Xem mẫu
- MéT Sè NéI DUNG C¥ B¶N CñA T¦ T¦ëNG TRIÕT HäC PH¸P QUYÒN CHRISTIAN WOLFF (1679 - 1754) NG¤ THÞ Mü DUNG (*) µ mét trong nh÷ng nhµ t− t−ëng næi hîp lý cña luËt tù nhiªn xuÊt ph¸t tõ L tiÕng cña thêi kú Khai s¸ng, nhµ triÕt häc §øc C. Wolff ®· ®Ó l¹i cho b¶n tÝnh tù nhiªn cña con ng−êi ®−îc tæng hîp trong t¸c phÈm(*)“LuËt tù nh©n lo¹i nhiÒu t− t−ëng cã gi¸ trÞ, nhiªn theo ph−¬ng ph¸p khoa häc” (Jus trong ®ã cã t− t−ëng ph¸p quyÒn. Víi naturae methodo scientifica nh÷ng t¸c phÈm ®å sé nghiªn cøu vÒ pertractatum) tõ n¨m 1740 ®Õn 1748, luËt tù nhiªn, luËt ban hµnh, hÖ thèng cïng víi c¸c t¸c phÈm bµn vÒ hÖ thèng quyÒn lùc nhµ n−íc vµ luËt quèc tÕ, C. quyÒn lùc nhµ n−íc, luËt ban hµnh vµ Wolff ®· trë thµnh ng−êi s¸ng lËp thùc luËt quèc tÕ nh− “LuËt ban hµnh theo sù cña khoa häc luËt vµ triÕt häc ph¸p ph−¬ng ph¸p khoa häc” (Ius gentium quyÒn §øc thÕ kû XVIII. Víi nh÷ng methodo scientifica pertractatum) cèng hiÕn to lín trong nhiÒu lÜnh vùc, (1749); “C¸c tæ chøc, luËt tù nhiªn vµ nhµ t− t−ëng b¸ch khoa luËt quèc tÕ” (Institutiones Iuris (enzyklopädischer denker), C. Wolff Naturae et Gentium) (1750) vµ “Nh÷ng kh«ng chØ lµ mét trong nh÷ng triÕt gia nguyªn t¾c c¬ b¶n cña luËt tù nhiªn vµ quan träng nhÊt cña phong trµo Khai luËt quèc tÕ” (Grundsätze des Natur- s¸ng §øc, mµ cßn lµ mét trong nh÷ng und Völkerrechts) (1754), Wolff ®· trë ng−êi ®Çu tiªn s¸ng t¹o ra ng«n ng÷ thµnh mét trong nh÷ng ®¹i biÓu quan triÕt häc §øc (cïng víi Christian träng nhÊt cña t− t−ëng triÕt häc ph¸p Thomasius (1655-1728)) khi ®−a tiÕng quyÒn §øc thÕ kû XVIII. §øc vµo gi¶ng d¹y ë c¸c tr−êng ®¹i häc Bµi viÕt tr×nh bµy vµ ph©n tÝch mèi vµ viÕt c¸c t¸c phÈm cña m×nh. liªn hÖ gi÷a b¶n tÝnh tù nhiªn cña con HÖ thèng triÕt häc Wolff bao gåm ng−êi vµ luËt tù nhiªn, gi÷a quyÒn tù nhiÒu lÜnh vùc, tõ logic häc (1712), siªu nhiªn cña con ng−êi vµ vÊn ®Ò nhµ n−íc h×nh häc (1719), ®¹o ®øc häc (1720), häc trong t¸c phÈm “Nh÷ng nguyªn t¾c c¬ thuyÕt x· héi (1721) ®Õn môc ®Ých luËn b¶n cña luËt tù nhiªn vµ luËt quèc tÕ” (1725), trong ®ã triÕt häc ph¸p quyÒn chiÕm mét vÞ trÝ quan träng. Víi t¸m (*) TS., Tr−êng §¹i häc Khoa häc x· héi vµ nh©n tËp viÕt b»ng tiÕng La tinh bµn vÒ tÝnh v¨n, §¹i häc Quèc gia thµnh phè Hå ChÝ Minh.
