Xem mẫu
- T p chí Khoa h c – Công ngh Th y s n s 03/2007 Trư ng i h c Nha Trang
V N NGHIÊN C U
PHÂN B TR NG CÁ - CÁ CON VÙNG VEN B ÔNG TÂY NAM B
ThS. Ph m Qu c Huy
Vi n Nghiên c u H i s n H i Phòng
Báo cáo d a trên các s li u và m u v t v tr ng cá - cá con (TCCC) thu ư c t i 60 tr m c
nh (trong ó có 8 tr m thu m u TCCC liên t c ngày êm, 4 gi thu m u m t l n) vùng bi n ven b
ông Tây Nam b , bao ph t 08015 n 11000 vĩ B c và 103050 n 108030 kinh ông. sâu
thu m u dao ng t 4 -30m. Phương ti n thu m u là tàu cá ngư dân BV 7603 TS, t ngày 05/03 n
ngày 03/04/2007.
S d ng 3 ki u lư i là: lư i kéo t ng m t, t ng xiên và t ng áy thu m u. T ng s ã thu
ư c 37.466 tr ng cá (TC) và 23.649 cá con (CC).
TC thu ư c t ng m t cao hơn t ng áy, vùng bi n có sâu < 20m cao hơn vùng
bi n có sâu 20 - 30m và ngư c l i i v i CC.
TCCC thu ư c vào ban êm thư ng nhi u hơn vào ban ngày. àn cá b m thư ng i vào
th i gian t g n n a êm t i sáng.
Xu th phân b TCCC gi a 3 t ng nư c là tương i gi ng nhau. Tuy nhiên, phân b m t
gi a 3 t ng nư c có khác nhau. T ng m t thư ng xuyên có m t dày nh t, sau ó là t ng áy và
th p nh t là t ng xiên.
TCCC ch y u t p trung vùng ven b , c a sông và xung quang các o.
1. M U Vi c v ng m t h u như hoàn toàn c a
m t s loài cá c s n v n vùng nư c ven
Nghiên c u giai o n phát tri n s m c a
b ang là th c tr ng c n xem xét và ánh
cá có v trí quan tr ng trong ngư lo i h c, t
giá [4]. Vì v y, vi c nghiên c u hi n tr ng
nh ng tài li u v thành ph n và s lư ng c a
phân b và s bi n ng c a TCCC, i u
chúng có th tìm hi u ư c thành ph n khu
ki n môi trư ng và các ngư c nh hư ng
h , xác nh bãi , mùa v sinh s n và bi n
n ngu n l i TCCC vùng bi n ven b c n
ng lư ng b sung. M t khác, nó còn là
ư c t ra, nh m góp ph n r t quan tr ng
nhân t quan tr ng cho vi c phát hi n ngu n
cho vi c quy ho ch, nh hư ng phát tri n
gi ng, quy ho ch và b o v ngu n l i thu
các ngành ngh khai thác cho phù h p v i
s n [2, 3].
l i ích b n v ng c a ngu n l i y ti m năng
Khá nhi u lĩnh v c liên quan n TCCC này. Bên c nh ó, thông qua các ho t ng
ang ư c quan tâm nghiên c u như a nghiên c u v hi n tr ng và vai trò c a
d ng loài, ánh giá ngu n l i, phân lo i h c, TCCC, nh m tăng cư ng ý th c c a c ng
a d ng ngu n gen; c i m sinh h c như ng trong vi c b o v ngu n l i sinh v t
c u trúc tu i, chu i th c ăn, vòng i, các vùng bi n ven b nói chung và TCCC nói
c i m sinh s n, dinh dư ng, s di cư, s riêng.
phát tri n c a cá th ; c u trúc qu n th , m i
T ngu n s li u c a tài “ ánh giá
quan h gi a chúng v i các qu n xã khác;
hi n tr ng và xu t các bi n pháp b o v
môi trư ng s ng và s nh hư ng c a các
tr ng cá - cá con và u trùng tôm - tôm con
y u t môi trư ng t i s phát tri n c a
ven b ông Tây Nam B ” phân b m t
chúng; nghiên c u chuyên sâu v nh ng loài
TCCC vùng ven b ông Tây Nam B , s
c s n và sinh s n nhân t o nh m h tr
ư c trình bày trong báo cáo này.
cho vi c khôi ph c s lư ng các loài cá có
giá tr v khoa h c và kinh t [1, 5].
