Xem mẫu
Diễn đàn Khoa học và Công nghệ
Một số gợi ý về chính sách tài chính
hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo ở Việt Nam
TS Trần Đức Trung
Học viện Tài chính
Doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo (KNST) là một bộ phận quan trọng trong nền kinh tế. Hiện nay
ở nước ta, với sự phát triển mạnh mẽ của loại hình doanh nghiệp này thì rào cản về vốn vẫn còn là
một trong những vấn đề lớn cần được quan tâm tháo gỡ. Bài viết đề xuất một số nội dung liên quan
tới chính sách tài chính nói chung, vốn nói riêng trong hỗ trợ doanh nghiệp KNST.
KNST và thực tế ở Việt Nam lên tới con số 25.000. Đây là một thuộc thế hệ thứ nhất (hình thành
con số khả quan. Xu hướng khởi từ đầu những năm 2000) như
Hiện nay, khu vực doanh
nghiệp có sự tập trung rõ nét, Vinagames, VC Corporation và
nghiệp nhỏ và vừa chiếm khoảng
với khoảng 50% ở lĩnh vực công các doanh nghiệp KNST thuộc
97% tổng số doanh nghiệp đang
nghệ hoặc có ứng dụng công thế hệ thứ hai (hình thành từ
hoạt động, đóng góp khoảng 45%
nghệ, 20% khởi nghiệp ở lĩnh vực khoảng những năm 2010) thì thế
GDP, 31% tổng thu ngân sách
thương mại hay dịch vụ, tiếp theo hệ doanh nghiệp thứ 3 xuất hiện
và thu hút hơn 5 triệu lao động.
là lĩnh vực nông nghiệp khoảng nổi bật trong khoảng 2, 3 năm gần
Trong xu thế gia tăng nhanh
16%, còn lại là giáo dục, dược đây trong các lĩnh vực như công
chóng của khu vực doanh nghiệp
phẩm, chăm sóc sức khỏe và nghệ giáo dục, nông nghiệp,
tư nhân, có một làn sóng đang
các lĩnh vực khác. Có thể thấy, công nghệ tài chính, thương mại
vươn lên mạnh mẽ, đó chính là sự
làn sóng khởi nghiệp công nghệ điện tử, giải trí, truyền thông…
ra đời của các doanh nghiệp khởi
vẫn đang tiếp tục chiếm ưu thế, Từ năm 2017, chúng ta đã có
nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp
KNST. Doanh nghiệp KNST (hay nổi bật nhất là xu hướng IOT, ứng những bước chuyển biến đáng
còn gọi là startup) được định hình dụng công nghệ vào kinh doanh kể trong hoạt động liên quan
như những doanh nghiệp đặc biệt, truyền thống, vào ngành bán lẻ, đến xây dựng cơ chế chính sách,
với mục đích biến ý tưởng thành dịch vụ và nông nghiệp sạch…, thông tin - truyền thông cho hệ
giá trị có ích cho hoạt động và đời hay xu hướng mới như fintech sinh thái khởi nghiệp, các tổ chức
sống xã hội, gắn với khoa học - (công nghệ ngành tài chính)... hỗ trợ ươm tạo doanh nghiệp
công nghệ. Đây là một cộng đồng Bên cạnh đó, sự xuất hiện của khởi nghiệp. Hiện có khoảng 30
doanh nghiệp đặc biệt, vì ở đó hàng loạt mô hình chuỗi cà phê, quỹ đầu tư mạo hiểm cho doanh
chứa đựng những sản phẩm, dịch nhà hàng, cửa hàng… khá thành nghiệp khởi nghiệp đang hoạt
vụ mới, cách tiếp cận thị trường công nằm trong số 20% doanh động tại Việt Nam. Một số quỹ
mới, thậm chí là “chưa từng có, nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực đầu tư mạo hiểm đang hoạt động
xuyên biên giới, đa quốc gia”. Vì thương mại dịch vụ*... rất tích cực hỗ trợ phát triển năng
đặc điểm riêng biệt này nên các lực cho KNST với khoảng 20 cơ
Ngoài sự thành công của
doanh nghiệp KNST thường dễ sở ươm tạo và 10 tổ chức thúc
một số doanh nghiệp điển hình
đẩy kinh doanh được thành lập.
