c i tho i có ti t t u nhanh hơn, sôi n i hơn. Ví d : - Tôi oán ch y. - Y dài hay i ng n ? (Câu y là: Anh oán y dài hay i ng n ?). Bên c nh ó, tránh hi n tư ng l p i l p l i cùng m t câu h i trong nh ng th i i m g n nhau, ngư i ta cũng có th dùng th pháp lư c b t. Ví d : - Và bây gi thì...? (Câu y là: Và bây gi thì ch oán hay là ch quay ti p ?). c. Có ch b ng t quãng, không li n m ch Khi ng kh u, ngư i d n chương trình trò chơi không th nói trôi ch y như trong hoàn c nh ư c chu n b trư c. Anh ta v a nói, v a tư duy, vì th s v p váp, ng t quãng là r t khó tránh kh i. Bi t v y, khán gi s n sàng ch p nh n chuy n ó (th m chí có ngư i còn cho r ng nó làm cho ngôn ng c a anh ta tr nên t nhiên hơn, mang d u n cá nhân rõ nét hơn). Ví d : - Tôi thì...à r t...à thích chơi bóng. Nhưng tâng bóng thì...à...không th o. Tuy nhiên, m i th u có gi i h n: n u s ng t quãng di n ra thư ng xuyên và v i l n vư t quá m c cho phép v th i gian, ch c ch n nó s
- làm gián o n quá trình ti p nh n thông tin, gây khó ch u cho ngư i nghe. Vì th ngư i d n chương trình trò chơi c n thư ng xuyên rèn luy n k năng nói h n ch t i m c th p nh t nh ng va v p không áng có trong m i thình hu ng. Ngay c ph n ngôn ng c tho i c a ngư i d n chương trình trò chơi trên truy n hình cũng ph i s d ng nhi u phương ti n c a i tho i nh m t o nên s g m gũi, thân m t v i khán, thính gi , khi n cho h có c m giác là mình ang ư c tr c ti p tham d vào di n bi n c a trò chơi. 4. Là ngôn ng giàu các thành t g i c m Các thành t g i c m ây ư c hi u là nh ng t ng , l i nói giàu hình nh ho c m i l , in m d u n cá nhân. ó có th là thành ng - t c ng , ch t li u văn h c, hình nh so sánh, ví von... và th m chí là c t ng ư c vay mư n t ti ng nư c ngoài. Vi c dùng chúng m t cách chính xác và úng th i i m luôn mang l i hi u qu to l n: v a gia tăng giá tr th m m cho l i nói ( khi n cho ngư i nghe th y sinh ng, h p d n hơn ), v a th hi n ư c t m vóc văn hoá c a ngư i d n chương trình. Không ph i tình c , trong cu n sách "Dagestan c a tôi” nhà văn Liên Xô n i ti ng Rasul Gamdatôv t ng kh ng nh: “K ngu làm kinh ng c b i ti ng gào, ngư i thông minh làm kinh ng c b ng câu t c ng d n ra úng ch ”. 5. Là ngôn ng mang s c thái tr trung, sôi n i Các trò chơi truy n hình thư ng di n ra trong m t b u không khí sôi ng, náo nhi t (th hi n s ganh ua căng th ng trư c h t v phương di n th i gian gi a nh ng ngư i tham gia trò chơi và s c vũ cu ng nhi t c a các khán gi có m t t i trư ng quay).Tương ng v i b u không khí y ch có th là m t ch t gi ng kho kho n, tr trung, sôi n i, có kh năng “truy n l a” không ch cho ngư i chơi mà cho t t c nh ng ai ang theo dõi trò chơi
- - k c nh ng ngư i trư ng quay cũng như nh ng ngư i ng i trư c vô tuy n truy n hình. Th c t cho th y, nh ng ngư i có ch t gi ng y u, l i nói v i âm i u u u, khó có th d n thành công m t trò chơi truy n hình. 6. Là ngôn ng không th thi u ch t hài i v i các chương trình trò chơi trên truy n hình, ti ng cư i có ý nghĩa r t quan tr ng. Nó giúp cho ngư i chơi cũng như khán gi gi i to ư c tâm lý h i h p, căng th ng và tr nên g n gũi, thân thi n v i nhau hơn. Chính vì l ó, ngư i d n chương trình, trong nh ng th i i m thích h p, ph i bi t t o nên các tình hu ng gây cư i thông qua nh ng câu nói dí d m, hài hư c c a mình. Ch có i u, nh ng câu nói ó không ư c vư t quá ngư ng mà chu n m c v giao ti p xã h i cho phép. Ngư i xem khó có th ch p nh n nh ng câu nói ùa ki u sau ây: - N u anh là o di n, anh s m i b n Vũ óng Trư Bát Gi i vì b n Vũ có cái mũi và cái m m gi ng lão Trư . (Chương trình Vư n c tích, 12/5/2002); - B n nói con trai th i nay r t ga-lăng...Th các c nhà ta ngày xưa thì không ga-lăng à? ( u i hình - B t ch , 20/3/2004 ). v.v. Hi n nay, trên truy n hình (c trung ương l n a phương) có không ít ngư i d n các chương trình trò chơi; tuy nhiên, s ngư i d n th c s thành công, có kh năng l i d u n trong lòng khán gi , v n còn quá ít. i u này, theo chúng tôi, ch y u là do chúng ta còn chưa có m t quy trình ào t o bài b n, mà ó, y u t ngôn ng nh t nh ph i ư c coi tr ng úng m c.
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học