52
- T p chí Khoa h c – Công ngh Th y s n s 03/2007 Trư ng i h c Nha Trang
2. I TƯ NG, V T LI U VÀ PHƯƠNG lư i v a ch m áy, t c kéo kho ng
PHÁP NGHIÊN C U 1m/giây.
2.1. i t ng và v t li u nghiên c u - Lư i kéo t ng áy: Lư i có hình ch
nh t, chi u dài 1,00m, chi u r ng 0,75m, kích
i tư ng nghiên c u là TCCC vùng
thư c m t lư i 2a = 1mm. Lư i ư c thi t k
ven b ông Tây Nam B thu ư c qua
hình chóp nón. Lư i ư c th phía sau tàu,
chuy n kh o sát tháng 3-4 năm 2007 c a
chi u dài dây th tùy thu c vào sâu nơi
tài.
thu m u. Cho tàu ch y theo hư ng ngư c
2.2. Phơng pháp nghiên c u sóng, v i t c kho ng 2 h i lý/ gi . Th i
Quy trình thu m u ư c th c hi n theo gian thu m u tính t khi lư i b t u n nh
úng quy trình thu m u ngoài hi n trư ng cho t i khi b t u v t lên là 5-10 phút. Lư i
c a Vi n Nghiên c u H i s n H i Phòng. cho phép thu ư c cá và tôm con giai o n
h u u trùng (postlarvae) và con non
- Phương pháp nghiên c u trên m t (juvenile).
r ng: D a vào các c tính sinh thái và quá
trình phát tri n cá th c a m t s loài cá là - Phương pháp thu m u theo nh p i u
khi m i n cá s ng t ng nư c m t, sau ó th i gian: Các tr m nghiên c u theo nh p
chúng chuy n xu ng s ng t ng sát áy, i u th i gian i v i TCCC, ư c xác nh
nên chúng tôi dùng 3 phương pháp thu m u là các tr m i di n và c trưng cho khu
ng th i b ng 3 lo i lư i: Lư i kéo t ng m t, v c nghiên c u bao g m 08 tr m (04 tr m
t ng áy và t ng xiên. d i sâu < 20m nư c và 04 tr m d i
sâu t 20-30m nư c), vi c thu m u ư c
- Lư i kéo t ng m t: Lư i có mi ng hình ti n hành liên t c trong 24 gi , 04 gi thu
ch nh t, chi u dài 1m, chi u r ng 0,5m, m u m t l n (Hình 1).
kích thư c m t lư i 450µm. Lư i ư c thi t
k hình chóp nón, chi u dài tính t mi ng - Phương pháp phân tích và b o qu n
lư i t i ng áy là 3m, thu m u t ng nư c m u: Các giai o n phát tri n c a TCCC
0,5-0m. Lư i ư c th cách m n tàu kho ng ư c xác nh theo Rass T. S (1965). S
30m và c nh vào m n tàu. Cho tàu ch y lư ng TCCC ư c tính trên 1000m3 nư c
theo hư ng ngư c sóng, v i t c kho ng 2 bi n và m u v t ư c b o qu n trong dung
h i lý/ gi . Th i gian v t m u tính t khi lư i d ch formalin 5-7%.
b t u n nh cho t i khi b t u v t lên là
5-10 phút.
- Lư i kéo xiên: Lư i có mi ng hình tròn,
ư ng kính 0,8m. Lư i có c u t o gi ng như
lư i kéo t ng m t. Khi thu m u lư i ư c th
theo phương th ng ng, sao cho mi ng
53
- T p chí Khoa h c – Công ngh Th y s n s 03/2007 Trư ng i h c Nha Trang
ông Nam b
Tây Nam b
Hình 1. Sơ tr m v kh o sát vùng ven b ông Tây nam b tháng 3 năm 2007
3. K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N và Tây Nam B chênh l ch nhau không nhi u.
Nhưng các h cá Bơn lư i, cá M i, cá Trích
3.1. S l ng TCCC
thì t l TC thu ư c vùng bi n ông Nam
i v i TC: ã xác nh ư c 18% t ng B l i cao hơn so v i vùng bi n Tây Nam B
s TC thu ư c. Trong ó, h cá Tr ng - và ngư c l i i v i h cá H vùng bi n
Engraulidae có s lư ng nhi u nh t (2.289 Tây Nam B l i cao hơn vùng bi n ông
TC-6,1% t ng s ). Ti p ó là các h cá Bơn Nam B .