- 32 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 8.2014 (Grundsätze des Natur-und luËn cho luËt tù nhiªn (chung sèng Völkerrechts”) xuÊt b¶n n¨m 1754, qua thµnh x· héi; b¶o tån nßi gièng;…), tõ ®ã gãp phÇn lµm râ mét sè néi dung c¬ ®Êy kh¼ng ®Þnh quyÒn tù nhiªn cña con b¶n trong t− t−ëng triÕt häc ph¸p quyÒn ng−êi (quyÒn sèng, quyÒn tù do, m−u cña «ng. cÇu h¹nh phóc;...) vµ ®−a ra nh÷ng h×nh thøc vµ quyÒn lùc nhµ n−íc (thèng nhÊt 1. B¶n tÝnh tù nhiªn cña con ng−êi vµ luËt tù nhiªn quyÒn lùc; ph©n chia quyÒn lùc;...) ®Ó Mét trong nh÷ng néi dung quan ®¶m b¶o cho nh÷ng quyÒn tù nhiªn ®ã. träng cña lÞch sö t− t−ëng triÕt häc ph¸p quyÒn ph−¬ng T©y lµ vÊn ®Ò luËt tù KÕ thõa nh÷ng t− t−ëng trªn, Wolff nhiªn, luËt ban hµnh (luËt thùc ®Þnh) vµ cho r»ng môc ®Ých t− t−ëng ph¸p quyÒn mèi quan hÖ gi÷a chóng. C¸c nhµ triÕt cña «ng kh«ng ph¶i lµ ®−a ra nh÷ng néi häc tõ thêi cæ ®¹i ®Õn thêi kú Phôc h−ng dung míi mµ lµ t×m c¸ch chøng minh vµ vµ cËn ®¹i ®Òu cho r»ng bªn c¹nh luËt hoµn thiÖn nh÷ng vÊn ®Ò ®· ®−îc c¸c ban hµnh cßn tån t¹i mét thø luËt cao nhµ triÕt häc ®i tr−íc ®Æt ra. Trong Lêi h¬n, ®ã lµ luËt tù nhiªn. LuËt tù nhiªn nãi ®Çu cña t¸c phÈm “Nh÷ng nguyªn lµ phæ biÕn vµ cã gi¸ trÞ ë mäi thêi ®¹i. t¾c c¬ b¶n cña luËt tù nhiªn vµ luËt Tuy nhiªn, kh¸i niÖm luËt tù nhiªn (lex quèc tÕ”, «ng viÕt: “Môc ®Ých t¸c phÈm naturalis) ë mçi thêi ®¹i l¹i ®−îc hiÓu cña t«i lµ t×m nguån gèc cña tÊt c¶ ph¸p rÊt kh¸c nhau. Tr−íc thêi kú Phôc luËt trong b¶n tÝnh tù nhiªn cña con h−ng, c¸c nhµ triÕt häc th−êng cho r»ng ng−êi (die Quelle alles Rechts in der luËt tù nhiªn lµ Logos, ý niÖm hay ý chÝ menschlichen Natur gefunden), c¸i mµ tèi cao cña Th−îng ®Õ (A. Kaufmann, nh÷ng nhµ triÕt häc tõ thêi cæ ®¹i ®· 1997, tr.21); lµ “sù ph¶n chiÕu cña luËt lµm trong mét thêi gian dµi vµ nh÷ng Th−îng ®Õ th«ng qua lý trÝ cña con bËc thÇy tµi ba ®· tr×nh bµy l¹i, nh−ng ng−êi” nh− mong muèn b¶o toµn sinh kh«ng cã nghÜa lµ ®· ®−îc chøng minh. m¹ng, kÕ tôc nßi gièng vµ chung sèng T«i ®· kh«ng chØ bÞ thuyÕt phôc bëi thµnh x· héi. LuËt tù nhiªn kh«ng chØ nh÷ng quan ®iÓm cña c¸c nhµ triÕt häc quyÕt ®Þnh sù vËn hµnh c¸c c¬ quan cña tõ tr−íc ®Õn nay, mµ cßn cã thÓ lµm râ con ng−êi mµ cßn chøa ®ùng trong nã ch©n lý cña nh÷ng nguyªn t¾c trªn b»ng nh÷ng chuÈn mùc lu©n lý, v× vËy, luËt c¸ch liªn kÕt chóng víi hµnh vi thùc tù nhiªn còng lµ luËt ®¹o ®øc (A. tiÔn cña con ng−êi” (C. Wolff, 1980, tr.12). Kaufmann, 1997, tr.23). Còng nh− c¸c