Xem mẫu
- Một vài chỉ dẫn khi viết Lead Cần dành nhiều thời gian cho lead: nó phải có khả năng đứng độc lập mà vẫn nêu được câu chuyện, nhưng cũng phải hấp dẫn và làm cho độc giả muốn đọc tiếp. Nếu không làm được điều đó thì không chỉ lead hỏng mà toàn bộ những gì phóng viên viết ra đều vô ích. Dưới đây là những điểm cần lưu ý: • Lead phải rõ ràng, ngắn gọn và đơn giản. Nói chung lead (tiếng Anh) chỉ vào khoảng dưới 30 chữ hoặc tối đa 3 dòng trên màn hình còn lead tiếng Việt có thể dài hơn khoảng 30%.
- • Lead nên trả lời câu hỏi ai, cái gì, khi nào và ở đâu. Nếu có thể thì cũng có thể giải đáp luôn câu hỏi tại sao, và đừng bao giờ để độc giả băn khoăn “làm sao mà phóng viên biết được thông tin này nhỉ?”. Cần tuân thủ nguyên tắc dẫn nguồn tin. • Đọc lại lead khi viết xong và tự hỏi “vậy thì sao”? Câu “Hãng sản xuất kim cương lớn của Nga Almazy Rossii-Sakha (ARS) và De Beers của Nam Phi đã ký một thỏa thuận quan trọng tại đây hôm thứ Ba, kết thúc nhiều tháng va chạm về vấn đề xuất khẩu kim cương của Nga” được sửa lại thành “Hai hãng sản xuất kim cương lớn nhất thế giới đã ký kết một thỏa thuận trị giá 550 triệu USD mỗi năm hôm thứ Ba để De Beers của Nam Phi trở thành hãng duy nhất được mua đá quý của Nga.” Hãy tìm hiểu xem có
- điều gì mới và nổi bật; hãy tránh những cụm từ kiểu như “trong một đòn mạnh giáng vào tiến trình hòa bình” hoặc “trong một thất bại mới của chính phủ vốn đã lung lay” vì nó chẳng cung cấp thông tin nào mới cho độc giả. • Hãy đọc to lead (hoặc đọc thầm trong đầu). Nếu không thể đọc thẳng một mạch không cần lấy hơi hoặc ngập ngừng về nghĩa thì hãy viết lại. Hãy cố gắng chỉ nêu một ý; nếu thấy phải đưa hơn một ý thì những ý này phải hợp với nhau và không làm cho độc giả căng thẳng. Tránh kiểu lead với lối nói “một mặt...., mặt khác...” hay “đúng như dự đoán”. • Dùng động từ ở dạng chủ động chứ không dùng dạng bị động và tránh dùng những từ khó hiểu, dài.
- • Tránh các câu trích dẫn toàn bộ cũng như các một phần trích dẫn trong lead. Phần trong ngoặc ở câu dưới đây không có tác dụng gì: Tư lệnh NATO tại Bosnia, Đô đốc Leighton Smith của Mỹ, nói hôm thứ Ba rằng ông “không biết” liệu hòa bình có kéo dài ở nước cộng hòa này hay không sau khi rút 60.000 quân gìn giữ hòa bình do NATO đứng đầu. Câu trích dẫn chỉ có giá trị khi người phát biểu là một người thật nổi tiếng và bản thân câu nói chính là tin tức, ví dụ: Tổng giám mục Canterbury tuyên bố hôm thứ Sáu rằng Thái tử Xứ Wales đã “quay lưng với Cơ đốc giáo và không phù hợp để đứng đầu Nhà thờ Anh quốc”. Nếu sử dụng một phần trích dẫn trong lead thì phải có câu trích đầy đủ ở bên dưới. Điều này có ý nghĩa rất quan trọng nhằm tái
- khẳng định với độc giả rằng câu trích dẫn nằm trong đúng ngữ cảnh. • Nói chung cần có yếu tố ngày trong lead (trong tin tiếng Anh không dùng “today” hoặc “yesterday”). Câu văn tiếng Anh thường đặt yếu tố thời gian sau động từ nhưng trong tiếng Việt nên đặt ở đầu câu. • Tìm một “góc nhìn của ngày hôm nay”. Điều này có thể hơi khó khăn khi sự kiện bạo động đã trôi qua một ngày nhưng nên tránh những cái lead mơ hồ, trừu tượng về việc tình hình trở lại bình thường. Chắc chắn vẫn đang có điều gì đó diễn ra đáng để đưa tin. Sau một cơn bão, mọi người dọn dẹp đống đổ nát và bắt đầu xây dựng lại nhà cửa; sau một vụ nổi loạn, có thể các binh sĩ
- đang tuần tra những con đường hoang vắng trong tâm trạng lo ngại; một vị bộ trưởng thoát khỏi cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm có thể đang tìm cách thỏa hiệp để tránh một vụ khủng hoảng khác. • Không nhồi nhét vào lead những chi tiết phụ, chẳng hạn như các địa danh, tên của các quan chức nhỏ hay tổ chức. Nếu địa danh ít nổi tiếng, hãy dành câu mô tả “một thị trấn nhỏ cách Hà Nội 150km về hướng Bắc” cho câu văn bên dưới. Nếu nguồn tin là quan chức dưới cấp bộ trưởng thì thông thường trong lead chỉ cần nói đơn giản là “một quan chức chính phủ” còn tên tuổi, chức danh thì nêu ở bên dưới. Đối với một chức danh mà có thể độc giả không hiểu thì tốt nhất là nên giải thích. Ví dụ “Một quan chức Liên Hợp Quốc phụ trách hồi hương người tị nạn Cônggô phát biểu...” thì rõ hơn là “Quan chức bộ phận hồi hương thuộc Cao ủy
- Liên Hợp Quốc về người Tị nạn Anthony Moga phát biểu...” • Tránh lối nói khoa trương. • Lead phải được hỗ trợ bằng các chi tiết, con số và các câu trích dẫn trong những câu văn tiếp theo. Lưu ý 3 vấn đề sau: 1) Không “nhét” thêm câu bình luận sai cho một nguồn tin. Bộ trưởng Tài chính Theo Waigel cho biết doanh thu thuế của Đức sẽ giảm 17,3 tỷ mark so với mức dự báo chính thức cho năm nay, gây ra nghi ngờ về khả năng của quốc gia này đối với việc thực hiện các tiêu chí để có đồng tiền chung châu Âu duy nhất. Chắc chắn là ông bộ trưởng không hề bày tỏ bất kỳ sự hoài nghi nào. Không được nói quá về tầm quan trọng của nguồn tin: nếu chỉ là người phát ngôn bộ ngoại giao thì không được gọi là “một quan chức chính phủ
- cấp cao”. 2) Động từ chính trong lead phải phản ánh trung thành toàn bộ câu chuyện; nếu hai chính phủ đồng ý thảo luận về bất đồng thì không nên đưa tin rằng họ đã quyết định cùng hoạch định chính sách. 3) Kiểm tra kỹ các con số thương vong, số người đi bầu cử cũng như các con số khác để đảm bảo những gì được nêu trong tin bổ sung chính xác cho thông tin trong lead.
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học