1. Trang Chủ
  2. Lâm nghiệp
  3. Nghiên cứu khoa học-phương pháp mô hình nông lâm kết hợp

Nghiên cứu khoa học-phương pháp mô hình nông lâm kết hợp

Thực tiễn sản xuất tại nhiều nơi trong những năm qua đã cho thấy NLKH thực sự là một phương thức quản lý sử dụng đất có nhiều lợi thế. Với sự phối hợp một cách hợp lý của nhiều thành phần cây trồng. Vật nuôi làm cho hệ thống có tác dụng đa chức năng: Vưa sản xuất tạo ra nhiều loại sản phẩm cho người gây trồng, vừa phát huy tác dụng phòng hộ, cải thiện môi trường nhờ vào thành phần cây gỗ sống lâu năm.... 1. ÑAËT VAÁN ÑEÀ Ñaêk laêk cuõng nhö nhieàu ñòa phöông trong caû nöôùc, trong nhöõng naêm qu

Thể loại Tài liệu miễn phí Lâm nghiệp

Số trang 55

Ngày tạo 8/29/2018 5:58:38 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước

Tên tệp

Tải Nghiên cứu khoa học-phương pháp mô hình nông lâm k... (.pdf)

Xem mẫu

  1. 1. ÑAËT VAÁN ÑEÀ Ñaêk laêk cuõng nhö nhieàu ñòa phöông trong caû nöôùc, trong nhöõng naêm qua tuøy vaøo ñieàu kieän thöïc teá veà ñieàu kieän töï nhieän cuûa ñòa phöông vaø nguoàn löïc cuûa hoä gia ñình maø ngöôøi daân ñaõ thöû nghieäm gaây troàng vaø phaùt trieån nhieàu moâ hình NLKH khaùc nhau. Vieäc canh taùc, söû duïng ñaát theo höôùng NLKH treân thöïc teá ñaõ vaø ñang coù nhöõng ñoùng goùp tích cöïc trong vieäc naâng cao hieäu quaû söû duïng ñaát, caûi thieän moâi tröôøng sinh thaùi vaø ñaëc bieät laø gia taêng nguoàn thu nhaäp cho ngöôøi daân. Hieän taïi ñeå nhaân roäng caùc moâ hình coù trieån voïng taïi ñòa phöông thì ngöôøi daân vaø caùc cô quan KNL ñang coù nhu caàu tìm kieám phöông phaùp vaø coâng cuï ñôn giaûn, deã aùp duïng ñeå coäng ñoàng ñaùnh giaù caùc moâ hình hieän coù, töø ñoù laøm cô sôû cho vieäc caûi tieán vaø lan roäng. Vôùi muïc ñích vaän duïng nhöõng ñieàu hoïc ñöôïc vaøo thöïc teá, thöïc hieän phöông chaâm hoïc taäp gaén lieàn vôùi thöïc haønh, ñöôïc söï khuyeán khích cuûa khoa Noâng Laâm Nghieäp - Tröôøng Ñaïi hoïc Taây Nguyeân, söï hoã trôï veà kinh phí cuûa maïng löôùi ñaøo taïo noâng laâm keát hôïp Vieät Nam ( VNAFE) vaø söï höôùng daãn khoa hoïc cuûa giaùo vieân moân hoïc GVC.Thaïc syõ. Voõ Huøng, chuùng toâi thöïc hieän ñeà taøi " Thöû nghieäm phöông phaùp ñaùnh giaù nhanh caùc moâ hình noâng laâm keát hôïp taïi thaønh phoá Buoân Ma Thuoät, tænh Ñaêk Laêk " Do laàn ñaàu laøm quen vôùi coâng taùc nghieân cöùu khoa hoïc, ñeà taøi naøy chaéc haún seõ khoâng traùnh khoûi nhöõng khuyeát ñieåm, raát mong quyù thaày coâ vaø caùc baïn ñoàng nghieäp ñoùng goùp yù kieán ñeå ñeà taøi ñöôïc hoaøn thieän hôn. 1
  2. 2. TOÅNG QUAN VAÁN ÑEÀ NGHIEÂN CÖÙU Thöïc tieãn saûn xuaát taïi nhieàu nôi trong nhöõng naêm qua ñaõ cho thaáy NLKH thöïc söï laø moät phöông thöùc quaûn lyù söû duïng ñaát coù nhieàu lôïi theá. Vôùi söï phoái hôïp moät caùch hôïp lyù cuûa nhieàu thaønh phaàn caây troàng, vaät nuoâi laøm cho heä thoáng coù taùc duïng ña chöùc naêng: vöøa saûn xuaát taïo ra nhieàu loaïi saûn phaåm cho ngöôøi gaây troàng, vöøa phaùt huy taùc duïng phoøng hoä, caûi thieän moâi tröôøng nhôø vaøo thaønh phaàn caây goã soáng laâu naêm. Coù theå noùi NLKH laø moät trong nhöõng phöông thöùc quaûn lyù söû duïng ñaát beàn vöõng, laø moät coâng cuï ñaéc löïc trong söï nghieäp phaùt trieån noâng laâm nghieäp vaø noâng thoân. Ñaõ coù nhieàu chöông trình, döï aùn cuûa nhaø nöôùc hoaëc do caùc toå chöùc phi chính phuû taøi trôï ñaõ vaø ñang chuù troïng ñaåy maïnh vieäc söû duïng ñaát, ñaëc bieät laø ñaát vuøng ñoài nuùi theo höôùng saûn xuaát NLKH, ñaây cuõng laø mong muoán, nhu caàu cuûa nhieàu ñoái töôïng quaûn lyù söû duïng ñaát, töø ngöôøi daân saûn xuaát nhoû ñeán quy moâ caùc noâng laâm tröôøng. Ñeå coù ñöôïc moät heä canh taùc NLKH coù hieäu quaû, phuø hôïp vôùi ñieàu kieän sinh thaùi vaø ñaëc ñieåm kinh teá - xaõ hoäi cuûa ñòa phöông thì coù nhieàu vaán ñeà thöïc tieãn ñaët ra caàn ñöôïc giaûi quyeát, töø choïn gioáng, phoái trí gaây troàng keát hôïp ñeán chaêm soùc, thu hoaïch vaø caû thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm ñaàu ra. Phaùt trieån NLKH khoâng ñôn thuaàn laø vaán ñeà kyõ thuaät maø coøn lieân