dàng thu hút được đầu tư trong và
ngoài nước để phát triển nhanh. Song trên thực tế, sự phát triển
Khảo sát của Trung tâm Hỗ trợ thanh niên
*
Theo số liệu thống kê, đến nay khởi nghiệp TP Hồ Chí Minh (BSSC) trên
lớn mạnh của hệ sinh thái KNST,
số doanh nghiệp KNST đã tăng 500 startup, tháng 8/2016. cộng đồng doanh nghiệp khởi
36
Soá 1+2 naêm 2020
Diễn đàn khoa học và công nghệ
nghiệp thời gian qua vẫn chưa tin cậy và có sự ủng hộ cao. Tuy đang có xu hướng gia tăng sự
đạt được như kỳ vọng. Không nhiên, các nguồn vốn này thường hiện diện tại Việt Nam, như các
chỉ hạn chế trong kết nối giữa không có tính ổn định, đặc biệt áp quỹ nước ngoài CyberAgent, 500
nhà khoa học và doanh nghiệp, lực về trả nợ có thể không cao, Startups, Golden Gate Venture…
việc thiếu năng lực và văn hóa chính vì vậy có thể dẫn đến thiếu và các quỹ thuộc ngân hàng, công
khởi nghiệp cũng khiến hệ sinh động lực trong việc sử dụng vốn, ty quản lý quỹ như VCBF... Trong
thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo nhất là khi ý tưởng kinh doanh đó đến nay, quỹ 500 startup là 1
trong nước chưa phát huy được rơi vào tình trạng khó tiếp cận trong 4 nhà đầu tư lớn nhất ở Việt
tiềm năng cũng như thế mạnh. thị trường so với ban đầu. Thực Nam xét theo tiêu chí số lượng
Vậy có những rào cản cụ thể nào tế cho thấy, nhiều doanh nghiệp phi vụ rót vốn là 11 lần.
về vốn cản trở sự phát triển của KNST trong các lĩnh vực tư vấn
Những rào cản chủ yếu trong
các doanh nghiệp KNST, hay vấn hay dịch vụ thương mại điện tử
tiếp cận vốn và nguyên nhân
đề vốn có ý nghĩa như thế nào với có sử dụng công nghệ, mạng xã
các doanh nghiệp này? hội thì không cần quá nhiều vốn; Tiếp cận vốn luôn là khó khăn
nhưng những ý tưởng hay dự án hiện hữu đối với các doanh nghiệp
Những rào cản về vốn đối với các
về xây dựng, vận tải, du lịch có KNST. Thiếu vốn không chỉ khiến
doanh nghiệp KNST
xu hướng cần nhiều vốn hơn. doanh nghiệp có tiềm năng bỏ
KNST có cần nhiều vốn Hiện nay, chúng ta có tới 95% lỡ thời cơ để phát triển, mà còn
không? doanh nghiệp vừa và nhỏ, siêu là rào cản khiến nhiều ý tưởng
nhỏ, và theo dự báo mỗi năm Việt kinh doanh chỉ nằm ở trên bàn
Vốn luôn là yêu cầu đầu tiên
Nam sẽ bổ sung 600.000 doanh giấy. Trong thực tế, doanh nghiệp
quyết định sự ra đời, tồn tại và
nghiệp mới được thành lập, trong KNST thường gặp phải những rào
phát triển mạnh hay yếu của
số đó có một số lượng nhất định cản về tiếp cận vốn do: doanh
doanh nghiệp. Đối với các tổ
là KNST. nghiệp mới thành lập, quy mô
chức, cá nhân có ý tưởng KNST,
việc phát sinh nhu cầu vốn và tìm Để cạnh tranh trong bối cảnh nhỏ, ý tưởng kinh doanh tuy nhiều
kiếm hay gọi vốn là tất yếu. Tuy hội nhập, bắt buộc các doanh tiềm năng nhưng sản phẩm chưa
nhiên, hiện nay có ít nhất 3 luồng nghiệp Việt Nam phải huy động và được kiểm chứng và trải nghiệm,
ý kiến cho rằng: (i) KNST cần có quản lý nguồn vốn hiệu quả ngay va đập trên thị trường. Thông tin