nhµ triÕt häc Anh, Kh¸c víi nh÷ng t− t−ëng cña c¸c Ph¸p vµ §øc thÕ kû XVII-XVIII, Wolff nhµ triÕt häc thêi kú trªn, c¸c nhµ triÕt cho r»ng nguån gèc cña luËt tù nhiªn häc thêi phôc h−ng vµ cËn ®¹i nh− Hugo xuÊt ph¸t tõ b¶n tÝnh tù nhiªn cña con Grotius (1583-1642), Thomas Hobbes ng−êi. Tuy nhiªn, trong khi Hobbes cho (1588-1679), John Locke (1632-1704), r»ng b¶n tÝnh con ng−êi lµ tham lam, Montesquieu (1689-1755), Samuel von Ých kû, ®éc ¸c nh− sãi vµ gÊu, v× vËy, Pufendorf (1632-1694), Christian trong tr¹ng th¸i tù nhiªn, con ng−êi cã Thomasius (1655-1728),… ®Òu xuÊt thÓ lµm tÊt c¶ ®Ó tranh giµnh quyÒn lîi ph¸t tõ “b¶n tÝnh tù nhiªn” cña con c¸ nh©n, bÊt chÊp ®Õn tÝnh m¹ng hay lîi ng−êi (®éc ¸c, thiÖn, Ých kû,…) ®Ó lËp Ých cña ng−êi kh¸c, liªn tôc x¶y ra xung
- Mét sè néi dung c¬ b¶n… 33 ®ét vµ chèng ph¸ lÉn nhau; vµ, theo tr¹ng th¸i tù nhiªn (naturzustand) cña Pufendorf, b¶n tÝnh con ng−êi võa tham con ng−êi. Trong tr¹ng th¸i nµy, mçi lam, võa cã xu h−íng lµm h¹i ng−êi ng−êi lµm theo ý chÝ cña m×nh mµ kh¸c, nh−ng ®ång thêi còng lµ sinh vËt kh«ng bÞ lÖ thuéc vµo ý chÝ cña ng−êi yÕu ®uèi, kh«ng thÓ sèng næi nÕu kh«ng kh¸c. Tuy nhiªn, còng nh− Pufendorf, cã sù trî gióp cña ®ång lo¹i, v× vËy con Wolff cho r»ng c¸ nh©n kh«ng thÓ hoµn ng−êi lu«n cã nhu cÇu ®−îc sèng bªn thiÖn m×nh nÕu kh«ng cã c¸c mèi quan nhau, h×nh thµnh luËt tù nhiªn, sèng hÖ còng nh− sù gióp ®ì cña nh÷ng c¸ thµnh x· héi gióp ®ì lÉn nhau cïng tån nh©n kh¸c. “Con ng−êi ph¶i sèng thµnh t¹i (Sammuel von Pufendorf, 2007, x· héi, ®ã lµ luËt tù nhiªn. LuËt tù tr.20), th× Wolff cho r»ng b¶n tÝnh tù nhiªn liªn kÕt mäi ng−êi víi nhau vµ tõ nhiªn cña con ng−êi lµ v−¬n tíi sù hoµn sù liªn kÕt tù nhiªn nµy kh«ng ai cã thÓ thiÖn (hoµn h¶o-vollkommenheit). Theo tho¸t khái sù rµng buéc cña luËt tù ®ã, sù hoµn thiÖn cña mét sù viÖc nh×n nhiªn (“das Gesetz der Natur verbinde chung n»m trong sù thèng nhÊt cña c¸i alle Menschen und von der natürlichen ®a d¹ng hoÆc nhiÒu c¸i trong mét tæng Verbindlichkeit könne kein Mensch thÓ sù vËt. Sù hoµn thiÖn cã thÓ th«ng befreit werden”), bëi luËt tù nhiªn cã c¬ qua sù x¸c ®Þnh cña tÊt c¶ nh÷ng g× bao së cña nã trong con ng−êi vµ mäi sù vËt” hµm trong nã. Ch¼ng h¹n mét chiÕc (C. Wolff, 1980, tr.30). ®ång hå hoµn h¶o khi c¸c bé phËn cña nã ho¹t ®éng chÝnh x¸c. Ng−îc l¹i, sù B¶n tÝnh tù nhiªn cña con ng−êi lµ kh«ng hoµn h¶o (unvollkommenheit) lµ v−¬n tíi sù hoµn thiÖn, v× vËy, nguyªn thiÕu sù thèng nhÊt cña c¸i ®a d¹ng t¾c chung cña luËt tù nhiªn (principium (mangel der übereinstimmung) hoÆc juris naturae) lµ thóc ®Èy sù hoµn thiÖn nhiÒu c¸i trong mét tæng thÓ sù vËt. cña con ng−êi vµ t×nh tr¹ng cña con Ch¼ng h¹n mét con m¾t kh«ng hoµn ng−êi (menschenzustand), gióp con h¶o lµ con m¾t nh×n kh«ng râ hoÆc khã ng−êi tr¸nh xa nguy hiÓm. §Ó nu«i sèng nh×n do c¸i g× ®ã c¶n trë nã (C. Wolff, vµ hoµn thiÖn m×nh, con ng−êi cã quyÒn 1980, tr.12). V× vËy, sù hoµn thiÖn cña sö dông mäi ph−¬ng tiÖn. NÕu c¸c quy con ng−êi - theo Wolff - lµ sù ph¸t triÓn luËt tù nhiªn liªn kÕt chóng ta v× mét tæng thÓ (gesamheit) vµ hµi hßa cña môc ®Ých nµo ®ã, nã còng cho chóng ta nh÷ng tiÒm n¨ng ®a d¹ng (vielfalt der quyÒn ®èi víi ph−¬ng tiÖn, bëi sÏ lµ v« möglichkeiten) trong mçi c¸ nh©n trong lý nÕu tån t¹i môc ®Ých mµ kh«ng cã ®êi sèng céng ®ång (C. Wolff, 1980, ph−¬ng tiÖn ®Ó ho¹t ®éng (C. Wolff, tr.14). 1980, tr.35). §iÒu ®ã còng cã nghÜa lµ “quyÒn hoµn thiÖn lµ quyÒn bÈm sinh B¶n tÝnh tù nhiªn cña con ng−êi lµ (recht auf vollkommenheit ist tù do vµ b×nh ®¼ng: “Tõ tù nhiªn tÊt c¶ angeborenes recht), v× vËy, kh«ng ai cã con ng−êi lµ tù do” - Von natur sind also quyÒn sö dông quyÒn cña m×nh ®Ó c¶n alle menschen frei (C. Wolff, 1980, trë quyÒn hoµn thiÖn cña ng−êi kh¸c” tr.46). “Tõ tù nhiªn, mäi ng−êi ®Òu b×nh (C. Wolff, 1980, tr.45). ®¼ng kh«ng ai cã ®Æc quyÒn tù nhiªn” (C. Wolff, 1980, tr.45). Sù tù do tù nhiªn Tuy nhiªn, còng nh− Thomas vµ b×nh ®¼ng tù nhiªn thÓ hiÖn râ trong Aquinas, Wolff cho r»ng luËt tù nhiªn
- 34 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 8.2014 chÝnh lµ luËt cña Th−îng ®Õ, bëi xÐt ®Õn vµ kiÒm chÕ mäi hµnh ®éng dÉn ®Õn sù cïng, b¶n chÊt cña mäi sù vËt, kÓ c¶ b¶n kh«ng hoµn thiÖn (C. Wolff, 1980, tr.32). tÝnh tù nhiªn cña con ng−êi cã nguån gèc tõ Th−îng ®Õ (C. Wolff, 1980, tr.13). Trong tr¹ng th¸i tù nhiªn, quyÒn tù LuËt tù nhiªn liªn kÕt con ng−êi víi nhiªn cña con ng−êi, ®Æc biÖt lµ quyÒn nhau vµ lµm cho hµnh vi cña con ng−êi tù do ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn m×nh phï hîp víi luËt tù nhiªn; nh− vËy sù lu«n bÞ ®e däa, bëi ai còng muèn dïng liªn kÕt tù nhiªn, còng lµ sù liªn kÕt mäi ph−¬ng tiÖn ®Ó b¶o vÖ quyÒn cña thÇn linh, luËt tù nhiªn, còng chÝnh lµ m×nh, v× vËy c¸c c¸ nh©n buéc ph¶i ®ång luËt thÇn linh (die natürliche ý tham gia mét khÕ −íc x· héi (pactum Verbindlichkeit ist auch eine göttliche, unionuis) ®Ó thµnh lËp mét céng ®ång und das natürliche Gesetz ist