quan chaët cheõ vôùi caùc vaán ñeà khaùc nhö: toå chöùc dòch vuï noâng thoân, quyeàn söû duïng ñaát, voán ñaàu tö, thò tröôøng giaù caû ... Vieäc ñaùnh giaù hieäu quaû, giaù trò cuûa heä canh taùc NLKH vaø so saùnh chuùng vôùi caùc heä söû duïng ñaát khaùc laø vieäc laøm caàn thieát. Ñieàu naøy raát quan troïng khoâng chæ vôùi caùc nhaø khoa hoïc trong nghieân cöùu, maø coøn coù yù nghóa thieát thöïc ñoái vôùi caùc cô quan KNL trong quaù trình khuyeán caùo phaùt trieån caùc loaïi caây troàng, vaät nuoâi theo höôùng NLKH . Xaây döïng phöông thöùc, tieâu chí/chæ baùo ñaùnh giaù moâ hình NLKH ñöôïc ngöôøi daân chaáp nhaän vaø aùp duïng roäng raõi laø moät trong nhöõng nhaân toá quan troïng. Ngoaøi nhöõng tieâu chí ñònh löôïng ñöôïc cuõng caàn phaûi quan taâm ñeán caùc tieâu chí 2
  3. ñònh tính, chæ coù tính chaát moâ taû maø ngöôøi daân söû duïng toû ra coù giaù trò trong quaù trình ñaùnh giaù caùc moâ hình NLKH. Ñaùnh giaù NLKH laø moät tieán trình khaù phöùc taïp vì trong heä thoáng chöùa ñöïng nhieàu hôïp phaàn coù daïng soáng khaùc nhau (loaøi caây thaân goã, caây thaân thaûo vaø hoaëc vaät nuoâi), giöõa chuùng coù moái quan heä laãn nhau vaø cuøng taùc ñoäng töông hoã qua laïi vôùi caùc nhaân toá sinh thaùi. Caùc phöông phaùp ñaùnh giaù moâ hình NLKH kinh ñieån caàn nhieàu thôøi gian, thieát bò vaø kyõ naêng nghieân cöùu maø thöôøng thì ngöôøi daân khoù coù theå aùp duïng ñöôïc. Do vaäy, ñaët vaán ñeà nghieân cöùu thöû nghieäm phöông phaùp ñaùnh giaù nhanh, ñôn giaûn phaûn aùnh ñuùng thöïc teá, ñöôïc ngöôøi daân chaáp nhaän laø vieäc laøm caàn thieát. Ñoù cuõng chính laø muïc ñích maø nghieân cöùu naøy mong muoán ñaït ñöôïc. 3
  4. 3. ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU 3.1. Ñoái töôïng nghieân cöùu cuï theå Caùc moâ hình NLKH ñieån hình, quy moâ hoä gia ñình ôû moät soá xaõ thuoäc thaønh phoá Buoân Ma Thuoät, tænh Ñaêk Laêk. 3.1 Toång quan veà khu vöïc nghieân cöùu 3.1.1 Ñieàu kieän töï nhieân khu vöïc nghieân cöùu Thaønh phoá Buoân Ma Thuoät laø trung taâm chính trò, kinh teá - xaõ hoäi cuûa tænh Ñaêk Laêk, naèm ôûø trung taâm vuøng cao nguyeân phía Taây cuûa Nam Trung boä. Vò trí ñòa lyù Trung taâm Thaønh phoá Buoân Ma Thuoät naèm ôû toaï ñoä ñòa lyù: + 108003’30” ñoä vó Baéc + 12041’ ñoä kinh Ñoâng Phaïm vi ranh giôùi: + Phía baéc giaùp: huyeän Cö Mgar + Phía nam giaùp: KroângAna + Phía ñoâng giaùp: huyeän Kroâng Paêk + Phía taây giaùp: huyeän Buoân Ñoân vaø huyeän CöJut cuûa tænh Ñaêk Noâng Ñòa hình – ñòa theá + Naèm treân cao nguyeân Ñaêk Laêk roäng lôùn ôû phía Taây giaûi Tröôøng Sôn, coù ñòa hình doác thoaûi, bò chia caét bôûi caùc doøng suoái thöôïng nguoàn soâng Seâreâpok. + Höôùng doác chuû yeáu cuûa ñòa hình töø Ñoâng Baéc xuoáng Taây Nam. Ñoä doác trung bình : 3 - 80 + Ñoä cao so vôùi maët nöôùc bieån trung bình laø 500 m + Cao nhaát ôû daõi ñoài phía baéc laø 560 m + Thaáp nhaát ôû khu ruoäng truõng phía Nam laø 305 m 4
  5. Khí haäu – thuyû vaên Buoân Ma Thuoät mang nhöõng ñaëc tröng cuûa khí haäu cao nguyeân vôùi hai muøa roõ reät. Theo soá lieäu cuûa ñaøi khí töôïng thuyû vaên khu vöïc Taây nguyeân thì khí haäu Buoân Ma Thuoät coù nhöõng ñaëc tröng sau: + Nhieät ñoä trung bình naêm: 23.50C, bieân ñoä dao ñoäng nhieät ngaøy ñeâm khaù lôùn ( 9 – 120C ) trong khi bieân ñoä dao ñoäng nhieät giöõa caùc muøa trong naêm khoâng cao ( khoaûng 3 – 4 0C ) mang tính chaát cuûa vuøng nhieät ñôùi naèm saâu trong luïc ñòa roõ neùt. + Nhieät ñoä trung bình thaùng thaáp nhaát: 15.10C ( thaùng 12) + Nhieät ñoä trung bình thaùng cao nhaát : 36.50C ( thaùng 3) + Toång nhieät ñoä naêm: 8200 - 84000C vôùi khoaûng 2737.8 giôø naéng, taäp trung nhieàu nhaát vaøo caùc thaùng muøa khoâ. + Löôïng möa trung bình naêm:1773 mm, phaân boá khoâng ñeàu, chuû yeáu taäp trung vaøo caùc thaùng muøa möa töø thaùng 5 ñeán thaùng 10. Ñaây laø nguyeân nhaân cô baûn gaây neân hieän töôïng xoùi moøn ñaát cuûa khu vöïc. + Löôïng möa thaùng cao nhaát : 610 mm ( thaùng 9) + Löôïng möa thaùng thaáp nhaát: 3 - 4 mm (thaùng 2) + Ñoä aåm khoâng khí töông ñoái trung bình naêm: 82.4% + Ñoä aåm trung