lư i - Cynoglossidae (2.152 TC-5,7% t ng
S lư ng TC thu ư c vùng bi n có
s ); h cá M i - Synodontidae (980 TC-2,4%
sâu < 20m, cao hơn vùng bi n có sâu
t ng s ); h cá Trích - Clupeidae (598 TC-
t 20 n 30m (20.720TC, chi m 55,3% t ng
1,6% t ng s ); h cá H - Trichiuridae (441
s và 16.461TC, chi m 44,7% t ng s ). c
TC-1,2% t ng s )...
hai sâu s lư ng TC thu ư c b ng lư i
So sánh s lư ng TC hai vùng bi n kéo t ng m t l i nhi u hơn s lư ng TC thu
ông và Tây Nam B cho th y: H cá Tr ng, ư c lư i kéo t ng xiên và t ng áy (B ng
t l TC thu ư c vùng bi n ông Nam B 1).
B ng 1. S lư ng và t l % c a TCCC theo d i sâu
Lư i < 20m 20 - 30m
thu S lư ng % so v i t ng s S lư ng % so v i t ng s
m u TC CC TC CC TC CC TC CC
Kéo áy 9.058 7.094 43,72 75,01 5.288 8.820 31,58 61,28
Th ng ng 343 139 1,65 1,47 1.138 439 6,80 3,05
T ng m t 11.319 2.224 54,63 23,52 10.320 5.133 61,63 35,67
T ng: 20.720 9.457 100,00 100,00 16.746 14.392 100,00 100,00
54
- T p chí Khoa h c – Công ngh Th y s n s 03/2007 Trư ng i h c Nha Trang
i v i CC: ã xác nh ư c 99% t ng t ng s , và 14.392CC, chi m 60,6% t ng s ).
s m u thu ư c. Trong ó, h cá B ng i u này phù h p v i phân b chung: vùng
tr ng - Gobiidae thu ư c s lư ng nhi u bi n g n b TC thư ng có phân b m t
nh t (4.292 CC-18,0% t ng s ). Ti p theo là t p trung hơn vùng bi n xa b , còn i v i
các h cá àn lia - Callionymidae (4.194 CC- CC thì quy lu t này có xu hư ng ngư c l i
17,6% t ng s ); h cá ù - Sciaenidae (2.266 (B ng 1).
CC-9,5% t ng s ); h cá Li t - Leiognathidae
3.2. Phân b m t TCCC
(2.090 CC-8,8% t ng s ); h cá Tr ng -
Engraulidae (1.606 CC-6,7% t ng s ); h cá Xu th phân b TCCC trong tháng 3-4
Kh - Carangidae (1.573 CC-6,6% t ng s ); năm 2007 là r i rác kh p vùng. Tuy nhiên,
h cá Trích - Clupeidae, (1.151 CC-4,8% vùng bi n g n b , nơi có các c a sông ra
t ng s ); h cá Tuy t tê giác - và xung quanh các o l n thư ng có m t
Bregmacerostidae (1.038 CC-4,4% t ng s ); TCCC phân b dày hơn vùng bi n xa b .
h cá Chai - Platycephalidae (719 CC-3,0% i v i TC: T p trung ch y u vùng
t ng s ); h cá Phèn - Mullidae (655 CC- ven b , g n c a sông và quanh các o l n.
2,8% t ng s ); h cá Căng - Teraponidae t ng m t, m t TC phân b dày hơn c ,
(650 CC-2,7% t ng s ); h cá Sơn - có tr m m t TC t t i 43.782 TC/1000m3
Apogonidae (565 CC-2,4% t ng s ); h cá nư c bi n; sau ó là t ng áy, m t tt i
Bơn lư i - Cynoglossidae (476 CC-2,0% t ng 3
26.338 TC/1000m nư c bi n và t ng xiên
s ); h cá Bò m t gai - Monacanthidae (354 m t cũng t t i 20.058 TC/1000m3 nư c
CC-1,5% t ng s ); h cá Thu Ng - bi n (Hình 2, 3, 4).
