Xem mẫu
- Ngh thu t sân kh u tu ng
Tu ng là lo i hình ngh thu t sân kh u c truy n c s c
c a Vi t Nam ư c hình thành trên cơ s ca vũ nh c và các trò
di n xư ng dân gian v n có t lâu i và r t phong phú c a dân
t c Vi t Nam.
n cu i th k XVIII, Tu ng ã phát tri n m t cách hoàn ch nh m i
m t t k ch b n văn h c n ngh thu t bi u di n.
Sân kh u c a nh ng anh hùng
Khác v i các lo i hình sân kh u khác như chèo, c i lương, Tu ng
mang theo âm hư ng hùng tráng v i nh ng t m gương nhân v t t n
trung báo qu c, x thân vì i nghĩa, nh ng bài h c v l ng x c a con
ngư i gi a cái chung và cái riêng, gi a gia ình và T qu c, ch t bi hùng
là m t c trưng th m m c a ngh thu t Tu ng. Có th nói Tu ng là sân
kh u c a nh ng ngư i anh hùng.
Nh ng c trưng trên ã chi ph i ngh thu t trình di n. Sân kh u
tu ng th c ch t là sân kh u g i c m, g i tư ng tư ng. T ó, các ngh s
tu ng ã s d ng phương pháp ngh thu t ư c l , cách i u.
Ngh thu t tu ng không t th c mà t ý, không i sâu vào nh ng
chi ti t t m mà chú tr ng l t t cái th n( ph n c t lõi, b n ch t) c a s
ki n và con ngư i; dùng phương pháp g i t lôi kéo, kích thích trí
tư ng tư ng c a khán gi cùng tham gia sáng t o và ng c m v i ngh
s bi u di n. "Cái th n" chính là nh cao c a ngh thu t bi u di n Tu ng.
- Trên sân kh u Tu ng, t t c b t u t ngư i di n viên. Cùng v i
ngư i di n viên, c nh tư ng m i d n hi n lên; a i m th i gian m i
ư c xác nh. V i m t câu hát, m t i u múa, ngư i ngh s d ng lên
m t tr i tư ng tư ng; lúc là bi n c mênh mông, khi là núi r ng bát ngát;
v a là tri u ình, tho t ã là bãi chi n tr ng.
Nhi m v c a ngư i di n viên kiêm c vi c bài c nh. Nhưng
d ng ư c c nh s c trong tâm trí ngư i xem, ngư i ngh s tu ng ph i
dùng nh ng ng tác tư ng tư ng, v i gi nh có c nh th c trư c m t.
ây là nh ng ng tác iêu luy n ư c cách i u cao và giàu s c bi u
hi n.
Nh nh ng ng tác tư ng tư ng này ngư i ngh s tu ng vư t ra
ngoài khuôn kh ch t h p c a sân kh u, t o nên toàn b cu c s ng xã
h i. Thông qua s bi u hi n c a ngư i ngh s , khán gi không ch nh n
bi t ư c nh ng thay i v không gian, th i gian mà còn th y nh ng
xung t gi ng xé trong n i tâm nhân v t.
Tiêu chu n ánh giá tài năng c a ngư i ngh s Tu ng là thanh,
s c, th c, tinh, khí, th n. S k t h p t ng th các y u t hát, múa, di n
xu t nh c m t o nên c m xúc m nh m i v i ngư i xem. Ngư i xem
c m nh n ư c s tinh t trong ngh thu t bi u di n c a ngư i ngh s
Tu ng.
Múa tu ng
Múa Tu ng ư c hình thành t nh ng ng tác sinh ho t và hành
ng t m lý trong cu c s ng xã h i c a con ngư i.
- Múa tu ng có nh ng nguyên t c nghiêm ng t: n i ngo i tương
quan, t h u tương ng, thư ng h tương phù. Nghĩa là hành ng bên
trong, hành ng bên ngoài ph i tương ng; ph i trái ph i cân i; trên,
dư i, ph i phù h p trong hoàn c nh quy nh.