nhiều vốn, (ii) KNST cần ít vốn từ ban đầu. Theo Topica Founder về doanh nghiệp, lịch sử tín dụng
và (iii) KNST thậm chí không cần Institute1, năm 2016, tổng vốn chưa nhiều, khó kiểm soát dòng
vốn, có thể bắt đầu bằng 0 đồng. đầu tư mà các startup Việt Nam tiền... nên các đơn vị cung ứng
Điều này cho thấy sự khác biệt rõ nhận được là 205 triệu USD, tăng vốn chưa nắm rõ và có niềm tin
nét giữa khởi sự kinh doanh thông 46% so với năm 2015 (137 triệu để cấp tín dụng. Cùng với đó là
thường và KNST. Tuy nhiên, USD), chủ yếu từ các nhà đầu tư tâm lý lo sợ tiềm ẩn rủi ro nợ xấu,
KNST không có vốn sẽ không nước ngoài. Về các startup mục không có tài sản đảm bảo, hoặc
phù hợp với các nguyên tắc tài tiêu, 70% các gói đầu tư là đầu tư tài sản đảm bảo không đủ giá
chính cơ bản và tính tất yếu trong dạng Seed, Series A và B (đầu tư trị theo yêu cầu của tổ chức tín
kinh doanh, có thể ảnh hưởng giai đoạn sơ khởi và sau sơ khởi). dụng, năng lực quản lý tài chính,
đến việc phân chia lợi ích giữa Về lĩnh vực, startup trong lĩnh quản trị kinh doanh còn thiếu
các đối tác sau khi KNST có kết vực công nghệ tài chính (fintech) và yếu do phần lớn các doanh
quả về mặt tài chính. Trên thực kêu gọi được số vốn đầu tư lớn nghiệp KNST được thành lập bởi
tế, việc tìm kiếm nguồn tài trợ, gọi nhất, 129 triệu USD; tiếp theo là những người làm trong lĩnh vực
vốn cho các ý tưởng KNST không thương mại điện tử (e-commerce) kỹ thuật, công nghệ… Chưa kể,
dễ dàng. Ban đầu, cá nhân hay 34,7 triệu USD; công nghệ giáo về phía các doanh nghiệp KNST
tổ chức KNST thường tìm vốn từ dục (edech) 20,2 triệu USD. do thủ tục vay vốn còn rườm rà,
những mối quan hệ sẵn có, đủ Số lượng quỹ đầu tư cho KNST phức tạp dẫn đến tâm lý ngại tiếp
37
Soá 1+2 naêm 2020
Diễn đàn Khoa học và Công nghệ
cận vốn từ ngân hàng hay các tổ mồi)… Việc bảo lãnh tín dụng cũng Thứ ba, nghiên cứu thiết lập
chức tín dụng khác… Trong khi cần được thực hiện đúng theo thị trường vốn dành riêng cho các
đó, các chính sách kinh tế vĩ mô quy định. Tuy nhiên, những chính doanh nghiệp KNST. Đây là một
nhằm kiểm soát lạm phát hay sách này chỉ giúp tháo gỡ được trong những vấn đề được đề cập
các vấn đề về nợ công khiến cho một phần khó khăn về vốn cho trên nhiều diễn đàn trong thời gian
nguồn vốn hỗ trợ có xu hướng số ít doanh nghiệp KNST. Trong qua. Việc thiết lập thị trường này
giảm, hoặc chậm giải ngân so khi đó, loại hình tín dụng thuê sẽ tập trung được các nhà đầu tư
với sự gia tăng nhanh chóng của mua (cho thuê tài chính) hay việc vốn cho KNST, tuy nhiên cần có
khu vực doanh nghiệp này. Mặt đi thuê tài chính từ phía doanh những quy định cụ thể nhằm hạn
khác, sự biến động liên tục của nghiệp là một hình thức huy động chế rủi ro của thị trường do đặc
thị trường, tiến bộ nhanh chóng vốn rất phù hợp với doanh nghiệp thù của các doanh nghiệp KNST.