auch ein chÝnh trÞ - mét nhµ n−íc - nh»m ®¶m göttliches) (C. Wolff, 1980, tr.30). b¶o cho nh÷ng quyÒn trªn. Víi khÕ −íc x· héi, theo Wolff, c¸c c¸ nh©n mÊt ®i 2. QuyÒn tù nhiªn cña con ng−êi vµ vÊn ®Ò nhµ n−íc quyÒn tù do tù nhiªn dïng mäi ph−¬ng KÕ thõa t− t−ëng cña Locke, tiÖn ®Ó hoµn thiÖn m×nh, nh−ng cã ®−îc Montesquieu, ®Æc biÖt lµ cña Pufendorf sù b×nh ®¼ng th«ng qua sù ®¶m b¶o cña vÒ quyÒn tù do tù nhiªn nhµ n−íc. KhÕ −íc còng quy ®Þnh sù tù (natürliche freieit) vµ b×nh ®¼ng tù do lùa chän c¸c h×nh thøc nhµ n−íc nhiªn (natürliche gleichheit) cña con (qu©n chñ chuyªn chÕ, qu©n chñ lËp ng−êi, Wolff còng kh¼ng ®Þnh r»ng, hiÕn, d©n chñ) dùa trªn ý chÝ chung. trong tr¹ng th¸i tù nhiªn mäi ng−êi ®Òu Trong khÕ −íc, c¸c quyÒn vµ nghÜa vô tù do vµ b×nh ®¼ng. Tõ tù nhiªn h×nh cña c¸c bªn (nhµ n−íc vµ ng−êi d©n) thµnh tr¸ch nhiÖm tù nhiªn (natürliche ®−îc quy ®Þnh râ rµng, theo ®ã nhµ n−íc rechtspflichten) vµ quyÒn tù nhiªn cã nhiÖm vô tháa m·n nhu cÇu sèng (natürliche rechte) cña con ng−êi. §ã lµ (lebensbedürfnissen), ®¶m b¶o an toµn tr¸ch nhiÖm víi chÝnh m×nh, tr¸ch ph¸p lý (rechtsicherheit) vµ h¹nh phóc nhiÖm víi Th−îng ®Õ vµ tr¸ch nhiÖm víi céng ®ång (Wohlfahrt) (C. Wolff, 1980, nh÷ng ng−êi kh¸c (C. Wolff, 1980, tr.46). tr.21). Còng nh− Pufendorf, Wolff cho r»ng Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan träng con ng−êi kh«ng thÓ ph¸t triÓn vµ hoµn ®Ó nhµ n−íc cã thÓ thùc hiÖn tèt nhiÖm thiÖn m×nh nÕu kh«ng cã sù trî gióp cña vô trªn lµ luËt ban hµnh ph¶i phï hîp céng ®ång ngay c¶ khi hä cã mét cuéc víi luËt tù nhiªn, nghÜa lµ ph¶i ®¶m b¶o sèng tèt. “Mét ®iÒu hiÓn nhiªn lµ nhu nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó con ng−êi cã thÓ tù cÇu gióp ®ì cña con ng−êi rÊt lín, kh«ng do ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn m×nh (C. ai cã thÓ tù hoµn thiÖn m×nh mµ kh«ng Wolff, 1980, tr.27). X©m ph¹m quyÒn cÇn sù gióp ®ì cña ng−êi kh¸c” (C. hoµn thiÖn cña con ng−êi d−íi bÊt kú Wolff, 1980, tr.32). LuËt tù nhiªn liªn h×nh thøc nµo - theo Wolff - còng lµ tr¸i kÕt con ng−êi víi nhau gióp con ng−êi víi luËt tù nhiªn. “Bëi kh«ng ai cã thÓ ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n vµ ng¨n chÆn ng¨n chÆn viÖc sö dông c¸c quyÒn cña sù kh«ng hoµn thiÖn, kÕt qu¶ cña sù t«i vµ còng kh«ng ai cã quyÒn lÊy nã ®i, liªn kÕt nµy lµ mçi ng−êi ®−îc kÕt nèi v× vËy t«i còng kh«ng ®−îc phÐp lµm víi sù hoµn thiÖn cña nh÷ng ng−êi kh¸c ®iÒu ®ã ®èi víi quyÒn cña ng−êi kh¸c.