Múa tu ng có ch c năng minh ho , ch c năng bài c nh. Trong m t
vài hoàn c nh nào ó, múa tu ng có kh năng c l p; nó có th thay th
cho l i nói, i u hát di n t tâm tr ng, tính cách c a nhân v t.
Hát tu ng
Hát tu ng xu t phát trên cơ s t l , t ng ni m trong nhà chùa,
trong l i k chuy n, hát xư ng dân gian; ư c vi t theo các th thơ l c
bát, t tuy t, song th t l c bát....
Hát tu ng có m t h th ng nh p i u t nói thư ng chuy n sang nói
l i. Nói l i Tu ng vi t theo văn bi n ng u t 4 n 8 t . Có nhi u ki u nói
l i khác nhau: Nói l i thư ng, bóp, ai, xuân, p, xuân n ...
M i lo i nói l i có cách ng t ch , nh ch khác nhau, tuỳ theo tính
cách nhân v t và hoàn c nh quy nh v n d ng cho phù h p. Nói l i
tu ng ư c quy nh v tr ng, v mái. Câu u là v tr ng, câu th hai là
câu mái. Câu tr ng thư ng v n tr c, nói cao gi ng, câu mái v n b ng,
nói h gi ng.
Múa và hát Tu ng là hai phương ti n quan tr ng nh t ngư i di n
viên tu ng xây d ng hình tư ng nhân v t.
Ngư i di n viên tu ng s d ng múa, hát l t t tâm tr ng, tính
cách c a nhân v t; m t khác, tính cách, tâm tr ng nhân v t tác ng l i
- quy nh cho nhân v t nh ng vũ o, bài b n, làn i u có màu s c riêng
bi t.
Các vũ o, nói l i, bài b n, làn i u g n bó v i nhau h t s c h u
cơ, n u tư c b nó s không còn là ngh thu t Tu ng.
M t n tu ng
M t n eo: Trư c ây, ngư i có kh năng bi u di n không nhi u,
m t di n viên ph i s m nhi u vai, vì v y, h dùng m t n eo thay i
vai cho d
Hóa trang ki u m t n : Ngày nay, ngư i ta thay m t n eo b ng
m t v , và m i ây, ngư i ta dùng cách hóa trang chân th t hơn, g n
cu c s ng hơn. Màu s c dùng hóa trang ki u m t n ph bi n là tr ng
h ng, và màu m c.
M t s hình nh m u hóa trang thành các lo i m t: M t tr ng (di n
m o p , tính cách tr m tĩnh), m t (ngư i trí dũng, ch ng ch c),
m t r n (di n m o x u xí, tính cách nóng n y), m t tròng xéo en (tư ng
ph n, hai bên thái dương có v t là ngư i nóng n y, n u tròng xéo en
n n th m hay xanh là ngư i vũ dũng), m t m c (n nh), m t lư i cày
(ngư i o n h u, nhát gan).
Âm nh c trong sân kh u tu ng
Trong tu ng có nhi u y u t ngh thu t tham gia, trong ó âm nh c
gi m t vai trò h t s c quan tr ng. Ngoài vi c m cho hát, cho múa, cho
các hi u qu sân kh u như phong ba bão t , chi n tr n sa trư ng, ăng
àn bái tư ng, âm nh c trong sân kh u tu ng còn th hi n tình c m nhân
- v t trong các l p di n không l i và còn làm c u n i c a th gi i n i tâm
nhân v t t i khán gi .
Dàn nh c tu ng g m có b gõ (tr ng, thanh la, mõ...), b hơi (kèn,
sáo, ch y u là kèn), b dây (nh , cò, h , i, ti u...) và b g y (tam, t ,
nguy t...).
Trong ó, nh c c tr ng luôn luôn làm nhi m v d n d t, m u
cho m i tình hu ng sân kh u. T “ i m” cho nhân v t ra, vào hay kh i
u cho câu nói, i u hát c a vai di n u ph i theo trình t là: Tr ng,
ti p n dàn nh c di n t u r i m i n di n viên nói ho c hát tuỳ theo
nhân v t. Nguyên t c này ư c v n d ng cho t t c các vai di n, v di n
c a Tu ng truy n th ng./.
nguon tai.lieu . vn