của khoa học, công nghệ trên thế KNST, do có những ưu điểm nhất Những ý tưởng về KNST luôn
giới… có thể làm cho ý tưởng kinh định, nhưng vẫn chưa phổ biến ở
doanh sớm bị lỗi thời, hoặc bão có xu hướng gia tăng theo sự
Việt Nam. Chính vì vậy, cần tiếp phát triển mạnh mẽ của khoa
hòa trong cạnh tranh. tục kiên trì phát triển kênh dẫn học và công nghệ, cũng như nhu
Một vài gợi ý cho chính sách tài chính vốn này cho doanh nghiệp KNST cầu của thị trường và xã hội. Để
hỗ trợ doanh nghiệp KNST trong thời gian tới. những ý tưởng này sớm được đưa
Để nhận diện, tháo gỡ khó Thứ hai, về đầu tư vốn cho vào thực tế, việc gọi vốn, tiếp vốn
khăn và khơi thông các kênh dẫn doanh nghiệp KNST. Vốn từ các cho các doanh nghiệp KNST cần
vốn cho doanh nghiệp KNST ở quỹ đầu tư hoặc các nhà đầu tư tư được thúc đẩy hơn nữa trong thời
Việt Nam, thời gian qua Quốc nhân, đầu tư thiên thần thời gian gian tới. Trong đó, chính sách tài
hội đã ban hành các văn bản qua đã bắt đầu đi vào dòng chảy chính và hành lang pháp lý cần đi
pháp quy như: Luật Hỗ trợ doanh đến với các doanh nghiệp KNST. trước một bước ?
nghiệp nhỏ và vừa, trong đó dành Nhiều nhà đầu tư trong nước như TÀI LIỆU THAM KHẢO
các nội dung quan trọng trong các công ty lớn, các nhà đầu
mục 2 để quy định về hỗ trợ, đầu tư tư nhân cũng đã thể hiện sự 1. Quốc hội (2017), Luật Hỗ trợ
doanh nghiệp nhỏ và vừa số 04/2017/
tư cho doanh nghiệp KNST. Bên quan tâm và nhu cầu muốn đầu QH14.
cạnh đó, Chính phủ cũng đã ban tư cho KNST. Trong thời gian
2. Chính phủ (2016), Quyết định
hành Nghị định số 38/2018/NĐ- tới, Nhà nước cần tạo điều kiện số 844/QĐ-TTg ngày 18/5/2016 phê
CP quy định chi tiết về đầu tư cho thuận lợi hơn nữa để thu hút các duyệt Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi
doanh nghiệp nhỏ và vừa KNST... nhà đầu tư cho KNST, cụ thể là nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến
Tuy nhiên, các quy định này mới sớm đưa Nghị định 38 vào thực năm 2025”.
chỉ mang tính “dẫn đường” cho tiễn. Khuyến khích thành lập các 3. Chính phủ (2018), Nghị định
các hoạt động KNST ở Việt Nam. công ty đầu tư, các quỹ đầu tư số 38/2018/NĐ-CP ngày 11/3/2018
Bên cạnh việc tiếp tục hoàn thiện quy định chi tiết về đầu tư cho doanh
cho KNST. Thiết lập mạng lưới
nghiệp nhỏ và vừa KNST.
hành lang pháp lý cho KNST, sắp các nhà đầu tư thiên thần, hướng
tới có 3 vấn đề cần được tập trung 4. Phòng Thương mại và Công
tới nhiều thương vụ gọi vốn thành
giải quyết là: nghiệp Việt Nam (2017), Báo cáo
công hơn. Đối với các quỹ đầu tư nghiên cứu hỗ trợ doanh nghiệp KNST.
Thứ nhất, về hỗ trợ vốn đối với có vốn nhà nước (có thể gọi là
doanh nghiệp KNST. Nội hàm vốn mồi) cần thực hiện đúng theo
của chính sách này là giúp các quy định về vốn nhà nước, do đây
doanh nghiệp KNST có thể tiếp là hoạt động kinh doanh mới mẻ,
cận vốn nhanh chóng, kịp thời trong khi KNST tuy nhiều tiềm
hơn từ các nguồn hỗ trợ tín dụng năng song cũng luôn tiềm ẩn
hay các quỹ của Nhà nước (vốn không ít rủi ro.
