Xem mẫu
- Múa r i nư c
Múa r i nư c (hay còn g i là trò r i nư c) là m t lo i
hình ngh thu t sân kh u dân gian truy n th ng đ c đáo, m t sáng
t o đ c bi t c a ngư i Vi t.
Múa r i nư c đã ra đ i ch ng hơn 10 th k trư c vùng
châu th sông H ng. Lo i hình này thư ng di n vào d p l , h i làng,
ngày vui, ngày T t, dùng con r i di n trò, di n k ch trên m t nư c.
Trò r i nư c cũng đư c coi là nét văn hóa phi v t th đ c s c c a
dân t c Vi t Nam.
Ngh thu t trò r i nư c có nh ng đ c đi m khác v i múa
r i thông thư ng: dùng m t nư c làm sân kh u (g i là nhà
- r i hay th y đình), phía sau có phông che, xung quanh trang trí c ,
qu t, voi, l ng, c ng hàng mã... trên "sân kh u" này là nh ng con r i
(đư c làm b ng g ) bi u di n nh s đi u khi n c a nh ng ngư i
phía sau phông thông qua h th ng sào, dây... Bi u di n r i nư c
không th thi u nh ng ti ng tr ng, ti ng pháo ph tr .
Con r i làm b ng g sung, lo i g nh n i trên m t nư c, đư c
đ c c t, đ o v i nh ng đư ng nét cách đi u riêng sau đó g t giũa,
đánh bóng và trang trí v i nhi u màu sơn khác nhau đ làm tôn thêm
đư ng nét tính cách cho t ng nhân v t. Hình thù c a con r i thư ng
tươi t n, ng nghĩnh, tính hài và tính tư ng trưng cao.
Ph n thân r i là ph n n i lên m t nư c th hi n nhân v t, còn
ph n đ là ph n chìm dư i m t nư c gi cho r i n i bên trên và là
nơi l p máy đi u khi n cho quân r i c đ ng.
Máy đi u khi n và k x o đi u khi n trong múa r i nư c t o
nên hành đ ng c a quân r i nư c trên sân kh u, đó chính là m u
ch t c a ngh thu t trò r i nư c.
Máy đi u khi n r i nư c có th đư c chia làm hai lo i cơ b n:
máy sào và máy dây đ u có nhi m v làm di chuy n quân r i và t o
hành đ ng cho nhân v t. Máy đi u khi n đư c gi u trong lòng nư c,
l i d ng s c nư c, t o s đi u khi n t xa, c ng hi n cho ngư i
xem nhi u đi u kỳ l , b t ng .
Bu ng trò r i nư c là nhà r i hay th y đình thư ng đư c d ng
lên gi a ao, h v i ki n trúc cân đ i tư ng trưng cho mái đình c a
vùng nông thôn Vi t Nam.
- Ngư i ngh nhân r i nư c đ ng trong bu ng trò đ đi u khi n
con r i. H thao tác t ng cây sào, th ng, v t... ho c gi t con r i b ng
h th ng dây b trí bên ngoài ho c dư i nư c S thành công c a
quân r i nư c ch y u trông vào s c đ ng c a thân hình, hành
đ ng làm trò đóng k ch c a nó.
Sân kh u r i nư c là kho ng tr ng trư c m t bu ng trò .
Bu ng trò, sân kh u đư c trang b c , qu t, voi, l ng, c ng hàng
mã...Bu i di n r t nh n nh p v i l i ca, ti ng tr ng, mò, tù và, chen
ti ng pháp chu t, pháo thăng thiên, pháo m c t dư i nư c lên,
trong ánh sáng lung linh và màn khói huy n o.
Trò r i nư c là trò khéo l y đ ng tác làm ngôn ng di n đ t, r i
nư c g n bó v i âm nh c như ngh thu t múa. Âm nh c đi u khi n
t c đ , gi nh p, d n d t đ ng tác, gây không khí v i ti t t u truy n
th ng gi vai trò ch đ o c a trò r i nư c, nh c r i nư c thư ng s
d ng các làn đi u chèo ho c dân ca đ ng b ng B c B .
Theo các truy n thuy t, huy n tho i l ch s , trò r i nư c ra đ i
t th i xây thành C Loa, Kinh An Dương Vương, năm 255 trư c
công nguyên. Còn theo s sách, văn bia trò r i nư c ra đ i năm
1121 (đ i Lý).
Trong kho tàng trò r i nư c c a Vi t Nam, có 30 ti t m c c
truy n và hàng trăm ti t m c r i hi n đ i k v nh ng s tích dân
gian và cu c s ng hàng ngày c a ngư i dân Vi t. Các trò di n
thư ng đư c m đ u b ng s gi i thi u c a chú Ti u,mô t :
- Nh ng sinh ho t đ i thư ng như: công vi c nhà nông,
câu ch, cáo b t v t,
L h i: múa r ng, múa sư t , rư c ki u, đ u v t, đánh
võ, ch i trâu.
Trích đo n m t s tích c : Th ch Sanh, T m Cám...
Ngh thu t r i nư c là đ c ph m văn hoá b n đ a dân t c Vi t,
phát tri n h u h t các làng xã quanh kinh thành Thăng Long như
Đào Th c, Đào Xá - Huy n Đông Anh, chùa Nành - Gia Lâm và nhi u
phư ng r i h u h t các t nh đ ng b ng B c B .
Năm 1992, Nhà hát Múa r i Thăng Long ph c h i 17 trò r i
nư c làm s ng d y trò r i nư c trên toàn qu c g m 17 trò: B t c ,
Chú T u, Múa r ng, Em bé chăn trâu, Cày c y, C u ch, B t v t,
Đánh cá, Vinh quy bái t , Múa sư t , Múa phư ng, Lê L i tr gươm,
Nhi đ ng vui chơi, Đua thuy n, Múa lân, Múa tiên, T linh.
Thơ
Th i con nít, mê trò r i nư c
Reo m lên: Gi i quá ! Tài ghê!
Các chú r i úp nơm, b t cá
Các cô r i múa đ u, h t chê!
Xem, c tư ng Tr i ban phép l
- Bi n đ t thó, g v n thành ngư i
Nghĩ, càng th y l m đi u bí n
L i reo toáng: Tuy t v i! tuy t v i!
Xem trò r i nư c - Trư ng Giang
nguon tai.lieu . vn