bình muøa khoâ: 79% + Ñoä aåm trung bình muøa möa: 87% + Ñoä aåm trung bình thaùng cao nhaát: 90% ( thaùng 9) + Ñoä aåm trung bình thaùng thaáp nhaát: 71% ( thaùng 3) + Höôùng gioù chính: Ñoâng Baéc: Thoåi vaøo muøa khoâ, thoåi maïnh vaøo caùc thaùng 11 ñeán thaùng 3, laøm cho caây xanh thoaùt hôi nöôùc maïnh . Gioù Taây Nam: Thoåi vaøo muøa möa, thoåi maïnh nhaát vaøo caùc thaùng 4 ñeán thaùng 10, mang hôi gaây möa nhieàu. Toác ñoä gioù trung bình töø 5 – 6 m/s. Ñaát ñai: Theo soá lieäu ñieàu tra phaân haïng ñaát löu tröõ taïi sôû Ñòa chính tænh Ñaêk Laêk, keát hôïp vôùi quan saùt thöïc teá hieän tröôøng nhaän thaáy ñaát trong khu vöïc nghieân cöùu laø Ñaát feralit naâu ñoû phaùt trieån treân ñaù meï Bazan coù taàng daøy 5
  6. treân 100 cm, khoâng coù ñaù laãn, ñaát aåm, xoáp, deã thoaùt nöôùc. Ñaát coù phaûn öùng chua ñeán hôi chua vôùi PH=4.4 - 5.7. Haøm löôïng muøn töø trung bình ñeán giaøu ( 2.7 – 4.3%), tyû leä seùt töông ñoái cao (>50%), haøm löôïng ñaïm toång soá trung bình töø 0.068 – 0.211 vaø haøm löôïng laân toång soá töø 0.090 – 0.374. Nhöng haøm löôïng laân vaø kali deã tieâu thì ngheøo. Moät caùch khaùi quaùt, ñaát khu vöïc nghieân cöùu thích hôïp vôùi nhieàu loaïi caây troàng, ñaëc bieät laø ñoái vôùi caø pheâ. 3.1.2 Ñieàu kieän kinh teá xaõ hoäi ÔÛ 3 xaõ ñieàu tra nghieân cöùu naèm quanh khu vöïc thaønh phoá Buoân Ma Thuoät neân ñôøi soáng ngöôøi daân töông ñoái cao, coù khaû naêng ñaàu tö saûn xuaát. Ngaønh ngheà chuû yeáu laø noâng nghieäp, buoân baùn, dòch vuï, caây troàng chuû yeáu laø caây caø pheâ, keát hôïp vôùi moät soá caây aên quaû troàng xen vôùi hoa maøu. + Veà nguoàn lao ñoäng khaù doài daøo, coù voán ñeå ñaàu tö saûn xuaát, coù kinh nghieäm trong vieäc laøm vöôøn. + Do khu vöïc nghieân cöùu gaàn trung taâm thaønh phoá neân raát thuaän lôïi cho vieäc mua baùn, naém baét giaù caû thò tröôøng. + Noâng daân ña soá laø ngöôøi kinh coù trình ñoä daân trí cao, heä thoáng giao thoâng khaù phaùt trieån, vieäc vaän chuyeån, tieâu thuï haøng hoùa thuaän lôïi, maïng löôùi thoâng tin lieân laïc ñaày ñuû, y teá giaùo duïc phaùt trieån. Toùm laïi, ñieàu kieän kinh teá xaõ hoäi cuûa khu vöïc coù ñaëc ñieåm thuaän lôïi laø nguoàn lao ñoäng doài daøo, coù tay ngheà, keát caáu haï taàng töông ñoái khaù. Buoân Ma Thuoät coù löôïng möa töông ñoái lôùn nhöng phaân boá raát khoâng ñeàu, möa lôùn vaø taäp trung ôû caùc thaùng muøa möa hieän töôïng xoùi moøn vaø röûa troâi ñaát. Muøa khoâ töông ñoái saâu saéc, löôïng möa khoâng ñaùng keå, gioù khoâ, noùng vaø thoåi maïnh laøm taêng cöôøng ñoä boác thoaùt hôi nöôùc, ñoä aåm khoâng khí thaáp gaây aûnh höôûng tieâu cöïc ñeán sinh tröôûng vaø phaùt trieån cuûa caây troàng. Do vaäy, vieäc phaùt huy vai troø hoã trôï 6
  7. phoøng hoä chaén gioù, che boùng vaø choáng xoùi moøn cuûa caùc loaøi caây trong moâ hình ôû ñòa phöông laø vieäc laøm coù cô sôû khoa hoïc vaø caàn thieát. Ñaëc ñieåm sinh thaùi vaø giaù trò kinh teá caùc loaøi caây thaân goã trong caùc moâ hình NLKH. Caø pheâ voái (Coffea Canephora Piere) thuoäc hoï Caø pheâ - Rubiaceae Caø pheâ voái coù nguoàn goác töø chaâu Myõ, ñöôïc nhaäp noäi vaøo Vieät Nam naêm 1857, hieän nay ñang ñöôïc troàng taïi moät soá vuøng trong nöôùc. caø pheâ thích hôïp vôùi khí haäu nhieät ñôùi, coù hai muøa möa vaø khoâ roõ reät, coù nhieät ñoä bình quaân naêm töø 20- 230C. Nhieät ñoä toái öu ban ngaøy laø 27,5 - 32,50C, ban ñeâm laø 20 - 20,50C. Neáu nhieät ñoä ñaït 36-380C thì caø pheâ non bò chaùy khoâ, chính vì theá caàn coù caây che boùng, choáng noùng. Caø pheâ yeâu caàu löôïng möa lôùn (1300-2500mm/naêm), phaân boá töông ñoái ñeàu trong naêm, coù moät muøa khoâ ngaén 2-3 thaùng ñeå caây taïm ngöøng sinh tröôûng, taäp trung nhöïa vaø phaân hoaù maàm hoa. Cöôøng ñoä aùnh saùng toái thích ñoái vôùi caø pheâ laø 2300-2700 Lux. AÙnh saùng quaù maïnh hoaëc quaù yeáu ñeàu laøm giaûm cöôøng ñoä quang hôïp cuûa caø pheâ. Caø pheâ khoâng chòu ñöôïc gioù maïnh, toác ñoä gioù vöôït quaù 2m/s ñaõ aûnh höôûng ñeán söï thuï phaán cuûa caây laøm giaûm naêng suaát roõ reät. Chính vì vaäy caàn phaûi troàng ñai röøng chaén gioù haïi cho caø pheâ. Bieän phaùp naøy laøm tieát kieäm ñöôïc löôïng nöôùc töôùi do giaûm ñöôïc löôïng boác hôi maët ñaát vaø thoaùt hôi nöôùc ôû caây troàng. Caø pheâ laø loaïi caây laâu naêm coù boä reã khoeû, heä reã caùm phaùt trieån maïnh, phaân boá chuû yeáu ôû ñoä saâu nhoû hôn 30cm, ñoøi hoûi ñaát troàng phaûi toát, taàng daøy treân 1m, khoâng coù ñaù laãn, thoaùt nöôùc toát, haøm löôïng muøn treân 3%. Ñaát ñoû Bazan ôû Taây Nguyeân raát thích hôïp cho vieäc troàng caø pheâ. Haït caø pheâ duøng ñeå cheá bieán thaønh nhieàu loaïi nöôùc giaûi khaùt cao caáp, ñöôïc tieâu thuï maïnh treân thò tröôøng theá giôùi. Ñaây laø moät maët haøng xuaát khaåu chieán löôïc cuûa nhieàu nöôùc nhieät ñôùi. Vieät Nam ñaõ laø thaønh vieân cuûa hieäp hoäi caø pheâ theá giôùi vaø laø moät trong nhöõng nöôùc xuaát khaåu vôùi saûn löôïng lôùn treân theá giôùi. Haøng naêm 7
  8. vieäc xuaát khaåu caø pheâ mang laïi nguoàn ngoaïi teä ñaùng keå cho neàn kinh teá quoác daân. Nguoàn [7,9]. Theo PGS. TS. Phan Quoác Suûng [9]: do söï xuaát hieän vaø gaây taùc haïi cuûa beänh gæ saét caø pheâ taïi nhieàu nöôùc treân theá giôùi cuõng nhö ôû Vieät Nam töø nhöõng naêm 70 trôû ñi, gaây theâm khoù khaên, toán keùm cho ngöôøi troàng caø pheâ cuûa khu vöïc. Thò tröôøng caø pheâ theá giôùi trong nhöõng naêm vöøa qua thöôøng chao ñaûo khoâng oån ñònh nhaát laø veà giaù caû. Toå chöùc caø pheâ theá giôùi (ICO) do khoâng coøn giöõ ñöôïc haïn ngaïch xuaát nhaäp khaåu, giaù caû troâi noåi treân thi tröôøng töï do cho neân coù nhöõng giai ñoaïn giaù caø pheâ xuoáng thaáp chöa töøng coù so vôùi vaøi naêm trôû laïi nay. Tình traïng naøy ñaõ daãn ñeán haäu quaû laø nhieàu nôi phaûi huûy boû bôùt dieän tích caø pheâ hoaëc khoâng tieáp tuïc chaêm soùc vì kinh doanh khoâng coøn thaáy coù hieäu quaû. Naêm 1994 do nhöõng ñôït söông muoái vaø sau ñoù laø haïn haùn dieãn ra ôû Braxin laøm cho saûn löôïng caø pheâ cuûa nöôùc naøy giaûm 50%, do ñoù laøm cho giaù caø pheâ taêng voït coù lôïi cho nhöõng ngöôøi xuaát khaåu caø pheâ. ÔÛ Vieät Nam noùi chung vaø Ñaêk Laêk noùi rieâng vaøo nhöõng naêm tröôùc ñaây do giaù caû caø pheâ cao neân nhieàu ngöôøi daân ñaõ taän duïng khaû naêng cuûa ñaát ñeå troàng caø pheâ do ñoù dieän tích caø pheâ ñöôïc taêng leân ñaùng keå, thò tröôøng tieâu thuï nhanh, ñôøi soáng ngöôøi daân ngaøy caøng ñöôïc caûi thieän. Nhieàu hoä gia ñình ñaõ coù ñuû ñieàu kieän mua saém nhöõng phöông tieän ñaét tieàn nhö maùy caøy, xe maùy vaø xaây döïng ñöôïc choã ôû khang trang, song nhöõng naêm trôûû laïi nay thò tröôøng caø pheâ bieán ñoäng maïnh, caø pheâ bò xuoáng giaù, ngöôøi daân khoâng maïnh daïn trong vaán ñeà ñaàu tö vaø chaêm soùc daãn ñeán naêng suaát keùm, chaát löôïng khoâng toát do thieáu phaân, nöôùc töôùi...Töø ñoù nhu caàu troàng caây caø pheâ bò haïn cheá, soá dieän tích caø pheâ bò giaûm suùt roõ reät, ñôøi soáng ngöôøi daân ngaøy caøng moät khoù khaên trong khi giaù caû caùc maët haøng khaùc nhö phaân boùn, thuoác tröø saâu, löông thöïc, thöïc phaåm taêng ñeán möùc cao maø thu nhaäp caø pheâ thì laïi thaáp neân gaây khoù khaên cho vieäc ñaàu tö thaâm canh. Saàu rieâng (Durio zibethinus Murr) thuoäc hoï gaïo - Bombacaceae 8
  9. Saàu rieâng coù nguoàn goác ôû vuøng Ñoâng Nam AÙ, ñöôïc nhaäp noäi töø Thaùi Lan vaøo Vieät Nam, laàn ñaàu tieân troàng ôû vuøng Taân Quy ( Dieân Hoaù), hieän nay ñöôïc troàng nhieàu ôû caùc tænh mieàm Nam nhö: Ñoàng Nai, Tieàn Giang, Vónh Long, Beán Tre, An Giang, Ñaêk Laêk, Laâm Ñoàng. Saàu rieâng laø loaïi caây nhieät ñôùi ñieån hình, sinh tröôûng toát vaø cho quaû ôû ñoä cao döôùi 800m so vôùi maët nöôùc bieån vaø vó ñoä khoâng vöôït quaù 18 ñoä vó baéc. Caây saàu rieâng yeâu caàu löôïng möa töø 1500-2000mm/naêm. Saàu rieâng phaùt trieån toát treân ñaát thòt pha caùt, hoaëc ñaát thòt pha seùt, ôû Buoân Ma Thuoät saàu rieâng phaùt trieån toát treân ñaát ñoû Bazan. Noùi chung ñaát coù taàng daøy, giaøu chaát höõu cô, thoaùt nöôùc toát, coù möïc nöôùc ngaàm cao raát phuø hôïp vôùi caây saàu rieâng. Saàu rieâng laø loaïi quaû ñaëc saûn nhieät ñôùi giaøu dinh döôõng, coù