38
Soá 1+2 naêm 2020
nguon tai.lieu . vn
Một số gợi ý về chính sách tài chính
hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo ở Việt Nam
TS Trần Đức Trung
Học viện Tài chính
Doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo (KNST) là một bộ phận quan trọng trong nền kinh tế. Hiện nay
ở nước ta, với sự phát triển mạnh mẽ của loại hình doanh nghiệp này thì rào cản về vốn vẫn còn là
một trong những vấn đề lớn cần được quan tâm tháo gỡ. Bài viết đề xuất một số nội dung liên quan
tới chính sách tài chính nói chung, vốn nói riêng trong hỗ trợ doanh nghiệp KNST.
KNST và thực tế ở Việt Nam lên tới con số 25.000. Đây là một thuộc thế hệ thứ nhất (hình thành
con số khả quan. Xu hướng khởi từ đầu những năm 2000) như
Hiện nay, khu vực doanh
nghiệp có sự tập trung rõ nét, Vinagames, VC Corporation và
nghiệp nhỏ và vừa chiếm khoảng
với khoảng 50% ở lĩnh vực công các doanh nghiệp KNST thuộc
97% tổng số doanh nghiệp đang
nghệ hoặc có ứng dụng công thế hệ thứ hai (hình thành từ
hoạt động, đóng góp khoảng 45%
nghệ, 20% khởi nghiệp ở lĩnh vực khoảng những năm 2010) thì thế
GDP, 31% tổng thu ngân sách
thương mại hay dịch vụ, tiếp theo hệ doanh nghiệp thứ 3 xuất hiện
và thu hút hơn 5 triệu lao động.
là lĩnh vực nông nghiệp khoảng nổi bật trong khoảng 2, 3 năm gần
Trong xu thế gia tăng nhanh
16%, còn lại là giáo dục, dược đây trong các lĩnh vực như công
chóng của khu vực doanh nghiệp
phẩm, chăm sóc sức khỏe và nghệ giáo dục, nông nghiệp,
tư nhân, có một làn sóng đang
các lĩnh vực khác. Có thể thấy, công nghệ tài chính, thương mại
vươn lên mạnh mẽ, đó chính là sự
làn sóng khởi nghiệp công nghệ điện tử, giải trí, truyền thông…
ra đời của các doanh nghiệp khởi
vẫn đang tiếp tục chiếm ưu thế, Từ năm 2017, chúng ta đã có
nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp
KNST. Doanh nghiệp KNST (hay nổi bật nhất là xu hướng IOT, ứng những bước chuyển biến đáng
còn gọi là startup) được định hình dụng công nghệ vào kinh doanh kể trong hoạt động liên quan
như những doanh nghiệp đặc biệt, truyền thống, vào ngành bán lẻ, đến xây dựng cơ chế chính sách,
với mục đích biến ý tưởng thành dịch vụ và nông nghiệp sạch…, thông tin - truyền thông cho hệ
giá trị có ích cho hoạt động và đời hay xu hướng mới như fintech sinh thái khởi nghiệp, các tổ chức
sống xã hội, gắn với khoa học - (công nghệ ngành tài chính)... hỗ trợ ươm tạo doanh nghiệp
công nghệ. Đây là một cộng đồng Bên cạnh đó, sự xuất hiện của khởi nghiệp. Hiện có khoảng 30
doanh nghiệp đặc biệt, vì ở đó hàng loạt mô hình chuỗi cà phê, quỹ đầu tư mạo hiểm cho doanh
chứa đựng những sản phẩm, dịch nhà hàng, cửa hàng… khá thành nghiệp khởi nghiệp đang hoạt
vụ mới, cách tiếp cận thị trường công nằm trong số 20% doanh động tại Việt Nam. Một số quỹ
mới, thậm chí là “chưa từng có, nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực đầu tư mạo hiểm đang hoạt động
xuyên biên giới, đa quốc gia”. Vì thương mại dịch vụ*... rất tích cực hỗ trợ phát triển năng
đặc điểm riêng biệt này nên các lực cho KNST với khoảng 20 cơ
Ngoài sự thành công của
doanh nghiệp KNST thường dễ sở ươm tạo và 10 tổ chức thúc
một số doanh nghiệp điển hình
đẩy kinh doanh được thành lập.
