Xem mẫu
- QUẢN LÝ - KINH TẾ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO SAU ĐẠI HỌC TRONG ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP Dương Hoàng Yến Đại học kinh doanh và Công nghệ Hà Nội Email: duongyentc@gmail.com Ngày tòa soạn nhận được bài báo: 06/03/2020 Ngày phản biện đánh giá:16/03/2020 Ngày bài báo được duyệt: 26/03/2020 Tóm tắt: Hội nhập quốc tế và toàn cầu hóa, nền kinh tế tri thức và cuộc cách mạng 4.0 đang tạo ra những thay đổi sâu sắc trong toàn bộ đời sống kinh tế - xã hội của hầu hết các quốc gia trên thế giới. Hệ thống giáo dục đang đứng trước những thách thức và cơ hội lớn lao. Hòa trong xu thế của thời đại, giáo dục đại học của Việt Nam cũng đang có những chuyển biến lớn. Nhiều cơ sở đào tạo mới được phép tham gia đào tạo sau đại học; số lượng cơ sở đào tạo sau đại học liên kết với nước ngoài, cơ sở đào tạo nước ngoài tại Việt Nam ngày càng tăng; chương trình đào tạo được hoàn thiện theo thông tư 08/2017/ TT-BGĐT; số lượng các ngành, chuyên ngành trong mỗi cơ sở đào tạo ngày càng tăng; phát triển một số chương trình mới, chất lượng cao… Tuy nhiên, thực tế cũng nảy sinh nhiều tồn tại trong đào tạo sau đại học như: Đối tượng tuyển sinh hầu hết là sinh viên mới tốt nghiệp dưới 5 năm, thiếu kiến thức thực tế, chất lượng luận văn thấp; một số cơ sở thiếu giảng viên chuyên sâu; xuất hiện xu hướng theo đuổi mục tiêu hiệu quả tài chính bằng cắt giảm chương trình, thu hút học viên vượt quá năng lực thực tế của cơ sở đào tạo. Do vậy, tác giả trình bày một số vấn đề về thực tế đào tạo, nhu cầu sử dụng nguồn nhân lực có trình độ thạc sỹ, tiến sỹ, qua đó đưa ra một số nhận xét, bất cập và đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo sau đại học ở Việt Nam trong bối cảnh hội nhập. Từ khóa: đào tạo sau đại học, cao học, thạc sỹ, tiến sỹ Theo số liệu của Bộ Giáo dục và Đào tạo, đại học và 38.021 học viên tốt nghiệp sau đại tỉ lệ lao động có trình độ đại học và trên đại học). Hội nghị trực tuyến tổng kết năm học học của Việt Nam năm 2018 là 5,28%, trong 2018-2019 và triển khai nhiệm vụ năm học đó tỷ lệ lao động có trình độ trên đại học rất 2019-2020 ngày 6/8/2019. thấp, dưới 0,6%. Số lượng học viên tốt nghiệp sau đại học so với đại học chỉ chiếm 11,86% Thực tế hiện nay là Việt Nam đang thiếu (năm 2018, có 320.578 sinh viên tốt nghiệp nguồn nhân lực chất lượng cao. Riêng trong môi trường đại học, để đạt được tỉ lệ 50% TẠP CHÍ KHOA HỌC 45 QUẢN LÝ VÀ CÔNG NGHỆ
- giảng viên có trình độ tiến sĩ, Việt Nam cần độ thạc sĩ và tiến sĩ đã trở thành lực lượng thêm 17.000 tiến sĩ và cần ít nhất 6 -7 năm chính trong việc đào tạo nguồn nhân lực cao nữa để đạt con số này. cho đất nước, đáp ứng cho sự phát triển về kinh tế - xã hội, phát triển khoa học công nghệ, Trong khi đó, quy mô tuyển sinh và đào đẩy mạnh các chương trình nghiên cứu khoa tạo sau đại học có xu hướng giảm sâu những học kể cả các ngành mũi nhọn để theo kịp sự năm gần đây, đặc biệt là các trường khối khoa phát triển chung của khu vực và thế giới. học - tự nhiên, kỹ thuật và công nghệ. Quy mô tuyển sinh và đào tạo sau đại học của 15 Thứ hai, thước đo của chất lượng đại học trường top đầu khối khoa học – công nghệ (kể cả đại học và sau đại học) cần được kiểm chỉ dưới 10% quy mô toàn hệ thống và có định ở các cơ quan kiểm định đạt chuẩn quốc xu hướng giảm sâu những năm gần đây, có tế, tiến tới hệ thống bằng cấp được công nhận trường chỉ xấp xỉ 7%. (PGS Hoàng Minh Sơn, tương đương. Hiện nay, Singapore là một quốc Hiệu trưởng ĐH Bách khoa Hà Nội - tọa đàm gia có nhiều bước tiến nhảy vọt trong khoa “nâng cao chất lượng đào tạo SĐH - Chính học công nghệ, giáo dục đào tạo, vươn lên từ sách học bổng và hợp tác nhà trường - doanh một nước đang phát triển. Hãy xem cách thức nghiệp ngày 23/3/2019). đầu tư của họ và thực thi các định hướng một cách nghiêm ngặt và xuất sắc tới mức nào? PGS. TS Hoàng Minh Sơn, Hiệu trưởng Ngay tại thời điểm này, chất lượng phát triển Trường Đại học Bách khoa Hà Nội cho rằng, của Singapore được khẳng định là việc làm Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn trở của sinh viên và cũng từ đó Singapore chú thành trung tâm nghiên cứu phát triển của trọng đào tạo các kỹ năng thực tế theo yêu khu vực. Nhu cầu sử dụng nguồn nhân lực cầu của xã hội và biết cách khởi nghiệp. có trình độ sau đại học đối với các tập đoàn lớn, các doanh nghiệp trong và ngoài nước, Thứ ba, chất lượng là thế mạnh hiện có các trường đại học, viện nghiên cứu ngày một của từng trường, yếu tố tạo nên chất lượng tăng cao. đào tạo là chương trình đào tạo, là đội ngũ giảng viên, đội ngũ hướng dẫn khoa học, là Tuy nhiên, việc đào tạo sau đại học trong sự kiểm soát, kiểm tra chặt chẽ các quy chế, những năm gần đây chịu tác động mạnh mẽ quy định, quy trình và cần sự ràng buộc pháp của nhiều yếu tố kinh tế, xã hội và cạnh tranh lý cho từng cơ sở đào tạo và người đứng đầu quốc tế. Vì thế, số người học và nghiên cứu nếu việc đào tạo sau đại học ở đó không đảm bậc sau đại học tại các cơ sở đào tạo trong bảo đúng các yêu cầu và chất lượng kém. nước, đặc biệt là các trường đại học và viện nghiên cứu trong lĩnh vực kỹ thuật và công Thứ tư, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng nghệ, ngày càng giảm sút. Điều đó dẫn đến cao cần được hoạch định từ Bộ Giáo dục và sự thiếu hụt nghiêm trọng nguồn nhân lực Đào tạo đến các cơ sở đào tạo một cách chặt trình độ cao trong tương lai. Thách thức này chẽ, khoa học và chính xác để mang lại lợi đòi hỏi những giải pháp đột phá và những ích lớn, tầm nhìn xa, tránh lãng phí ngân sách chính sách kịp thời với người học và với các Trung ương và địa phương. Cần cân nhắc cơ sở đào tạo sau đại học. chính sách xã hội hóa trong đào tạo sau đại học, theo đó cả Nhà nước, địa phương, các 1. Một số nhận xét về công tác đào tạo doanh nghiệp và gia đình có điều kiện tham sau đại học ở Việt Nam thời gian qua gia chính sách này và có những cam kết ràng Thứ nhất, cả hệ thống các trường đại học, buộc mang tính pháp lý. các viện nghiên cứu được phép đào tạo trình 2. Một số đề xuất 46 TẠP CHÍ KHOA HỌC QUẢN LÝ VÀ CÔNG NGHỆ