höông vò ñaëc bieät, ñöôïc nhieàu ngöôøi tieâu duøng öa thích, nhöõng naêm gaàn ñaây dieän tích troàng Saàu rieâng ôû caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ ngaøy caøng ñöôïc môû roäng vaø laø moät maët haøng xuaát khaåu coù giaù trò. Nguoàn [11]. Taây Nguyeân coù theá maïnh veà caø pheâ, tuy nhieân nhöõng naêm gaàn ñaây do giaù caû caø pheâ khoâng oån ñònh vaø ngöôøi daân ñaõ troàng xen caây saàu rieâng trong vöôøn caø pheâ ñeå phaùt huy taùc duïng phoøng hoä vaø mang laïi thu nhaäp. Caây Na (Anona squamosa L) thuoäc hoï Na - Anonaceae Na laø caây aên quaû nhieät ñôùi troàng phoå bieán ôû nhieàu nôi trong caû nöôùc. Quaû Na chuû yeáu duøng ñeå aên töôi, laøm nöôùc giaûi khaùt, laøm röôïu. Reã, laù, haït, quaû na xanh coù theå duøng laøm thuoác cho ngöôøi ( trôï tim, tieâu ñoäc caùc veát thöông). Haït na chöùa 15- 45% tinh daàu duøng laøm thuoác tröø saâu vaø cheá myõ phaåm. Na nguyeân saûn ôû vuøng nhieät ñôùi. Tính thích nghi roäng, sôùm cho quaû, naêng suaát cao, ít saâu beänh, troàng trong vöôøn nhaø cho thu nhaäp cao. Na coù nguoàn goác ôû vuøng nhieät ñôùi neân thích hôïp vôùi khí haäu aám aùp vaø khoâ. Tuy vaäy, caây vaõn sinh tröôøng ñöôïc trong ñieàu kieän noùng aåm. Caây tröôûng thaønh coù theå chòu ñöôïc nhieät ñoä 00C trong thôøi gian ngaén, song ruïng heát laù. Ngöôøi ta thaáy ôû 40C caây ñaõ bò thieät haïi do nhieät ñoä thaáp, vì vaäy ít thaáy na moïc ô caùc ñieåm vuøng cao 9
  10. caùc tænh phía baéc, nôi haøng naêm coù söông muoái. Nhöng neáu ôû caùc vuøng coù nhieät ñoä muøa heø quaù cao > 400C, laïi bò haïn hoaëc khoâ noùng cuõng khoâng thích hôïp cho vieäc thuï phaán, thuï tinh cuûa na vaø söï phaùt trieån cuûa quaû. Deã gaây neân hieän töôïng ruïng quaû sau khi thuï tinh xong, hoaëc neáu quaû coù phaùt trieån ñöôïc cuõng raát keùm veà naêng suaát vaø phaåm chaát. Na khoâng keùn ñaát, chòu haïn toát, khoâng thích ñaát uùng nhöng ñaát troàng na toát nhaát laø ñaát coù taàng daøy, ñaát röøng môùi khai phaù, ñaát ñoài ven soâng suoái, ñaát chaân nuùi ñaù voâi thoaùt nöôùc, nhieàu muøn, giaøu dinh döôõng, ñoä pH = 5.5 - 7.4. Nguoàn[11]. 10
  11. 4. MUÏC TIEÂU , NOÄI DUNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU 4.1 Muïc tieâu nghieân cöùu vaø giôùi haïn ñeà taøi 4.1.1 Muïc tieâu nghieân cöùu Thöû nghieäm phöông phaùp ñaùnh giaù nhanh caùc moâ hình NLKH coù söï tham gia cuûa ngöôøi daân . Ñeà xuaát ñeå caûi tieán baûng ñaùnh giaù nhanh moâ hình noâng laâm keát hôïp. Goùp phaàn phaûn aûnh tình hình saûn xuaát NLKH vôùi caây troàng chính laø caây caø pheâ ôû thaønh phoá Buoân Ma Thuoät. 4.1.2 Giôùi haïn ñeà taøi Ñeà taøi chæ nghieân cöùu caùc moâ hình NLKH coù trieån voïng quy moâ hoä gia ñình taïi thaønh phoá Buoân Ma Thuoät. Thöû nghieäm phöông phaùp ñaùnh giaù nhanh keát hôïp vôùi ñieàu tra hieän tröôøng, khoâng nghieân cöùu phaân tích maãu ñaát vaø phaân boá cuûa heä reã. 4.2 Noäi dung nghieân cöùu Ñieàu tra khaûo saùt hieän tröôøng thu thaäp soá lieäu kinh teá, kyõ thuaät gaây troàng (naêm troàng, nguoàn gioáng, cöï ly, maät ñoä, phoái trí caây troàng...) tình hình sinh tröôûng (ñöôøng kính, chieàu cao, ñöôøng kính taùn… ), naêng suaát saûn löôïng vaø giaù trò kinh teá cuûa caùc saûn phaåm thu hoaïch cuûa moät soá moâ hình NLKH ñieån hình taïi ñòa phöông. Söû duïng phöông phaùp ñaùnh giaù nhanh, duøng baûng hoûi ñeå phoûng vaán ngöôøi daân vaø cho ñieåm, qua ñaùnh giaù caùc moâ hình NLKH ñeå ñeà xuaát caûi tieán phöông phaùp ñaùnh giaù nhanh . Thaûo luaän vôùi ngöôøi daân ñeå ñöa ra nhöõng kieán nghò, höôùng giaûi quyeát vaø nhu caàu hoã trôï dòch vuï ñeå phaùt trieån NLKH vôùi caø pheâ laø caây troàng chính ôû ñòa phöông. 11