dàng thu hút được đầu tư trong và
ngoài nước để phát triển nhanh. Song trên thực tế, sự phát triển
Khảo sát của Trung tâm Hỗ trợ thanh niên
*
Theo số liệu thống kê, đến nay khởi nghiệp TP Hồ Chí Minh (BSSC) trên
lớn mạnh của hệ sinh thái KNST,
số doanh nghiệp KNST đã tăng 500 startup, tháng 8/2016. cộng đồng doanh nghiệp khởi
36
Soá 1+2 naêm 2020
Diễn đàn khoa học và công nghệ
nghiệp thời gian qua vẫn chưa tin cậy và có sự ủng hộ cao. Tuy đang có xu hướng gia tăng sự
đạt được như kỳ vọng. Không nhiên, các nguồn vốn này thường hiện diện tại Việt Nam, như các
chỉ hạn chế trong kết nối giữa không có tính ổn định, đặc biệt áp quỹ nước ngoài CyberAgent, 500
nhà khoa học và doanh nghiệp, lực về trả nợ có thể không cao, Startups, Golden Gate Venture…
việc thiếu năng lực và văn hóa chính vì vậy có thể dẫn đến thiếu và các quỹ thuộc ngân hàng, công
khởi nghiệp cũng khiến hệ sinh động lực trong việc sử dụng vốn, ty quản lý quỹ như VCBF... Trong
thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo nhất là khi ý tưởng kinh doanh đó đến nay, quỹ 500 startup là 1
trong nước chưa phát huy được rơi vào tình trạng khó tiếp cận trong 4 nhà đầu tư lớn nhất ở Việt
tiềm năng cũng như thế mạnh. thị trường so với ban đầu. Thực Nam xét theo tiêu chí số lượng
Vậy có những rào cản cụ thể nào tế cho thấy, nhiều doanh nghiệp phi vụ rót vốn là 11 lần.
về vốn cản trở sự phát triển của KNST trong các lĩnh vực tư vấn
Những rào cản chủ yếu trong
các doanh nghiệp KNST, hay vấn hay dịch vụ thương mại điện tử
tiếp cận vốn và nguyên nhân
đề vốn có ý nghĩa như thế nào với có sử dụng công nghệ, mạng xã
các doanh nghiệp này? hội thì không cần quá nhiều vốn; Tiếp cận vốn luôn là khó khăn
nhưng những ý tưởng hay dự án hiện hữu đối với các doanh nghiệp
Những rào cản về vốn đối với các
về xây dựng, vận tải, du lịch có KNST. Thiếu vốn không chỉ khiến
doanh nghiệp KNST
xu hướng cần nhiều vốn hơn. doanh nghiệp có tiềm năng bỏ
KNST có cần nhiều vốn Hiện nay, chúng ta có tới 95% lỡ thời cơ để phát triển, mà còn
không? doanh nghiệp vừa và nhỏ, siêu là rào cản khiến nhiều ý tưởng
nhỏ, và theo dự báo mỗi năm Việt kinh doanh chỉ nằm ở trên bàn
Vốn luôn là yêu cầu đầu tiên
Nam sẽ bổ sung 600.000 doanh giấy. Trong thực tế, doanh nghiệp
quyết định sự ra đời, tồn tại và
nghiệp mới được thành lập, trong KNST thường gặp phải những rào
phát triển mạnh hay yếu của
số đó có một số lượng nhất định cản về tiếp cận vốn do: doanh
doanh nghiệp. Đối với các tổ
là KNST. nghiệp mới thành lập, quy mô
chức, cá nhân có ý tưởng KNST,
việc phát sinh nhu cầu vốn và tìm Để cạnh tranh trong bối cảnh nhỏ, ý tưởng kinh doanh tuy nhiều
kiếm hay gọi vốn là tất yếu. Tuy hội nhập, bắt buộc các doanh tiềm năng nhưng sản phẩm chưa
nhiên, hiện nay có ít nhất 3 luồng nghiệp Việt Nam phải huy động và được kiểm chứng và trải nghiệm,
ý kiến cho rằng: (i) KNST cần có quản lý nguồn vốn hiệu quả ngay va đập trên thị trường. Thông tin