Scombridae (352CC-1,5% t ng s )...
i v i CC: Xu th phân b CC t ng
Các h cá àn lia, cá Kh , cá Trích thì t áy, t ng xiên và t ng m t cũng r t gi ng
l CC thu ư c vùng bi n ông Nam B nhau và cũng trùng v i xu th phân b TCCC
thư ng cao hơn vùng bi n Tây Nam B , và chung. Tuy nhiên, nh ng vùng bi n có m t
ngư c l i v i các h cá B ng tr ng, cá ù, phân b CC t p trung so v i TC thì ra xa
cá Tr ng, cá Tuy t tê giác thì t l CC thu b hơn. So v i TC, phân b m t CC th p
ư c vùng bi n Tây Nam B l i cao hơn hơn nhi u l n (kho ng 5 n 9 l n). t ng
vùng bi n ông Nam B ; các h cá còn l i, t m t, m t CC phân b dày hơn c , có
l CC thu ư c vùng bi n ông Nam B nh ng tr m m t CC t t i 5.873
và Tây Nam B là tương ương nhau. 3
CC/1000m nư c bi n, sau ó là t ng xiên,
S lư ng CC thu ư c vùng bi n có m t t 3.654 CC/1000m3 nư c bi n, và
sâu < 20m l i th p hơn vùng bi n có t ng áy có m t CC th p nh t, kho ng
3
sâu t 20 n 30m (9.457CC, chi m 39,7% 2.782 CC/1000m nư c bi n (Hình 5, 6, 7).
55
- T p chí Khoa h c – Công ngh Th y s n s 03/2007 Trư ng i h c Nha Trang
Hình 2. Phân b m t TC t ng áy Hình 3. Phân b m t TC t ng xiên
Hình 4. Phân b m t TC t ng m t Hình 5. Phân b m t CC t ng áy
Hình 6. Phân b m t CC t ng xiên Hình 7. Phân b m t CC t ng m t
3.3. Phân b m t TCCC theo nh p S lư ng TC thu ư c nhi u hơn vào
i u th i gian th i i m t 22 gi n 06 gi ngày hôm
sau. T l TC thu ư c giai o n I và II
Qua phân tích thành ph n loài theo nh p
v i s lư ng l n, thư ng x y ra vào th i
i u ngày - êm, cho th y: T l TC ch t t
i m 22 gi n 02 gi ngày hôm sau, i
nhiên (CTN) r t cao, chi m trên 50% t ng s
v i giai o n III thư ng x y ra vào th i i m
TC thu ư c, i v i c ba t ng nư c.
t 06 gi n 10 gi . T ó có th suy oán
r ng: àn cá b m thư ng i vào th i
56
- T p chí Khoa h c – Công ngh Th y s n s 03/2007 Trư ng i h c Nha Trang
i m g n n a êm kéo dài n sáng. S nhưng TC thì ngư c l i ban ngày l i nhi u
lư ng CC thu ư c b ng c 3 lo i lư i, vào hơn ban êm (B ng 2).
ban êm thư ng cao hơn vào ban ngày,
B ng 2. T l % các giai o n c a TCCC theo th i gian, tháng 3-4 năm 2007
T ng Giai o n phát tri n c a tr ng cá Giai o n c a cá con
Th i
thu Cá
gian CTN I II III IV Cá b t Cá con
m u hương
Ngày 36,48 1,19 6,58 17,74 - 39,30 1,19 0,11
T ng
êm 25,14 6,88 5,43 0,56 - 54,27 4,60 0,54
áy
T l : Ngày/ êm : 0,62/0,38 Ngày/ êm : 0,41/0,59
Ngày 27,27 0,30 1,00 25,37 1,60 24,12 - -
T ng
êm 21,58 0,90 18,08 3,40 - 75,49 0,39 -
xiên
T l : Ngày/ êm : 0,56/0,44 Ngày/ êm : 0,24/0,76
Ngày 22,50 0,02 0,84 27,97 0,02 18,19 1,65 0,05
T ng
êm 37,02 5,08 6,47 0,08 - 77,88 1,83 0,41
m t
T l : Ngày/ êm : 0,51/0,49 Ngày/ êm : 0,20/0,80
(Chú thích: Ngày: t 6 gi n 17 gi ; êm : t 18 gi n 5 gi )
Hình 8. TC t ng áy theo ngày - êm Hình 9. CC t ng áy theo ngày - êm
57
- T p chí Khoa h c – Công ngh Th y s n s 03/2007 Trư ng i h c Nha Trang
Hình 10. TC t ng xiên theo ngày - êm Hình 11. CC t ng xiên theo ngày - êm
Hình 12. TC t ng m t theo ngày - êm Hình 13. CC t ng m t theo ngày - êm
T hình 8, 9, 10, 11, 12 và 13 cho th y: Leiognathidae; h cá Tr ng - Engraulidae; h
Nhìn chung s lư ng TCCC thu ư c vào cá Kh - Carangidae; h cá Trích -
ban ngày thư ng ít hơn vào ban êm, c Clupeidae; h cá Tuy t tê giác -
bi t i v i nh ng tr m ven b và phía Mũi Bregmacerostidae; h cá Chai -
Cà Mau. Tuy nhiên, t i tr m s 45 vùng Platycephalidae; h cá Phèn - Mullidae; h
bi n Tây Nam B , s lư ng TC có xu hư ng cá Căng - Teraponidae; h cá Sơn -
ngư c l i v i xu hư ng chung là cao vào Apogonidae; h cá Bơn lư i -
ban ngày và ít vào ban êm. Cynoglossidae; h cá Bò m t gai -
Monacanthidae; h cá Thu Ng -
4. K T LU N VÀ KHUY N NGH
Scombridae...