  12. 4.3 Phöông phaùp nghieân cöùu. 4.3.1 Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu ngoaïi nghieäp Thu thaäp soá lieäu thöù caáp Söû duïng moät soá coâng cuï ñieàu tra ñaùnh giaù noâng thoân coù söï tham gia (PRA): thaêm laøng, phoûng vaán baùn caáu truùc, thaûo luaän nhoùm, phaân tích SWOT caùc moâ hình NLKH Thöïc haønh ñaùnh giaù nhanh caùc moâ hình NLKH theo baûng ñaùnh giaù nhanh vôùi phöông phaùp phoûng vaãn baùn caáu truùc keát hôïp vôùi cho ñieåm vôùi caùc noäi dung vaø chæ baùo cuï theå. Laäp 2 oâ tieâu chuaån kích thöôùc 50 × 20m cho moãi moâ hình. Trong oâ tieâu chuaån ñieàu tra thu thaäp soá lieäu veà chieàu cao vuùt ngoïn caây thaân goã baèng thöôùc Blumnlei, ño ñöôøng kính goác caây vaø taùn laù baèng thöôùc daây, saûn löôïng thu hoaïch ñöôïc thu thaäp baèng phöông phaùp phoûng vaán. 4.3.2 Xöû lyù noäi nghieäp. Tính toaùn toång dieän tích taùn cuûa caây thaân goã trong moâ hình, xem xeùt söï aûnh höôûng cuûa dieän tích caây thaân goã ñeán naêng suaát thu hoaïch cuûa caø pheâ trong caùc moâ hình. Tính toaùn hieäu quaû kinh teá baèng phöông phaùp CBA. Tính toaùn toång ñieåm ñaït ñöôïc cuûa caùc moâ hình ñeå laøm cô sôû ñaùnh giaù vaø phaûn hoài vôùi ngöôøi daân. 12
  13. 5. KEÁT QUAÛ VAØ THAÛO LUAÄN 5.1. Caùc bieän phaùp kyõ thuaät gaây troàng vaø chaêm soùc caùc moâ hình NLKH . 5.1.1. Kyõ thuaät troàng vaø chaêm soùc caây caø pheâ. Ñaát sau khi xöû lyù thöïc bì, ñaøo hoá thuû coâng vôùi kích thöôùc 60 x 60 x 60 cm; boùn loùt phaân höõu cô (thöôøng laø phaân boø hoai) keát hôïp vôùi phaân voâ cô; thôøi vuï troàng vaøo ñaàu muøa möa (thaùng 5); tieâu chuaån caây con ñem troàng töø 5-6 thaùng tuoåi coù chieàu cao trung bình 25 cm; coù 5-6 caëp laù thaät; maät ñoä troàng 1100caây/ha, cöï ly caây caùch caây laø 3 x 3m, haøng caùch haøng laø 3 x 3m; phöông thöùc troàng laø keát hôïp vôùi caùc loaøi caây thaân goã soáng laâu naêm nhö saàu rieâng, tieâu, na vaø caùc loaøi caây ngaén ngaøy nhö ñaäu, baép... Ba naêm ñaàu laøm coû töø 4-6 ñôït/ naêm, töø naêm thöù tö trôû ñi laøm coû töø 3-4 ñôït/naêm. Haàu heát caùc hoä ñieàu tra ñeàu coù söû duïng keát hôïp phaân voâ cô vaø phaân höõu cô ñeå boùn cho caây troàng; phaân voâ cô thöôøng boùn 2-3 ñôït/naêm; loaïi phaân voâ cô thöôøng duøng laø phaân ñôn Ureâ, Sun phat; hoaëc phaân phöùc hôïp N-P-K vôùi löôïng phaân boùn trung bình töø 800-1000kg/ha/naêm; töôùi nöôùc trong muøa khoâ töø 3-5 ñôït/naêm; laøm caønh ñöôïc tieán haønh haøng thaùng nhaèm caét boû nhöõng caønh khoâ, choài vöôït vaø caét taïo taùn sau thu hoaïch; phun thuoác phoøng tröø saâu beänh haïi trung bình moãi naêm töø 2-3 ñôït ñeå tröø Kieán, Reäp saùp, beänh Gæ saét... 5.1.2. Kyõ thuaät troàng vaø chaêm soùc caây saàu rieâng Trong quaù trình ñieàu tra nhaän thaáy saàu rieâng ñöôïc troàng xen vôùi caây caø pheâ vôùi cöï ly caây caùch caây töø 7-9m, haøng caùch haøng töø 9-12m trong ñoù cuõng coù nhöõng tröôøng hôïp ngöôøi daân taän duïng khoaûng troáng hay ñöôøng bieân cuûa loâ ñeå troàng neân soá caây vaø haøng troàng cuõng raát dao ñoäng. Caùc moâ hình ñöôïc ñieàu tra thì saàu rieâng baét ñaàu cho boùi. Vieäc gaây troàng saàu rieâng coù theå laø ñoàng thôøi hoaëc sau khi caø pheâ ñöôïc troàng töø 1-2 naêm. Kích thöôùc 13
  14. hoá troàng laø 80 x 80 x 80cm; löôïng phaân cho moãi hoá 5-10kg phaân höõu cô hoaëc phaân chuoàng hoai, 0.4-0.5kg phaân laân troän ñeàu vôùi ñaát ñeå phoøng ngöøa moái, tieâu chuaån caây con xuaát vöôøn töø 6-8 thaùng tuoåi coù töø 4-6 caëp laù thaät; phöông thöùc troàng laø troàng baèng caây con coù baàu; troàng vaøo ñaàu muøa möa ( thaùng 5). Treân caùc moâ hình ñieàu ra coù hai loaïi gioáng saàu rieâng ñòa phöông vaø saàu rieâng DONA-SR1. Ñoái vôùi saàu rieâng ñòa phöông vaán ñeà chaêm soùc thöôøng ñöôïc keát hôïp vôùi chaêm soùc caø pheâ coøn Saàøu rieâng DONA-SR1 thì vaøo muøa khoâ töôùi nöôùc thöôøng xuyeân trong hai thaùng ñaàu, tuyø vaøo ñieàu kieän thôøi tieát, vaøo muøa möa caàn phaûi xôùi ñaát cho thoaùt khí nhöng khoâng laøm aûnh höôûng boä reã vaø khoâng ñeå nöôùc ñoïng trong boàn. Boùn phaân theo ñònh kyø: Naêm thöù 1, moãi hoá töø 5 - 10 kg phaân chuoàng /laàn caùch taùn 30cm raõnh saâu 30cm, roäng 20-30cm. Ñoái vôùi phaân voâ cô boùn phaân N-P- K coù chöùa nhieàu Laân vaø Ñaïm chia laøm nhieàu laàn boùn trong naêm. Nhöõng naêm tieáp theo vieäc chaêm soùc keát hôïp vôùi chaêm soùc caø pheâ. 5.1.3. Kyõ thuaät troàng vaø chaêm soùc caây Tieâu Quan saùt treân hieän tröôøng caùc moâ hình thì haàu heát caùc vöôøn Tieâu ñeàu ñöôïc troàng baèng truï