nhiều vốn, (ii) KNST cần ít vốn từ ban đầu. Theo Topica Founder về doanh nghiệp, lịch sử tín dụng
và (iii) KNST thậm chí không cần Institute1, năm 2016, tổng vốn chưa nhiều, khó kiểm soát dòng
vốn, có thể bắt đầu bằng 0 đồng. đầu tư mà các startup Việt Nam tiền... nên các đơn vị cung ứng
Điều này cho thấy sự khác biệt rõ nhận được là 205 triệu USD, tăng vốn chưa nắm rõ và có niềm tin
nét giữa khởi sự kinh doanh thông 46% so với năm 2015 (137 triệu để cấp tín dụng. Cùng với đó là
thường và KNST. Tuy nhiên, USD), chủ yếu từ các nhà đầu tư tâm lý lo sợ tiềm ẩn rủi ro nợ xấu,
KNST không có vốn sẽ không nước ngoài. Về các startup mục không có tài sản đảm bảo, hoặc
phù hợp với các nguyên tắc tài tiêu, 70% các gói đầu tư là đầu tư tài sản đảm bảo không đủ giá
chính cơ bản và tính tất yếu trong dạng Seed, Series A và B (đầu tư trị theo yêu cầu của tổ chức tín
kinh doanh, có thể ảnh hưởng giai đoạn sơ khởi và sau sơ khởi). dụng, năng lực quản lý tài chính,
đến việc phân chia lợi ích giữa Về lĩnh vực, startup trong lĩnh quản trị kinh doanh còn thiếu
các đối tác sau khi KNST có kết vực công nghệ tài chính (fintech) và yếu do phần lớn các doanh
quả về mặt tài chính. Trên thực kêu gọi được số vốn đầu tư lớn nghiệp KNST được thành lập bởi
tế, việc tìm kiếm nguồn tài trợ, gọi nhất, 129 triệu USD; tiếp theo là những người làm trong lĩnh vực
vốn cho các ý tưởng KNST không thương mại điện tử (e-commerce) kỹ thuật, công nghệ… Chưa kể,
dễ dàng. Ban đầu, cá nhân hay 34,7 triệu USD; công nghệ giáo về phía các doanh nghiệp KNST
tổ chức KNST thường tìm vốn từ dục (edech) 20,2 triệu USD. do thủ tục vay vốn còn rườm rà,
những mối quan hệ sẵn có, đủ Số lượng quỹ đầu tư cho KNST phức tạp dẫn đến tâm lý ngại tiếp
37
Soá 1+2 naêm 2020
Diễn đàn Khoa học và Công nghệ
cận vốn từ ngân hàng hay các tổ mồi)… Việc bảo lãnh tín dụng cũng Thứ ba, nghiên cứu thiết lập
chức tín dụng khác… Trong khi cần được thực hiện đúng theo thị trường vốn dành riêng cho các
đó, các chính sách kinh tế vĩ mô quy định. Tuy nhiên, những chính doanh nghiệp KNST. Đây là một
nhằm kiểm soát lạm phát hay sách này chỉ giúp tháo gỡ được trong những vấn đề được đề cập
các vấn đề về nợ công khiến cho một phần khó khăn về vốn cho trên nhiều diễn đàn trong thời gian
nguồn vốn hỗ trợ có xu hướng số ít doanh nghiệp KNST. Trong qua. Việc thiết lập thị trường này
giảm, hoặc chậm giải ngân so khi đó, loại hình tín dụng thuê sẽ tập trung được các nhà đầu tư
với sự gia tăng nhanh chóng của mua (cho thuê tài chính) hay việc vốn cho KNST, tuy nhiên cần có
khu vực doanh nghiệp này. Mặt đi thuê tài chính từ phía doanh những quy định cụ thể nhằm hạn
khác, sự biến động liên tục của nghiệp là một hình thức huy động chế rủi ro của thị trường do đặc
thị trường, tiến bộ nhanh chóng vốn rất phù hợp với doanh nghiệp thù của các doanh nghiệp KNST.