- Để nâng cao chất lượng đào tạo sau đại Thứ năm, phát triển đào tạo sau đại học học, tác giả đề xuất một số giải pháp sau: theo hướng đa dạng hóa về các chương trình, hình thức đào tạo. Các loại hình đào tạo theo Thứ nhất, các trường cần xây dựng chiến nhu cầu, bồi dưỡng sau đại học tại cơ sở, đào lược phát triển, trong đó chỉ rõ: ứng dụng sâu tạo sau đại học từ xa... được quan tâm mở rộng và có hiệu quả công nghệ thông tin được rộng, nhằm đáp ứng nhu cầu đang ngày càng xác định vừa là mục tiêu, vừa là động lực thúc tăng về nguồn nhân lực đẩy quá trình phát triển nhất là trong quản lý và đào tạo sau đại học. trình độ cao thuộc mọi cơ quan, tổ chức, mọi thành phần kinh tế cả trong và ngoài Thứ hai, tiếp tục phát triển đội ngũ cán nước. bộ khoa học, bảo đảm phần lớn cán bộ giảng dạy có học vị tiến sĩ. Có kế hoạch bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ thường xuyên cho nguồn nhân lực của nhà trường, tạo điều kiện TÀI LIỆU THAM KHẢO để các cán bộ, giảng viên có cơ hội học tập, 1. Bộ Khoa học và Công nghệ: Khoa học cập nhật thông tin chuyên ngành và tham gia và Công nghệ Việt Nam 2013, Nxb. Khoa học tích cực vào hoạt động nghiên cứu khoa học kỹ thuật, Hà Nội, 2014, tr. 24, tr. 86-87 trong và ngoài nước. 2. Nghiêm Đình Vỹ, Nguyễn Đắc Hưng: Thứ ba, cải tiến phương pháp đào tạo, Phát triển Giáo dục và đào tạo nhân tài, Nxb. hoàn thiện khung chương trình, nâng cao Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2002, tr. 90 chất lượng biên soạn các giáo trình môn học, các chuyên đề, bài giảng. Hoàn thành việc đổi 3. Đào tạo thạc sĩ: Bước tiến nâng chất mới chương trình đào tạo sau đại học trong nguồn nhân lực, http://vietnamnet.vn/vn/dich- thời gian sớm nhất có thể, bảo đảm phù hợp vu-truyen-thong/182629/dao-tao-thac-si-- nhu cầu của xã hội và xu thế phát triển tất yếu buoc-tien-nang-chat-nguon-nhan-luc.html của nước ta trong các lĩnh vực kinh tế, kinh 4. Điều 2, Quy chế Đào tạo sau đại học doanh và quản lý. Về phương pháp giảng dạy, ban hành kèm theo Quyết định số 18/2000/ tiếp tục đổi mới theo hướng ứng dụng ngày QĐ-BGD&ĐT càng nhiều công nghệ thông tin và truyền thông trong giảng dạy và nghiên cứu. 5. Thông tư số 15/2014/TT-BGDĐT. Quy chế đào tạo trình độ thạc sĩ Thứ tư, mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế là phương hướng quan trọng trong việc 6. Thông tư số 08/2017/TT-BGDĐT. Quy nâng cao chất lượng đào tạo sau đại học. chế đào tạo trình độ tiến sĩ Nhà trường luôn chủ động tiếp thu, học hỏi các chương trình đào tạo tiên tiến, tiếp nhận công nghệ đào tạo, công nghệ quản lý hiện đại, khoa học của thế giới, phát triển các dự án do nước ngoài cấp bằng nhưng học tập trong nước, phát triển các hình thức đào tạo liên thông giữa nhà trường với các trường đại học có danh tiếng ở các nước trên thế giới và trong khu vực, thu hút học viên quốc tế đến Việt Nam và gửi cán bộ, giảng viên ra nước ngoài. TẠP CHÍ KHOA HỌC 47 QUẢN LÝ VÀ CÔNG NGHỆ
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học