soáng (Keo daäu, Nuùc naùc – Oroxylum indicum (L) Vent). Nhöõng caây truï soáng nhö Keo daäu tröôùc ñaây laø nhöõng haøng caây troàng chaén gioù laøm ñöôøng loâ ñöôïc ngöôøi daân baám ngoïn ñeå haïn cheá chieàu cao vaø chaët caønh ngang chæ söû duïng thaân caây cho daây tieâu baùm vaøo. Kích thöôùc hoá troàng 40 x 40 x 40 cm vaø ñöôïc troàng haøng caùch haøng 5 - 12m, caây caùch caây 2m. Thôøi kyø caây Tieâu non , nhoû hôn 2 naêm tuoåi xeùn tæa 2 laàn trong muøa möa, thôøi kyø caây Tieâu tröôûng thaønh xeùn tæa 4 laàn trong muøa möa. Boùn phaân cho caùc naêm tieáp theo töø 600 -800kg/ha/naêm chia thaønh nhieàu laàn boùn, boùn vaøo muøa möa, töôùi nöôùc keát hôïp vôùi töôùi caø pheâ nhöng haïn cheá nöôùc laøm xoùi lôû goác Tieâu. Phun thuoác phoøng tröø caùc beänh Tuyeán truøng, Reäp saùp, Gæ saét, caùc loaïi naám... 14
  15. 5.1.4. Kyõ thuaät troàng vaø chaêm soùc na Caây na ñöôïc troàng keát hôïp vôùi caø pheâ vaø saàu rieâng treân cuøng moät dieän tích. Thôøi ñieåm troàng na keát hôïp vaøo luùc caø pheâ ñöôïc 3 naêm tuoåi, kích thöôùc hoá 40 x 40 x 40 cm vôùi cöï ly caây caùch caây laø 6m haøng caùch haøng 9m, caây na ñöôïc choïn ñem ñi troàng phaûi laø caây maäp, khoâng bò saâu beänh. Phöông phaùp troàng baèng caây con coù baàu 5-6 thaùng tuoåi vaø coù 5-8 caëp laù. Chaêm soùc na keát hôïp vôùi chaêm soùc vöôøn caø pheâ, löôïng phaân boùn 0.2-0.25 kg/caây/naêm. Naêm thöù 2 löôïng phaân 0.4-0.5kg/caây/naêm, töø naêm thöù 3 trôû ñi löôïng phaân boùn 0.8 kg/caây/naêm. Laøm coû, tæa caønh, phun thuoác phoøng tröø saâu beänh keát hôïp vôùi chaêm soùc caø pheâ. 5.2 Keát quaû phaân tích SWOT caùc moâ hình noâng laâm keát hôïp SWOT laø chöõ vieát taét cuûa 4 töø tieáng Anh: S-Strengths, W-Weakness, O- Opportunities, T- Threats. SWOT laø moät coâng cuï phaân tích vaán ñeà ñöa ra 4 ñieåm noùi treân. Muïc ñích cuûa coâng cuï naøy laø giuùp cho vieäc: + Nhaän ra ñöôïc tình huoáng hieän taïi (ñieåm maïnh, ñieåm yeáu), ñaây laø ñieåm mang tính chaát chuû quan, noäi taïi. + Ñaùnh giaù ñöôïc chieàu höôùng coù theå xaûy ra trong töông lai(nguy cô, trôû ngaïi), thöôøng coù tính chaát khaùch quan do taùc ñoäng töø beân ngoaøi. Ñaây laø moät trong nhöõng coâng cuï duøng ñeå phaân tích vaán ñeà, raát coù hieäu quaû trong vieäc phaùt hieän nguyeân nhaân vaø tìm kieám giaûi phaùp giaûi quyeát vaán ñeà. Sau khi gaëp chuû hoä, noùi roõ lyù do, muïc ñích cuûa ñeà taøi vaø ñöôïc söï chaáp nhaâïn cuûa chuû hoä chuùng toâi söû duïng coâng cuï phoûng vaán baùn caáu truùc ñeå thu thaäp thoâng tin veà moâ hình cuûa hoï vaø keát quaû ñöôïc toång hôïp ôû baûng sau: Baûng 1: Phaân tích SWOT cuûa caùc moâ hình NLKH 15
  16. S (Ñieåm maïnh). W (Ñieåm yeáu) Coù voán ñaàu tö saûn xuaát Caùc moâ hình ñöôïc xaây döïng chuû Ñaát ñai toát yeáu vaøo kinh nghieäm , chöa keát hôïp Coù nay ñuû phöông tieän, coâng cuï caùc tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät vaøo caàn thieát phuïc vuï saûn xuaát. saûn xuaát . Taän duïng caùc pheá phaåm sau thu Soá loaøi caây trong moâ hình ít. hoaïch, ñeå laøm phaân xanh ,vaät Trong moâ hình chöa coù vaät nuoâi lieäu giöõ aåm cho caø pheâ. Ñöôïc ñi tham döï caùc cuoäc thi noâng daân saûn xuaát gioûi do ñòa phöông toå chöùc. Söû duïng phaân höõu cô theo ñònh kyø. Nguoàn lao ñoäng doài daøo. O (Cô hoäi ) T (Trôû ngaïi) Haøng naêm tænh thöôøng môû cuoäc Caùc loaïi quaû sau khi thu haùi thöôøng thi noâng daân saûn xuaát gioûi.Nhaø bò hoûng khi chöa kòp mang ñi tieâu noâng ñua taøi... thuï do eùp giaù vì chöa coù caùc thieát bò Coù nhieàu chöông trình, döï aùn baûo quaûn sô boä. trong vaø ngoaøi nöôùc ñang hoã trôï Giaù caû noâng saûn thöôøng xuyeân cho caùc tænh, ñaëc bieät laø caùc tænh bieán ñoäng mieàn nuùi. Chöa ñöôïc söï quan taâm cuûa cô Naèm ôû khu vöïc coù giao thoâng quan khuyeán noâng khuyeán laâm thuaän lôïi. Thoâng tin söï bieán ñoåi giaù caû thò Ñöôïc ngaân haøng cho vay voán tröôøng Naèm ôû khu vöïc coù giao thoâng Dòch vuï thu mua saûn phaåm cuûa nhaø thuaän lôïi. nöôùc chöa kòp thôøi, neân saûn phaåm noâng saûn thöôøng bò tö thöông eùp giaù vaøo vuï chính Qua baûng phaân tích treân cho pheùp ruùt ra moät soá ñieåm caàn quan taâm ñeå giuùp caùc hoä coù ñieàu kieän phaùt trieån, môû roäng caùc moâ hình cuûa mình vaø saûn xuaát moät caùch coù hieäu quaû hôn: Ñöa tieán boä kyõ thuaät troàng caùc loaïi caây troàng, chaêm soùc vaø cheá bieán saûn phaåm cho coäng ñoàng. 16