- Mét sè néi dung c¬ b¶n… 35 Mçi ng−êi cÇn ®¶m b¶o quyÒn cña m×nh t¹o viÖc lµm cho nh©n d©n, bëi theo vµ kh«ng x©m h¹i quyÒn cña ng−êi Wolff, trong lao ®éng con ng−êi cã thÓ tù kh¸c. Vi ph¹m quyÒn hoµn thiÖn cña hoµn thiÖn m×nh. Mét nhµ n−íc hîp lý ng−êi kh¸c lµ tr¸i luËt (injuria)” (C. tÝnh lµ mét nhµ n−íc mµ trong ®ã c¸c Wolff, 1980, tr.60). thµnh viªn b×nh ®¼ng vÒ nghÜa vô vµ quyÒn lîi (homines aequalis). Nh÷ng Kh¸c víi quan ®iÓm cña Hobbes cho quan ®iÓm cña Wolff vÒ tr¸ch nhiÖm cña r»ng b¶n tÝnh tù nhiªn cña con ng−êi lµ nhµ n−íc thùc sù cã ý nghÜa to lín trong Ých kû, ®Çy tham väng vµ tr¹ng th¸i tù bèi c¶nh n−íc §øc chuyÓn tõ x· héi nhiªn lµ tr¹ng th¸i chiÕn tranh, v× vËy phong kiÕn sang x· héi d©n sù. KÕ thõa muèn tho¸t khái tr¹ng th¸i nµy ph¶i t− t−ëng cña Leibniz vÒ b¶n tÝnh cña chuyÓn giao toµn bé quyÒn lùc cho nhµ con ng−êi lµ lu«n mong muèn h−íng tíi n−íc vµ nhµ cÇm quyÒn cã quyÒn lùc sù hoµn thiÖn, Wolff ®· ®−a ra kÕt luËn tuyÖt ®èi ®èi víi ng−êi d©n, Wolff cho r»ng môc ®Ých cao nhÊt cña x· héi lµ r»ng quyÒn lËp ph¸p ph¶i thuéc vÒ lµm tÊt c¶ nh÷ng g× cã thÓ víi kh¶ n¨ng nh©n d©n. V× nhµ n−íc ®−îc h×nh thµnh cña m×nh v× sù hoµn thiÖn cña con ng−êi. trªn c¬ së “ý chÝ chung” nªn ng−êi d©n cã quyÒn trong viÖc ban hµnh, söa ®æi 3. KÕt luËn vµ b·i bá luËt, nÕu nh÷ng ®¹o luËt ®ã T− t−ëng ph¸p quyÒn Wolff ®Ò cËp kh«ng phôc vô cho “c¸i chung tèt nhÊt” ®Õn nhiÒu vÊn ®Ò, tuy nhiªn næi bËt (C. Wolff, 1980, tr.78). Vµ, ®Ó ®¶m b¶o nhÊt vÉn lµ vÊn ®Ò luËt tù nhiªn, quyÒn cho nh÷ng quyÒn tù nhiªn (tù do, b×nh tù nhiªn vµ vÊn ®Ò nhµ n−íc. KÕ thõa ®¼ng, dïng mäi ph−¬ng tiÖn ®Ó hoµn t− t−ëng cña c¸c nhµ triÕt häc tiÒn bèi, thiÖn m×nh) ®−îc thùc thi, th× h×nh thøc triÕt häc ph¸p quyÒn Wolff còng xuÊt nhµ n−íc tèt nhÊt - theo Wolff - lµ nhµ ph¸t tõ b¶n tÝnh tù nhiªn cña con ng−êi n−íc qu©n chñ lËp hiÕn. (v−¬n tíi sù hoµn thiÖn, tù do, b×nh KÕ thõa t− t−ëng cña Thomasius vÒ ®¼ng) ®Ó lËp luËn cho luËt tù nhiªn vÊn ®Ò h¹nh phóc céng ®ång (wohlfart (chung sèng thµnh x· héi) vµ quyÒn tù der gesellschaft), Wolff ®−a ra nhËn nhiªn cña con ng−êi (dïng mäi ph−¬ng ®Þnh r»ng h¹nh phóc c¸ nh©n kh«ng thÓ tiÖn ®Ó hoµn thiÖn m×nh, tù do, b×nh ®¹t tíi sù hoµn thiÖn nÕu kh«ng cã sù ®¼ng). LuËt tù nhiªn cã gi¸ trÞ phæ biÕn liªn kÕt víi h¹nh phóc céng ®ång, v× vµ lµ tiªu chÝ cña luËt ban hµnh. Ngay vËy, sù phån vinh hay h¹nh phóc céng c¶ luËt quèc tÕ còng ®−îc Wolff lËp luËn ®ång lµ môc ®Ých