của khoa học, công nghệ trên thế KNST, do có những ưu điểm nhất Những ý tưởng về KNST luôn
giới… có thể làm cho ý tưởng kinh định, nhưng vẫn chưa phổ biến ở
doanh sớm bị lỗi thời, hoặc bão có xu hướng gia tăng theo sự
Việt Nam. Chính vì vậy, cần tiếp phát triển mạnh mẽ của khoa
hòa trong cạnh tranh. tục kiên trì phát triển kênh dẫn học và công nghệ, cũng như nhu
Một vài gợi ý cho chính sách tài chính vốn này cho doanh nghiệp KNST cầu của thị trường và xã hội. Để
hỗ trợ doanh nghiệp KNST trong thời gian tới. những ý tưởng này sớm được đưa
Để nhận diện, tháo gỡ khó Thứ hai, về đầu tư vốn cho vào thực tế, việc gọi vốn, tiếp vốn
khăn và khơi thông các kênh dẫn doanh nghiệp KNST. Vốn từ các cho các doanh nghiệp KNST cần
vốn cho doanh nghiệp KNST ở quỹ đầu tư hoặc các nhà đầu tư tư được thúc đẩy hơn nữa trong thời
Việt Nam, thời gian qua Quốc nhân, đầu tư thiên thần thời gian gian tới. Trong đó, chính sách tài
hội đã ban hành các văn bản qua đã bắt đầu đi vào dòng chảy chính và hành lang pháp lý cần đi
pháp quy như: Luật Hỗ trợ doanh đến với các doanh nghiệp KNST. trước một bước ?
nghiệp nhỏ và vừa, trong đó dành Nhiều nhà đầu tư trong nước như TÀI LIỆU THAM KHẢO
các nội dung quan trọng trong các công ty lớn, các nhà đầu
mục 2 để quy định về hỗ trợ, đầu tư tư nhân cũng đã thể hiện sự 1. Quốc hội (2017), Luật Hỗ trợ
doanh nghiệp nhỏ và vừa số 04/2017/
tư cho doanh nghiệp KNST. Bên quan tâm và nhu cầu muốn đầu QH14.
cạnh đó, Chính phủ cũng đã ban tư cho KNST. Trong thời gian
2. Chính phủ (2016), Quyết định
hành Nghị định số 38/2018/NĐ- tới, Nhà nước cần tạo điều kiện số 844/QĐ-TTg ngày 18/5/2016 phê
CP quy định chi tiết về đầu tư cho thuận lợi hơn nữa để thu hút các duyệt Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi
doanh nghiệp nhỏ và vừa KNST... nhà đầu tư cho KNST, cụ thể là nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến
Tuy nhiên, các quy định này mới sớm đưa Nghị định 38 vào thực năm 2025”.
chỉ mang tính “dẫn đường” cho tiễn. Khuyến khích thành lập các 3. Chính phủ (2018), Nghị định
các hoạt động KNST ở Việt Nam. công ty đầu tư, các quỹ đầu tư số 38/2018/NĐ-CP ngày 11/3/2018
Bên cạnh việc tiếp tục hoàn thiện quy định chi tiết về đầu tư cho doanh
cho KNST. Thiết lập mạng lưới
nghiệp nhỏ và vừa KNST.
hành lang pháp lý cho KNST, sắp các nhà đầu tư thiên thần, hướng
tới có 3 vấn đề cần được tập trung 4. Phòng Thương mại và Công
tới nhiều thương vụ gọi vốn thành
giải quyết là: nghiệp Việt Nam (2017), Báo cáo
công hơn. Đối với các quỹ đầu tư nghiên cứu hỗ trợ doanh nghiệp KNST.
Thứ nhất, về hỗ trợ vốn đối với có vốn nhà nước (có thể gọi là
doanh nghiệp KNST. Nội hàm vốn mồi) cần thực hiện đúng theo
của chính sách này là giúp các quy định về vốn nhà nước, do đây
doanh nghiệp KNST có thể tiếp là hoạt động kinh doanh mới mẻ,
cận vốn nhanh chóng, kịp thời trong khi KNST tuy nhiều tiềm
hơn từ các nguồn hỗ trợ tín dụng năng song cũng luôn tiềm ẩn
hay các quỹ của Nhà nước (vốn không ít rủi ro.
38
Soá 1+2 naêm 2020