  17. Caùc ngaân haøng caàn quan taâm cho caùc hoä noâng daân vay voán ñeå môû roäng saûn xuaát. Cung caáp thoâng tin veà giaù caû vaø nôi tieâu thuï haøng hoùa, coù chính saùch trôï giaù cho nhöõng saûn phaåm cuûa noâng daân Nhaø nöôùc caàn ñaàu tö xaây döïng caùc xí nghieäp cheá bieán noâng laâm saûn ñeå mua saûn phaåm cho noâng daân. Caàn khuyeán khích caùc hoä noâng daân ñaàu tö phaùt trieån theâm chaên nuoâi keát hôïp vôùi troàng troït ñeå taän duïng toái ña nguoàn thöùc aên saún coù. Caùc cô quan ban ngaønh ñoaøn theå ñòa phöông caàn quan taâm taïo ñieàu kieän ñeå caùc hoä noâng daân coù cô hoäi hoïc hoûi laãn nhau thoâng qua caùc cuoäc thi noâng daân saûn xuaát gioûi, tham quan moâ hình… 5.3. Keát quaû phaân tích hieäu quaû kinh teá caùc moâ hình NLKH Söû duïng phöông phaùp phaân tích chi phí vaø thu nhaäp ñeå phaân tích hieäu quaû kinh teá caùc moâ hình NLKH. Phöông phaùp CBA - Cost Benefit Analysis laø phöông phöông phaùp so saùnh giöõa thu nhaäp (ñaàu ra) vaø chi phí cho ñaàu vaøo coù tính giaù trò ñoàng tieàn theo thôøi gian. Caùc giaù trò hieän taïi thu nhaäp vaø chi phí theo Jonh Gunter ñöôïc xaùc ñònh baèng caùc coâng thöùc sau: Giaù trò hieän taïi cuûa thu nhaäp BPV (Benefit Present Value): n Bt BPV= ∑ t =0 (1 + i )^ t Trong ñoù:Bt laø thu nhaäp naêm thöù t i laø tyû leä laõi cuûa tieàn vay ngaân haøng ôû thôøi ñieåm hieän taïi hay laø tyû leä chieát khaáu t=0,1,2,3...laø thöù töï naêm ñaàu tö 17
  18. Giaù trò hieän taïi cuûa chi phí CPV (Cost Present Value) n Ct CPV= ∑ t =0 (1 + i )^ t trong ñoù Ct laø chi phí naêm thöù t. Giaù trò hieän taïi roøng NPV (Net Present Value) laø hieäu soá giöõa giaù trò thu nhaäp vaø chi phí thöïc hieän sau khi ñaõ chieát khaáu. Hay noùi caùch khaùc noù laø lôïi nhuaän ñöôïc quy veà giaù trò ñoàng tieàn ôû thôøi ñieåm hieän taïi. Coâng thöùc nhö sau: n Bt − Ct NPV=BPV-CPV= ∑ t =0 (1 + i )^ t Neáu NPV>0: Kinh doanh baûo ñaûm coù laõi, phöông aùn ñöôïc chaáp nhaän. Neáu NPV=0: Kinh doanh hoøa voán. Neáu NPV 1 : Phöông aùn kinh doanh coù laõi. Neáu BCR < 1 : Phöông aùn kinh doanh thua loã. 18
  19. Tyû leä thu hoài noäi boä IRR (The Internal of Return) laø tyû leä laõi suaát giaû ñònh, giaû thuyeát cho raèng neáu vay vôùi moät tyû leä laõi suaát i = IRR thì chöông trình ñaàu tö hoøa voán, khi ñoù NPV = 0. Ñeå tính ñöôïc IRR ta choïn hai tyû leä chieát khaáu i1 vaø i2 vôùi ñieàu kieän hieän taïi hoùa ñoàng tieàn roøng thì i1 cho giaù trò hieän taïi roøng laø moät soá döông vaø i2 cho giaù trò hieän taïi roøng laø moät soá aâm. Tính tyû leä thu hoài noäi boä theo coâng thöùc sau: NPVi IRR= i1+( i2 - i1) * NPVi1 − NPVi 2 Trong ñoù: i1 laø tyû leä chieát khaáu laøm NPV>0 i2 laø tyû leä chieát khaáu laøm NPVi : Phöông aùn coù khaû naêng hoaøn traû voán vaø ñöôïc chaáp nhaän. Neáu IRR
  20. Ñòa phöông NPV(ñoàng) BCR IRR(%) T (ñ/ñ) (naêm) 1 Döông Vaên Huøng Caø pheâ - Saàu rieâng 34306389 1.28 30.32 6.97 Thoân1 - Hoaø Thuaän (DONA) - Tieâu 2 Leâ Luyeán Caø pheâ - Saàu rieâng Thoân 4 - Hoaø - Baép 20859664 1.23 28.32 7.28 Thuaän. 3 Nguyeãn Vaên Caø pheâ - Tieâu - Thöôûng Ñaäu phuïng 13348467 1.12 14.32 7.21 Taân Höng – Eakao 4 Nguyeãn Kieåu Caø pheâ - Saàu rieâng 19841457 1.23 22.94 6.15 Thoân 1 - Cöeâ Bua. (DONA) - Na 5 Ytaêng Eâ Ban Caø pheâ - Saàu rieâng 13237675 1.12 14.61 7.60 Thoân 2 - Cöeâbua. (DONA) - Tieâu 6 Phan Thanh Xuaân Caø pheâ - Tieâu - Thoân 1 - Hoaø Ñaäu phuïng 24495351 1.22 18.48 7.90 Thuaän. 7 Phaïm Hoàng Caø pheâ – Tieâu Thoân Cao Thaønh – 8588298 1.11 14.77 7.4 Eakao 8 Löu Quang Toaøn Caø pheâ – saàu rieâng Thoân Cao Thaønh – - Na 25226280 1.32 28.38 5.53 Eakao Qua baûng keát quaû tính toaùn caùc chæ tieâu kinh teá thaáy raèng: 20
nguon tai.lieu . vn
Nông nghiệp Ngư nghiệp Lâm nghiệp Sinh học Hoá học Ngôn ngữ học Ngân hàng - Tín dụng