4.1. i v i TC: H cá Tr ng -
4.3. TC thu ư c t ng m t thư ng cao
Engraulidae thu ư c s lư ng nhi u nh t.
hơn t ng áy và ngư c l i i v i CC.
Sau ó là các h cá Bơn lư i -
Cynoglossidae; h cá M i - Synodontidae; h 4.4. TC thu ư c vùng bi n có sâu <
cá Trích - Clupeidae; h cá H - 20m thư ng cao hơn vùng bi n có sâu
Trichiuridae… t 20 - 30m và ngư c l i i v i CC.
4.2. i v i CC: H cá B ng tr ng - 4.5. TCCC thu ư c vào ban êm thư ng
Gobiidae thu ư c s lư ng nhi u nh t. Sau nhi u hơn vào ban ngày. àn cá b m
ó là các h cá àn lia - Callionymidae; h thư ng i vào th i gian t g n n a êm
cá ù - Sciaenidae; h cá Li t - và kéo dài t i sáng.
58
- T p chí Khoa h c – Công ngh Th y s n s 03/2007 Trư ng i h c Nha Trang
4.6. Xu th phân b TCCC gi a 3 t ng 4.7. TC phân b g n b hơn, còn CC phân
nư c là tương i gi ng nhau, nhưng phân b ra xa b hơn m t chút.
b m t gi a 3 t ng nư c có khác nhau.
T ng m t thư ng xuyên có m t dày nh t,
sau ó là t ng áy và th p nh t là t ng xiên.
TÀI LI U THAM KH O
1. Văn Nguyên, 1999, Thành ph n, m t và phân b tr ng cá - cá con vùng bi n Vi t
Nam thu trên tàu M,V SEAFDEC, Báo cáo khoa h c, Vi n Nghiên c u H i s n
2. Nguy n H u Ph ng, 1991, Tr ng cá cá con vùng bi n Vi t Nam; Tuy n t p nghiên c u bi n,
T p III, trang 5-20, Vi n H i Dương h c Nha Trang.
3. Nguy n H u Ph ng, 1994, Tr ng cá cá con vùng bi n Vi t Nam, Chuyên kh o bi n Vi t
Nam, t p IV, ph n 1, trang 55-68, Vi n H i Dương h c Nha Trang.
4. Nguy n Th Thu, 1985, Tình hình tr ng cá - cá b t m nư c l H i Phòng - Qu ng Yên, Báo
cáo chuyên , Phân Vi n H i Dương H c t i H i Phòng.
5. Yoshinobu Konishi and ect, 2005, Recruiment processes of jack mackerel (Trachurus
japonicus) in the East China Sea (ECS) in relation to enviromental conditions, Southaest
Asean Fisheries Development Center (SEAFDEC).
ABSTRACT
This report based on fish egg and larvae data collected from 60 stations (including 8 day - night
stations with sampling frequency of every 4 hours) in near shore East - West of Southern seawaters,
from 08015-11000 N and 103050-10803 E, at the depth of 4 to 30 m. The survey was executed on board
the vessel named BV7603TS of a fisherman in Vung Tau from March - April, 2007.
Fish egg and larvae samples collected by three types of net: surface, vertical and bottom nets.
Total number of sampled fish eggs and larvae were 37,466 and 23,694, respectively.
The quantity of fish eggs collected in surface is observed larger than the one collected from
bottom; and at the depth of less than 20 m is larger than at 20-30m. This is contrary to the
observations of larvae.
The quantity of fish egg and larvae collected at nighttime was observed larger than at daytime.
This shows the fact that the adult fish join the reproducing in the time from midnight to early morning.
Fish eggs and larvae at three water levels are observed similar in the trend of distribution but
different in density. The density of fish egg and larvae was observed most dominant at surface,
followed by the one at bottom, and then vertical level.
The density of fish egg and larvae in inshore, estuary and around of islands was observed higher than
that in offshore.
59
nguon tai.lieu . vn