tèi cao cña nhµ n−íc. dùa trªn nguyªn t¾c cña luËt tù nhiªn KhÈu hiÖu ®−îc «ng ®−a ra lµ: “H·y lµm vµ ®−îc «ng xem nh− lµ luËt tù nhiªn tÊt c¶ nh÷ng g× thóc ®Èy h¹nh phóc (sù ®−îc më réng. phån vinh) céng ®ång; lo¹i bá nh÷ng g× NÐt næi bËt trong t− t−ëng ph¸p c¶n trë hay cã h¹i cho nã” (Tun, was die quyÒn Wolff lµ sù kÕt hîp gi÷a ý t−ëng wohlfart der gesellschaft befördert; vÒ b¶n chÊt x· héi (b¶n chÊt céng ®ång) unterlass, was ihr hinderlich oder sonst cña con ng−êi víi ý t−ëng vÒ sù hoµn nachteilig is) (C. Wolff, 1980, tr.21). thiÖn (perfectio) cña con ng−êi tõ Ngoµi ra, nhµ n−íc cßn ph¶i quan Leibniz, ®Æt môc ®Ých cuèi cïng cña con t©m ®Õn ®êi sèng v¨n hãa truyÒn thèng, ng−êi ë trung t©m cña häc thuyÕt luËt
- 36 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 8.2014 tù nhiªn. Nguyªn t¾c tèi cao cña nã lµ rationale Gesellschafts-und sù liªn kÕt tÊt c¶ lùc l−îng thóc ®Èy sù Staatslehre zur Förderung des hoµn thiÖn cña con ng−êi vµ kiÒm chÕ Gemeinwohls (DÉn nhËp. Häc thuyÕt c¸c hµnh ®éng ng−îc l¹i. MÆc dï t− nhµ n−íc - x· héi lý tÝnh cña t−ëng ph¸p quyÒn cña Wolff cßn h¹n Christian Wolff), Beck, München. chÕ khi cho r»ng luËt tù nhiªn cã gi¸ trÞ 3. Klaus-Gert Lutterbeck (2002), Staat phæ biÕn vµ nhµ n−íc ®−îc h×nh thµnh und Gesellschaft bei Christian dùa trªn khÕ −íc, nh−ng tinh thÇn nh©n Thomasius und Christian Wolff. v¨n cña nã (xuÊt ph¸t tõ con ng−êi ®Ó Eine historische Untersuchung in lËp luËn cho quyÒn tù nhiªn bÊt kh¶ t−íc systematischer Absicht (Nhµ n−íc vµ ®o¹t cña con ng−êi, nhiÖm vô cña nhµ x· héi cña Christian Thomasius vµ n−íc lµ h¹nh phóc céng ®ång…) ®· ¶nh Christian Wolff. Mét nghiªn cøu lÞch h−ëng trùc tiÕp ®Õn c¸c thÓ chÕ chÝnh trÞ sö mang tÝnh hÖ thèng), Frommann ph¸p quyÒn §øc tõ ®Êy vÒ sau -Holzboog, Stuttgart-Bad Cannstatt. 4. Sammuel von Pufendorf (2007), Von den Pflichten des Menschen und TµI LIÖU THAM KH¶o Bürgers nach dem Naturgesetz (VÒ 1. Christian Wolff (1980), Gesammelte nghÜa vô cña con ng−êi vµ cña c«ng Werke: Grundsätze des Natur-und d©n theo luËt tù nhiªn) (1673), Völckerrechts (Toµn tËp: Nh÷ng Frankfurt am Main, Klaus Luig, nguyªn t¾c c¬ b¶n cña luËt tù nhiªn Suhrkamp. vµ luËt quèc tÕ), t.19, Newyorker, 5. Arthur Kaufmann (1997), Hildesheim. Rechtssphilosophie (TriÕt häc ph¸p 2. Karl Zimmermann (2004), quyÒn), Beck Publishing House, Einleitung. Christian Wolffs München.
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học